Σωματικά και πνευματικά συνακόλουθα της προσευχής
ΕΙΝΑΙ πολύ σπουδαίο πράγμα να μη χαλαρώνει κανείς τα χαλινάρια του σώματος, όταν κάνει μια τέτοια συνεχή άσκηση προσευχής. Προσευχή πού δεν «υπωπιάζει», δε «δουλαγωγεί» το σώμα και δε συντρίβει την καρδιά, μοιάζει με έμβρυο πού γεννιέται προτού ολοκληρωθεί και γίνει παιδί, λέει ό άγιος Ισαάκ ό Σύρος, γιατί μια τέτοια προσευχή δεν έχει ψυχή. Έχει ήδη μέσα της το σπέρμα της αυτάρκειας και υπερηφάνειας πού κάνει την καρδιά να θεωρεί τον εαυτό της όχι μόνο μεταξύ των κλητών άλλα και μεταξύ των εκλεκτών (Ματθ. κβ'14).
ΠΡΟΦΥΛΑΞΟΥ πολύ από μια τέτοιου είδους προσευχή. Είναι ρίζα πολλών πλανών. Γιατί, αν ή καρδιά σου είναι προσκολλημένη στα σαρκικά και γήινα πράγματα, τότε και ό θησαυρός σου γήινος και σαρκικός είναι. Είναι όμως δυνατό να νομίζεις, ότι ήδη είσαι ουράνιος άνθρωπος, όταν δεν είναι ουράνια ή προσευχή σου; Ή χαρά σου γίνεται ακάθαρτη και εκδηλώνεται με ευθυμία και φλυαρία και ευκολία στο να διδάσκεις τους άλλους χωρίς να είσαι δάσκαλος αναγνωρισμένος από την Εκκλησία για το έργο αυτό. Εξηγείς την Αγ. Γραφή σύμφωνα με τον σαρκικό νου σου και δεν ανέχεσαι αντιρρήσεις. Υποστηρίζεις τις αντιλήψεις σου και τις απόψεις σου και είσαι άνθρωπος μόνο των λόγων, ενώ ή συμπεριφορά σου δεν είναι καθόλου οικοδομητική, γιατί δεν κυριαρχείς στις σωματικές σου ορμές και δεν φροντίζεις να ταπεινώνεις την καρδιά σου.
Η αληθινή χαρά είναι σιωπηλή και μόνιμη. Για αυτό μας προτρέπει ό Απόστολος Παύλος: «Πάντοτε χαίρετε» (Α' Θεσ. ε'16). Ή χαρά αυτή πηγάζει από καρδιά που πενθεί για την απομάκρυνση της, αλλά και την απομάκρυνση του κόσμου από το φως. Την αληθινή χαρά τη βρίσκουμε στο κατά Θεό πένθος. Να γιατί λέει ό Κύριος: «Μακάριοι οι πενθούντες» (Ματθ. ε'4) και «Μακάριοι οι κλαίοντες νυν» για το κατώτερο και γήινο εγώ σας, «ότι γελάσετε» με το πνευματικό σας πρόσωπο (Λουκά στ' 21).
Η αληθινή χαρά είναι ή χαρά της παρηγοριάς, ή χαρά πού αναβρύζει από την πηγή της συναίσθησης της αδυναμίας μας και του ελέους του Κυρίου, Ή χαρά αυτή δε χρειάζεται γέλια ηχηρά για να ανάψει και να εξωτερικευτεί. Είναι μόνιμη, βαθιά, αληθινή και εκδηλώνεται με ισχυρότατα και φυσικότητα.
ΣΚΕΨΟΥ ακόμα και τούτο- όποιος προσκολλάται στις γήινες χαρές, είναι ανήσυχος, γεμάτος φροντίδες για ότι γήινο. Οι αισθήσεις του είναι δεμένες στα μεταβλητά και φθαρτά. Για αυτό και τελικά ή χαρά του γίνεται πίκρα και πόνος. Ή χαρά όμως του Κυρίου {Ματθ. κε' 21) είναι μόνιμη, γιατί ό Θεός είναι αιώνιος και αμετάβλητος.
ΒΑΛΕ λοιπόν χαλινάρι στη γλώσσα σου ταυτόχρονα με τη νηστεία και την αυστηρότητα πού δείχνεις στο σώμα σου. Ή φλυαρία είναι ένας μεγάλος εχθρός της προσευχής. Τα πολλά λόγια αποτελούν εμπόδιο για προσευχή. Γι' αυτό πρέπει να προσέχουμε κάθε λόγο μας, ώστε να μην είναι «αργός» (Ματθ. ιβ' 36). Δεν κουβαλάει κανείς σκόνη του δρόμου στο δωμάτιο πού θέλει να το διατηρήσει καθαρό. Διατήρησε κατά τον ίδιο τρόπο ελεύθερη από θορύβους και λόγια σχετικά με μάταια και προσωρινά συμβάντα την ψυχή σου.
Η γλώσσα πυρ! Και σκέψου, «ολίγον πυρ ηλίκην ύλην ανάπτει»! (Ίακ. γ' 5-6). Όταν όμως δεν επιτρέπει κανείς στη φωτιά να 'χει αέρα, σβήνει. Αν δεν επιτρέπεις να αναπνέουν τα πάθη σου, πνίγονται από ασφυξία σιγά σιγά. Ανάβεις π.χ. από την οργή; Τότε μη μιλάς και μην αφήνεις το θυμό σου να εξωτερικευτεί. Ας ακούσει μόνο ό Κύριος την εξομολόγηση σου. Με τον τρόπο αυτό σβήνεις την πυρκαγιά στη γένεση της. Αισθάνεσαι ταραχή εξ αίτιας του ελαττώματος κάποιου; Μιμήσου το παράδειγμα του Σήμ και του Ιάφεθ και σκέπασε το με το «ιμάτιον», δηλαδή με το επανωφόρι της σιωπής (Γεν. θ' 23). Έτσι καταπνίγεται ή επιθυμία σου να κατακρίνεις, προτού γίνει φλόγα δυνατή και εκδηλωθεί εξωτερικά. Ή σιωπή είναι μια αναγκαία προϋπόθεση για την προσεκτική προσευχή.
ΔΕΝ πρέπει όμως να σιωπά μόνο ή γλώσσα στην άσκηση της προσοχής. Πρέπει κανείς να προσέχει και τον εαυτό του (Γαλ. στ' 1) σε όλα τα ζητήματα για να γίνεται ή προσοχή του ολοένα και πιο βαθιά. Στα βάθη μας βρίσκεται ή απέραντη αποθήκη των προμηθειών μας: οι αναμνήσεις μας και οι σκέψεις μας και οι εικόνες της φαντασίας μας κινούνται εκεί και είναι δυνατό να κυριαρχήσουμε επάνω τους. Μη φέρνεις στο μυαλό σου ότι ταράσσει την προσευχή σου. Μην κάνεις ανασκαφές στη γη των παλιών σου αμαρτημάτων. Μη γίνεσαι όμοιος με το σκυλί πού επιστρέφει «επί το ίδιο εξέραμα» (Β' Πετρ. β' 22). Μην αφήνεις τη μνήμη σου να σταματάει στις λεπτομέρειες, πού μπορούν να ξυπνήσουν μέσα σου τις αμαρτωλές επιθυμίες σου ή να θέσουν σε λειτουργία τη φαντασία σου. Ή πιο ευχάριστη διαμονή του διαβόλου βρίσκεται στη φαντασία σου, δια μέσου της όποιας σε παρασύρει στη συντροφιά μαζί του, στη συγκατάθεση και την εκτέλεση της αμαρτίας. Προσπαθεί γι' αυτό να σπέρνει στη σκέψη σου την αμφιβολία, να σε οδηγεί στην ονειροπόληση και να δικαιολογεί με ευλογοφάνεια μάταια πράγματα. Αντιμετώπισε τα όλα αυτά με τα λόγια του ψαλμωδού: «Έκκλίνατε άπ' εμού, πονηρευόμενοι» (Ψαλ. ριη' 115).
ΠΡΟΦΥΛΑΞΟΥ πολύ από μια τέτοιου είδους προσευχή. Είναι ρίζα πολλών πλανών. Γιατί, αν ή καρδιά σου είναι προσκολλημένη στα σαρκικά και γήινα πράγματα, τότε και ό θησαυρός σου γήινος και σαρκικός είναι. Είναι όμως δυνατό να νομίζεις, ότι ήδη είσαι ουράνιος άνθρωπος, όταν δεν είναι ουράνια ή προσευχή σου; Ή χαρά σου γίνεται ακάθαρτη και εκδηλώνεται με ευθυμία και φλυαρία και ευκολία στο να διδάσκεις τους άλλους χωρίς να είσαι δάσκαλος αναγνωρισμένος από την Εκκλησία για το έργο αυτό. Εξηγείς την Αγ. Γραφή σύμφωνα με τον σαρκικό νου σου και δεν ανέχεσαι αντιρρήσεις. Υποστηρίζεις τις αντιλήψεις σου και τις απόψεις σου και είσαι άνθρωπος μόνο των λόγων, ενώ ή συμπεριφορά σου δεν είναι καθόλου οικοδομητική, γιατί δεν κυριαρχείς στις σωματικές σου ορμές και δεν φροντίζεις να ταπεινώνεις την καρδιά σου.
Η αληθινή χαρά είναι σιωπηλή και μόνιμη. Για αυτό μας προτρέπει ό Απόστολος Παύλος: «Πάντοτε χαίρετε» (Α' Θεσ. ε'16). Ή χαρά αυτή πηγάζει από καρδιά που πενθεί για την απομάκρυνση της, αλλά και την απομάκρυνση του κόσμου από το φως. Την αληθινή χαρά τη βρίσκουμε στο κατά Θεό πένθος. Να γιατί λέει ό Κύριος: «Μακάριοι οι πενθούντες» (Ματθ. ε'4) και «Μακάριοι οι κλαίοντες νυν» για το κατώτερο και γήινο εγώ σας, «ότι γελάσετε» με το πνευματικό σας πρόσωπο (Λουκά στ' 21).
Η αληθινή χαρά είναι ή χαρά της παρηγοριάς, ή χαρά πού αναβρύζει από την πηγή της συναίσθησης της αδυναμίας μας και του ελέους του Κυρίου, Ή χαρά αυτή δε χρειάζεται γέλια ηχηρά για να ανάψει και να εξωτερικευτεί. Είναι μόνιμη, βαθιά, αληθινή και εκδηλώνεται με ισχυρότατα και φυσικότητα.
ΣΚΕΨΟΥ ακόμα και τούτο- όποιος προσκολλάται στις γήινες χαρές, είναι ανήσυχος, γεμάτος φροντίδες για ότι γήινο. Οι αισθήσεις του είναι δεμένες στα μεταβλητά και φθαρτά. Για αυτό και τελικά ή χαρά του γίνεται πίκρα και πόνος. Ή χαρά όμως του Κυρίου {Ματθ. κε' 21) είναι μόνιμη, γιατί ό Θεός είναι αιώνιος και αμετάβλητος.
ΒΑΛΕ λοιπόν χαλινάρι στη γλώσσα σου ταυτόχρονα με τη νηστεία και την αυστηρότητα πού δείχνεις στο σώμα σου. Ή φλυαρία είναι ένας μεγάλος εχθρός της προσευχής. Τα πολλά λόγια αποτελούν εμπόδιο για προσευχή. Γι' αυτό πρέπει να προσέχουμε κάθε λόγο μας, ώστε να μην είναι «αργός» (Ματθ. ιβ' 36). Δεν κουβαλάει κανείς σκόνη του δρόμου στο δωμάτιο πού θέλει να το διατηρήσει καθαρό. Διατήρησε κατά τον ίδιο τρόπο ελεύθερη από θορύβους και λόγια σχετικά με μάταια και προσωρινά συμβάντα την ψυχή σου.
Η γλώσσα πυρ! Και σκέψου, «ολίγον πυρ ηλίκην ύλην ανάπτει»! (Ίακ. γ' 5-6). Όταν όμως δεν επιτρέπει κανείς στη φωτιά να 'χει αέρα, σβήνει. Αν δεν επιτρέπεις να αναπνέουν τα πάθη σου, πνίγονται από ασφυξία σιγά σιγά. Ανάβεις π.χ. από την οργή; Τότε μη μιλάς και μην αφήνεις το θυμό σου να εξωτερικευτεί. Ας ακούσει μόνο ό Κύριος την εξομολόγηση σου. Με τον τρόπο αυτό σβήνεις την πυρκαγιά στη γένεση της. Αισθάνεσαι ταραχή εξ αίτιας του ελαττώματος κάποιου; Μιμήσου το παράδειγμα του Σήμ και του Ιάφεθ και σκέπασε το με το «ιμάτιον», δηλαδή με το επανωφόρι της σιωπής (Γεν. θ' 23). Έτσι καταπνίγεται ή επιθυμία σου να κατακρίνεις, προτού γίνει φλόγα δυνατή και εκδηλωθεί εξωτερικά. Ή σιωπή είναι μια αναγκαία προϋπόθεση για την προσεκτική προσευχή.
ΔΕΝ πρέπει όμως να σιωπά μόνο ή γλώσσα στην άσκηση της προσοχής. Πρέπει κανείς να προσέχει και τον εαυτό του (Γαλ. στ' 1) σε όλα τα ζητήματα για να γίνεται ή προσοχή του ολοένα και πιο βαθιά. Στα βάθη μας βρίσκεται ή απέραντη αποθήκη των προμηθειών μας: οι αναμνήσεις μας και οι σκέψεις μας και οι εικόνες της φαντασίας μας κινούνται εκεί και είναι δυνατό να κυριαρχήσουμε επάνω τους. Μη φέρνεις στο μυαλό σου ότι ταράσσει την προσευχή σου. Μην κάνεις ανασκαφές στη γη των παλιών σου αμαρτημάτων. Μη γίνεσαι όμοιος με το σκυλί πού επιστρέφει «επί το ίδιο εξέραμα» (Β' Πετρ. β' 22). Μην αφήνεις τη μνήμη σου να σταματάει στις λεπτομέρειες, πού μπορούν να ξυπνήσουν μέσα σου τις αμαρτωλές επιθυμίες σου ή να θέσουν σε λειτουργία τη φαντασία σου. Ή πιο ευχάριστη διαμονή του διαβόλου βρίσκεται στη φαντασία σου, δια μέσου της όποιας σε παρασύρει στη συντροφιά μαζί του, στη συγκατάθεση και την εκτέλεση της αμαρτίας. Προσπαθεί γι' αυτό να σπέρνει στη σκέψη σου την αμφιβολία, να σε οδηγεί στην ονειροπόληση και να δικαιολογεί με ευλογοφάνεια μάταια πράγματα. Αντιμετώπισε τα όλα αυτά με τα λόγια του ψαλμωδού: «Έκκλίνατε άπ' εμού, πονηρευόμενοι» (Ψαλ. ριη' 115).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου