Η μαθηματικός που έμαθε τη νοηματική γλώσσα και έγινε διερμηνέας κωφών | Λαμπρινή Παπαπροκοπίου

Η Λαμπρινή Παπαπροκοπίου μας μιλά για την προσπάθεια που οφείλουμε να κάνουμε, όσοι μπορούμε, για να διευκολύνουμε τους συνανθρώπους μας, καθώς και για την αξία αυτού του σπουδαίου κώδικα επικοινωνίας

Για τους περισσότερους από εμάς η ζωή είναι ξέγνοιαστη σε σχέση με τα ανθρώπινα άλγη όσων ζουν με προβλήματα στέρησης των αισθήσεων. Ξεχνάμε πόσο εύθραυστοι είμαστε και όταν συναντάμε λόγου χάρη κωφούς ανθρώπους νιώθουμε αμηχανία. Κι όταν συλλογιστούμε πως αν βρισκόμασταν στη θέση τους θα νιώθαμε εξάντληση από την αθεράπευτη ασθένεια, εκείνοι βρίσκουν τρόπους να ζουν χωρίς να αισθάνονται αποξενωμένοι από την κοινωνία. Υπάρχουν ωστόσο κάποιοι που δεν σταματούν στη συμπάθεια απέναντι στους κωφούς, αλλά μαθαίνουν τη γλώσσα τους, επικοινωνούν μαζί τους, δείχνοντάς τους ότι δεν είναι μόνοι στον κόσμο της σιωπής. Γνωρίσαμε την κ. Λαμπρινή Παπαπροκοπίου, μαθηματικό και διερμηνέα κωφών, η οποία μας μίλησε για τη ζωή τους αλλά και για την προσπάθεια που οφείλουμε να κάνουμε, όσοι μπορούμε, για να διευκολύνουμε αυτά τα πλάσματα που δεν προήλθαν από έναν κατώτερο Θεό.

Κυρία Παπαπροκοπίου τι ήταν αυτό που σας έκανε να ασχοληθείτε για πρώτη φορά με τη γλώσσα των κωφών;

Όταν σπούδαζα στην Πάτρα στο Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Πατρών μου δόθηκε η ευκαιρία, με ένα πρόγραμμα ανταλλαγής μαθητών, να φύγω στην Τσεχία για να δω τη διεθνή νοηματική. Όταν γύρισα ήξερα ότι η νοηματική ήταν αυτό που ήθελα να ακολουθήσω, καθώς κατάλαβα πως θα μπορούσα και θα ήταν θαυμάσιο να επικοινωνώ με αυτή την ομάδα των ανθρώπων. Στη συνέχεια, δούλεψα και στη Σχολή Νοηματικής ΚΕΛΝΟ στην Πάτρα ως γραμματέας και η Κοινότητα Κωφών με αγκάλιασε.

Η νοηματική είναι μια οπτικοκινησιακή γλώσσα η οποία σου προσδίδει μιαν ελευθερία που μου άρεσε πάρα πολύ και μετά από λίγα χρόνια έγινα διερμηνέας. Για να γίνει κάποιος διερμηνέας πρέπει πρώτα να πάρει την επάρκεια της νοηματικής γλώσσας αφού ολοκληρώσει τα 4 επίπεδα σπουδών, πράγμα που αποτελεί το μοναδικό κρατικό χαρτί που πιστοποιεί ότι κάποιος ξέρει νοηματική. Στην συνέχεια, μετά από την εκπαίδευση κάποιων χρόνων δίνει συνέντευξη στο σωματείο διερμηνέων ελληνικής νοηματικής γλώσσας για να γίνει μέλος...

Πολλές εκφράσεις και εικόνες ενός λαού δεν θα μπορούσαν να γίνουν κατανοητές από έναν άλλον. Αυτό σημαίνει πως η κάθε χώρα έχει την δική της νοηματική γλώσσα;

Ακριβώς γι’ αυτό που είπατε η κάθε χώρα έχει τη δική της νοηματική. Στη Τσεχία υπήρχαν κωφοί από 6 χώρες, άρα είδα 6 διαφορετικές νοηματικές γλώσσες. Υπάρχει μια διεθνή νοηματική που δεν την ονομάζουμε γλώσσα αλλά κώδικα, καθώς δεν πληροί 100% τις προϋποθέσεις μιας γλώσσας.

Η κοινότητα των κωφών αποτελείται οπωσδήποτε από ανθρώπους ισότιμους με τους υπόλοιπους. Ωστόσο λίγοι από εμάς τους πολλούς ακούοντες ασχολούμαστε να μάθουμε για τη νοοτροπία και την κοινωνία των κωφών, πολλώ δε μάλλον για τον τρόπο που επικοινωνούν.

Λόγω των διαφορετικών βιωμάτων και της διαφορετικής γλώσσας δημιουργείται και μια ιδιαίτερη κουλτούρα.

Το πολύ σημαντικό που πρέπει να προσέξουμε στην Κοινότητα των Κωφών είναι το ότι αποτελούν μια κοινότητα και αυτό που τους ενώνει δεν είναι η αναπηρία τους αλλά η κοινή κουλτούρα και κυρίως η γλώσσα τους. Ξέρετε όλες οι άλλες αναπηρίες έχουν πρόβλημα ως προς την πρόσβαση, δηλαδή ένας τυφλός στην πόλη του έχει πρόβλημα για το πώς θα πάει από το Α σημείο στο Β, όπως αντίστοιχα και κάποιος με κινητικά προβλήματα. Αντίθετα ο κωφός δεν έχει θέμα στην πρόσβαση και συχνά ονομάζουμε την αναπηρία του αόρατη. Φωτογραφίζοντας κάποια άτομα, ανάμεσά τους και κωφούς, δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε ποιος είναι ο κωφός. Ο κωφός έχει πρόβλημα στην επικοινωνία και στην πρόσληψη της πληροφορίας.

Γνωρίζουμε ότι αρκετοί κωφοί μπορούν να διαβάσουν τα χείλη των ανθρώπων που τους μιλούν. Πιστεύω πως αυτοί οι άνθρωποι θα δυσκολεύτηκαν στην συνεννόηση με τη χρήση της μάσκας.

Λόγω της πανδημίας και της χρήσης των μασκών προσώπου οι κωφοί δεν μπορούν να κάνουν χειλανάγνωση σε πολλά επίπεδα. Μπορώ να σας πω βέβαια πως αρκετοί στενοχωρούνται που δεν μπορούν να διαβάσουν τα χείλη των ψαλτών κατά τις ακολουθίες μέσα στους ιερούς ναούς γιατί οι ψάλτες ψάλλουν πολύ αργά όλες τις λέξεις λόγω της μελωδίας κάνοντας έτσι αδύνατη την κατανόηση των προτάσεων.

Υπάρχει ένας διερμηνέας, ο Στράτος Πετρινός, που διερμηνεύει στην εκκλησία, είναι θεολόγος και γνωρίζει πολύ καλά την διερμηνεία στο εκκλησιαστικό κομμάτι.

Η διερμηνεία των εκκλησιαστικών ψαλμών είναι πολύ σοβαρή, καθώς πρέπει να γνωρίζεις την ουσία τους για να μπορέσεις να διερμηνεύσεις κάτι τόσο σπουδαίο.

Μια φορά με είχαν καλέσει να διερμηνεύσω σε μια κηδεία ενός κωφού βοηθώντας στις διαδικασίες με το γραφείο τελετών. Παρόλο που τους εξήγησα πως δεν θα μπορούσα να διερμηνεύσω με ακρίβεια την ακολουθία της κηδείας, οι κωφοί συγγενείς με παρακάλεσαν να το κάνω, για να μπορέσουν να καταλάβουν κι εκείνοι τα τελευταία λόγια της Εκκλησίας προς τον πατέρα τους. Στάθηκα κοντά τους και κάθε νόημα που έκανα μεταφράζοντας φαινόταν ότι τους έδινε κουράγιο και παρηγοριά. Μετά την κηδεία, όταν πήγαμε για να πιούμε τον καφέ, ένας κύριος κωφός 70 ετών μου φίλησε τα χέρια, δακρύζοντας και λέγοντάς μου «Δεν ήξερα. Αυτή είναι η θρησκεία μου!», κάτι το οποίο με συγκλόνισε.

Η ανάγκη ευαισθητοποίησης όσων εργάζονται στον τομέα της υγείας και οι επιτυχημένες εκπαιδευτικές προσεγγίσεις

Οι δυσκολίες των κωφών είναι πολλές, αλλά δεν μπορώ να φανταστώ σε πόσο δύσκολη θέση βρίσκεται ένας κωφός ασθενής που επισκέπτεται ένα νοσοκομείο ή έναν γιατρό και χρειάζεται βοήθεια άμεσα.

Είναι πολύ σημαντικό να υπάρχουν νοσηλευτές και γιατροί που γνωρίζουν νοηματική γιατί θα δουν τον ασθενή στη στιγμή που έχει μεγάλη ανάγκη. Μακάρι να ευαισθητοποιηθούν όσοι εργάζονται κυρίως στον τομέα της υγείας και να μάθουν μέχρι κάποιο επίπεδο τη νοηματική.

Ποιοι μαθαίνουν σήμερα τη γλώσσα των κωφών;

Κάποιοι άνθρωποι έρχονται να μάθουν νοηματική εξ’ αιτίας κάποιου ερεθίσματος, αν γνώρισαν φερειπείν έναν κωφό φίλο. Άλλοι πάλι, αν θέλουν λόγω του επαγγέλματος τους να δουλέψουν σε ένα σχολείο κωφών ή αν απασχολούνται στον τομέα της υγείας και θέλουν να έχουν την ευκαιρία να επικοινωνήσουν και με κωφά άτομα. Υπάρχουν νέοι φοιτητές που προς τιμή τους είναι ευαισθητοποιημένοι.

Ωστόσο πρέπει να προωθηθεί η εκμάθηση της νοηματικής σε όλο και περισσότερους κωφούς, αφού δεν την γνωρίζουν όλοι. Πού υπάρχει πρόσβαση για να σπουδάσει κάποιος την γλώσσα αυτή;

Δεν γνωρίζουν όλοι οι κωφοί τη νοηματική γλώσσα και μερικοί δεν την γνωρίζουν σε άρτιο επίπεδο. Υπάρχουν πολλοί μεταγλωσσικοί κωφοί που έχουν κατακτήσει τη γλώσσα και μετά έχασαν την ακοή τους και χρησιμοποιούν τη χειλανάγνωση για να επικοινωνήσουν.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι να σπουδάσει ένας κωφός μαθητής, όπως τα ειδικά σχολεία κωφών/βαρήκοων κυρίως σε μεγάλες πόλεις. Υπάρχουν επίσης ειδικά τμήματα ένταξης σε κανονικά σχολεία ή σε κανονικό τμήμα με την ύπαρξη δασκάλας που γνωρίζει νοηματική γλώσσα. Σκεφτείτε πως ο νόμος για την χρήση της νοηματικής στην εκπαίδευση των κωφών αναγνωρίστηκε μόλις το 2000.

Στα πρώτα σχολεία κωφών δεν υπήρχε η νοηματική αλλά χρησιμοποιούσαν μια ακουοκεντρική προσέγγιση στην εκπαίδευση που σύμφωνα με αυτή ο κωφός θα έπρεπε να διαβάζει και να μιλάει. Οπότε όταν ο δάσκαλος έβλεπε κάποιο μαθητή να μιλάει στην νοηματική τον τιμωρούσε. Πλέον τέτοιες προσεγγίσεις δεν ισχύουν και προσπαθούμε να τις ξεχάσουμε, καθώς υπάρχει η νοηματική, η οποία αποτελεί μια υπέροχη γλώσσα που σήμερα έχει εισαχθεί στην εκπαίδευση και έχει απίστευτα αποτελέσματα.

Η σωτήρια λύση της τεχνολογίας για την επικοινωνία

Η εμπειρία των κωφών σε πολλά θέματα είναι αποσπασματική, για παράδειγμα δεν μπορούν να ακούσουν ραδιόφωνο ή μουσική, δεν μπορούν μάλλον να χορέψουν.

Η αλήθεια είναι πως οι κωφοί καταλαβαίνουν το ρυθμό αλλά και τη δόνηση της μουσικής. Όταν ένα κρουστό όργανο παίζει κοντά τους νιώθουν στο σώμα τους απίστευτα καλά την δόνηση του. Όσο για τον χορό θα εκπλαγείτε: Είχα δει κάποτε ένα χορευτικό κωφών που δεν είχε να ζηλέψει τίποτα από ένα παρόμοιο ακουόντων. Πολλοί κωφοί θέλουν πολύ το χορό και τη μουσική και γι’ αυτό βλέπουμε τελευταία να μεταφράζονται πολλά τραγούδια.

Η εποχή μας με την εξέλιξη της τεχνολογίας έφερε λύσεις στο θέμα της επικοινωνίας ανάμεσα στους κωφούς. Βλέπουμε κωφούς να μιλούν μέσω βιντεοκλήσεων στα κινητά τους. Στο παρελθόν θα ήταν δύσκολο να κανονίσουν ακόμη και μια συνάντηση.

Βέβαια. Πολύ παλιά αν δύο κωφοί ήθελαν να κανονίσουν ένα ραντεβού το κανόνιζαν όσο βρίσκονταν μαζί. Δεν υπήρχε τρόπος επικοινωνίας από απόσταση σε περίπτωση που συνέβαινε κάτι και ένας από τους δύο δεν μπορούσε να έρθει. Μια λύση γι’ αυτό το πρόβλημα ήταν να επικοινωνήσουν συγγενικά ακούοντα πρόσωπα τους μέσω τηλεφώνου ή χρησιμοποιώντας fax. Η πιο αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα της επικοινωνίας από απόσταση ήρθε με την τον ερχομό των έξυπνων κινητών τηλεφώνων, στην αρχή με τα απλά μηνύματα και στη συνέχεια με τις βιντεοκλήσεις.

Υπάρχει και το πρόγραμμα Relay του Εθνικού Ιδρύματος Κωφών, το οποίο πραγματοποιεί διερμηνεία εξ αποστάσεως. Σε περίπτωση που κάποιος κωφός βρίσκεται σε μια υπηρεσία καλεί με αυτό το πρόγραμμα την υπηρεσία του ιδρύματος και μέσω ενός διερμηνέα και βιντεοκλήσης γίνεται η διερμηνεία. Το πρόγραμμα αυτό δημιουργήθηκε πρόσφατα και χρησιμοποιείται πολύ από πολλούς κωφούς σε αρκετές περιπτώσεις.

* * *

Ευχαριστήσαμε την κυρία Παπαπροκοπίου, συλλογιζόμενοι πως γύρω από τον τεράστιο αγώνα εκείνων των ανθρώπων που το Πεπρωμένο τούς επιφύλασσε μια αμετάκλητη σιωπή, θα ήταν ευχής έργο να ευαισθητοποιούνται οι ακούοντες με όποιον τρόπο μπορούν και να τους βοηθούν με την ιαματική δύναμη της καλοσύνης.

_________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 01.06.2022

 

συνέντευξη στο ραδιόφωνο:

https://youtu.be/igIpChGxgao