«Δεν μπορώ να σιωπώ για το θαύμα» Η ευλογημένη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη Ιωάννη (Κρεστιάνκιν) στις μνήμες τριών γενεών της οικογένειας Πραβντολιούμποβ.

 

«Δεν μπορώ να σιωπώ για το θαύμα»

Η ευλογημένη βοήθεια του Αρχιμανδρίτη Ιωάννη (Κρεστιάνκιν) στις μνήμες τριών γενεών της οικογένειας Πραβντολιούμποβ. Η οικογένεια Πραβντολιούμποβ, απόγονοι του πατέρα Σέργιου Ανατόλιεβιτς Πραβντολιούμποβ, είχε μια βαθιά πνευματική σχέση με τον πατέρα Ιωάννη. Ο Άγιος Σέργιος ο ομολογητής, διάδοχος μιας αρχαίας ιερατικής δυναστείας, είχε επτά παιδιά. Οι δύο γιοι του, ο Βλαντιμίρ και ο Ανατόλιος, έγιναν επίσης ιερείς στην Μητρόπολη του Ριαζάν, όπου οι πρόγονοί τους λειτουργούσαν επί αιώνες. Εκεί, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, γνωρίστηκαν με τον ιερέα Ιωάννη Κρεστιάνκιν, καθώς άρχισε τη διακονία του στις ενορίες του Ριαζάν.

 

Μετά την γνωριμία των πρωτοπρεσβύτερων Ανατόλιο και Βλαντιμίρ Πραβντολιούμποβ, με τον πατέρα Ιωάννη Κρεστιάνκιν γνωρίστηκε επίσης η μητέρα τους η Λυδία Ντμίτριεβνα, η παπαδιά του Αγίου Σεργίου του Ομολογητή, και οι αδελφές της Βέρα και Σοφία. Η νεότερη γενιά της οικογένειας προσεγγίστηκε επίσης από τον πατέρα Ιωάννη. Έτσι έτυχε να γίνει ώστε οι τρεις γενιές της δυναστείας Πραβντολιούμποβ να απευθύνονται στον Αρχιμανδρίτη Ιωάννη (Κρεστιάνκιν) για συμβουλές. Μεταξύ των απογόνων του Αγίου Σέργιου του Ομολογητή, οι οποίοι επικοινωνούσαν με τον πατέρα Ιωάννη, είναι οι γνωστοί πρωτοπρεσβύτεροι της Μόσχας, Μιχαήλ Ανατόλιεβιτς και Σέργιο Ανατόλιεβιτς Πραβντολιούμποβ.

 

Θέτουμε υπόψη σας τις ιστορίες για τον πατέρα Ιωάννη (Κρεστιάνκιν) ορισμένων από τους εκπροσώπους αυτής της αξιόλογης οικογένειας.

 

Ο πρωτοπρεσβύτερος Βλαντιμίρ Σεργκέεβιτς Πραβντολιούμποβ (1931-2021), γιος του Αγίου Σέργιου του Ομολογητή. Διετέλεσε πρωτοπρεσβύτερος από το 1967-2004 και πριν από τον θάνατό του ήταν επίτιμος ηγούμενος της εκκλησίας του Αγίου Νικολάου στο Κασίμοβ.

– Πριν από την άφιξη του πατέρα Ιωάννη στο Κασίμοβ πολλοί άνθρωποι τον ήξεραν ως έναν εξαίρετο ιερέα. Ήταν η δεκαετία του 1960, το αποκορύφωμα της πίεσης του Χρουστσόφ προς την Ορθόδοξη Εκκλησία. Στο Κασίμοβ, στο θεωρείο βρισκόταν μια πολύ αυταρχική (ειδικά σε σχέση με τον κλήρο) και έξυπνη γυναίκα, η Κλαύδια Ιβάνοβνα Ποτάποβα. Έτσι, ζούσαμε σαν να βρισκόμασταν υπό πολιορκία και περιμέναμε κάθε είδους κακοήθεια από αυτήν. Και έτσι, όταν ο πρωτοπρεσβύτερος, πατήρ Βασίλειος, λόγω της μεγάλης του ηλικίας, βγήκε στην σύνταξη, η Κλαύδια Ιβάνοβνα με ρώτησε:

 

– Ποιος είναι ο καλύτερος ιερέας στην μητρόπολή μας; Θα τον παρακαλέσω να πάει στο Κασίμοβ.

 

– Ο πατήρ Ιωάννης Κρεστιάνκιν είναι ο καλύτερος, αλλά δεν θα σας τον δώσουν.

 

– Θα τον δώσουν! – Η Κλαύδια Ιβάνοβνα είπε με αυτοπεποίθηση.

 

Και πράγματι, μετά από λίγο μαθαίνουμε ότι ο πατήρ Ιωάννης Κρεστιάνκιν διορίζεται στο Κασίμοβ. Σε αυτό το σημείο η Κλαύδια Ιβάνοβνα φοβήθηκε λίγο:

 

– Λένε ότι ο πατήρ Ιωάννης είναι προφήτης.

 

Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Κασίμοβ, ο οποίος έμεινε από τις 30 Ιανουαρίου (με το παλαιό ημερολόγιο είναι η ημέρα των Τριών Ιεραρχών) του 1966 έως τις 2 Φεβρουαρίου (με το παλαιό ημερολόγιο είναι η Υπαπαντή του Κυρίου) του 1967, ο πατήρ Ιωάννης ανακαίνισε την εκκλησία εσωτερικά και εξωτερικά, οι μοναχές από το Λέτοβα [1] έραψαν άμφια με τα χρώματα που ήταν σε έλλειψη. Τα άμφια αυτά είναι ακόμη και σήμερα ζωντανά και έχουν μείνει με το όνομα "τα άμφια του πατέρα Ιωάννη". Στο σάβανο τα πνευματικά του παιδιά έφεραν λουλούδια από τη Μόσχα. Το έθιμο αυτό συνεχίζεται έκτοτε στις εκκλησίες του Κασίμοβ, να στολίζουν τα σάβανα με λουλούδια.

 

Παρά την πρόσφατη φυλάκισή του, ο πατήρ Ιωάννης κήρυττε με πολύ θάρρος

 

Παρά την πρόσφατη φυλάκισή του, ο πατήρ Ιωάννης ενήργησε χωρίς να υπολογίζει τις αρχές και κήρυττε με πολύ θάρρος. Θυμάμαι από το κήρυγμά του φράσεις σχετικά με τους άθεους:

Κάποτε εξομολογούσα κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας. Μεταξύ των μετανοούντων ήταν και μια γυναίκα που είχε κάνει έκτρωση. Αν και υποσχέθηκε ότι δεν θα επαναλάβει την αμαρτία, έμεινα με αμφιβολία για το αν είχε αισθανθεί τη σοβαρότητα της πτώσης της. Και μόνο που το σκέφτομαι, ακούω το κήρυγμα του πατέρα Ιωάννη να κροταλίζει: "Το Θείο Ποτήριον, με το αίμα του δολοφονημένου μωρού έτοιμο θα δοθεί στη μητέρα-δολοφόνο"!

 

Μετά την αποφοίτησή του από την ακαδημία, ένας ιερέας έμεινε για κάποιο χρονικό διάστημα χωρίς ναό και έκανε την πρακτική του λειτουργώντας στο Κασίμοβ. Μια μέρα, κατά τη διάρκεια της αγρυπνίας, στην άκρη του ναού τελούσε το Μυστήριο του Βαπτίσματος. Ένας ταραγμένος άνδρας μπαίνει τρέχοντας μέσα:

 

– Πάτερ Βλαντιμίρ, τι θα κάνουμε, η νονά αποδείχθηκε άπιστη. Ήρθε την ώρα της βάπτισης, και δεν την είχα ρωτήσει πριν από τη βάπτιση εάν πιστεύει στον Θεό, και τώρα αποδείχθηκε ότι ήταν άπιστη.

 

Τον ακολούθησα στην άκρη του ναού και είδα την κοπέλα, που προσπαθούσε να μη χάσει την αξιοπρέπειά της, αλλά ήταν φανερά χαμένη, και δίπλα της στεκόταν ο θυμωμένος νεαρός ιερέας, ο οποίος της είπε:

 

– Πώς τολμάτε – άπιστη! Να έρχεσαι στο μυστήριο της βαπτίσεως και να θέλετε να γίνετε νονά.

 

Έκπληκτη από μια τέτοια επίθεση, η κοπέλα προσπάθησε να δικαιολογηθεί με τα συμβατικά επιχειρήματα της αντιθρησκευτικής προπαγάνδας. Με λίγα λόγια, της απέδειξα τον παραλογισμό των ισχυρισμών της και την οδήγησα σε μια αμήχανη κατάσταση. Ανησυχώντας για την απουσία μας, ο πατήρ Ιωάννης ήρθε σε εμάς, κατάλαβε περί τίνος πρόκειται, συνειδητοποίησε ότι οι συνάδελφοί του είχαν ορμίσει και οι δύο στην κοπέλα, την πήρε στην άκρη και άρχισε να της λέει κάτι στο αυτί. Ήταν ξεκάθαρο από όσα ακούσαμε: της έλεγε ότι στην πραγματικότητα ήταν πιστή, αλλά δεν το γνώριζε ακόμα.

 

Μου έκανε εντύπωση η μοναδικότητα της προσευχής του.

 

Η Βέρα Σεργκέεβνα Πραβντολιούμποβα κόρη του Αγίου Σέργιου του Ομολογηγή. Έπασχε από κώφωση και δεν παντρεύτηκε. Μετά τον θάνατο της μητέρας της, της Λυδίας Ντμιτρίεβνα, έζησε με την αδελφή της, την Σοφία Σεργκέεβνα.

 

– Όταν ο πατήρ Ιωάννης ήρθε στο Κασίμοβ, ήταν μαζί μας τόσο απλός, τόσο ευγενικός και συχνά μας επισκεπτόταν. Μετά από κάποια Προσκυνηματική εκδρομή, καλούσε δύο αδερφούς, τον πατέρα Ανατόλιο και τον πατέρα Βλαντιμίρ να μας επισκεφθούν. Έλεγε: "Θα μαζευτούμε στο σπίτι της μητέρας μου". Και στη μητέρα μου έλεγε: "Ορίστε, μητέρα, έφτασε ο τρίτος σου γιος. Στο τραπέζι μιλούσε πολύ με τους δύο αδερφούς ιερείς.

 

Αφού έμαθε για την κώφωσή μου, ο πατήρ Ιωάννης μου επέτρεψε να παίρνω βιβλία στην εκκλησία, να παρακολουθώ την Θεία Λειτουργία και να διαβάζω ταυτόχρονα. Μου έδωσε επίσης ένα φθαρμένο βιβλίο, το γιορτινό Μηναίο, το οποίο δεν ήταν πολύ μεγάλο σε μέγεθος. Μπορούσα να μην παίρνω το βιβλίο στη Θεία Λειτουργία, αλλά μόνο μερικά φυλλάδια. Η ζωή μου έγινε αμέσως πιο εύκολη. Ακόμα δεν έχω μάθει πώς να προσεύχομαι για 2-3 ώρες χωρίς βιβλία. Πριν από τον πατέρα Ιωάννη δεν μου επιτρεπόταν να παίρνω βιβλία στην εκκλησία και να διαβάζω στη Θεία Λειτουργία. Τα βιβλία με βοηθούν και αποτελούν μεγάλη παρηγοριά για μένα.

 

Μια μέρα έγινε μια συζήτηση στο τραπέζι για μένα. Ο πατήρ Ιωάννης είπε:

 

– Πρέπει να σε παντρέψουμε.

 

– Όχι! Είμαι μεγάλη σε ηλικία!

 

– Υπάρχει ένας λευκός γάμος, υπάρχει ένας μαύρος.

 

Εγώ, που δεν ήθελα να πάρω τον δρόμο του μοναχισμού, αν και ήμουν γεροντοκόρη, αρνιόμουν από τον φόβο μου. (Κι αν με ευλογήσει! Τι θα κάνω;) Η κουβέντα συνεχίστηκε εκεί στο κύριο τραπέζι, κι εγώ καθόμουν εκεί και σκεφτόμουν (αλίμονό μου!!!!): "Ένας μαύρος γάμος! Και πώς είναι αυτός; Ούτε μαύρος ούτε άσπρος, κάποιο είδος γκρίζου!" [2]. Και σχεδόν αμέσως, ως απάντηση στις σκέψεις μου, ο πατήρ Ιωάννης είπε:

 

– Προς το παρόν γίνε σαν εμένα, γκρίζα.

 

Και στη συνέχεια το επανέλαβε στην αδελφή Σοφία:

 

– Ίσως δεν άκουσε, ας είναι γκρίζα προς το παρόν.

 

Έτσι παρέμεινα "γκρίζα" από τότε.

 

Ο πατήρ Ιωάννης προσευχόταν με τέτοιο τρόπο που διαπέρασε όλη μου την ψυχή και άναψε την φλόγα της προσευχής μέσα μου

 

Υπάρχει επίσης μια πολύ δυνατή και ζωντανή ανάμνηση. Στεκόμουν στον ναό μαζί με τον κόσμο. Ούτε την Θεία Λειτουργία ούτε το κήρυγμα ακούγονταν λόγω της κώφωσής μου. Κάποτε, κατά τη διάρκεια του συνηθισμένου Ακαθίστου ενώπιον της θαυματουργής εικόνας της Παναγίας του Καζάν, βρέθηκα κοντά στον πατέρα Ιωάννη. Μου έκανε εντύπωση η μοναδικότητα της προσευχής του, ήταν τόσο θερμή. Ήταν τέτοια η προσευχή του πατέρα Ιωάννη που διαπέρασε ολόκληρη την ψυχή μου και άναψε την φλόγα της προσευχής μέσα μου.

 

Μια μέρα είπα στον πατέρα Ιωάννη:

 

– Ετοιμάζομαι να γράψω μια εξομολόγηση, αλλά καταλήγω σε μυθοπλασία.

 

Εκείνος μου απάντησε:

 

– Αν δεν έχουμε έναν όγκο χρυσού, είμαστε ευτυχείς ακόμα και αν έχουμε έναν κόκκο χρυσού.

 

Λέω επίσης:

 

– Όλο κλαίω και κλαίω. Αν αυτά τα δάκρυα μπορούσαν να μετατραπούν σε αμαρτίες, θα ήταν υπέροχα. Πόσα έχω χύσει για το τίποτα.

 

Ο πατήρ Ιωάννης απάντησε:

 

– Όταν δεν έχουμε καθαρό νερό, φέρνουμε ότι βρούμε, το στραγγίζουμε, το καθαρίζουμε όσο καλύτερα μπορούμε. Δεν θα μπορέσει ο Θεός να στραγγίξει και τα δικά σας δάκρυα για τις αμαρτίες σας;

 

Είναι απαραίτητο να είσαι, όχι να φαίνεσαι

 

Η Σοφία Σεργκέεβνα Πραβντολιούμποβα, η κόρη του Αγίου Σεργίου του Ομολογητή. Ήταν σοβαρά άρρωστη, οι γιατροί πολλές φορές προέβλεψαν τον επικείμενο θάνατό της. Πέθανε σε μεγάλη ηλικία και δεν παντρεύτηκε. Τα τελευταία χρόνια φρόντιζε μια βαριά άρρωστη αδελφή της, τη Βέρα Σεργκέγιεβνα.

 

– Δεν μπορώ να σιωπήσω για το θαύμα που συνέβη με τον λόγο και την προσευχή του πατέρα Ιωάννη στον μεγαλύτερο αδελφό μας, τον πατέρα Ανατόλιο. Ο πατήρ Ανατόλιος, μετά από μια σοβαρή καρδιακή προσβολή, δεν ήταν πλέον σε θέση να λειτουργήσει, καθώς γινόταν όλο και πιο άρρωστος.

 

Ο πατήρ Ανατόλιος πάντρεψε όλα τα παιδιά του. Μόνο ο νεότερος, ο Σεραφείμ, παρέμεινε τότε ανύπαντρος. Ο πατήρ Ιωάννης ευλόγησε τον πατέρα Ανατόλιο να παντρέψει τον μικρότερο γιο του. Ελπίζαμε ότι οι προσευχές του πατέρα Ιωάννη θα έκαναν τον πατέρα Ανατόλιο να αισθανθεί καλύτερα και θα ήταν σε θέση να το πραγματοποιήσει. Αλλά ο καιρός περνούσε και όχι μόνο δεν καλυτέρευε, αλλά γινόταν όλο και χειρότερα. Ο γάμος είχε προγραμματιστεί για τα τέλη Ιανουαρίου και πριν από την γιορτή της Αγίας Σκέπης ο πατήρ Ανατόλιος αρρώστησε τελείως. Αποφάσισαν να ετοιμάσουν τον κόμπο του θανάτου, χωρίς να το πει σε κανέναν, ήσυχα. Αλλά δεν πέθανε.

 

Ο πατήρ Ανατόλιος πίστευε ακράδαντα και πολλές φορές έλεγε ότι η ευλογία του πατέρα Ιωάννη δεν θα μπορούσε να μην εκπληρωθεί και σίγουρα θα πάντρευε ο ίδιος τον Σεραφείμ. Η κατάστασή του δεν ήταν τόσο καλή ώστε να μπορέσει να τελέσει τον γάμο, αλλά άρχισαν να προετοιμάζονται για τον γάμο. Ένιωθε και πάλι αδύναμος και την παραμονή του γάμου χειροτέρεψε. Ήμουν κοντά του και τον άκουσα να επαναλαμβάνει πολλές φορές: " Διεθνή, 5, Διεθνή, 5", είναι η διεύθυνση της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πσκόβ. Σταμάτησε για λίγο και μετά το επαναλάμβανε ξανά. Σύντομα ήρθε να τον δει ο πατήρ Θεόδωρος, ο γιος του. Πήγα στο άλλο δωμάτιο όπου έπρεπε να διακοσμήσω τις τούρτες. Καθώς διακοσμούσα έτρεχαν τα δάκρυα από τα μάτια μου. Πέρασε και αυτή η νύχτα.

Ήρθε η ώρα, τον πατέρα Ανατόλιο τον ντύσανε κατά κάποιο τρόπο. Έφεραν το αυτοκίνητο έξω στη βεράντα και τον έβαλαν να καθίσει για περίπου 20 λεπτά. Ο κόσμος συγκεντρώθηκε στο ναό, αλλά δεν υπήρχε ενθουσιασμός για το γάμο, υπήρχε μια θλίψη από τον κόσμο. Όλοι γνώριζαν ότι ήταν η τελευταία φορά που θα έβλεπαν τον πνευματικό τους πατέρα. Ο πατήρ Θεόδωρος τους αρραβώνιασε και ο πατήρ Ανατόλιος τους πάντρεψε. Ο δεύτερος αδελφός μας, ο πατήρ Βλαδίμηρος, στάθηκε στο μικρό βωμό και προσευχόταν αδιάκοπα. Όλα πήγαν καλά. Αλλά το θαύμα συνεχίστηκε! Ο πατήρ Ανατόλιος μπόρεσε να καθίσει στο τραπέζι με τους νεόνυμφους! Και μάλιστα τραγούδησε και κάτι!

 

Η αδελφή Βέρα ανησυχούσε ότι μπορεί να πέθαινε μετά το γάμο και να γινόταν ημέρα πένθους για τους νεόνυμφους. Αλλά ο πατήρ Ανατόλιος έζησε άλλες τρεις εβδομάδες και, σύμφωνα με τα λόγια του πατέρα Ιωάννη: "Και τότε μπορείτε να πείτε " Νῦν ἀπολύεις ", πέθανε την δεύτερη ημέρα μετά την γιορτή της Υπαπαντής του Κυρίου.

 

Όταν στη συνέχεια ευχαρίστησα τον πατέρα Ιωάννη για αυτό το θαύμα με τον πατέρα Ανατόλιο, είπε: «Αυτό οφείλεται επίσης στην μεγάλη του πίστη».

 

Και θα ήθελα επίσης πολύ να θυμηθώ τα σημαντικά λόγια του πατέρα Ιωάννη:

 

«Είναι απαραίτητο να είσαι, όχι να φαίνεσαι»

«Εφόσον γνωρίζουμε κάτι, μπορούμε να διδάξουμε τους άλλους. Έτσι πρέπει να γίνεται!»

 

Ο Πρωτοπρεσβύτερος Σέργιος Πραβντολιούμποβ, εγγονός και συνονόματος του Αγίου Σεργίου του Ομολογητή. Από το 1990 είναι πρωτοπρεσβύτερος του Ιερού Ναού της Ζωοδόχου Πηγής Τριάδας στο Γκαλινίσεβο της Μόσχας, Καθηγητής Θεολογίας και συγγραφέας:

 

- Δεν θα κουραστώ ποτέ να επαναλαμβάνω τα λόγια του πεθερού μου: "Δεν υπάρχει άνθρωπος ίσος με τον άλλο σε όλα. Έχω ζήσει μια ολόκληρη ζωή και δεν έχω δει δύο ανθρώπους που να είναι ίδιοι σε όλα".

 

Για μένα αυτά τα λόγια επιβεβαιώθηκαν στην πράξη πολλές φορές.

 

Από την κουζίνα μας στη Μόσχα πέρασαν πολλοί άνθρωποι που μέσα στις στενοχώριες και τις δυσκολίες τους επισκέπτονταν τον γέροντα και καθ' οδόν διανυκτέρευαν σε εμάς. Τις περισσότερες φορές ήταν οι συγγενείς μας. Και έτσι, αφού πιείς ένα φλιτζάνι τσάι, αφού ακούσεις μια πονεμένη ψυχή, αρχίζεις να υποθέτεις μαζί με τον προσκυνητή τι μπορεί να σου πει ο γέροντας; Αρχίζεις να αναλύεις λεπτομερώς, να ζυγίζεις, να σχεδιάζεις, να μαντεύεις και να "προβλέπεις". Μετά από λίγες μέρες επιστρέφουν, χαρούμενοι και ενθουσιασμένοι οι προσκυνητές. Τους ρωτάς: Πως ήταν! Κάπως έτσι! Απολύτως διαφορετική η απόφαση του γέροντα! Όσες φορές κι αν υποθέταμε, δεν μπορούσαμε να μαντέψουμε τίποτα που να πλησιάζει τις συμβουλές του. Μερικές φορές η απόφαση ήταν η αντίθετη από την δική μας. Κάποτε μάλιστα έκανα και ένα αστείο:

 

- Γιατί να κάνετε ένα τόσο μεγάλο ταξίδι, ρωτήστε εμένα, τι πρέπει να κάνετε και θα σας πω να κάνετε το εντελώς αντίθετο!

 

Στη δεκαετία του 1980 συνήθιζε να λέει το ίδιο πράγμα πολύ πιο συχνά από ό,τι πριν: «Υπομονή και υπομονή. Μόνο υπομονή. Πρέπει να είστε υπομονετικοί μέχρι τέλους».

 

Την δεκαετία του '80, στην Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πσκοφ, όντας παρών στις συζητήσεις με τον γέροντα, παρατήρησα ότι έλεγε το ίδιο πράγμα πολύ πιο συχνά από ό,τι πριν:

 

- Υπομονή και υπομονή. Μόνο υπομονή. Πρέπει να κάνει κανείς υπομονή μέχρι τέλους.

 

Ήμουν σε αμηχανία, υπάρχουν και όρια στην υπομονή, αλλά τι γίνεται αν δεν μπορεί κανείς να κάνει πλέον υπομονή;

 

Έλαβα θαυμάσιες συμβουλές από το ταξίδι του αδελφού μου, τον πατέρα Μιχαήλ στο Πσκοβ. Αυτός και εγώ είχαμε συλλειτουργήσει ως διάκονοι στη Μόσχα και δεν υπήρχε ελπίδα να γίνουμε ιερείς. Πριν από μερικά χρόνια, ο πατήρ Ιωάννης ευλόγησε έναν άλλο αδελφό, τον πατέρα Σεραφείμ, να πάει να λειτουργήσει στην Μητρόπολη του Ριαζάν. Ο πατήρ Μιχαήλ σκεφτόταν επίσης να φύγει και να γίνει ιερέας στην Μητρόπολη της πατρίδας μας. Ο μητροπολίτης Σίμων πρότεινε μάλιστα στον πατέρα Μιχαήλ μια εκκλησία στην οποία θα τον διόριζε. Το μόνο που απέμενε ήταν να πάρει την ευλογία του γέροντα.

 

Ο αδελφός μου μου τηλεφώνησε και μου είπε ότι ήταν καθ' οδόν για να πάρει την ευλογία του για την αναχώρησή του από τη Μόσχα. Ακολουθώντας τη λογική της ευλογίας του προηγούμενου αδελφού, λυπήθηκα ακόμη περισσότερο: τρεις αδελφοί θα ήταν εκεί και εγώ θα ήμουν ο μόνος που θα έμενε στη Μόσχα. Δεν υπήρχε καμία αμφιβολία ότι δεν θα μου έδιναν την ευλογία να πάω και εγώ.

 

Έρχεται ο αδελφός μου και με εκπλήσσει: δεν υπάρχει καμία ευλογία! Πώς; Ακριβώς όπως το λέω!

 

Ο γέροντας είπε:

 

- Θέλεις να σηκώσεις μόνος σου τον βαρύ σταυρό σου. Μπορείς, φυσικά, να το κάνεις αυτό. Αλλά αντικαθιστώντας τον σταυρό που σας έδωσε ο Θεός, δεν θα έχετε πλέον την υποστήριξή Του όταν γίνετε αδύναμοι, και τότε θα πέσετε κάτω από τον βαρύ σταυρό. Υπομείνετε και σηκώστε τον σταυρό που σας έχει δοθεί. Ας λειτουργήσουν τα δύο αδέρφια στην Μητρόπολη του Ριαζάν και τα άλλα δύο αδέρφια στη Μόσχα.

 

Πολλά χρόνια αργότερα, όταν ο γιος του πατέρα Μιχαήλ είχε ήδη μεγαλώσει, αυτή η ευλογία ήρθε και πάλι έντονα στο μυαλό του. Είναι απαραίτητο να ασχοληθούμε με τη κατάταξή του, τη χειροτονία, την ενορία όπου θα λειτουργεί και σε ένα καλό πόστο; Δεν χρειάζεται! Η αρχή εδώ είναι να μάθεις να γνωρίζεις και να αποδέχεσαι το θέλημα του Θεού. Ο ίδιος ο Θεός θα κανονίσει τα πάντα με τη Θεία Πρόνοιά Του.

 

Κουράγιο και μη φοβάστε!

 

Ο πρωτοπρεσβύτερος Μιχαήλ Ανατόλιεβιτς Πραβντολιούμποφ (1953-2017), εγγονός του Αγίου Σεργίου του Ομολογητή. Λειτούργησε ως διάκονος από το 1979, χειροτονήθηκε ιερέας το 1990 και διορίστηκε επιτετραμμένος κληρικός του Ιερού Ναού της Αναστάσεως του Χριστού στο Σοκόλνικι, όπου υπηρέτησε επί είκοσι επτά χρόνια μέχρι τον θάνατό του.

 

 

Όταν επισκεπτόμουν την Ιερά Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πσκοβ, άκουγα συχνά τον πατέρα Ιωάννη να μιλάει με τους ανθρώπους, υπήρχαν πολύ ενδιαφέρουσες συζητήσεις.

 

Ένας από τους ιερείς ρώτησε κάποτε τον πατέρα Ιωάννη αν η καταστροφή του Τσερνομπίλ θα μπορούσε να θεωρηθεί αποκαλυπτική και αν το Τσερνομπίλ ήταν ο "Άψινθος" που αναφέρεται στην Αποκάλυψη;

 

- Δεν θα ήμουν τόσο σαφής ώστε να χαρακτηρίσω το ατύχημα στο πυρηνικό εργοστάσιο ως άμεση εκπλήρωση της Αποκάλυψης, απάντησε ο πατήρ Ιωάννης. Πρέπει να είναι κανείς πολύ προσεκτικός με την ερμηνεία της Αποκάλυψης και δεν είναι τυχαίο ότι η Εκκλησία δεν αποδέχεται πάρα πολλές από τις ερμηνείες της. Υπάρχει μια ερμηνεία της Αποκάλυψης από τον Άγιο Ανδρέα της Καισαρείας, αυτή η ερμηνεία είναι αποδεκτή από την Εκκλησία και μπορεί να διαβαστεί. Οι άλλες είναι πολύ αμφίβολες!

 

Περίπου την ίδια εποχή, στα μέσα της δεκαετίας του '80, άρχισε η πρώτη σύγχυση σχετικά με τους αριθμούς, τότε δεν ήταν ο ΑΦΜ, αλλά τα νέα συνταξιοδοτικά έγγραφα. Έπρεπε να συμπληρώσουν κάποια έντυπα όπου έπρεπε να εισάγουν έναν συγκεκριμένο αριθμό. Άρχισαν να μιλούν για τη σφραγίδα του αντίχριστου και να μην αποδέχονται την συμπλήρωση τέτοιων εντύπων. Με ρωτούσαν συνεχώς πώς αισθάνομαι γι’ αυτό. Νόμιζα ότι δεν υπήρχε τίποτα το ιδιαίτερο σε αυτό, αλλά ήθελα να μάθω τη γνώμη του πατέρα Ιωάννη. Σε ένα από τα ταξίδια μου στο Πσκοβ εξήγησα στον πατέρα Ιωάννη λεπτομερώς όλα τα πράγματα που προκαλούσαν σύγχυση στους ανθρώπους. Ο πατήρ Ιωάννης μου απάντησε προσωπικά ότι δεν υπάρχει λόγος να φοβόμαστε τους αριθμούς. Οι αριθμοί υπάρχουν παντού: στα ρολόγια υπάρχουν αριθμοί, στα έγγραφα, στις σελίδες των βιβλίων και παντού! Γιατί λοιπόν να τα φοβόμαστε; Δεν πρέπει να φοβόμαστε τους αριθμούς, τις ημερομηνίες και τα νούμερα, αλλά πρέπει να φοβόμαστε την αμαρτία που διαπράττουμε, ιδίως οι πειρασμοί των έσχατων καιρών[1]. Αν υποκύπτουμε εύκολα σε τέτοιους πειρασμούς, αν αμαρτάνουμε εύκολα, τότε το πνεύμα των αντίχριστων δρα μέσα μας, χωρίς να το γνωρίζουμε, η σφραγίδα του αντίχριστου, που όλοι τόσο φοβούνται, μπορεί να βρίσκεται ήδη πάνω μας!

 

Δεν είναι οι αριθμοί, οι ημερομηνίες και τα νούμερα που πρέπει να φοβόμαστε, αλλά η αμαρτία που διαπράττουμε, ιδιαίτερα οι πειρασμοί των έσχατων καιρών.

 

Έκανα στον πατέρα Ιωάννη μια ερώτηση σχετικά με τον κλήρο: πώς να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα που εμφανίζεται πολύ ευρέως σε πολλές ενορίες, ένα πρόβλημα όπου οι ιερείς πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να κρατούν τους ενορίτες γύρω τους και να τους απαγορεύουν να πάνε να εξομολογηθούν σε άλλον ιερέα. Ο πατήρ Ιωάννης απάντησε σε αυτό με τον ακόλουθο τρόπο:

 

- Είναι πολύ σημαντικό ότι όλα όσα συγκροτούν τον άνθρωπο, τα οποία είναι η λογική, η βούληση, η συνείδηση, η πνευματική ελευθερία, να μην παραβιάζονται κανένα από αυτά. Και αν παραβιαστεί, αρχίζει η αρρώστια. Όπως λέει το Ευαγγέλιο: Ο Χριστός θεράπευε τους τυφλούς, τους κωφούς, τους κουτσούς, τους λεπρούς... (ο πατήρ Ιωάννης έκανε μια παύση, με κοίταξε κατάματα)... και τους δαιμονισμένους (τους δαιμονισμένους). Ναι, και αυτό είναι μια ασθένεια, μια πνευματική ασθένεια. Και η αρχή της ασθένειας είναι όταν ένα άτομο χάνει τη δική του θέληση, την υποτάσσει στη θέληση ενός άλλου ατόμου. Και τότε η συνείδηση δεν μπορεί να πει σχεδόν τίποτα στον άνθρωπο, καταπνίγεται ως αποτέλεσμα της υποκατάστασης της δικής του ευθύνης ενώπιον του Θεού από την ευθύνη κάποιου άλλου.

 

Είστε αναίμακτοι μάρτυρες. Και από εδώ και πέρα θα είναι ακόμη πιο δύσκολο. Η εποχή σας είναι πιο δύσκολη από τη δική μας, και μπορούμε μόνο να σας συμπαρασταθούμε

 

Στα τέλη της δεκαετίας του ογδόντα, ο πατήρ Ιωάννης μίλησε για την εποχή μας ως εποχή αναίμακτου μαρτυρίου.

 

- Εσείς είστε αναίμακτοι μάρτυρες, είπε. Και από εδώ και πέρα θα είναι ακόμη πιο δύσκολα. Η εποχή σας είναι πιο δύσκολη από τη δική μας και μπορούμε μόνο να σας συμπαρασταθούμε. Αλλά να είστε γενναίοι και να μη φοβάστε. Υπάρχει σύγχυση, αναταραχή και ακαταστασία παντού τώρα, και θα γίνει ακόμα χειρότερα: μεταρρύθμιση, πυροβολισμοί, αναρχία. Θα υπάρξει μια περίοδος έντονης πνευματικής πείνας, αν και το τραπέζι θα είναι στρωμένο.

 

Η ψυχή του ήταν αρκετή για όλους.

 

Η Λυδία Ανατόλιεβνα Πραβνταλιούμποβα, εγγονή του Αγίου Σεργίου του Ομολογητή. Έψελνε και ήταν ψάλτης, για πολλά χρόνια διακονούσε στην Ιερά Μονή των Θεοφανίων στην περιοχή Κιτάι-γκοροντ.

 

- Τον πατέρα Ιωάννη τον αγαπούσαν και τον εκτιμούσαν. Πολλοί άνθρωποι ακόμη και τότε, τη δεκαετία του 1960, πήγαιναν ή ακόμα και ταξίδευαν σε αυτόν από παντού με τις λύπες και τα βάσανά τους. Έρχονταν όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας. Παρά την έλλειψη χρόνου και τα προβλήματα υγείας που είχε, τους υποδεχόταν όλους. Αναρωτιόμασταν τότε πώς είχε τόση μεγάλη αντοχή?

 

Λύνοντας την απορία μας, μας είπε:

 

- Κάναμε στον γέροντα 3 ερωτήσεις : Ποια είναι η πιο σημαντική στιγμή στη ζωή σας; Ποιο είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σας; Ποιο είναι το πιο σημαντικό πράγμα που πρέπει να κάνετε; Η απάντηση ήταν η εξής: "Η πιο σημαντική στιγμή στη ζωή είναι η παρούσα στιγμή, γιατί το παρελθόν είναι παρελθόν και το μέλλον δεν έχει έρθει ακόμα. Το πιο σημαντικό πρόσωπο στη ζωή σας είναι το πρόσωπο που βρίσκεται μπροστά σας αυτή τη στιγμή, στο οποίο μπορείτε να κάνετε είτε καλό είτε κακό. Το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή είναι αυτή τη στιγμή να δώσετε στο πρόσωπο που έχετε μπροστά σας όλα όσα μπορείτε να του δώσετε".

 

 

Στο Κασίμοβ, όλα τα σημαντικά γεγονότα, όλα τα εκκλησιαστικά θέματα συζητούνταν και αποφασίζονταν από το συμβούλιο των ιερέων. Όλοι συγκεντρώνονταν τότε στο σπίτι: η γιαγιά μου, η χήρα του Αγίου Σεργίου, με τις αδελφές του πατέρα μου (την θεία Βέρα και την θεία Σόνια), ο πατήρ Βλαντιμίρ και η οικογένειά του και ο πατέρας μου, ο πατήρ Ανατόλιος, με τη μητέρα μας, μερικές φορές και εμείς, τα παιδιά τους, είμασταν μαζί τους. Ο πατήρ Ιωάννης συνήθιζε να λέει: "Έχουμε μια ψυχή". Ο πατήρ Ιωάννης αποκαλούσε τη γιαγιά μου "παπαδιά". Και ο μπαμπάς, αστειευόμενος και με αγάπη, "απαραίτητο μέλος της συνόδου". Εμείς τα παιδιά παρακολουθούσαμε τις "συνοδικές συνεδριάσεις" και ήμασταν μάρτυρες και σιωπηλοί ακροατές των συζητήσεών τους. Ήταν μεγάλες, άκρως κατατοπιστικές συζητήσεις, που μας αιχμαλώτιζαν εμάς τους νέους εντελώς. Ακούγαμε, παρακολουθούσαμε και απορροφούσαμε, προσπαθώντας να κατανοήσουμε το μεγαλύτερο γεγονός του πατέρα Ιωάννη για εμάς.

 

Η ψυχή του ήταν αρκετή για όλους. Ήταν πάντα φωτεινός και χαρούμενος. Αλλά ταυτόχρονα εξαιρετικά συγκεντρωμένος και εσωτερικά αυστηρός.

 

Ο πατήρ Ιωάννης ξεχείλιζε από αγάπη. Η ψυχή του ήταν αρκετή για όλους. Ήταν πάντα φωτεινός και χαρούμενος. Αλλά πάντα εξαιρετικά συγκεντρωμένος και εσωτερικά αυστηρός. Ήταν σαν να κατείχε τις πιο υψηλές γνώσεις που ήταν απρόσιτες για μας, σαν να ήταν πάντα με ευλάβεια και με προσοχή παρών σε αυτές, ενώ ήταν προσεκτικός και ειλικρινά ανοιχτός. Άκουγε διαρκώς τους πάντες, μόνο τους άκουγε. Φοβόταν να διαταράξει αυτή την κατάσταση της ακοής, συνέδεε όλες τις ενέργειές του με αυτή την κατάσταση. "Περπατούσε προς τον Θεό".

 

Η αδελφή Ελένη και εγώ βρεθήκαμε κάποτε στο μοναστήρι στην κυριακάτικη ολονύκτια αγρυπνία, που τελούσε ο πατήρ Ιωάννης. Είναι δύσκολο να περιγράψω την κατάσταση του νου που βιώσαμε σε εκείνη τη λειτουργία. Ο πατήρ Ιωάννης εισήλθε στη λειτουργία ως ο ερχόμενος. Και εκεί στεκόταν στο κέντρο. Ντυμένος, με το ράσο του. Σήκωσε ελαφρά το κεφάλι του (σαν ευαίσθητος εντοπιστής στραμμένος προς τον Ουρανό, προς την Πηγή, σαν να ήταν πάντα τόσο στραμμένος και κατευθυνόμενος προς Αυτόν που ήταν δύσκολο να κρατηθεί στο έδαφος). Και ένα χέρι στο στήθος του, σαν να φύλαγε με προσοχή και με ευλάβεια το πολύτιμο δοχείο της καρδιάς του, το δοχείο και την κατοικία του Αγίου Πνεύματος.

 

Αυτή τη φορά το πρόσωπό του ήταν τόσο αυστηρό, τόσο εστιασμένο, τόσο εκφραστικό στην αυτοαπορρόφηση, της παρουσίας και του μυστηρίου, που ήταν τρομακτικό να τον κοιτάς. Γιατί φαινόταν ότι αυτό για το οποίο ο πατήρ Ιωάννης για το οποίο τόσο πολύ αγωνιζόταν με την ψυχή του, τόσο πολύ στρεφόταν με όλη του την αγάπη, αυτό που τον "πάσχιζε" από τη γη, ακόμα και στις εξωτερικές εκδηλώσεις, ήταν παρόν εδώ. Ήταν σαν να συμμετείχε ο πατήρ Ιωάννης στο μυστήριο. Βρισκόταν μπροστά σε Κάποιον και μαζί με Κάποιον. Δεν αγωνιζόταν πλέον για τίποτα, όλα ήταν ήδη εδώ. Φοβηθήκαμε. Είχαμε επίγνωση της μοναδικότητας της στιγμής και χαιρόμασταν με φόβο που το στοιχείο του ουρανού άγγιζε τις ψυχές μας, εκείνο στο οποίο ο πατήρ Ιωάννης ζούσε ήδη και έκανε την διακονία του.

 

Θα ήθελα επίσης να πω: ο πατήρ Ιωάννης συμμετέχει στη μυστηριώδη ζωή της καρδιάς. Βλέπει αυτή την καρδιά με τη δύναμη του Θεού, την οδηγεί με τη δύναμη του Θεού. Το κελί του ήταν ένα "δωμάτιο με ακτίνες Χ". Και επίσης, όπως αστειευόταν ο πατήρ Ιωάννης, το μοναδικό "δωμάτιο φυσήματος". Θα μπορούσαμε να πούμε ακόμη και ανάνηψη. Ένα μέρος όπου σε επαναφέρουν στη ζωή και "ανοίγουν τα φτερά σου". Και όχι απλά ένα κελί. Δεν υπάρχουν φραγμοί για τους ανθρώπους του Θεού. Γνωρίζουν την καρδιά σου παντού και πάντα.

 

Το αρχειακό υλικό της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Πσκοβ προετοίμασε η Αναστασία Γκοριουνόβα στις 3 Φεβρουαρίου 2023.

Μεταφραστής: Σάββας Λαζαρίδης

 

Pravoslavie.ru

 

6/5/2023