ΕΙΚΟΝΑ ΒΑΠΤΙΣΗΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΑ

Ο Ιορδάνης ποταμός βρίσκεται στο κέντρο της εικόνας.

❋ Βράχια υπάρχουν δεξιά κι αριστερά του.

❋ Ο Ιησούς Χριστός βρίσκεται στο μέσο του ποταμού.

Άλλοτε στις πιο παλιές ανατολικής τέχνης εικόνες είναι γυμνός με μια ελαφρά κλίση και λίγο διασταυρωμένα τα πόδια με σκοπό να καλύψει το φύλο, σύμφωνα και με τον ύμνο του Εσπερινού που λέει: «γύμνωσιν αισχίστην περιστέλλων Αδάμ τω προπάτορι, απογυμνούσαι εκουσίως».

Άλλοτε πάλι, σε πιο νέες εικόνες της Ορθόδοξης Ανατολικής τέχνης, για λόγους σεμνότητας (επηρεαζόμενες από την δυτική εικονογραφία που δεν υπάρχει αντίληψη του συμβολισμού της γύμνωσης), ο Ιησούς φοράει περίζωμα.

❋ Ο Πρόδρομος του Κυρίου και βαπτιστής Ιωάννης βρίσκεται στα δεξιά του Κυρίου, ντυμένος χιτώνα ή ιμάτιο απλό ρούχο, πάνω από την μηλωτή ένδυμα από τρίχα καμήλας).

Στην Ορθόδοξη αγιογραφία ο Πρόδρομος με δέος και σε στάση υπόκλισης βαπτίζει τον Ιησού, «απτόμενος της κορυφής του Δεσπότου».

Δηλαδή, ρίχνει νερό με τα χέρια του, αγγίζοντας το κεφάλι του Χριστού. Στη δυτική ζωγραφική, ο Χριστός δεν ζωγραφίζεται μέσα στο νερό, αλλά πάνω στα βράχια και ο Ιωάννης ο Πρόδρομος Του χύνει νερό στο κεφάλι από κάποιο κύπελλο. Έχουμε δηλαδή παράσταση του δια ραντισμού βαπτίσματος της καθολικής εκκλησίας, ενώ οι ορθόδοξες βυζαντινές υπενθυμίζουν το δια «καταδύσεως» Βάπτισμα σύμφωνα με το «ανέβη από του ύδατος» (Ματθ. 3, 16), αλλά και με το κήρυγμα του Κυρίλλου Ιεροσολύμων.

❋ Ένα κυανό ημικύκλιο πάνω από τον Χριστό, εικονίζει τον Ουρανό.

❋ Ένα περιστέρι, είναι η σωματική μορφή «σωματικώ είδει» (Λουκ. 3, 22) που πήρε το Άγιο Πνεύμα και που κατεβαίνοντας από τον Ουρανό, στέκεται πάνω από το κεφάλι του Ιησού, σύμφωνα με το χωρίο «και ιδού ηνεώχθησαν αυτώ οι ουρανοί και είδεν το πνεύμα του Θεού καταβαίνον ωσεί περιστεράν και ερχόμενον επ’ αυτόν» (Ματθ. 3, 16).

❋ Ένα χέρι του Θεού που κατευθύνεται από τον Ουρανό, εικονίζεται σε παλιότερες εικόνες βεβαιώνοντας «του λόγου το αληθές» και δείχνοντας ότι «ούτος εστίν ο Υιός μου ο Αγαπητός εν ω ευδόκησα» (Ματθ. 3, 13).

❋ Τρεις ή τέσσερεις άγγελοι προσκλίνοντες στα αριστερά του Κυρίου, έχουν καλυμμένα τα χέρια τους με ιμάτια για να ντύσουν τον Ιησού μόλις βγει από το νερό.

❋ Στο νερό κάτω από τα πόδια του Ιησού εικονίζονται με προσωποποιήσεις, σύμφωνα με την ελληνιστική παράδοση, η θάλασσα και ο Ιορδάνης..

Η θάλασσα παριστάνεται με μορφή γυναίκας «νηχομένης».

Ο Ιορδάνης παριστάνεται σαν γέροντας γυμνός, συνήθως πάνω σε ψάρι.

❋ Ψάρια πλαισιώνουν τον Ιησού μέσα στον ποταμό και μερικές φορές βλέπουμε και βλάστηση στις βραχώδης ακτές.

❋ Μία αξίνα στη ρίζα ενός δέντρου βρίσκεται στα αριστερά της εικόνας θυμίζοντας σε όλους εμάς τα ξεκάθαρα λόγια του Ιωάννη του Προδρόμου «ήδη δε και η αξίνη προς την ρίζαν των δένδρων κείται, παν ουν δένδρον μη ποιούν καρπόν καλόν εκκόπτεται και εις πυρ βάλλεται» (Ματθ. 3, 10)

Η αξίνα βρίσκεται ήδη στη ρίζα των δέντρων• κάθε δέντρο, λοιπόν, που δεν κάνει καλό καρπό, κόβεται, και ρίχνεται στη φωτιά).

❋ Ένας τετρακέφαλος δράκοντας ή μορφές δρακόντων σε κάποιες εικόνες, όπου πάνω πατάει ο Ιησούς και συντρίβει, συμβολίζει τον διάβολο και τα προσωπεία του. Η παράσταση οφείλεται στην υμνολογία και ειδικότερα στα λόγια ευχής του αγιασμού "Συ τας κεφαλάς των εμφωλευόντων δρακόντων συνέτριψας".

❋ Οι μαθητές που φαίνονται να ξεπροβάλλουν πίσω από ένα βράχο, στην μεριά του Προδρόμου, είναι οι μαθητές του Ιωάννου που, με απορία καθρεπτισμένη στα πρόσωπά τους, αναλογίζονται αν ο βαπτιζόμενος Ιησούς είναι πράγματι ο Μεσσίας που περίμεναν.

___