Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΑΣΚΗΤΩΝ 5

Ή ανάγκη της προσευχής
ΑΠΟ όσα είπαμε προκύπτει ότι ή προσευχή είναι το πρώτιστο και το σπουδαιότατο μέσο αγώνα. Μάθε να προσεύχεσαι και τότε μπορείς να νικήσεις όλες, και τις πιο καταστροφικές, δυνάμεις που μπορείς να φαντα­στείς και πού σου στήνουν παγίδες για να πέσεις.
Η προσευχή είναι το ένα φτερό, ή πίστη είναι το άλλο. Και τα δυο μαζί σε ανυψώνουν στον ουρανό. Μόνο με ένα φτερό κανείς δεν μπορεί να πετάξει. Προσευχή χωρίς πίστη είναι τόσο αδιανόητη, όσο και πίστη χωρίς προσευχή. Άλλα αν ή πίστη σου είναι πολύ αδύνατη, τότε μπορείς να λες και να ξαναλές χωρίς σταμάτημα: «Κύριε, πρόσθες μοι πίστιν». Μια τέτοια προσευχή σπά­νια δεν εισακούεται. Ό κόκκος του σιναπιού, λέει ό Κύριος, μεγαλώνει και γίνεται μεγάλο δέντρο.
ΟΠΟΙΟΣ θέλει να 'χει ήλιο και αέρα, ανοίγει το παράθυρο, θα ήταν τρέλα να κάθεται κανένας πίσω από τα κατάκλειστα παράθυρα με στόρια και να λέει: «Δεν υπάρξει καθόλου φως, δεν υπάρχει καθόλου αέρας για να αναπνεύσω». Ή εικόνα αύτη σου δείχνει πιο παραστατικά το έργο της προσευχής. Ή δύναμη ή ή χάρη του Θεού είναι προσιτή σε όλους και σε κάθε μέρος, αλλά δεν μπορεί να γίνεις μέτοχος της αν δεν την ποθείς και δεν ενεργείς σύμφωνα μ' αυτό σου τον πόθο.
Η προσευχή είναι ενέργεια. Προσεύχομαι, σημαίνει ενεργώ στον ύψιστο βαθμό. Για κάθε είδος δραστηριότη­τας χρειάζεται άσκηση. Μιλώντας κανείς μια ξένη γλώσ­σα τη μαθαίνει καλά. Και προσευχόμενος μαθαίνει κανείς να προσεύχεται. Χωρίς προσευχή αποκλείεται να βρεις ότι ζητάς. Ή προσευχή είναι ή αρχή και ή βάση για κάθε προσπάθεια που κατατείνει προς το Θεό. Ή πρώτη φλόγα ανάβει με την προσευχή. Ή προσευχή στέλνει την πρώτη προαίσθηση για το τι πρέπει να ζητήσει κανείς και αυτή ξυπνάει και διεγείρει τη διάθεση για να προχω­ρήσει πιο πέρα.
Η προσευχή είναι το θεμέλιο του κόσμου λέει ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακας. Ή προσευχή είναι το μέσον σχετισμού και ένωσης με το Θεό. Είναι ή γέφυρα που οδηγεί τον άνθρωπο απ' το σαρκικό εγώ του και τους πειρασμούς του, στο πνευματικό του εγώ και την ελευθε­ρία. Είναι ένα όπλο άμυνας εναντίον των «μερίμνων του βίου και της απελπισίας». Ή προσευχή εκμηδενίζει τη θλίψη και χαλιναγωγεί την οργή. Ή προσευχή είναι ή τροφή της ψυχής και ό φωτισμός του νου. Ή προσευχή φέρνει στο παρόν τη μέλλουσα χαρά. Γι' αυτόν, πού προσεύχεται αληθινά, ή προσευχή είναι ή κρίση και το κριτήριο του Μοναδικού Κριτή πριν από την Μέλλουσα Κρίση. Και το κριτήριο αυτό βρίσκεται τη στιγμή αυτή στην καρδιά του προσευχόμενου H προσευχή και ή εγρήγορση είναι το ίδιο πράγμα, γιατί μόνο όταν προσεύχεσαι, μπορείς να σταθείς στην πύλη της καρδιάς σου. Το άγρυπνο μάτι αντιδρά αμέσως και για το ελάχιστο που θα φανεί στο οπτικό του πεδίο. Το ίδιο κάνει και ή καρδιά πού «προσκαρτερεί» στην προσευχή.
Η αράχνη κάθεται στη μέση από το δίχτυ της και καταλαβαίνει αμέσως και το παραμικρότερο έντομο πού πέφτει σ' αυτό. Το σκοτώνει παρευθύς. Το ίδιο κάνει και ή προσευχή στην καρδιά σου. Μόλις το ελάχιστο κίνημα της καρδιάς σου πληροφορήσει την προσέγγιση ενός εχθρού, αμέσως ή προσευχή τον αφανίζει.
ΠΑΡΑΜΕΛΗΣΗ της προσευχής σημαίνει ότι ή εγκα­τάλειψη της σκοπιάς. Ή θύρα μένει αφύλαχτη, ανοιχτή για τους κακοποιούς, πού ορμούν μέσα στην καρδιά και λεηλατούν τους θησαυρούς πού έχουμε εκεί μαζέψει. Ό ληστής δε θέλει πολλή ώρα για να συμπληρώσει το καταστρεπτικό έργο του. Ή οργή π.χ. μπορεί να τα καταστρέψει όλα σε μια μονάχα στιγμή.

Ή Προσευχή επιστήμη επιστημών και τέχνη τεχνών
ΑΠΟ όσα είπαμε προηγουμένως καταλαβαίνουμε ότι οι άγιοι πατέρες, όταν μιλούν για προσευχή, δεν εννοούν την κανονική προσευχή, πού κάνουμε το πρωί, το βράδυ ή στο τραπέζι. Εννοούν την ακατάπαυστη προσευχή, τη ζωή της προσευχής. Αυτό πού λέει ό απόστολος Παύλος «αδιαλείπτως προσεύχεσθε» (Α' Θεό. ε' 17), πρέπει να το εννοήσουμε κατά γράμμα.
ΜΕ την έννοια αυτή ή προσευχή είναι κορυφαία επιστήμη και τέχνη. Ό καλλιτέχνης δουλεύει με μάρμαρο και χρώμα, με λέξεις και τόνους. Ύστερα από αρκετή προσπάθεια δίνει σ' αυτά μορφή και ομορφιά. Το υλικό του προσευχόμενου είναι ό ζωντανός άνθρωπος. Με την προσευχή του επεξεργάζεται τον άνθρωπο, του δίνει μορφή και ομορφιά. Πρώτα στον εαυτό του και υστέρα σε πολλούς άλλους.
Ο επιστήμονας μελετά τα δημιουργήματα και τα φαινόμενα. Ό προσερχόμενος προχωρεί με την προσευ­χή του προς το Δημιουργό της δημιουργίας. Ή αγάπη του δεν κατευθύνεται στη θερμότητα, αλλά στην πηγή της θερμότητας· όχι στις λειτουργίες της ζωής, αλλά στην πηγή της ζωής- όχι στο εγώ του, αλλά στην πρώτη αρχή, πού έδωσε τη συνείδηση του εγώ, στο Δημιουργό της ύπαρξης.
Ο καλλιτέχνης και ό επιστήμονας πρέπει να δείξουν πολλή επιμέλεια και να καταβάλουν πολύν κόπο προτού ωριμάσουν. Την επιδεξιότητα όμως πού ποθούν δεν την πετυχαίνουν ποτέ. Αν περίμεναν θείες αποκαλύψεις και εμπνεύσεις κάθε φορά πού πάνε στη δουλειά τους δε θα μάθαιναν ποτέ τα στοιχειώδη και θεμελιώδη θέματα του έργου τους. Ό καλλιτέχνης πού παίζει βιολί πρέπει να ασκείται επίμονα για να μυηθεί στα μυστικά του βιολιού. Πόσο όμως πιο ευαίσθητη είναι ή ανθρώπινη καρδιά! Και πόσο θα 'πρεπε γι' αυτό να μη περιμένουμε μονάχα τις θειες στιγμές των ιερών εξάρσεων, για να προσευχη­θούμε, αλλά να προσευχόμαστε με επιμονή και χωρίς διακοπή κάτω από τις οποιεσδήποτε συνθήκες.
« ΕΓΓΙΣΑΤΕ τω Θεώ και εγγιεί υμίν» (Ίακ. δ' 8). Εμείς έχουμε χρέος να αρχίσουμε. Αν κάνουμε ένα βήμα προς το Θεό, Εκείνος κάνει δέκα προς εμάς. Κάνει το ίδιο πού έκανε για τον άσωτο· «έτι αυτού μακράν απέχοντος... εσπλαχνίσθη και δραμών επέπεσεν επί τον τράχηλον αυτού και κατεφίλησεν αυτόν» (Λουκά ιε' 20).
ΠΡΕΠΕΙ λοιπόν να κάνει κανείς τα πρώτα ασταθή βήματα προς το Θεό, αν θέλει να πλησιάσει το Θεό. Μην ανησυχείς γιατί είναι τόσο αδέξια ή αρχή πού κάνεις. Μην ακούς τις φωνές της δειλίας σου και της αβεβαιότη­τας σου. Μη λογαριάζεις τις υποβολές του εχθρού πού προσπαθεί να σε πείσει, ότι προσεύχεσαι με γελοίο τρόπο και ότι όλα αυτά είναι φαντασιοπληξίες ή πρά­γματα πού δεν έχουν κανένα νόημα. Τίποτε άλλο δεν φοβάται ό εχθρός τόσο πολύ, όσο την προσευχή.
ΤΟ παιδί ευχαριστιέται διαρκώς και πιο πολύ στο διάβασμα, όσο πιο καλά μαθαίνει να διαβάζει. Όσο περισσότερο μαθαίνει κανείς μια ξένη γλώσσα, τόσο πιο πολύ τη μιλάει και την αγαπάει. Ή ευχαρίστηση μεγαλώ­νει με την επιδεξιότητα. Την επιδεξιότητα την αποκτά κανείς με την άσκηση. Και ή άσκηση γίνεται ολοένα και πιο ευχάριστη καθώς ή επιδεξιότητα μεγαλώνει.
ΤΟ ίδιο συμβαίνει και με την προσευχή. Μην περιμέ­νεις κάποιαν ασυνήθιστη θεία έμπνευση για να προσευ­χηθείς. Ό άνθρωπος δημιουργήθηκε για να προσεύχε­ται, όπως δημιουργήθηκε να σκέπτεται και να μιλάει. Πριν απ' όλα όμως για να προσεύχεται. Γιατί ό Κύριος έβαλε τον άνθρωπο «εν τω παραδείσω της τρυφής εργάζεσθαι αυτόν και φυλάσσειν» (Γεν. β' 15). Πού αλλού βρίσκεται ό παράδεισος της τρυφής παρά στην καρδιά μας;
ΣΑΝ τον Αδάμ πρέπει και συ να κλαίς γιατί χάθηκε και για σένα ή Εδέμ, ό παράδεισος της τρυφής, εξ αίτιας της ακράτειας σου. Σκεπάστηκες και συ με φύλλα συκής 'και ντύθηκες με δερμάτινο χιτώνα (Γεν. γ' 21). Και αυτά είναι ή φθαρτή υλική σου υπόσταση με τα πάθη της. Ανάμεσα σε σένα και στο δέντρο της ζωής είναι σκοτεινές φλόγες των γήινων επιθυμιών. Και μόνο όποιος νικήσει αυτές τις επιθυμίες θα λάβει ως δώρο «φαγείν εκ του ξύλου της ζωής, ό εστίν εν μέσω του παραδείσου του Θεού» (Άποκαλ. β' 7).
ΠΟΣΟ δύσκολο είναι να κερδίσουμε μια τέτοια νίκη! Ό Αδάμ παρέβηκε μόνο μια εντολή του Θεού. Εσύ παραβαίνεις κάθε μέρα και κάθε στιγμή όλες τις εντολές του, λέει ό άγιος Ανδρέας ό Κρήτης. Απ' αυτή την κατάσταση και τη θέση του σκληρυμένου αμαρτωλού, πού έπεσε και πέφτει επανειλημμένα στην αμαρτία πρέ­πει να ξεκινήσει ή προσευχή για να φτάσει στα ύψη και στις θείες κορυφές.
Ο σκληρός κακούργος δε νιώθει πολλές φορές την ενοχή του. Είναι πωρωμένος. Το ίδιο συμβαίνει και με μας. Μη σε φοβίζει όμως ή σκληρότητα της καρδιάς σου. Ή προσευχή θα τη μαλακώσει σιγά- σιγά.