Πόσο ωφέλιμο είναι το Ψαλτηρίον

 

Πόσο ωφέλιμο είναι το Ψαλτηρίον

Αγίου Νικοδήμου του Αγιορείτου «ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΕΙΣ ΤΟΥΣ 150 ΨΑΛΜΟΥΣ»

(Προοίμιον, Κεφάλαιον Δ΄)

     Αρχικά, για να μιλήσω γενικώς, το Ψαλτήριο είναι ένα ιατρείο κοινής ωφέλειας, το οποίο θεραπεύει την ασθένεια κάθε πάθους, σύμφωνα με τον Μέγα Βασίλειο. Συνεπώς, δεν υπάρχει στους ανθρώπους ούτε πράξη ούτε λόγος ούτε πάθος ούτε λογισμός, του οποίου να μην μπορέσει να βρει την ανάλογη θεραπεία ο κάθε άνθρωπος μέσα σ΄ αυτό το βιβλίο, επειδή και αυτό είναι γεμάτο από συγκεντρωμένα ποικίλα γεγονότα αλλά και διδασκαλίες. Είναι δημόσιο θησαυροφυλάκιο διδασκαλίας, το οποίο χαρίζει στον καθένα ό,τι ακριβώς του χρειάζεται. Διότι και τις παλιές αμαρτίες και τα πάθη καθαρίζει, αλλά και σε όποιον έχει πληγωθεί προσφάτως από κάποιο πάθος, προσφέρει αμέσως την ίαση. Αλλά και τον πλήρως ενάρετο τον προστατεύει και γενικά αφαιρεί και εξαφανίζει κάθε πάθος. Όλα αυτά τα ενεργεί με κάποια γλυκιά εσωτερική χαρά στην ψυχή και με μια σεμνοπρεπή και εγκρατή ηδονή. Δηλαδή, μαζί με το ψάλσιμο, το γλυκό άκουσμα της φωνής και το συνολικό χαροποιό άκουσμα (το οποίο προέρχεται από τον συνδυασμό της μελωδίας και του ψαλσίματος), γινόμαστε δέκτες της ωφέλειας από τα λόγια, χωρίς να το καταλαβαίνουμε, όπως συμβαίνει και με τους σοφούς γιατρούς, οι οποίοι όταν θέλουν να ποτίσουν σε κάποιον ασθενή κανένα πικρό και οξύ στη γεύση φάρμακο, αλείφουν γύρω γύρω το ποτήρι με το μέλι, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος. Έτσι, κατά τα φαινόμενα μελωδούμε και ψάλλουμε, στην πραγματικότητα όμως και κατά το αληθινά γινόμενο, διδάσκονται οι ψυχές μας και εντυπώνονται στην φαντασία μας τα ψαλλόμενα λόγια, τα οποία παραμένουν ανεξίτηλα στη μνήμη μας.

     Ψαλμός λοιπόν είναι ομιλία προς τον Θεό. Είναι ερχομός των Αγγέλων και φυγάδευση των δαιμόνων. Ψαλμός είναι πνευματική χαρά των ψυχών, ξεκούραση από τους κόπους της ημέρας και απομάκρυνση των νυκτερινών φόβων. Ψαλμός είναι στερέωση των αρχαρίων στην πίστη, ενίσχυση των όσων πορεύονται με προκοπή και ακατανίκητη ενδυνάμωση των τελείων. Ψαλμός είναι άρμα ακατανίκητο, κειμήλιο απαραβίαστο, ωραιότατος στολισμός της ψυχής και σε βασιλείς και σε απλούς ανθρώπους, σε άρχοντες και σε αρχομένους, σε στρατιώτες και σε αστράτευτους, σε σοφούς και αμαθείς, σε μοναχούς που ζουν εκτός κοινοβίου αλλά και σε κοινοβιάτες, σε ιερείς και λαϊκούς, σε στεριανούς και σε νησιώτες, σε γεωργούς και σε ναυτικούς, σε τεχνίτες και σε άτεχνους, σε άνδρες και σε γυναίκες, σε γέρους και νέους και απλώς σε κάθε ηλικία και περίσταση και προαίρεση και γενικώς και μερικώς και πάντοτε.

     Οι Ψαλμοί του Δαβίδ είναι ψυχωφελέστατοι και μέσα στα σπίτια και έξω στις λαϊκές αγορές και στις Εκκλησίες και στους δρόμους και σε κάθε τόπο, όπως ακριβώς είναι ωφέλιμο για όλους το φύσημα του αέρα και η λάμψη του φωτός και η χρήση της φωτιάς και του νερού και όλα τα παρόμοια, όσα είναι κοινώς ωφέλιμα και χρήσιμα σε όλους τους ανθρώπους.

     Αλλά το πιο θαυμάσιο από όλα είναι το ό,τι οι Ψαλμοί με την μελωδία τους παρηγορούν όχι μόνο την ψυχή αυτών που ψάλλουν, όταν αφήσουν στην άκρη την τέχνη τους και το εργόχειρό τους, αλλά ακόμη και αυτούς που, ενόσω εργάζονται και κοπιάζουν, ψάλλουν δε κατά την ώρα της εργασίας τους. Και αυτούς τους ψυχαγωγούν και τους αναπαύουν ψυχικά και σωματικά. Ένας δε είναι σκοπός όλων αυτών των θαυμαστών ενεργειών των Ψαλμών΄ το να κάνουν σοφούς και θεούς κατά χάριν αυτούς που τους ψάλλουν και τους διαβάζουν.

     Για το ποιοι λοιπόν είναι οι σκοποί, οι λόγοι και ποια η ωφέλεια και ο τελικός σκοπός του Ψαλτηρίου, είπαμε ήδη αρκετά.

Αντί επιλόγου:

Κανών Β΄ της Αγίας και Οικουμενικής Εβδόμης Συνόδου

«Ορίζομεν πάντα τον προάγεσθαι μέλλοντα εις τον της Επισκοπής βαθμόν πάντως τον Ψαλτήρα γινώσκειν΄ ίνα ως εκ τούτου και πάντα τον κατ΄ αυτόν κλήρον ούτω νουθετή μυείσθαι».

«Θέτουμε ως όρο, καθένας που πρόκειται να προαχθεί στον βαθμό του Επισκόπου, να κατέχει οπωσδήποτε όλο το Ψαλτήρι, ώστε με αυτήν την προϋπόθεση και σε κάθε περίσταση να νουθετεί και να διδάσκει τους κληρικούς, τους οποίους έχει υπό την δικαιοδοσία του, ώστε να γίνουν μέτοχοι του μυστηρίου».

Νεοελληνική απόδοση – Επιμέλεια:

Σάββας Ηλιάδης

Δάσκαλος

Κιλκίς, 7-5-2022