Αγρότης οικοτέχνης έκλεισε την παράδοση σε ένα ...βάζο και πήρε το χρυσό! | Βασίλης Πορτοκαλίδης

Ο Βασίλης Πορτοκαλίδης από τις Φέρες του Έβρου, έχοντας κατανοήσει την αξία των δώρων της γης, κατάφερε να παρασκευάζει την πιο νόστιμη σάλτσα και μας μιλά για την επιβράβευση την οποία του προσφέρει ο κόπος της καλλιέργειας.

Τα δώρα που προσφέρει η γη για να τραφεί ο άνθρωπος είναι ανεκτίμητα. Είναι αξιέπαινες οι προσπάθειες των Ελλήνων αγροτών, που δεν εγκαταλείπουν την εργασία τους με τη γη και προσπαθούν, σε αντίξοο περιβάλλον, να προμηθεύουν τον κόσμο με τα προϊόντα της. Ο κ. Βασίλης Πορτοκαλίδης, από τις Φέρες, βραβευμένος από τις Βρυξέλλες για την καλύτερη σάλτσα ντομάτας που παρασκευάζει από τις ντομάτες του Έβρου, μας μιλά για τον μόχθο του αγρότη, μα και την επιβράβευση που του προσφέρει ο κόπος της καλλιέργειας.

Είμαι 20 χρόνια αγρότης και, όταν ξεκίνησα, η τάση της εποχής ήταν οι νέοι να φεύγουν και να πηγαίνουν στα μεγάλα αστικά κέντρα, όπως η Αθήνα. Ήταν λίγο υποτιμημένο το επάγγελμα του αγρότη, πράγμα το οποίο πίστευα και εγώ πριν ασχοληθώ με την γεωργία επαγγελματικά και είχα στο μυαλό μου να φύγω σε κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο. Οι παππούδες μου ήταν αγρότες και εγώ είμαι αγρότης τρίτης γενιάς.

Έχουμε την ευλογία στον κάμπο του Έβρου να έχουμε ποικιλία προϊόντων. Η τάση όμως της εποχής τότε και δυστυχώς ακόμα και τώρα είναι ο καλλιεργητής να πουλά την παραγωγή του σε κάποιον έμπορο, χωρίς να ξέρει πόσο θα πληρωθεί ή πότε. Αυτό ήταν αποτρεπτικό για μένα. Αποφάσισα λοιπόν να κάνω κάτι δικό μου ούτως ώστε να το παράγω εγώ αλλά και να το πουλάω στον καταναλωτή ο ίδιος.

Το επάγγελμα του αγρότη δεν εξαρτάται μόνο από την κουραστική και φιλότιμη δουλειά του ίδιου και της οικογένειάς του. Υπάρχουν και κάποιοι αστάθμητοι παράγοντες που συχνά προκαλούν ζημιά στην καλλιέργεια. Ο Βασίλης Πορτοκαλίδης εξηγεί:

Η δουλειά μας έχει πολλούς κινδύνους, όπως ένα χαλάζι, μια πλημμύρα, έναν καύσωνα. Σε αυτές τις περιπτώσεις δεν είναι στο χέρι μας και ούτε μπορούμε να κάνουμε κάτι για να προστατέψουμε τη σοδειά. Δυστυχώς αυτά είναι μέσα στο παιχνίδι και πραγματικά μπορούν να σου καταστρέψουν την παραγωγή μιας χρονιάς ή αν είναι δενδροκομικές καλλιέργειες μπορεί να σε πάνε και 2-3 χρόνια πίσω. Όσον αφορά τους απλούστερους κινδύνους της φύσης (πουλιά, έντομα), υπάρχουν οι βιολογικοί τρόποι αντιμετώπισης αλλά πάντα γνωρίζουμε ότι θα υπάρξει απώλεια από αυτούς τους παράγοντες.

Η οικοτεχνία του ήταν ο προορισμός του για εργασία στον ακριτικό τόπο που γεννήθηκε κι όχι αλλού. Η ιδέα ήταν να παραχθεί από τις ντομάτες του Έβρου μια παραδοσιακή σάλτσα, όπως την φτιάχνουν από χρόνια οι γιαγιάδες και οι γυναίκες των χωριών του Έβρου. Η αφορμή προήλθε από τη σύζυγό του, που έφτιαχνε τη νόστιμη σάλτσα από τις ντομάτες που καλλιεργούνταν στο ευνοϊκό κλίμα της περιοχής.:

Την οικοτεχνία την ξεκίνησα με την παραδοσιακή σάλτσα ντομάτας. Εδώ στην περιοχή, παλαιότερα, όλες οι γυναίκες τον Σεπτέμβρη, τον Αύγουστο είχαν τις δικές τους ντομάτες και έφτιαχναν την παραδοσιακή σάλτσα, βάζοντάς την σε βάζα και έτσι αποθήκευαν ουσιαστικά όλη τη σάλτσα της χρονιάς. Τα τελευταία χρόνια, οι σύγχρονες γυναίκες, με τον νέο τρόπο ζωής, δεν μπορούσαν να το ακολουθήσουν αυτό, καθώς αποτελεί μια απαιτητική διαδικασία. Σκεφτήκαμε λοιπόν πως η ιδέα να φτιάχναμε εμείς τη σάλτσα ντομάτας και να τη δίναμε στο εμπόριο ίσως να είχε απήχηση. Έτσι λοιπόν πριν 5 χρόνια, πήραμε τις ντομάτες μας και αποφασίσαμε να κάνουμε την οικοτεχνία. Δόξα τω Θεώ, η ιδέα αγκαλιάστηκε από τον κόσμο, από τις νέες νοικοκυρές και από τις παλιές, οι οποίες είπαν ότι δεν χρειάζεται πλέον να την φτιάχνουν οι ίδιες, γιατί θα την αγοράζουν από εμάς.

«Μετά το μετάλιο που πήραμε στα Olymp Awards στείλαμε το προϊόν στις Βρυξέλλες, όπου γίνεται διεθνής διαγωνισμός -200 σεφ με αστέρια Michelin» απ’ όλο τον κόσμο δοκιμάζουν χιλιάδες προϊόντα από εκατό χώρες- και βραβευτήκαμε και εκεί».

Κάποιοι τόποι έχουν ευλογημένα χώματα που νοστιμίζουν ιδιαίτερα τα λαχανικά τους, όπως οι Φέρες, κοντά στο ποτάμι του Έβρου. Ωστόσο ο αγρότης, με την εμπειρία του, προσπαθεί για το καλύτερο στη σοδειά του:

Η διαδικασία, καθώς οι ντομάτες είναι δικές μας, ξεκινάει τον Μάιο με τις πρώτες ντομάτες. Είναι απαραίτητο να περιμένεις την ντομάτα να κοκκινίσει και να ωριμάσει ολόκληρη πάνω στο φυτό, αφού ο στόχος της είναι να γίνει σάλτσα.

Στη συνέχεια, μαζεύουμε τις ντομάτες με το χέρι στο χωράφι, διαλέγοντας αυτές που δεν έχουν προβλήματα. Εν τέλει θα μπει στο εργαστήριο, θα πολτοποιηθεί και βραστεί σε μεγάλες κατσαρόλες. Πρόκειται για τη διαδικασία που ακολουθούσε μια νοικοκυρά, απλώς εμείς το κάνουμε σε πολύ μεγαλύτερα μεγέθη. Εφόσον βράσει, θα τοποθετηθεί σε βάζα, θα κλειστεί με τον παραδοσιακό τρόπο, βάζοντας το καπάκι, γυρνώντας το ανάποδα και αφήνοντας το να κρυώσει. Με αυτή τη διαδικασία η σάλτσα μπορεί να διατηρηθεί έως και δύο χρόνια χωρίς συντηρητικά, εκτός από λίγο αλάτι. Ύστερα πάει στο κατάστημα.

«Τα υβρίδια είναι πολλά χρόνια στην αγορά και υπόσχονταν μεγαλύτερη απόδοση στα χωράφια. Το θέμα είναι ότι χάθηκε η παραδοσιακή γεωργία»

Όσο για το πώς προέκυψε το χρυσό μετάλλιο στην Ελλάδα και η βράβευση της Ελληνικής περίφημης σάλτσας στις Βρυξέλλες ως μια από τις καλύτερες ανάμεσα σε 100 χώρες, δηλώνει με σεμνότητα:

Όταν ξεκινήσαμε την παραγωγή της σάλτσας τον πρώτο χρόνο, είδαμε ότι έχουμε ένα καλό προϊόν. Έτυχε να δω ότι γινόταν ένας διαγωνισμός γεύσης και ποιότητας στην Ελλάδα. Κάποιοι σεφ δοκιμάζουν τα προϊόντα και τα βαθμολογούν. Πήραμε μέρος στον πρώτο διαγωνισμό και καθώς η σάλτσα μας βραβεύτηκε με χρυσό μετάλλιο στα Olymp awards, την επόμενη χρονιά τη στείλαμε στις Βρυξέλλες. Εκεί πραγματοποιείται ένας διεθνής διαγωνισμός όπου 200 σεφ, με αστέρια Michelin από όλο τον κόσμο, δοκιμάζουν χιλιάδες προϊόντα από εκατό χώρες, όπου και εκεί βραβευτήκαμε. Στην Ελλάδα είμαστε πολύ ευλογημένοι από τον ήλιο και τις συνθήκες και μπορούμε να παράγουμε σχεδόν τα πάντα και με ποιότητα. Από εκεί και πέρα τα υπόλοιπα που βοηθάνε είναι η πρώτη ύλη, το πώς θα διαχειριστώ την ντομάτα.

Στη συνέχεια η κουβέντα στράφηκε στους υβριδικούς σπόρους των πολυεθνικών εταιριών και πώς έχουν επηρεάσει παγκοσμίως τη νοοτροπία και την αγορά. Ο Βασίλης Πορτοκαλίδης θα αναφέρει:

Τα υβρίδια είναι πολλά χρόνια στην αγορά και όταν ήρθαν για πρώτη φορά υπόσχονταν μεγαλύτερη απόδοση στα χωράφια σε όλα τα προϊόντα. Το θέμα είναι όμως ότι χάθηκε η παραδοσιακή γεωργία όπως ήταν κάποτε. Η Ινδία ήταν η χώρα με τα περισσότερα βαμβάκια και πριν από πολλά χρόνια πήγε μια μεγάλη πολυεθνική εταιρία με τον δικό της σπόρο, τον έσπειρε και τα δέκα πρώτα χρόνια ήταν ευχαριστημένοι. Το θέμα ήταν όμως ότι μετά είχαν χάσει την ποικιλία τους, καθώς όλοι έπαιρναν τον έτοιμο σπόρο. Τα τελευταία χρόνια η Ινδία είναι πρώτη στις αυτοκτονίες των γεωργών, που έχουν φτάσει σε οικονομικό αδιέξοδο. Όλα αυτά ξεκίνησαν με την προοπτική να αυξήσουμε τις τροφές για να ταΐσουμε όλο τον κόσμο. Προσωπικά δεν έχω δει καμία αλλαγή πάνω σε αυτό.

«Η οικοτεχνία είναι ένα ωραίο εργαλείο που δεν απαιτεί γραφειοκρατία»

Η εμπειρία δείχνει πως η γραφειοκρατία στην Ελλάδα αποτελεί έναν αποτρεπτικό παράγοντα για να αναλάβει ένας νέος μια παρόμοια επιχείρηση. Εκτός από την σκληρή εργασία, κάποιος στο ξεκίνημα θα χρειαστεί μια οικονομική βάση. Ο οικοτέχνης κ. Πορτοκαλίδης δίνει θάρρος σε όσους σκέφτονται να κάνουν μια παρόμοια αρχή:

Σίγουρα η δουλειά του αγρότη είναι δύσκολη. Εγώ ως αγρότης και οικοτέχνης θα ήθελα να μεταφέρω το μήνυμα ότι η οικοτεχνία είναι ένα πολύ ωραίο εργαλείο που δεν απαιτεί ιδιαίτερη γραφειοκρατία και μπορεί να το χρησιμοποιήσει ο κάθε επαγγελματίας αγρότης που εμπνέεται από μια ιδέα για να μεταποιήσει το δικό του προϊόν.

Μια οικοτεχνία δίνει τη δυνατότητα να φτιάξεις ένα εργαστήριο που δεν χρειάζεται υπερβολικές προδιαγραφές, καθώς μπορεί να είναι ένα μέρος του σπιτιού ή της αποθήκης. Θα χρειαστεί να πραγματοποιηθεί έλεγχος από τη Περιφέρεια για να σου πουν ποια θα είναι τα υγειονομικά πρωτόκολλα που πρέπει να ακολουθηθούν, καθώς παράγουμε τρόφιμα και πρέπει να τα προσέχουμε. Έπειτα παίρνεις άδεια οικοτεχνίας που ουσιαστικά είναι η άδεια για να μεταποιήσεις, να συσκευάσεις το δικό σου προϊόν και εν τέλει να το πουλήσεις στο ράφι. Αναφέρω ενδεικτικά προϊόντα που η Ελλάδα έχει και είναι υψηλής ποιότητας: ντομάτες, ελιές, λάδι, μέλι ή παστέλι κ.α.

Το καλό με την οικοτεχνία είναι ότι φορολογικά παραμένεις αγρότης, χωρίς να κάνεις αίτηση στην Εφορία για έναρξη νέου επαγγέλματος, που θα είχε αρκετή γραφειοκρατία. Η άδεια αυτή βγαίνει σε ένα μήνα και με ένα πολύ μικρό παράβολο. Κάποιος που έχει μια καλή ιδέα, ας ξεκινήσει χωρίς να βάλει μεγάλα κεφάλαια και θα δει πώς θα πάει. Αν δεν πάει καλά θα το σταματήσει και εν τέλει δεν θα έχει χάσει κάτι, αφού η παραγωγή είναι δικιά του.

* * *

Ευχαριστούμε τον Βασίλη Πορτοκαλίδη για τον αισιόδοξο διάλογο. Υπάρχουν ακόμη άνθρωποι της αγροτιάς που αψηφούν την επί δεκαετίες πολιτική της εγκατάλειψης της υπαίθρου.

Οι περισσότεροι από εμάς δεν γνωρίζουμε τον μόχθο του αγρότη, ξέρουμε επίσηςπως τα σπίτια στα χωριά έχουν αδειάσει. Η Ελληνική ύπαιθρος έχει καρποφόρα γη. Οι ειδικοί του τόπου μας ας εξετάσουν τις συνθήκες ζωής της πολυμέριμνης αγροτικής τάξης και να παρακινήσουν τους νέους να μην εγκαταλείψουν, αλλά να ξαναγαπήσουν τη γη, κι αυτό να γίνει με ζήλο.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 21.09.2022