Σταυρός καί Ἀνάσταση
Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ εἶναι τό μεγαλύτερο μυστήριο τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ἀπό ξύλο τῆς πιό ὀδυνηρῆς καταδίκης, πού οἱ Ἑβραῖοι χρησιμοποιοῦσαν γιά τους βαρυποινῖτες, ἔγινε ξύλο σωτηρίας ἀπό τότε πού δέχθηκε τό καθηλωμένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Σταυρός καί ἐσταυρωμένος ἔγιναν λέξεις ταυτόσημες. Προσωποποιεῖ ὁ Σταυρός τόν Ἐσταυρωμένο.
Μυστήριο ἀκατάληπτο, ἀνερμήνευτο, ἀνεξιχνίαστο. Ἀπό τή στιγμή πού συντελέσθηκε ἡ θυσία τοῦ Θεανθρώπου, πῆρε τόση χάρη, ὥστε ἔγινε «ἀγγέλων ἡ δόξα καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα». Ἔγινε τό «σημεῖον τὸ θαυμαστὸν καὶ παράδοξον». Ἡ χάρη καί ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ δέν ὀφείλεται στό σχῆμα του, ἀλλά στό ὅτι εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Θεανθρώπου. Μέ τόν Σταυρό διαλύθηκε ἡ τραγωδία τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Νικήθηκε ὁ θάνατος μέ τό νά δοκιμάση ὁ Κύριος στήν πιό ὀδυνηρή του μορφή τόν δικό μας θάνατο. Συμφιλιωθήκαμε μέ τόν Θεό Πατέρα, χαρίζοντας τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Στόν Σταυρό ἀναδείχθηκε ἡ ἀπέραντη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς. Μέ αὐτόν μᾶς ἕνωσε ὅλους σέ ἕνα σῶμα.
Μέ τόν Σταυρό, μέ τήν «πεπληρωμένην ταπεινώσεως ὕψωσιν», ὕψωσε τή δική μας φύση, πού «διὰ τῆς ψευδοῦς ὑψώσεως καὶ ματαίας οἰήσεως» εἶχε καταβιβασθῆ μέχρις Ἅδου.
Τό μυστήριο τοῦ Σταυροῦ εἶναι τό μεγαλύτερο μυστήριο τοῦ σύμπαντος κόσμου. Ἀπό ξύλο τῆς πιό ὀδυνηρῆς καταδίκης, πού οἱ Ἑβραῖοι χρησιμοποιοῦσαν γιά τους βαρυποινῖτες, ἔγινε ξύλο σωτηρίας ἀπό τότε πού δέχθηκε τό καθηλωμένο σῶμα τοῦ Χριστοῦ. Σταυρός καί ἐσταυρωμένος ἔγιναν λέξεις ταυτόσημες. Προσωποποιεῖ ὁ Σταυρός τόν Ἐσταυρωμένο.
Μυστήριο ἀκατάληπτο, ἀνερμήνευτο, ἀνεξιχνίαστο. Ἀπό τή στιγμή πού συντελέσθηκε ἡ θυσία τοῦ Θεανθρώπου, πῆρε τόση χάρη, ὥστε ἔγινε «ἀγγέλων ἡ δόξα καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα». Ἔγινε τό «σημεῖον τὸ θαυμαστὸν καὶ παράδοξον». Ἡ χάρη καί ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ δέν ὀφείλεται στό σχῆμα του, ἀλλά στό ὅτι εἶναι ὁ Σταυρός τοῦ Θεανθρώπου. Μέ τόν Σταυρό διαλύθηκε ἡ τραγωδία τῆς ἐλευθερίας τοῦ ἀνθρώπου. Νικήθηκε ὁ θάνατος μέ τό νά δοκιμάση ὁ Κύριος στήν πιό ὀδυνηρή του μορφή τόν δικό μας θάνατο. Συμφιλιωθήκαμε μέ τόν Θεό Πατέρα, χαρίζοντας τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Στόν Σταυρό ἀναδείχθηκε ἡ ἀπέραντη ἀγάπη τοῦ Θεοῦ γιά μᾶς. Μέ αὐτόν μᾶς ἕνωσε ὅλους σέ ἕνα σῶμα.
Μέ τόν Σταυρό, μέ τήν «πεπληρωμένην ταπεινώσεως ὕψωσιν», ὕψωσε τή δική μας φύση, πού «διὰ τῆς ψευδοῦς ὑψώσεως καὶ ματαίας οἰήσεως» εἶχε καταβιβασθῆ μέχρις Ἅδου.
Ὁ Χριστός πάνω στόν Σταυρό ἀπεκάλυψε ὅτι εἶναι ὁ μόνος εὐεργέτης, Σωτῆρας καὶ λυτρωτής. Ὁ σταυρικός θάνατος τοῦ Χριστοῦ εἶναι ζωοποιός, ἔβαλε, δηλαδή, στόν θάνατο ζωή, εἶναι καί λυτρωτικός, διότι εἶναι ἑκούσιος. Πάσχει ὡς Βασιλεύς, ὄχι ὡς κατάδικος. «Βάπτισμα ἔχω βαπτισθῆναι καὶ πῶς συνέχομαι ἕως οὗ τελεσθῆ» (Λουκ. 12,50). Ὁ παθών εἶναι ἀναμάρτητος. «Τοῦτο οὖν ἡ τοῦ Θεοῦ σοφία καὶ δύναμις, τὸ δι’ ἀσθενείας νικῆσαι, τὸ διὰ ταπεινώσεως ὑψωθῆναι καὶ διὰ πτωχείας πλουτῆσαι». Ἡ δύναμη τοῦ Σταυροῦ φυγαδεύει τούς δαίμονες. «Δειλοὶ γὰρ οὗτοι εἰσὶ καὶ πάνυ τρέμοντες» (Μ. Ἀντώνιος). Ὁ Σταυρός διδάσκει τήν ὑπακοή στό θέλημα τοῦ Θεοῦ μέ τήν ὁποία σώζεται ὁ ἄνθρωπος. «Καίπερ ὤν Υἱὸς ἔμαθεν ὑφ’ ὧν ἔπαθεν τὴν ὑπακοὴν καὶ τελειωθεὶς ἐγένετο τοῖς ὑπακούουσιν αὐτῷ πᾶσιν αἴτιος σωτηρίας αἰωνίου» (Ἑβρ. 5,8-9). Τέλος, ὁ Σταυρός γίνεται μέσον νά δοῦμε τόν Θεό. Γίνεται ὁ Θεός διαφανής διά τοῦ σταυροῦ, ὅταν συσταυρωνόμαστε μέ Αὐτόν διά τῆς ἀγάπης σέ Αὐτόν.
Γιά τόν χριστιανό ὁ Σταυρός δέν εἶναι ἐντροπή ἀλλά καύχηση. Ἐνθυμεῖται τή δικαίωση πού πῆρε ἀπό Αὐτόν. Ἐνθυμεῖται τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά δεσμά τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». «Ἐμοὶ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμὴ ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6,14).
Γιά τόν χριστιανό ὁ Σταυρός δέν εἶναι ἐντροπή ἀλλά καύχηση. Ἐνθυμεῖται τή δικαίωση πού πῆρε ἀπό Αὐτόν. Ἐνθυμεῖται τήν ἀπαλλαγή ἀπό τά δεσμά τοῦ κόσμου, ὁ ὁποῖος «ἐν τῷ πονηρῷ κεῖται». «Ἐμοὶ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰμὴ ἐν τῷ Σταυρῷ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι’ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ» (Γαλ. 6,14).
Κεντρικό σημεῖο τῆς διδασκαλίας τοῦ Εὐαγγελίου εἶναι ὁ Σταυρός καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου.
Ὁ Σταυρός παρ’ ὅλον πού εἶναι λυτρωτικός γιά τόν ἄνθρωπο, διότι τόν συμφιλιώνει μέ τόν Θεό, ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δέν θά ὁλοκληρωνόταν ἡ ἀνάπλαση τοῦ ἀνθρώπου «εἰς καινὴν κτίσιν». Ὅπως διά τοῦ Σταυροῦ οἱ ἄνθρωποι γίνονται «σύμφυτοι τοῦ θανάτου αὐτοῦ», ἔτσι διά τῆς Ἀναστάσεως θά γίνουν «σύμφυτοι τῆς ἀναστάσεως». Μέ τόν Σταυρό καταργεῖται «τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας», διά τῆς Ἀναστάσεως αἰωνίζεται τό ἀνθρώπινο γένος. Ὅπως Ἐκεῖνος «οὐκέτι ἀποθνήσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει», ἔτσι καί ἡμεῖς «ζῶμεν τῷ Θεῷ» αἰωνίως. Αὐτά δόθηκαν στόν ἄνθρωπο χαριστικά, ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μεγάλη εὐεργεσία πού χαρίζει τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τήν τρομοκρατία τοῦ θανάτου. Συνέπεια τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. «Εἰ δὲ ἀνάστασις ἐκ νεκρῶν οὐκ ἔστι οὐδὲ ὁ Χριστὸς ἐγήγερται» (Α’ Κορ. 15.13). Ἔργο μέ κολοσσιαία σημασία. Στή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου δόθηκαν τά χαρακτηριστικά τοῦ θείου πρωτοτύπου.
Ὁ Σταυρός παρ’ ὅλον πού εἶναι λυτρωτικός γιά τόν ἄνθρωπο, διότι τόν συμφιλιώνει μέ τόν Θεό, ἄν δέν ὑπῆρχε ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ δέν θά ὁλοκληρωνόταν ἡ ἀνάπλαση τοῦ ἀνθρώπου «εἰς καινὴν κτίσιν». Ὅπως διά τοῦ Σταυροῦ οἱ ἄνθρωποι γίνονται «σύμφυτοι τοῦ θανάτου αὐτοῦ», ἔτσι διά τῆς Ἀναστάσεως θά γίνουν «σύμφυτοι τῆς ἀναστάσεως». Μέ τόν Σταυρό καταργεῖται «τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας», διά τῆς Ἀναστάσεως αἰωνίζεται τό ἀνθρώπινο γένος. Ὅπως Ἐκεῖνος «οὐκέτι ἀποθνήσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει», ἔτσι καί ἡμεῖς «ζῶμεν τῷ Θεῷ» αἰωνίως. Αὐτά δόθηκαν στόν ἄνθρωπο χαριστικά, ἀπό τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μεγάλη εὐεργεσία πού χαρίζει τήν ἀπελευθέρωση ἀπό τήν τρομοκρατία τοῦ θανάτου. Συνέπεια τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ εἶναι ἡ ἀνάσταση τῶν νεκρῶν. «Εἰ δὲ ἀνάστασις ἐκ νεκρῶν οὐκ ἔστι οὐδὲ ὁ Χριστὸς ἐγήγερται» (Α’ Κορ. 15.13). Ἔργο μέ κολοσσιαία σημασία. Στή δημιουργία τοῦ ἀνθρώπου δόθηκαν τά χαρακτηριστικά τοῦ θείου πρωτοτύπου.
Στήν ἀνάπλαση διά τῆς ἀναστάσεως δόθηκε ὁ ἴδιος ὁ Υἱός, «κοινωνῶν ἀμέσως μετὰ τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως» καί ἐντός τοῦ πλαισίου τῆς νέας κοινωνίας τῆς Ἐκκλησίας, ὅπου ἐπιτελοῦνται οἱ διαπροσωπικές σχέσεις τοῦ Χριστοῦ καί τοῦ ἀνθρώπου, ἐκεῖ βρίσκει «τὴν δύναμιν τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ», ἐφ’ ὅσον κοινωνεῖ «στά παθήματά Του», «συμμορφούμενος τῷ θανάτῳ αὐτοῦ», μέχρις ὅτου «καταντήσει εἰς τὴν ἐξανάστασιν» Αὐτοῦ.
Ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ μυστηρίου τῆς ἀναπλάσεως ὁλοκληρώνεται ὄχι μέ μιά ἐξωτερική κοινωνία Χριστοῦ καί ἀνθρώπων, ἀλλά με τήν ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ὡς τεχνουργός οὐράνιος λαμβάνεται κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα.
Ὁ ὀρθολογικός ἄνθρωπος πού ἔχει ἐμπιστοσύνη στήν δική του σοφία πού γέμει οἴησης καί ὑπερηφάνειας, ἀδυνατεῖ νά προσεγγίση αὐτό τό μυστήριο. Ἐπειδή δέν ἔχει ἐμπειρία αὐτῆς τῆς θείας σχέσεως τό ἀντιμετωπίζει σκωπτικά, ὅπως οἱ ἀρεοπαγῖτες σοφοί, οἱ ὑπερήφανοι Ἑβραῖοι καί οἱ σύγχρονοι διαφωτιστές. Γι’ αὐτό μεθοδεύονται κάθε τρόπο γιά νά ὑποβαθμίσουν τό γεγονός αὐτό. Ἐνῶ διά τῆς κοινωνίας αὐτῆς ἀναστέλλονται οἱ διασπάσεις τῶν ἀνθρώπων καί οἱ πιστοί, διά τῆς ἀδελφοποιοῦ ἀγάπης πού εἶναι καρπός τῆς ἀληθινῆς πίστεως στό «Εἷς Κύριος, μία πίστις, ἕν βάπτισμα», δημιουργοῦν ἰσχυρούς δεσμούς θεανθρώπινης ἑνότητος, ἡ προσπάθεια τῶν ἐχθρῶν τῆς ἀναστάσεως βρίσκεται πάντοτε ἐπί ποδός. Ἰδίως τίς μεγάλες γιορτές τοῦ Πάσχα. Φέρουν μέσα τους τό φορτίον τοῦ διασπαστικοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ Ἅδου, ὁ ὁποῖος ἀπό φθόνο θέλει νά καταστρέψει τό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Δέν γνωρίζουν ὅτι αὐτός πού δημιούργησε τόν κόσμο, «ἐπιδημήσας ἐνταῦθα διὰ σαρκὸς» ὡς παντοδύναμος, ἔδεσε τόν ληστή διάβολο καί μᾶς ἅρπαξε ἀπό τήν κατοχή του, πού ἐπί αἰῶνες δουλεύαμε σέ αὐτόν, ἔσβησε τό χειρόγραφο τῶν ἁμαρτιῶν μας διά τοῦ σταυροῦ καί διά τῆς ἀναστάσεως «ἐθριάμβευσε τὸν ἐχθρὸν καὶ κατήσχυνεν αὐτὸν αἰσχύνην αἰώνιον» (Ἅγ. Νεῖλος).
Ἕνα τροπάριο τοῦ Μ. Σαββάτου διατρανώνει ὅλο αὐτό τό γεγονός. «Σήμερον ὁ Ἅδης στένων βοᾶ· συνέφερέ μοι εἰ τὸν ἐκ Μαρίας γεννηθέντα μὴ ὑπεδεξάμην· ἐλθὼν γὰρ ἐπ’ ἐμὲ τὸ κράτος μου ἔλυσε· πύλας χαλκὰς συνέτριψε· ψυχὰς ἅς κατεῖχον τὸ πρίν, Θεὸς ὤν ἀνέστησε...».
Ἄς ἀκολουθήσουμε, λοιπόν, «τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» καί ὅπως Ἐκεῖνος τὸ δικό μας φύραμα ἀνέβασε στόν οὐρανό καί τό ἔκανε «ὁμόθεον καὶ ὁμόθρονον τῷ Πατρί», ἔτσι καί ὁ καθένας ἀπό μᾶς νά ἐντυπώσουμε τήν σταυροαναστάσιμη ζωή Του «ἐν ἡμῖν» καί νά ἑορτάσουμε στήν μέλλουσα πραγματικότητα τήν ἀθάνατη καί ἀνώλεθρη ζωή του.
Ἀρχιμ. Μαξίμου, Καθηγουμένου Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Διονυσίου Ὀλύμπου
Ἡ ὁλοκλήρωση τοῦ μυστηρίου τῆς ἀναπλάσεως ὁλοκληρώνεται ὄχι μέ μιά ἐξωτερική κοινωνία Χριστοῦ καί ἀνθρώπων, ἀλλά με τήν ἐπενέργεια τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πού ὡς τεχνουργός οὐράνιος λαμβάνεται κατά τό Ἅγιο Βάπτισμα.
Ὁ ὀρθολογικός ἄνθρωπος πού ἔχει ἐμπιστοσύνη στήν δική του σοφία πού γέμει οἴησης καί ὑπερηφάνειας, ἀδυνατεῖ νά προσεγγίση αὐτό τό μυστήριο. Ἐπειδή δέν ἔχει ἐμπειρία αὐτῆς τῆς θείας σχέσεως τό ἀντιμετωπίζει σκωπτικά, ὅπως οἱ ἀρεοπαγῖτες σοφοί, οἱ ὑπερήφανοι Ἑβραῖοι καί οἱ σύγχρονοι διαφωτιστές. Γι’ αὐτό μεθοδεύονται κάθε τρόπο γιά νά ὑποβαθμίσουν τό γεγονός αὐτό. Ἐνῶ διά τῆς κοινωνίας αὐτῆς ἀναστέλλονται οἱ διασπάσεις τῶν ἀνθρώπων καί οἱ πιστοί, διά τῆς ἀδελφοποιοῦ ἀγάπης πού εἶναι καρπός τῆς ἀληθινῆς πίστεως στό «Εἷς Κύριος, μία πίστις, ἕν βάπτισμα», δημιουργοῦν ἰσχυρούς δεσμούς θεανθρώπινης ἑνότητος, ἡ προσπάθεια τῶν ἐχθρῶν τῆς ἀναστάσεως βρίσκεται πάντοτε ἐπί ποδός. Ἰδίως τίς μεγάλες γιορτές τοῦ Πάσχα. Φέρουν μέσα τους τό φορτίον τοῦ διασπαστικοῦ ἀρχηγοῦ τοῦ Ἅδου, ὁ ὁποῖος ἀπό φθόνο θέλει νά καταστρέψει τό ἔργο τοῦ Θεοῦ. Δέν γνωρίζουν ὅτι αὐτός πού δημιούργησε τόν κόσμο, «ἐπιδημήσας ἐνταῦθα διὰ σαρκὸς» ὡς παντοδύναμος, ἔδεσε τόν ληστή διάβολο καί μᾶς ἅρπαξε ἀπό τήν κατοχή του, πού ἐπί αἰῶνες δουλεύαμε σέ αὐτόν, ἔσβησε τό χειρόγραφο τῶν ἁμαρτιῶν μας διά τοῦ σταυροῦ καί διά τῆς ἀναστάσεως «ἐθριάμβευσε τὸν ἐχθρὸν καὶ κατήσχυνεν αὐτὸν αἰσχύνην αἰώνιον» (Ἅγ. Νεῖλος).
Ἕνα τροπάριο τοῦ Μ. Σαββάτου διατρανώνει ὅλο αὐτό τό γεγονός. «Σήμερον ὁ Ἅδης στένων βοᾶ· συνέφερέ μοι εἰ τὸν ἐκ Μαρίας γεννηθέντα μὴ ὑπεδεξάμην· ἐλθὼν γὰρ ἐπ’ ἐμὲ τὸ κράτος μου ἔλυσε· πύλας χαλκὰς συνέτριψε· ψυχὰς ἅς κατεῖχον τὸ πρίν, Θεὸς ὤν ἀνέστησε...».
Ἄς ἀκολουθήσουμε, λοιπόν, «τοῖς ἴχνεσιν αὐτοῦ» καί ὅπως Ἐκεῖνος τὸ δικό μας φύραμα ἀνέβασε στόν οὐρανό καί τό ἔκανε «ὁμόθεον καὶ ὁμόθρονον τῷ Πατρί», ἔτσι καί ὁ καθένας ἀπό μᾶς νά ἐντυπώσουμε τήν σταυροαναστάσιμη ζωή Του «ἐν ἡμῖν» καί νά ἑορτάσουμε στήν μέλλουσα πραγματικότητα τήν ἀθάνατη καί ἀνώλεθρη ζωή του.
Ἀρχιμ. Μαξίμου, Καθηγουμένου Ἱ. Μονῆς Ἁγ. Διονυσίου Ὀλύμπου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου