Με τον Χριστό βρέφος, φτωχό και ταπεινό, ευφράνθηκαν όλοι οι φτωχοί | Κώστας Γανωτής

 

Ο φιλόλογος, συγγραφέας Κώστας Γανωτής περιγράφει την εποχή πριν από τον ερχομό του Μεσσία και μιλά για το μήνυμα των Χριστουγέννων. Όπως επισημαίνει: «Όλες οι εθνικές θρησκευτικές παραδόσεις του κόσμου μας άφησαν προφητικές παραδόσεις για την έλευσή Του»

Ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης κάποτε έγραψε πως «Ο Χριστός απαντά, δι’ ών αρνείται να απαντήσει». Αυτή τη «σιωπή» του Χριστού, σήμερα έχουμε την πολυτέλεια να την ερμηνεύουμε όπως προτείνει ο άγιος Γρηγόριος. Αναρωτηθήκαμε όμως για την ζωή προ Χριστού; Πώς άντεχαν οι άνθρωποι; Πλούσιοι ή φτωχοί; Πώς σήκωσαν το βάρος μιας ζωής χωρίς ελπίδα; Πώς ένιωθαν όσοι ήταν αδύναμοι, τότε που η σιωπή από τον Ουρανό ήταν αβάσταχτη; Θέσαμε ερωτήματα που αναδύονται από την λογική του σημερινού ανθρώπου και τον κάνουν να αναρωτιέται για το μήνυμα των Χριστουγέννων, στον φιλόλογο και συγγραφέα πολλών πνευματικών βιβλίων, γνώστη από τους λίγους, της αρχαιοελληνικής γραμματείας, αλλά και άνθρωπο βαθιάς εμπειρίας και αγάπης, κ. Κώστα Γανωτή. Ξεκινά με την περιγραφή της εποχής προ Χριστού:

Είναι η εποχή της Ρωμαιοκρατίας. Από αμνημόνευτα χρόνια πέρασαν από τη γη, εξουσίες, αυτοκρατορίες, κατακτητές, άσκησαν την εξουσία τους και έφυγαν, έτσι ξαφνικά και αναπάντεχα και οι φτωχοί γεωργοί και ποιμένες σκυμμένοι στη γη υποτάσσονται. Οι συνθήκες στις οποίες ζουν είναι άθλιες, μόλις και προλαβαίνουν το θάνατο και ζουν τα λίγα χρόνια τους με υπομονή και με θλίψη. Από την φτώχεια, τις ασθένειες και την πείνα πεθαίνουν οι γέροι, πεθαίνουν οι γονείς, χάνονται τα παιδάκια κι όλων οι ψυχές είναι ματωμένες και η ζωή τους είναι ένα βουβό κλάμα.

Οι ποιητές πονούν και αυτοί. Μέσα στη συμπόνια τους για τον άνθρωπο θέλουν να τον παρηγορήσουν, μα κι αυτοί λένε τον πόνο τους απαρηγόρητα. Γράφει ο Ευριπίδης απαρηγόρητος και αυτός:

«Οδυνηρός άπας ο βίος εστί

και ουκ έστι πόνων ανάπαυσις».

Κραυγάζει ο Σοφοκλής μέσα από την καρδιά του χρυσού αιώνα.

«ω γενεαί βροτών, ως υμάς ίσα και το μηδέν ζώσας εν αριθμώ» δηλαδή «Φτωχές ανθρώπινες γενιές, μόνο ένα τίποτα βλέπω σ’ εσάς».

Όλοι οι στρατηγοί και οι επώνυμοι άρχοντες, οι ηγέτες των πόλεων και των λαών δεν ένιωθαν την ανάπαυση που νιώθει ένα παιδί, ακόμα κι ένας φτωχός ή ένας μετανάστης. Και μέσα τους η περιπόθητη εξουσία να αισθάνεται απειλούμενη από Θεούς και δαίμονες. Ο Αισχύλος ο ποιητής, με τρεις λέξεις γκρεμίζει όλους τους ανδριάντες των επισήμων, είτε είναι γραμμένοι μέσα στα βιβλία, είτε στημένοι μέσα στις πλατείες.

«Ύβρις Φυτεύει Τύραννον» γράφει ανυποψίαστος για την πανωλεθρία της δύναμης που φανερώνει.

Οι άνθρωποι που εγκαταβίωναν στη γη προ Χριστού ήταν τα παιδιά ενός κατώτερου Θεού τελικά;

Κάθε άλλο. Ο Θεός τους έδωσε ελπίδα μέσα από τις προφητείες. Ο Αισχύλος, ο θρήσκος για την εποχή του ποιητής, βλέπει τον Σωτήρα των ανθρώπων, τον Προμηθέα, πασσαλομένον στον Καύκασο «δια λίαν Φιλότητα βροτών», δηλαδή από την πολλή αγάπη στους ανθρώπους, κι αυτό είναι πρωτάκουστο πράγμα. Προφητεύει ότι θα τον λευτερώσει ένας γιος της Παρθένου μετά από 13 γενιές. Όσες είναι πραγματικά οι γενιές μεταξύ της παράστασης του δράματος και της γέννησης του Χριστού. Και για αυτό λέει ότι θα χρειαστεί κάποιος Θεός να βρεθεί και να θελήσει να περπατήσει για αυτόν μέσα στα σκοτεινά μονοπάτια του Άδη, προφητεύοντας έτσι ο Αισχύλος την «εις Άδου κάθοδο του Χριστού» Και εμείς οι ορθόδοξοι, οι Ανατολικοί επιμένουμε να παρασταίνουμε την Ανάσταση του Κυρίου, με την εικόνα που μας προφήτεψε ο δικός μας, ο Αισχύλος. Όλες οι εθνικές θρησκευτικές παραδόσεις του κόσμου μάς άφησαν προφητικές παραδόσεις για την έλευση του Μεσσία. Με τις προφητείες που μας άφησαν οι Προφήτιδες ιέρειες Σίβυλλες για τον Χριστό άρχισε την προσφώνησή του προς την πρώτη Οικουμενική σύνοδο της Νίκαιας, το 325 μετά Χριστόν, ο Μέγας Κωνσταντίνος. Και αυτός ο Μέγας, ο Μεσσίας, ο Υιός του Θεού, ο Βασιλιάς των αιώνων, ήρθε και γεννήθηκε σε ένα σπήλαιο, στάβλο των αλόγων της Βηθλεέμ, από την ταπεινή και ανυποψίαστη για το μεγαλείο της Παρθένο Μαρία.

Ήταν μεγάλη ανατροπή στην λογική του κόσμου να γεννηθεί ένα Θεός σ’ ένα τόσο παράδοξο σκηνικό. Όλα ξεκινούν με μια φτωχή και αδύναμη συνθήκη. Ορθολογιστικά αυτή η γέννηση μοιάζει να μην έχει προοπτική να αλλάξει τον κόσμο και να γλυτώσει τον άνθρωπο από τους προ Χριστιανικούς φόβους.

Αυτό ακριβώς όμως συνέβη, ένα βρεφάκι φασκιωμένο και ξαπλωμένο μέσα στο παχνί των ζώων ήταν το θέαμα Αυτού που δημιούργησε τον κόσμο, γη και θάλασσα και το ουράνιο διάστημα. Ο κόσμος κοιμόταν εκείνη τη νύχτα μέσα στους φόβους και τους τρόμους του, μέσα στις αγωνίες και τις απογοητεύσεις του, μέσα στις αμαρτίες και τις ενοχές του. Όμως μέσα στο σπήλαιο της Βηθλεέμ κοιμάται ο Θεός, η Παρθένος βλέπει τα πλήθη των αγγέλων. Ένα αστέρι λαμπερό, ξεχωριστό από τα άλλα οδεύει μες στα χάη και οδηγεί τους μάγους Βασιλείς. Από την Ανατολή φέρνουν δώρα στον βασιλέα. Τους προλαβαίνουν όμως οι βοσκοί οδηγημένοι από τον Άγγελο και πρώτοι αυτοί απ’ όλο τον κόσμο, οι νήπιοι, φτάνουν στο σπήλαιο και προσκυνούν το Σωτήρα του κόσμου. Τους είχε πληροφορήσει ο Άγγελος «ετέχθη ημίν σήμερον σωτήρ» και ο Σωτήρας φασκιωμένος μέσα στο παχνί ήταν πιο φτωχός και από αυτούς. Αυτοί, όμως, οι φτωχοί, οι νήπιοι Τον πιστεύουν και Τον προσκυνούν.

«Ο κόσμος με την αλαζονεία του και τον σκοτισμένο νου του θα αντισταθεί στο μήνυμα της ειρήνης του Θεού, θα παλέψει να κρατήσει την εξουσία»

Η Παναγία και ο Ιωσήφ πως τα εκλαμβάνουν αυτά; Δεν παύουν να είναι άνθρωποι και να έχουν αμφιβολίες. Στην εικόνα της γέννησης θα δούμε τον Ιωσήφ σκεπτικό και δίπλα του μιλά ένα άσχημο πνεύμα.

Η Αγία μητέρα, παιδίσκη ακόμα, Αγνή Παρθένος και ταπεινή θαύμαζε βλέποντας τους ουρανούς ανοιγμένους και το βρέφος της να κοιμάται μέσα στη φάτνη. O Μνήστωρ Ιωσήφ ο γέροντας, προστάτης του Θεού βρέφους και της παρθένου Μητέρας βρίσκεται και αυτός σε έκσταση. Τι είναι αυτά που συμβαίνουν αυτή την ώρα; Άγγελοι ψάλλουν, ποιμένες θαυμάζουν, Αστέρας σελαγίζει στον ουρανό ώσπου σε λίγο στο σπήλαιο, βασιλείς εξ Ανατολής ξεπεζεύουν και προσκυνούν φέρνοντας δώρα στο βασιλιά του κόσμου. Ο Ιωσήφ θα αντιληφθεί πως αυτό το βρέφος είναι εκ Πνεύματος Αγίου, όπως του ονείρεψεν ο Άγγελος. Πράγματα απίστευτα πρωτόφαντα, αλλά με τη λίγη τους πίστη τα βλέπουν αληθινά.

Αφού ήρθε στον κόσμο ο Θεός της ειρήνης και της αγάπης, πώς ο κόσμος δεν αγαλλιάζει, παρά θέλει να εξοντώσει το Άγιο βρέφος; Η Μητέρα του και ο Ιωσήφ πώς θα αντιληφθούν την ανήκουστη και παρανοϊκή επίθεση;

Μέσα στις καρδιές τους είχε εγκατασταθεί η θεϊκή Γαλήνη, ο νους τους όμως πληροφορείται ότι «άρχοντες ζητούσι το παιδίον» για να το σφάξουν. Μα τι τους έκανε το αδύναμο βρεφακι του ταπεινού σπηλαίου και θέλουν να το αποκτείνουν; Στον ύπνο του Ιωσήφ, άγγελος του λέει: «Σηκωθείτε τώρα να φύγετε. Παράλαβε τη μητέρα και το παιδίον και φύγε στην Αίγυπτο. Περπατώντας στην έρημο θα τα καταλάβεις όλα». Τι κατάλαβε ο δίκαιος Ιωσήφ και τι κατάλαβε η Θεοτόκος; Ότι ο κόσμος με την αλαζονεία του και τον σκοτισμένο του νου θα αντισταθεί στο μήνυμα της Ειρήνης του Θεού, θα παλέψει να κρατήσει τη δύναμη και την εξουσία, θα επιμείνει στην αμαρτία, γιατί έχει κολλήσει στην αμαρτία.

Είναι δυσανάλογα τα μεγέθη που αναμετρώνται, αλλά η Αλήθεια καταποντίζει την ασχήμια. Η ιστορία μας έδειξε ότι το βρέφος νίκησε. Αυτό πώς γίνεται κατανοητό στο μυαλό των ανθρώπων;

Το βρέφος Χριστός θα νικήσει με την αγάπη, με την ευλογία, με την ευεργεσία, αντίθετα σε όλες τις μεθόδους και τους τρόπους του κόσμου και αυτό θα πάρει μάκρος, θα κρατήσει σε όλη την ιστορία, θα κορυφωθεί με Σταυρό και Τάφο και θα νικηθεί με την Ανάσταση. Ο θάνατος θα καταργηθεί, οι αμαρτίες θα σβήνουν με την εξομολόγηση, οι άνθρωποι θα αγαπούν, άγνωστο πράγμα ως τότε, και θα γίνονται μάρτυρες του Χριστού. Όλα αυτά τα σταλάζει το Άγιο Πνεύμα στο μυαλό τους, όπως και στη μητέρα του που τηρούσε πάντα τα ρήματα μέσα στην καρδιά της. Με τον Χριστό βρέφος, φτωχό και ταπεινό ευφράνθηκαν όλοι οι φτωχοί του κόσμου.

Το επαναστατικό κήρυγμα «Αγαπάτε τους εχθρούς σας»

Οι αποτυχημένοι εκείνης της εποχής αλλά, πώς όχι, και κάθε εποχής παραμένουν οι φτωχοί. Γιατί δίνει ο Χριστός τόση ένταση στο μήνυμά του σε αυτούς; Και τελικά με ποιο τρόπο πείθει την ανθρωπότητα;

Αυτούς μακαρίζει ο Χριστός και όχι τους ισχυρούς και τους πλούσιους. Με το επαναστατικό κήρυγμα «αγαπάτε τους εχθρούς σας» ο Χριστός εξέπληξε όλες τις φιλοσοφίες, όλους τους επιτάφιους λόγους των ρητόρων, όλους τους στρατηγούς των πολέμων. Και επειδή δεν ήμασταν άξιοι να φτάσουμε σε αυτό το ύψος, ο Χριστός το κήρυξε πάνω στο σταυρό καρφωμένος με εκείνο το «πάτερ άφες αυτοίς». Γι’ αυτό τα παιδιά συγκινούνται πρώτα από όλους και την παραμονή τραγουδούν τα κάλαντα μέσα στο κρύο πρωινό και φυσούν τα χέρια τους να τα ζεστάνουν και θαυμάζουν σαν τους ποιμένες, προσκυνούν σαν τους μάγους, προσφέρουν την αγνότητα της καρδιάς τους ως δώρα πολύτιμα των μάγων, τραγουδούν σαν τους αγγέλους το «ευχαριστώ».

Σε όλη την συνομιλία μας ο κ. Γανωτής είχε έναν ατόφιο ενθουσιασμό και θεωρήσαμε ότι αυτό απαιτεί κόπο στα ενενήντα του χρόνια. «Συγνώμη που σας κουράσαμε», του είπαμε στον αποχαιρετισμό. Τότε, για απάντηση, αφού στάθηκε λίγο σιωπηλός, σαν ένας άλλος ήρωας του Ντοστογιέφσκι, σαν άλλος Μαρμελάντωφ, με σπασμένη από συγκίνηση φωνή, ευχήθηκε:

Αφήστε τα παιδάκια που ξεκίνησαν από τη χώρα των Μάγων να ζήσουν, αφήστε παιδάκια να γεννηθούν, αφήστε την αθωότητα να θαυμάζει, αφήστε τους αγγέλους να μας λένε για την θεία γέννηση του Σωτήρα για να αναπαυθούν οι καρδιές μας, να νικήσουμε τους φόβους και τα μίση, να ξανασμίξουν τα ανδρόγυνα, να πάρουν απολυτήρια οι στρατιώτες, να χαρίσουν οι πλούσιοι τα πλούτη τους στους φτωχούς, να ‘ρθουν οι πόρνες και οι πόρνοι, οι μοιχοί και οι μοιχαλίδες μετανιωμένοι στους ναούς με τα μύρα της Αγάπης στα χέρια, να ανοίξουν οι φυλακές και να ‘ρθουν οι φονιάδες να κοινωνήσουν και να γίνει ο κόσμος μας μία αγκαλιά. «Δόξα εν υψίστοις Θεώ και επί γης Ειρήνη εν ανθρώποις Ευδοκία».

 

Καλά Χριστούγεννα

_____________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 22.12.2021