Η εκκρεμής Ανάσταση: σοφή ή άσοφη; 2/5/21 ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ Π. Νικόλαος Λουδοβίκος

 

Η εκκρεμής  Ανάσταση: σοφή ή άσοφη;

2/5/21

ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Π. Νικόλαος Λουδοβίκος 

 

Ο παγγενής  και παγκόσμιος φόβος του θανάτου που πολιορκεί σήμερα  τον κοινωνικό μας βίο εξαιτίας  της  πανδημίας, διαπερνά ειρωνικά την  αρχέγονη και νεώτερη ανθρώπινη φιλοσοφική φροντίδα για τον εξορκισμό του: ποιός σήμερα θα πρότεινε την Πλατωνική «μελέτη θανάτου» ή τον Χαϊντεγκεριανό αυθεντικό θάνατο ως φάρμακο  κατά της παμφοβίας που σπέρνει ο κορονοϊός – και μάλιστα  στη θέση ενός , κατά το δυνατόν απαλλαγμένου από παρενέργειες,  εμβολίου; Σήμερα , περισσότερο από ποτέ , σε μια εποχή που έχει βαθειά αποδεχθεί και ταυτόχρονα εκκοσμικεύσει την Χριστιανικήν ανθρωπολογία,  γνωρίζουμε πως   ο άνθρωπος είναι το «συναμφότερον ψυχής και σώματος» , κατά την διατύπωση του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, ενάντια όχι μόνον στην Πλατωνική, αλλά και την Καρτεσιανή πεποίθηση πως ο άνθρωπος είναι κατ’ουσίαν η ψυχή του.  Ο άνθρωπος κατανοεί την αθανασία, πρώτον , ως βαθύτατην ανάγκη του , έστω και πέρα απο τις, κατά τον Αριστοτέλη, οροθεσίες της λογικής, και , δεύτερον, ως αποφασιστικά ενσώματη, ακριβώς για να είναι ον πραγματικός και σύνθετος απο ψυχή και σώμα άνθρωπος που διαρκεί και διαιωνίζεται.

 

Στην γλώσσα της Πατερικής θεολογίας, κάτι τέτοιο σημαίνει μετοχή στην αιώνια και άκτιστη πραγματικότητα του Θεού, είναι κάτι που προσφέρεται ως άκτιστο δώρο και εγκαινιάζεται ακριβώς με το πρωτοφανές γεγονός της ανάστασης του Χριστού. Πρόκειται , στη γλώσσα του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή, για μιά «θεραπεία της φύσεως» του ανθρώπου , ως αποκατάστασής της στην αφθαρσία του Απολύτου του οποίου αυτή είναι εικόνα. Αφθαρσία την οποία μιά άσοφη και ναρκισσική ελευθερία αρνήθηκε, στη διαδικασία του πιό επικίνδυνου υπαρξιακού πειράματος  που επιχείρησε ποτέ το ανθρώπινο όν, επιδιώκοντας να υποτάξει τον Θεό στα μέτρα της δικής του ευδοκίμησης , τότε όπως και τώρα. Και είναι χαρακτηριστικό πως, το έργο του Χριστού, μέσω του οποίου  Αυτός αποκτά το υπαρξιακό δικαίωμα να αναστήσει την φύση είναι ακριβώς , κατά τον Μάξιμο, η θεραπεία της προαίρεσης του ανθρώπου, ώστε να μην είναι πλέον φίλαυτη και – συνεπώς – αντίθεη και μισάνθρωπη, αλλά φιλάνθρωπη και φιλόθεη. Και κάτι τέτοιο, μέσα στο χάος και την βαρβαρότητα του ανθρώπινου παραλογισμού, περνά μέσα από το μυστήριο του Σταυρού.

 

Διότι πέρα από τον συγκινησιακό και εορταστικό διάκοσμο, συντελείται στις μέρες αυτές μια συγκλονιστική υπαρξιακή αποκάλυψη: πως ο Θεός κατέρχεται στη συνθήκη του χάους και του παραλογισμού μου, αγαπώντας με όντως, πράγμα που σημαίνει, με τίμημα τη σταύρωσή του από μένα. Ο Θεός με νοιάζεται και αυτό του στοιχίζει – όταν όλοι θέλουν να μου επιβληθούν, αυτός ασκεί την ελευθερία του για σχέση μαζί μου όχι ως θέληση για δύναμη αλλά ως αγάπη, θυσιάζεται, ταπεινώνεται, γίνεται ο μεγάλος χαμένος, για μένα. Ο Χριστός σταυρώνεται γιατί μόνον έτσι αγαπάς πραγματικά τον πραγματικό, θρυμματισμένο άνθρωπο. Η Ανάσταση είναι έτσι ο τελικός προσωπικός του θρίαμβος της επώδυνης περιχώρησης όλων: των Ιουδαίων, των Ρωμαίων, των Ελλήνων, καθώς φυσικά και των τρομαγμένων και μπερδεμένων μαθητών. Ο θάνατος και το κακό νικιούνται ταυτόχρονα μέσα στον αγαπητικό εναγκαλισμό του Γολγοθά: «ήπλωσας τας παλάμας και ήνωσας τα το πριν διεστώτα»: πρόκειται για μιάν ανάσταση σοφή και γεμάτη με νόημα.

 

Αποτελεί εν προκειμένω σημείο των παράδοξων καιρών  μας, όπως έχω γράψει πρόσφατα,  το , στην κυριολεξία, αλαζονικό έρθρο του γνωστού και διάσημου  Ισραηλινού   Harari     στην εφημερίδα Guardian  της 20 Απριλίου 2020. Με αφορμή την παγκόσμια πανδημία, ανακαλύπτει πως το πρόβλημα του θανάτου , το οποίο δήθεν αποτελούσε μοναδικό πεδίο δράσης των θρησκειών (ο συγγραφέας μνημονεύει στο άρθρο του τον Χριστιανισμό, τον Ινδουϊσμό και τον Ισλαμισμό, παραλείποντας, όπως κάνει πάντοτε στα κείμενά του, να μεμφθεί σε ο,τιδήποτε τον Ιουδαϊσμό) πέρασε πλέον στα χέρια των επιστημόνων, αφού πλείστοι ναοί και τεμένη αναγκάσθηκαν να κλείσουν, ηττώμενα ενώπιον του…ιού. Τώρα λοιπόν γνωρίζουμε, κατά τον συγγραφέα, πως η …υπόθεση Θεός δεν θεραπεύει καμμιά ασθένεια ,ούτε παρατείνει την ζωή , πράγματα που επιτυγχάνει μόνον η επιστήμη,την οποία και μόνον τυφλά εμπιστευόμαστε και  η οποία μάλιστα, όχι μόνον επιμήκυνε την ανθρώπινη ζωή ήδη, αλλά σε «ένα ή δύο αιώνες» θα είναι σε θέση  «να την επεκτείνει επ’ αόριστον» (!)  Η θρησκεία λοιπόν υπήρξε απλός «μηχανισμός άμυνας»  ενάντια στο θάνατο, με την απατηλή υπόσχεση μιας μεταθανάτιας ζωής, η οποία ζωή  όμως, όπως ο συγγραφέας μας είναι απολύτως προσωπικά σίγουρος, χωρίς να μας λέει το γιατί, απλά δεν υπάρχει. Έτσι , τα «τμήματα Φιλοσοφίας» θα παρακμάσουν έτι περισσότερο μετά τον κορονοϊό, μας λέγει,  ενώ οι επενδύσεις σε ιατρικές έρευνες θα αυξηθούν. Όσο για  όλους εμάς που πεθαίνουμε εδώ και τώρα, και πάλι οι γιατροί είναι που θα μας βοηθήσουν,  «αγοράζοντάς μας λίγο περισσότερο χρόνο , για να το σκεφθούμε». Δεν γνωρίζει κανείς τι να πρωτοθαυμάσει στο έσχατης πλην προκλητικής  αστοχίας  αυτό κείμενο. Την ανώριμη πίστη στην αέναη παράταση της υλικής ζωής (προφανώς η επιστήμη θα καταργήσει το απανταχού στο σύμπαν ισχύον Δεύτερο Θερμοδυναμικό  Αξίωμα, το οποίο προβλέπει εντροπία,  και προϊούσα αύξηση συνεπώς της αταξίας σε κάθε κλειστό σύστημα,  θα καταργήσει λοιπόν την εντροπία ειδικά για το κλειστό σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού, και έτσι ο τελευταίος θα παρατείνεται αενάως – εκτός εάν το φάρμακο είναι μια , ούτως ή άλλως ακατόρθωτη, συνεχής έκχυση νέων κυττάρων· αλλά τί θα γίνει τότε  με τα νευρο-εγκεφαλικά κύτταρα, τα οποία δεν αντικαθίστανται;);  Στην πραγματικότητα , αυτό που στον καιρό μας γνωρίζουμε με ακρίβεια είναι το ακριβώς αντίθετο, το ότι δηλαδή η αέναη παράταση της βιολογικής ζωής είναι αδύνατη – η δε ανακατασκευή , από υπόλλειμμα DNA, του εαυτού μου, θα δημιουργήσει τον …δίδυμο αδελφό μου και όχι φυσικά εμένα. Ή μήπως να θαυμάσει κανείς  την  άγνοια της ίδιας της πηγής της  θεολογίας και της φιλοσοφίας, όπως εκφράσθηκε από τον Πλάτωνα ως τον Χάιντεγκερ και που είναι  το απορείν και θαυμάζειν , το ερώτημα δηλαδή για το έσχατο νόημα των όντων , το γιατί και για ποιόν σκοπό υπάρχει ο κόσμος και όχι απλά ο φόβος του θανάτου! Παρεμφερώς στην θεολογία , πλην των ανωτέρω,είναι  και η επιθυμία συνάντησης και μετοχής στο Απόλυτο, το οποίο φανερώνεται δημιουργικά και προνοιακά στον κόσμο, για να κοινωνήσουμε της  σοφίας και της  αγάπης του! Τα παραπάνω μάλιστα θεολογικο-φιλοσοφικά ερωτήματα και αιτήματα θα ίσχυαν απολύτως και μάλιστα ακόμη περισσότερο, ακριβώς εάν ,για κάποιον περίεργο λόγο, ο άνθρωπος ήταν εξ ορισμού αθάνατος, διότι η ανυπαρξία απάντησης  σε αυτά θα μετέτρεπε την αιωνιότητα σε αβάσταχτη κόλαση.   Αφήνω την παρακμιακή ψευδο-θετικιστική εμμονή του συγγραφέα στην αναγκαστική διαλεκτική αντιπαράθεση επιστήμης-θρησκείας, ωσάν η επιστημονική ιδιότητα να σημαίνει εξ ορισμού αθεϊσμό και, αντιστρόφως , θρησκευτικότητα να σημαίνει εξ ορισμού μίσος κατά της επιστήμης – ενώ για πλείστους πιστούς επιστήμονες, η επιστήμη είναι ένα ακόμη δώρο του Θεού στον άνθρωπο.  Εάν στα παραπάνω προστεθεί και η χονδροειδής άγνοια απο τον Harari της ανθρώπινης ψυχολογίας, εξαιτίας της οποίας άγνοιας η ανθρώπινη ύπαρξη περιορίζεται σε απλή θεραπαινίδα των ενστίκτων,   την  αυτοσυντήρηση δηλαδή και την απόλαυση, έχει κανείς  ενώπιόν του όλο το αρνητικό μεγαλείο ενός  παρηκμασμένου και ψευδο-Διαφωτιστικού λόγου, πνευματικά νεκρού μεν, πλην όμως  επικίνδυνου, ακριβώς επειδή προετοιμάζει εξεχόντως έναν επερχόμενο βελούδινο ολοκληρωτισμό , όπου , για να ελεγχθεί και  να  επιτηρηθεί απολύτως η ανθρώπινη ύπαρξη, πρέπει πρώτα να σμικρυνθεί στο επίπεδο ενός …κάπως νοήμονος ανώτερου θηλαστικού. Κατά την Καινή Διαθήκη, η ανάσταση είναι το θέλημα του Θεού μεν γιά όλους, αλλά μιά άσοφη ανάσταση, ή μιά άσοφη  μακρότατη επιβίωση σαν την παραπάνω, χωρίς την βαθειά αντι-ναρκισσική καλλιέργεια του Σταυρού του Χριστού, είναι πραγματική κόλαση.

 

 

 

 

 

Βρισκόμαστε όλοι σταυρωμένοι στο Γολγοθά της Ιστορίας. Να κάνουμε τον προσωπικό μας φίλαυτο  σταυρό αναζήτηση του θεοφιλούς και φιλάνθρωπου Σταυρού του Χριστού. Ο Σταυρός του Χριστού είναι ο μόνος μη τραγικός σταυρός, διότι είναι ο Αναστάσιμος σταυρός της αυτοπροσφοράς στο Θεό και στους άλλους. Δεν τρομάζει τον άνθρωπο ο πόνος αλλά η έλλειψη νοήματος, έλεγε ο Επίκτητος. Να γίνουν οι συμφορές αναζήτηση βαθιά του Θεού, γιατί αυτός είναι το πραγματικό αντικείμενο της επιθυμίας του ανθρώπου, πέρα απ’ τα ποικιλώνυμα αιτήματα, το βαθύ νόημα που θεραπεύει όλες τις ελλείψεις.

 

Το πραγματικό πρόβλημα των καιρών μας δεν είναι η αθεΐα, αλλά η πολυθεΐα και μάλιστα με τη μορφή της ειδωλολατρίας. Δημιουργείται κίνδυνος επειδή τοποθετούμε στη θέση του αγαπητικού και θυσιαζόμενου ταπεινού Θεού του Χριστού, τα αλαλάζοντα είδωλα  των ναρκισιστικών μας φαντασιώσεων για Ισχύ και Κυριαρχία.

 

Ο Χριστιανισμός ευτυχώς δεν είναι ούτε Πλατωνισμός ούτε Στωικισμός. Το καθετί πάνω στο σώμα μας και την ψυχή μας είναι θεόπλαστο και ως εκ τούτου απολύτως ιερό. Απομένει στην ελευθερία μου να θυμώνω, να ερωτεύομαι, να παίζω, να δημιουργώ, να τρώγω, να χαίρομαι και να λυπάμαι μ’ έναν τρόπο που με φέρνει όλο και πιο κοντά στην θεία πηγή του είναι μου: αυτό σημαίνει η Ενσάρκωση. Ο Θεός δεν με καλεί να δραπετεύσω από τον κόσμο Του αλλά να τον μεταβάλλω σε τόπο φανέρωσής Του.

 

Ο Χριστιανισμός είναι βαθύς εχθρός κάθε είδους ιδεαλισμού επειδή ο ίδιος δεν είναι τίποτε άλλο παρά ιερός υλισμός. Η Ενσάρκωση  δεν είναι παρά η καταξίωση της ύλης και της ιστορίας όταν αυτά προσφέρονται στο Θεό και στους άλλους. Ύλη (ακόμα και η ψυχή του ανθρώπου, κατά τους Πατέρες είναι λεπτότατης υλικής υφής!), ιστορία και εν τέλει, υπαρξιακή κοινότητα εν τω Θεώ (ως Σώμα Χριστού, θεολογικότερα) συναποτελούν το υπαρξιακό και οντολογικό γεγονός της Εκκλησίας.

 

Ανάσταση, η σοφή δηλαδή ανάσταση, είναι το άνοιγμα στην περιχώρηση (την συν-χώρηση), η ελευθερία που γίνεται αγάπη μέσω του σταυρού: να η αιωνιότητα. Πρόκειται για το τέλος της βασιλείας του Μαρκήσιου Ντε Σαντ: οι άλλοι παύουν να είναι «αντικείμενα του εαυτού», όπως το θέτει η ψυχαναλυτική γλώσσα και εισερχόμαστε στην υπαρξιακή αυθεντικότητα μέσω της ανακάλυψης των άλλων μέσα στον εαυτό και του εαυτού μέσα στους άλλους. Αυτό ήρθε να μάθει ο Θεός στον κόσμο και αυτό είναι η Εκκλησία, όταν είναι Εκκλησία του Χριστού.