Ο πρόσφυγας ξυλογλύπτης που εμπνεύστηκε με καμβά την πίστη ! | Αντώνης Τσολακίδης

Ο Αντώνης Τσολακίδης, 80 ετών σήμερα, μας μιλάει για την τέχνη του και την πνευματική κληρονομιά που του άφησε ο ιερέας παππούς του, και περιγράφει πώς την περίοδο του πολέμου ο Θεός τον γλύτωσε από βέβαιο θάνατο, όταν ακόμη ήταν νήπιο

Ο Αντώνης Τσολακίδης είναι ένας από τους παλαιότερους εν ζωή ξυλογλύπτες. Είναι 80 ετών, ζει στο Κιλκίς και μετρά πολλά έργα, εκθέσεις στο εξωτερικό, βραβεύσεις στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Το έργο του έχει προβληθεί από τα τηλεοπτικά προγράμματα της ΕΡΤ 3 και του Αντέννα, στην Ελλάδα και στην ομογένεια του εξωτερικού (Αυστραλία, Αμερική, Καναδά …) από εφημερίδες και περιοδικά.

Τον συναντήσαμε στο εργαστήριό του στη Βόρεια Ελλάδα και μετά από την επαφή μ’ ένα πνεύμα ώριμο αλλά και νεανικά ζωηρό, θα μπορούσε ο καθένας να αντιληφθεί ότι τελικά το νόημα της κουλτούρας έγκειται στο να φανερώνει ο καλλιτέχνης από την ακατέργαστη ύλη με τη στοργική σαγήνη της τέχνης, το αιθέριο που κρύβεται σ΄ αυτή. Η τέχνη δεν αφορά κάποια μειονότητα καλλιεργημένων και εύπορων αστών. Μεγάλοι τεχνίτες ήταν φτωχοί άνθρωποι και θαυμαστές και αποδέκτες της τέχνης μπορούν να είναι άνθρωποι απ’ όλο τον πλανήτη. Η καλή τέχνη ανατρέπει τα στάνταρ. Στα έργα του Τσολακίδη, που ο παππούς του ήταν πρόσφυγας ιερέας, θα δούμε ξυλόγλυπτα προσκυνητάρια, εκκλησιαστικά τέμπλα απαράμιλλης ομορφιάς σε εκκλησίες και μοναστήρια βασισμένα αποκλειστικά σε δικά του σχέδια.

Επίσης φιλοτέχνησε ολόγλυφα και ανάγλυφα ξυλόγλυπτα με θέματα κυρίως από τη μυθολογία και μαρμάρινα γλυπτά επίσης μεγάλων διαστάσεων. Παραχώρησε για την Ορθόδοξη Αλήθεια μια συνέντευξη με στέρεα δείγματα σεβασμού και ενθουσιασμού για την ξυλογλυπτική, την οποία αγάπησε. Πιάσαμε την ιστορία από το ξεκίνημά της και ο Τσολακίδης αναφέρθηκε στην προσφυγική του καταγωγή:

«Η καταγωγή μας ήταν από την Ηράκλεια της Ανατολικής Θράκης στην παραλία της θάλασσας του Μαρμαρά. Το 1922 οι γονείς μου ήρθαν πρόσφυγες στο Κιλκίς αφήνοντας πίσω τους περιουσίες όπως τόσοι άλλοι. Από μεγαλοκτήμονες στην Αν. Θράκη έγιναν ακτήμονες στο πεδινό τού Κιλκίς, όπου και εγκαταστάθηκαν μόνιμα.

Στα δύσκολα χρόνια της προσφυγιάς όπου οι άνθρωποι προσπαθούσαν να ξαναφτιάξουν τις ζωές τους από την αρχή ήρθε να προστεθεί και ο πόλεμος του 1940. Εκείνη τη χρονιά γεννήθηκα κι εγώ.

Ο πατέρας μου έφυγε για το αλβανικό μέτωπο και η φροντίδα της οικογένειας έμεινε στα χέρια της μητέρας μου και του παππού μου του παπα-Αντώνη (Αντώνιος Αντωνιάδης), που προτίμησε το λειτούργημα του παππά.»

Από διηγήσεις των γονιών του μαθαίνει ότι ο Θεός τον προστάτευσε, όταν ήταν νήπιο από έναν άδικο, αποτρόπαιο θάνατο, όταν κινδύνευσε η ζωή του από τους Γερμανούς κατακτητές:

«Το 1941 ήρθαν στο χωριό οι Γερμανοί και κάνοντας έρευνα στα σπίτια υποπτεύθηκαν ότι ο ιερέας παππούς του παπα-Αντώνης και ο αδελφός του έκρυψαν όπλα. Μας έστησαν στον τοίχο του στάβλου όλη την οικογένεια για να μας εκτελέσουν. Μάταια ο παππούς μου που μιλούσε τέσσερις γλώσσες παρακαλούσε στα Γαλλικά τον Γερμανό αξιωματικό να εξαιρεθούμε από την εκτέλεση εγώ που ήμουν ενός έτους και οι δυο αδελφές μου τριών και πέντε ετών. Ο Γερμανός αξιωματικός ήταν ανένδοτος αλλά για καλή μας τύχη εκείνη την ώρα περνούσε ένας ανώτερος Γερμανός αξιωματικός με τη μοτοσυκλέτα του και όταν είδε τι συμβαίνει σταμάτησε την εκτέλεση. Βέβαια όπλα μπορεί να μην βρήκαν αλλά με κίνδυνο της ζωής όλης της οικογένειας ο παππούς μου έκρυβε για ένα περίπου μήνα μέσα σε ειδικό καταφύγιο στον αχυρώνα τέσσερις Άγγλους στρατιώτες που τους παρέλαβε ένα βράδυ η αντίσταση και τους πήγε στον προορισμό τους.»

Το μεροκάματο στις οικοδομές, το έμφυτο ταλέντο, η ζωγραφική στο στρατόπεδο και οι διακοσμήσεις του Καραβάν Σαράι

Η ζωή συνεχίστηκε με καμβά τη φτώχια, αλλά και τη μαθητεία στην ξυλογλυπτική. O Αντώνης Τσολακίδης θα μας διηγηθεί:

«Το 1947 με τον εμφύλιο βρεθήκαμε ξανά πρόσφυγες στη Θεσσαλονίκη, στο Δήμο Συκεών. Δύσκολα χρόνια, δύσκολη και η ζωή μας. Με το πενιχρό μεροκάματο που έπαιρνε ο πατέρας μου δουλεύοντας στις οικοδομές μόλις και τα φέρναμε βόλτα. Έτσι εγώ και οι αδελφές μου αναγκαστήκαμε από μικροί να μπούμε στο μεροκάματο. Όταν τελείωσα το δημοτικό αμέσως άρχισα να εργάζομαι σαν μαθητευόμενος ξυλογλύπτης στα καρεκλάδικα της πλατείας Άθωνος. Τα βράδια που σχολούσα από τη δουλειά πήγαινα στα εργαστήρια ζωγραφικής και αγιογραφίας στην περιοχή της Καμάρας και παρακολουθούσα με πάθος τον τρόπο που οι καλλιτέχνες δημιουργούσαν τα έργα τους. Από μικρός είχα έμφυτη την αγάπη για τη ζωγραφική και το ταλέντο μου ήταν φυσικό χάρισμα από τα πρώτα παιδικά μου χρόνια και στο δημοτικό. Για να καταλάβετε η δασκάλα μου με έβαζε στον πίνακα να σχεδιάζω στο μάθημα της ζωολογίας και της φυσικής ιστορίας τα ανάλογα θέματα.

Το 1956, στα 16 μου χρόνια μαζί με κάποιον Μυτιληνιό γυψά δουλέψαμε περισσότερο από ένα χρόνο και κάναμε όλες τις γύψινες διακοσμήσεις του Καραβάν Σαράι (πρώην Δημαρχείο Θεσσαλονίκης).Το 1960 πήγα στρατιώτης και ήμουν ο ζωγράφος του στρατοπέδου φιλοτεχνώντας και τα σκηνικά του θεάτρου που οργάνωναν οι ηθοποιοί Θεοχάρης Νάζος και ο κ. Βούρος.

Όταν απολύθηκα από τον στρατό εργάστηκα σαν ξυλογλύπτης σε δικό μου εργαστήρι, δημιουργώντας παράλληλα δικά μου έργα ζωγραφικής. Ήθελα όμως να ασχοληθώ και με τη γλυπτική μαρμάρου και έκανα την πρώτη δοκιμή σκαλίζοντας 4 τριαντάφυλλα. Με ικανοποίησε το αποτέλεσμα και έκτοτε φιλοτέχνησα μνημεία και προτομές ηρώων από μέταλλο και μάρμαρο που κοσμούν διάφορα πάρκα και προαύλια δημόσιων κτηρίων.

Το 1993 έγινα μέλος του Ε.Ε.Τ.Ε. (Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδας) και έκτοτε ασχολούμαι με την καλλιτεχνία σε όλες τις μορφές της, ξυλογλυπτική, μαρμαρογλυπτική, χαρακτική, ψηφιδωτά, ζωγραφική με λάδια κλπ.»

Τα βραβεία, οι έπαινοι και οι εκθέσεις του σε Ελλάδα και εξωτερικό

Φιλοτέχνησε ελαιογραφίες μεγάλων διαστάσεων, όπως πάνας και νύμφη 1,35 χ1,65, Αλέξης ζορμπάς 1,15 χ 1,50 μ., Ελευθερία 1,50 χ 2 μ., Ολυμπιάδα 1,50 χ 2 μ., Αργώ 1,07 χ 1,42 μ., Οδυσσέας και Ναυσικά 1,50 χ 2 μ. Ο Αντώνης Τσολακίδης πήρε δύο βραβεία σε πανελλήνιους διαγωνισμούς ανάθεσης έργων τέχνης σε δημόσιους χώρους: 2ο βραβείο για το ολοκαύτωμα του Χορτιάτη και 2ο βραβείο για τον Κύριλλο και Μεθόδιο στο Ιερό ναό της Θεσσαλονίκης. Του απονεμήθηκαν έπαινοι από πολιτιστικούς φορείς της Αθήνας, της Θεσσαλονίκης και του Κιλκίς για την προσφορά του στην τέχνη και τον πολιτισμό της πατρίδας μας. Έγιναν εκθέσεις των έργων του στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Συνεσταλμένα αναφέρει

«Στην Τσεχία τα έργα μου έμειναν εκεί ένα χρόνο και εκτέθηκαν σε πέντε μουσεία τέχνης σε αντίστοιχες πολιτείες, Ρόσνοφ, Γέσενικ, Μπρνο και έγινε προβολή των έργων μου στην αίθουσα πολιτισμού της διεθνούς έκθεσης του Ρίμινι στην Ιταλία.

Από τον παππού μου παπα-Αντώνη κληρονόμησα την αγάπη για το διάβασμα και δυστυχώς μόνο 50 από τα εκατοντάδες βιβλία που είχε διασώθηκαν. Τα βιβλία αυτά ήταν ιστορικά, θρησκευτικά, εκκλησιαστικά, η μεγάλη εγκυκλοπαίδεια του Ήλιου, κλασικοί συγγραφείς και πολλά άλλα που καταστράφηκαν όταν το σπίτι μας λεηλατήθηκε από κάποιους συγχωριανούς μετά τη φυγή μας το 1940. Από το σύνολο των βιβλίων του διασώθηκαν μόνο 50 που τα φορτώσαμε στο κάρο μέσα σε δυο σακιά. Έχοντας λοιπόν την πνευματική κληρονομιά του παππού μου για διάβασμα, στη δική μου βιβλιοθήκη υπάρχουν 2.500 βιβλία όλα πολυδιαβασμένα, και ασχολήθηκα κάποια στιγμή και με τη συγγραφή.

Το βιβλίο του

Το 1998 εκδόθηκε το βιβλίο του “η τεχνική της ξυλογλυπτικής”. Είναι συλλέκτης λαογραφικού υλικού και δίδαξε ξυλογλυπτική σε τμήματα του Δήμου Κιλκίς. Το έργο του Αντώνη Τσολακίδη είναι ανθρωποκεντρικό, και ποιητικό. Επηρεασμένος από την αδικία της προσφυγιάς και του πολέμου δεν ενδίδει στη δίνη της ζωής παθητικά και αντιδρά με τη μαστοριά της τέχνης. Η επιλογή των έργων που προβάλλουμε στις φωτογραφίες θεωρούμε ότι θα προσφέρει στον αναγνώστη μια αντιπροσωπευτική και απολαυστική εικόνα του έργου του.

____________________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 15.07.2020