Μια ξενάγηση στον τόπου όπου επιχειρεί να βιώσει το
όνειρό του μας κάνει ο Επίσκοπος Τολιάρας και Ν. Μαδαγασκάρης Πρόδρομος, ο
οποίος μιλά για τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει καθημερινά.
___
Οι άνθρωποι
σήμερα υποτιμήσαμε το όνειρο και δώσαμε αξία στη λογική του life style.
Εκεί χωράει το φαίνεσθαι, κάποιες ευφάνταστες σπουδές, μια προσοδοφόρα εργασία,
το στυλ, ο σύγχρονος ακτιβισμός, τα ταξίδια και γιατί όχι και ένας Θεός όλων
των θρησκειών. Πόσοι μπόρεσαν να ξεφύγουν από το life style;
Γνωρίσαμε έναν νεαρό Επίσκοπο που από νωρίς αδιαφόρησε για έναν τόσο ανώφελο
αστικό ορθολογισμό. Κουρασμένος και ταλαιπωρημένος από πολύωρες πτήσεις από τη
Νότιο Μαδαγασκάρη μέχρι την Ελλάδα, ο Επίσκοπος Τολιάρας και Νοτίου
Μαδαγασκάρης Πρόδρομος, αποδέχτηκε την πρόσκλησή μας να μας ξεναγήσει στον τόπο
που επιχειρεί να βιώσει τ’ όνειρό του.
Του ζητήσαμε να
παρακολουθήσουμε μαζί από την αρχή τα βήματά του κι εκείνος ξαναθυμάται μέσα
από τη διήγηση, τις νεανικές του αγωνίες και αποφάσεις:
Ξεκίνησα από τη Μονή Αγίων Αναργύρων η οποία βρίσκεται στην Ιερά Μητρόπολη Μονεμβασιάς
και Σπάρτης στα Τζίντζινα. Σε ηλικία 18 ετών πήγα εκεί και έζησα για 15 χρόνια ως
μοναχός και ιερέας. Πάντα υπήρχε αγάπη για την εξωτερική ιεραποστολή. Πέρασε ο
καιρός και ήρθε η κατάλληλη στιγμή όπου βρέθηκα πριν πέντε χρόνια και διακόνησα
κοντά στον Μητροπολίτη Καμερούν Γρηγόριο. Ωστόσο κλήθηκα ξανά στη Μητρόπολη
Μονεμβασίας και Σπάρτης στη Μονή της μετανοίας μου για ένα χρονικό διάστημα και
τον Νοέμβριο του 2017 προς έκπληξή μου, η σύνοδος του Πατριαρχείου Αλεξάνδρειας
με εξέλεξε ως επίσκοπο της επισκοπής Νοτίου Μαδαγασκάρης. Η Μαδαγασκάρη υπήρχε
σαν ενιαία μητρόπολη και βλέποντας ο Πατριάρχης μας τις ποιμαντικές ανάγκες και
επειδή η Μαδαγασκάρη είναι 8 φορές όσο η Ελλάδα, η δε επισκοπή Τολιάρας και
νοτίου Μαδαγασκάρης είναι όσο 3,5 Ελλάδες, καταλαβαίνετε το μέγεθος αλλά και
την ανάγκη, έπρεπε η χώρα να χωριστεί ποιμαντικά.
Πιστεύετε ότι η κλίση και η απόφαση που είχατε πάρει
να μπλεχτείτε με την ιεραποστολή άξιζε τον κόπο;
Αγαπούσα πάντοτε την ιεραποστολή. Όταν βρέθηκα στο Καμερούν και διακονούσα
στη μητρόπολη ήμουν ο πιο ευτυχισμένος άνθρωπος, γιατί όντως το όνειρό μου γινόταν
πραγματικότητα. Και είναι πάρα πολύ όμορφο οι άνθρωποι κάποια στιγμή στη ζωή
μας να εκπληρώνουμε τα όνειρά μας. Πέρασα τις πιο όμορφες στιγμές στη ζωή μου
εκεί.
Είστε στην αρχή μιας μεγάλης προσπάθειας. Σας
προκαλεί δέος αυτό;
Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας μάς λέει ότι το μέλλον της ορθοδοξίας μάλλον
κρύβεται στην Αφρική. Μπορεί να μας ξενίζει λίγο αλλά επειδή η εκκλησία πάντα
έχει να μας δώσει ένα ασκητικό φρόνημα, το οποίο εμείς το έχουμε λίγο αφήσει
στην άκρη, ας σκεφτούμε ότι στην Αφρική οι άνθρωποι από τις συνθήκες και μόνο
ζουν ασκητικά…
Η επισκοπή είναι μεγάλη σε έκταση όπου υπάρχουν μόνο 15 ιερείς ιθαγενείς, οι
οποίοι διακονούν. Συνολικά έχουμε 70 κοινότητες, με εκκλησίες, εκ των οποίων οι
20 είναι κτισμένες. Οι υπόλοιπες 50 είναι αχυροκαλύβες. Ένας ιερέας την Κυριακή
λειτουργεί στον κεντρικό ναό και όλη την υπόλοιπη εβδομάδα περιφέρεται στα
διπλανά χωριά που πολλές φορές μπορεί και να απέχουν 3 ώρες δρόμο. Εγώ πολλές
φορές βρίσκομαι αντιμέτωπος με τις προσκλήσεις που δεχόμαστε να ιερουργήσουμε
και δεν τους προλαβαίνω.
«Το μέλλον της Ορθοδοξίας μάλλον κρύβεται στην
Αφρική. Μπορεί να μας ξενίζει λίγο, αλλά, επειδή η Εκκλησία πάντα έχει να μας
δώσει ένα ασκητικό φρόνημα, ας σκεφτούμε ότι εκεί, από τις συνθήκες και μόνο,
ζουν ασκητικά»
Ποια είναι η τακτική που ακολουθείται για τη
διδασκαλία αυτών των ιθαγενών που έχουν τον δικό τους πολιτισμό και την
πολύτιμη αξία τους σαν άνθρωποι κι ας μην είναι χριστιανοί;
Εμείς μεταφέρουμε το μήνυμα του ευαγγελίου αλλά σεβόμαστε και την κουλτούρα
των ανθρώπων που ζουν εκεί και τα πιστεύω τα οποία έχουν. Συνεπώς, ποτέ δεν θα
πάμε σε ένα χωριό από μόνοι μας να πούμε ότι αυτό που πιστεύουν είναι λάθος και
πρέπει να το αλλάξουν. Αυτά μου το δίδαξε ο δάσκαλός μου ο μητροπολίτης Καμερούν
Γρηγόριος. Ο Θεός όμως βλέπει αυτήν την προσπάθεια και μιλάει μέσα στις ψυχές
των πολύ απλών ανθρώπων και αντί να πηγαίνουμε εμείς, πάντοτε έρχονται αυτοί.
Έρχεται λοιπόν μια ομάδα από κάποιο χωριό που έχει μαζέψει τις υπογραφές των
υπολοίπων έχοντας πάρει και την έγκριση από τον αρχηγό του χωριού και μας λένε
ότι έχουν ακούσει για εμάς και θα ήθελαν να γνωρίσουν την ορθόδοξη εκκλησία και
να μας ακολουθήσουν.
Τελούμε τις βαπτίσεις σε ποτάμια και θάλασσες. Το νερό στη Νότια
Μαδαγασκάρη είναι πολύ μολυσμένο από ένα πλάσμα σαν γυμνοσάλιαγκα που γεμίζει
μικρόβια το νερό, μπαίνει στο αίμα του ανθρώπου και μπορεί να τον σκοτώσει.
Οπότε ακόμα και στη βάπτιση αναγκαζόμαστε να χρησιμοποιήσουμε εμφιαλωμένο νερό.
Σε ναούς μακριά από ποτάμια και θάλασσες φέρνουμε με το αμάξι ένα μεγάλο βαρέλι
με νερό.
Η περιοχή της Τολιάρας είναι τόσο νότια που έχει πρόβλημα ξηρασίας. Την
πρώτη φορά που είχα πάει είχα πάθει σοκ. Οι άνθρωποι προσπαθούσαν να πάρουν το
νερό της βαπτίσεως και να το χρησιμοποιήσουν, να το πιούν για να ξεδιψάσουν.
Το μεροκάματο στη Ν. Μαδαγασκάρη είναι 1 ευρώ. 1 μπετόνι 20 κιλών που
κουβαλάνε κάποιοι από τα ποτάμια κοστίζει 0,50 λεπτά.
Το μήνυμα του ευαγγελίου που εμείς αντιλαμβανόμαστε
με έναν συγκεκριμένο τρόπο, γίνεται αντιληπτό στους ιθαγενείς του νέου ποιμνίου
σας με τον ίδιο;
Δεν το αντιλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο. Παίζουν ρόλο πολλά. Για
παράδειγμα
στο Βόρειο Καμερούν που διακονούσα 4 χρόνια δεν υπάρχει κρασί. Η έννοια του
κρασιού δεν τους λέει κάτι. Υπάρχει το κρασί που βγαίνει από ένα δικό τους
τοπικό προϊόν που είναι περισσότερο σαν μπύρα. Δεν υπάρχει η έννοια του ψωμιού.
Δεν ξέρουν το αλεύρι, δεν υπάρχει το σιτάρι. Επομένως εμείς όταν προσπαθούμε να
μεταφέρουμε το μήνυμα του ευαγγελίου εννοείται ότι θα τους μιλήσουμε μέσα από
τη δική τους ζωή, παράδοση, κουλτούρα. Οι Αφρικανοί είναι συνδεδεμένοι με τη
μουσική και με τον χορό. Εμείς στην πρώτη ιερατική σύναξη που κάναμε στη Ν.
Μαδαγασκάρη στη μητρόπολή μας κουβεντιάζοντας με τους ιερείς μού εξομολογήθηκαν
ότι το ποίμνιο περιμένει ανυπόμονα και δυσφορούν μέχρι να τελειώσει ο όρθρος
για να μπούμε στη Θεία Λειτουργεία που ψάλλουν όλοι μαζί. Και ρώτησα πώς
μπορούμε να το αντιμετωπίσουμε αυτό. Υπάρχει μέσα στον όρθρο η έννοια της
μουσικής; Να το πάρουμε με τον παραδοσιακό τρόπο. Και μου είπαν: «Αυτό
περιμένουμε. Εδώ και πολλά χρόνια». Με αυτόν τον τρόπο οι άνθρωποι εκδηλώνονται
και ενώνονται με τον Θεό.
Ο Ορθόδοξος Ιεραπόστολος ενδύθηκε τον Χριστό από
νήπιο. Η παράδοσή αιώνων, όπως και η κοινωνική του συναναστροφή στην Ελλάδα,
μπορεί να τον δυσκολέψει να κατανοήσει και να προσαρμοστεί στις ιδιαιτερότητες
ενός άλλου λαού, ώστε να επιτελέσει το έργο στο οποίο προτίθεται να αφιερώσει
όλη του την ζωή;
Μερικές φορές εμείς στην Ορθόδοξη Εκκλησία έχουμε ένα σοκολατάκι και πολλές
φορές στεκόμαστε στο περιτύλιγμα και δεν εμβαθύνουμε μέσα στην πίστη μας που
είναι κάτι άλλο τελικά, ιδιαίτερα αν πρέπει να μεταδοθεί σε αυτούς τους λαούς.
Τις πιο εμπνευσμένες ακολουθίες και τη βαθιά αίσθηση παρουσίας Θεού τα έχω
ζήσει σε αφρικανικά κράτη. Προσεύχονται όλοι μαζί. Και όταν είμαστε στη Θεία
Λειτουργία όλα είναι κοινά. Δεν είναι ατομικά. Εμείς πολλές φορές στους δικούς
μας ναούς κλεινόμαστε στον εαυτό μας. Ωστόσο τα πάντα είναι γύρω από αυτήν την
κοινή λατρεία ακόμα και ο γάμος, η βάπτιση ακόμα και ο σαραντισμός. Εμείς στην
Αφρική τα τελούμε κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας. Οι Αφρικανοί έχουν
αυτήν τη συνήθεια, να ζουν όλοι μαζί πράγματα και όχι ο καθένας χωριστά.
Συνηθίζουμε οι πολίτες της δύσης να σχολιάζουμε
αρνητικά την υλική βοήθεια που προσφέρουν οι ιεραποστολές στους ιθαγενείς των
χωρών της Αφρικής, παρατηρώντας ότι πρόκειται για ένα είδος ανταλλαγής: Σου
δίνω για να γίνεις Ορθόδοξος.
Η εκκλησία δρα με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο και θα σας αναφέρω κάποια
περιστατικά. Βρεθήκαμε σε ένα από τα νοσοκομεία της Ν. Μαδαγασκάρης και βρήκαμε
έξω στην πόρτα μια γυναίκα η οποία έκλαιγε απαρηγόρητη έχοντας τα δίδυμα παιδιά
της στην αγκαλιά της. Την πλησιάσαμε, ρωτήσαμε τι έγινε και μας είπε ότι τα
παιδιά ψήνονται στον πυρετό. Καταλάβαμε ότι μάλλον είχαν νοσήσει από ελονοσία. Ανέφερε
ότι την έδιωξαν οι γιατροί, γιατί δεν είχε τρόπο να πληρώσει. Την πήραμε μαζί
μας μέσα στους γιατρούς, τους είπαμε να παρέχουν τις υπηρεσίες που χρειάζεται
και ότι θα πλήρωνε το αντίτιμο η ορθόδοξη εκκλησία. Έτσι έγινε και νοσηλεύτηκαν
για 3 ημέρες. Μετά από μια εβδομάδα θα τελούσαμε τις βαπτίσεις. Την ώρα που
επρόκειτο να αναχωρήσουμε για να πάμε προς τη θάλασσα εμφανίζεται στο
ιεραποστολικό κέντρο η γυναίκα με τα δίδυμα και λέει: «ήρθα να σας ευχαριστήσω
και να σας πω ότι τα παιδιά μου οφείλουν χάρη σε εσάς, άρα ανήκουν στην
ορθόδοξη εκκλησία. Πού πάτε;». Της απαντήσαμε ότι πάμε να κάνουμε βαπτίσεις και
λέει «Α, τότε να πάμε να τα βαπτίσουμε!». Τα δίδυμα ονομάστηκαν Κοσμάς και
Δαμιανός. Ήταν ένα θαύμα, δεν ήταν τυχαίο γεγονός, το ότι βρεθήκαμε τη
συγκεκριμένη στιγμή εμείς μπροστά της. Η Εκκλησία έγινε μητέρα τους. Ναι, όπως
παρατηρήσατε πολλοί λένε «πάντα περιμένουν οι Αφρικανοί από εσάς;». Μα πάντα
ένα παιδί όσο και να ενηλικιωθεί, η φροντίδα της μάνας του έχει μεγάλη αξία.
Πώς αντέχετε να βλέπετε καθημερινά την ένδεια και τα
βάσανα μεγάλων και μικρών;
Είχα την ευκαιρία στη ζωή μου να προέρχομαι από αγροτική οικογένεια και να
μπορώ να νιώσω λίγο την κατάστασή τους. Πολλά παιδιά αναγκάζονται να μην πάνε
στο σχολείο και να προσπαθούν να βοηθήσουν την οικογένειά τους βόσκοντας τις
περισσότερες φορές τα ζώα που έχουν ή δουλεύοντας στα χωράφια. Κάποτε
επισκεφτήκαμε ένα χωριό και επιστρέφοντας μας είχαν μείνει ελάχιστες καραμέλες.
Συνάντησα δυο αδερφάκια και σταμάτησα να τους τις δώσω. Το βλέμμα αυτών των
παιδιών και τα λόγια τους νομίζω ότι δεν θα τα ξεπεράσω. Μου είπαν: «Αύριο το
πρωί πάλι». Από το πρωί μέχρι τις 5 η ώρα που τους συναντήσαμε εμείς δεν είχαν
φάει και δεν είχαν πιει τίποτα. Και μας παρακάλεσαν το επόμενο πρωί να
ξανασυναντηθούμε. Γιατί; Για μια καραμέλα. Και αυτό που μου κάνει εντύπωση στη
Ν. Μαδαγασκάρη είναι ότι τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι που μας βλέπουν στο
δρόμο μας ζητούν νερό. Εμείς σαν επισκοπή ανοίγουμε πηγάδια και ο αείμνηστος επίσκοπος
Νεκτάριος έχει δημιουργήσει κάποιες δεξαμενές.
«Η συμπεριφορά τους αλλάζει όταν ο λευκός που τους
απευθύνει τον λόγο είναι Έλληνας»
Η αποικιοκρατία των Γάλλων στην περιοχή έχει επηρεάσει
τη συμπεριφορά των ντόπιων απέναντι στους λευκούς συνεργάτες του Ιεραποστολικού
κλιμακίου;
Υπάρχει δυσπιστία. Στην Μαδαγασκάρη, οι Γάλλοι με την αποικιοκρατία για να
μπορέσουν να επιβληθούν σκότωσαν 3 εκατομμύρια Μαλαγκάσι. Οπότε στη Ν.
Μαδαγασκάρη αρνούνται πάρα πολύ να μιλήσουν και να μάθουν τα γαλλικά. Ακόμα και
στα σχολεία και στα πανεπιστήμια διδάσκονται την τοπική διάλεκτο. Για εμάς έχει
μια δυσκολία αυτό το πράγμα. Βέβαια θεωρώ τον εαυτό μου ευλογημένο γιατί
πρωτοσύγκελος της επισκοπής μας είναι ο πατήρ Πολύκαρπος ο οποίος προέρχεται
από το Άγιον Όρος. Μόναζε 17χρόνια στη σκήτη της αγίας Άννης και βρίσκεται τα
τελευταία 10 χρόνια στη Ν. Μαδαγασκάρη. Έχει μάθει την τοπική διάλεκτο. Και
αυτό με διευκολύνει πολύ γιατί εγώ κατέβαινα με τη γνώση των γαλλικών, αλλά
ούτε το ‘καλημέρα’ δεν καταλαβαίνουν. Ή μπορεί να το καταλαβαίνουν και να μην
απαντούν. Η συμπεριφορά τους όμως αλλάζει όταν ο λευκός που τους απευθύνει τον
λόγο είναι Έλληνας. Γιατί συνειδητοποιούν ότι είμαστε κάτι άλλο και χαίρονται
που δεν πήγαμε για να διεκδικήσουμε κάτι δικό τους.
Πώς σκέφτεστε το μέλλον στην επισκοπή σας;
Πρέπει να δημιουργήσουμε ένα ιεραποστολικό κέντρο στο οποίο θα λειτουργεί
ένα σεμινάριο. Γιατί υπάρχουν αρκετά παιδιά που θέλουν να γίνουν ιερείς,
κατηχητές αλλά δεν έχουν τις γνώσεις. Υπάρχουν κιόλας οι αποστάσεις οι
τεράστιες οπότε πρέπει να δημιουργηθεί ένα κέντρο με δυνατότητα φιλοξενίας
αυτών των παιδιών ή κάποιων ανθρώπων που από την Ελλάδα ίσως, να έχουν την καλή
διάθεση να προσφέρουν και να βρεθούν εκεί για κάποιο χρονικό διάστημα. Υπάρχει
μόνο ένας ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και δίπλα σε αυτόν ένα σπίτι με
ένα οικόπεδο. Από εκεί θα ξεκινήσουμε.
* * *
Η κίνηση είναι στοιχείο ζωής στη Δημιουργία. Όσο η
Εκκλησία κινείται, η αναπνοή της θα εμψυχώνει όλο και περισσότερους. Στην
ακινησία όλα λιμοκτονούν. Στην Επισκοπή Τολιάρας και Ν. Μαδαγασκάρης, η κίνηση
εντάθηκε μέσα από έστω λίγα πρόσωπα που οδηγούν όμως σε μια δυναμική πορεία ένα
απομακρυσμένο ποίμνιο που δεν το ξέχασε ο Θεός.
__________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ 12.02.2020
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου