Η ζωγράφος που ζωντανεύει μνήμες από μια Ελλάδα που χάνεται | Ιωάννα Ξέρα

 Η ζωγράφος που ζωντανεύει μνήμες από μια Ελλάδα που χάνεται | Ιωάννα Ξέρα

___

Η ζωγράφος που αναβιώνει την παράδοση | Ιωάννα Ξέρα

Η αυτοδίδακτη Ιωάννα Ξέρα θεωρείται από τους κριτικούς μια ναΐφ καλλιτέχνιδα. Τα δύσκολα παιδικά της χρόνια τη βοήθησαν να αναπτύξει το ταλέντο της και να κρατήσει ζωντανές εικόνες του χθες που την καθόρισαν

Βλέποντας τους πίνακες ζωγραφικής της Ιωάννας Ξέρα, λησμονείς ότι η ζωγράφος είναι ένας νέος άνθρωπος των καιρών μας και παρασύρεσαι στην ψευδαίσθηση πως πρόκειται για μια μορφή του παρελθόντος, που ξέμεινε στις μέρες μας από μια εποχή που γλυκαίνει την ψυχή και μια τεχνοτροπία που μας θυμίζει τον λαϊκό ζωγράφο Θεόφιλο. Η Ιωάννα Ξέρα θεωρείται από τους κριτικούς μια ναΐφ καλλιτέχνιδα που δημιουργεί με το χρωστήρα έναν κόσμο που, ουσιαστικά, δεν γνώρισε ποτέ, που τον είδε μόνο με τα μάτια της φαντασίας της από διηγήσεις, αναγνώσματα και έρευνες. H ίδια η ζωγράφος θα πει στην “Ορθόδοξη Αλήθεια” για τα πρώτα βιώματά της που όμως καθόρισαν και τη διαδρομή της τέχνης της:

«Γεννήθηκα στη Σπερχειάδα, δύσκολα τα παιδικά  μου χρόνια. Μεγάλωσα σε σπίτια πυρήνες. Έτσι τα λέγανε, με πατώματα που τα περνούσαμε με βουνιές (ακαθαρσίες από αγελάδες ) για να είναι λεία η επιφάνεια χωρίς σκόνη και πέτρες, μετά ήρθε το τσιμέντο τα σανίδια για πάτωμα όλο αγκίδες και κίτρινο χρώμα ούτε φως με καντηλέρια και λάμπες πετρελαίου, νερό μια ώρα μακριά με τενεκέδες και λαήνια, και φράκτες από καναπίτσες. Οι αυλές ήταν γεμάτες λουλούδια πουλιά κληματαριές και μουριές»

Στα πανηγύρια

Έρχονται κάποιες συγκυρίες που δεν καθορίζονται από εμάς και μας παίρνουν από το χέρι και μας οδηγούν εκεί που μπορούμε να αναπτύξουμε τα ταλέντα που ο Θεός μάς χάρισε. Η αυτοδίδακτη ζωγράφος θα μείνει έκθαμβη με τις πρώτες ζωγραφιές των γυρολόγων στα πανηγύρια του χωριού:

«Κάθε Δευτέρα έρχονταν οι παζαριώτες και οι γυρολόγοι. Εκεί είχαν κορνίζες με ζωγραφιές της αναγέννησης, μου είχε κολλήσει μια ζωγραφιά ενός ζωγράφου που ζωγράφιζε κάτι κυρίες, τότε ήταν που αποφάσισα ότι θα γινόμουν ζωγράφος… Δεν υπήρχε κανείς με καλλιτεχνικές τάσεις στην οικογένεια, όπου η καθημερινή επιβίωση ήταν πρόβλημα κι εγώ αναγκαζόμουν μετά το σχολείο να πηγαίνω σε κεραμοποιείο να βγάζουμε τούβλα από το καμίνι. Ήμουν 11 χρονών με μάνα που ξενόπλενε και πατέρα ανάπηρο, ο οποίος έκανε ό,τι μπορούσε για να ζήσουμε. Σαν έρχονταν το βραδάκι μάς έπαιρνε αγκαλιά η μάνα και τα 3 αδέλφια και μας έλεγε ιστορίες. Αυτές οι εικόνες έμειναν για πάντα μέσα μου ώστε να με βοηθήσουν να κρατήσω μνήμες για να ζωγραφίσω την παράδοση μιας Ελλάδας που σήμερα χάνεται»

Οι αναμνήσεις, τα ερεθίσματα, η πρώτη έκθεση και ο διαρκής αγώνας να διατηρηθεί η παράδοση

Είναι γνωστό σε όλους πως οι δυσκολίες δεν πτοούν αυτόν που αγαπά. Οι δυσκολίες που σε κάποιον άλλον θα βάραιναν αφόρητα, γι’ αυτόν που αγαπά την τέχνη είναι ανάξιες λόγου. Η κ. Ξέρα μια δυναμική νέα γυναίκα δεν κοιτά παρά μόνο μπροστά:

«Τέλειωσα το δημοτικό έμαθα κομμωτική και μοδιστρική (μάθε τέχνη κι άστηνε) και δούλευα σε διάφορα επαγγέλματα αλλά κράτησα το όνειρο και παρακολούθησα μαθήματα δι’ αλληλογραφίας, γιατί μόνο αυτό μπορούσα. Όταν κατεβήκαμε στη Λαμία τρύπωνα στη δημοτική βιβλιοθήκη κι εκεί μέσα στα βιβλία, τις εικόνες με τις ζωγραφιές άρχισα να δουλεύω αντιγραφές για να μάθω να ζωγραφίζω. Έτσι ξεκίνησα μετά, να ιχνογραφώ τις παιδικές μου αναμνήσεις, και σιγά σιγά τόλμησα να σκιτσάρω τα νεοκλασικά της παλιάς Λαμίας που υπήρχαν και διαβάζοντας με τράβηξε η ιστορία. Όμως τα ερεθίσματα ήρθαν από τα σχολικά βιβλία που ήταν όλο λογοτεχνία ζωγραφιές και ποίηση. Ταξίδευα μέσα στις σελίδες και ονειρευόμουν. Τι κρίμα που δεν έχουν καμία σχέση τα σημερινά βιβλία με τα δικά μας τότε. Τα τωρινά σκοτώνουν το συναίσθημα, τη σκέψη, τη φαντασία και το ρομαντισμό ακόμη»

Η Ιωάννα δεν περιορίστηκε στο όνειρο, ξεκινά να ζωγραφίζει και κατά συνέπεια ξεπροβάλει η ευκαιρία που δίνεται στους υπομονετικούς και αυτούς που επιμένουν:

«Η πρώτη μου έκθεση πραγματοποιήθηκε  στο φουαγιέ του δημοτικού θεάτρου Λαμίας και εκεί συνάντησα τον ζωγράφο Δ. Τσιριγκούλη που με πήγε στην Γκαλερί Κρεωνίδης το 1978 και συνέχισα στο “Αγκάθι” του Γιώργου Καρτάλου το 1980 οι πρώτες μου εκθέσεις σταθμός …Συνέχισα με την αγάπη των φιλότεχνων να κάνω αυτά που ήθελα ώστε να μην χαθεί η παράδοση.

«Στράφηκα στον Θεό»

Άρχισα να φτιάχνω τα μοναστήρια σε μια περίοδο που αρρώστησε με βαρύ εγκεφαλικό η μητέρα μου και τα άφησα όλα για να τη φροντίσω. Ήταν η στιγμή που στράφηκα στον Θεό για δύναμη. Πάντα πήγαινα σε ένα χωριό αγαπημένο μου την Βελίτσα ή Τιθορέα, που βρίσκονταν τα λημέρια του Οδυσσέα Ανδρούτσου και ζωγράφιζα. Άρχισα να συνδυάζω τις μονές με το 1821 και την προσφορά τους στον Αγώνα. Το 2007 στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών παρουσία του Αρχιεπισκόπου Χριστόδουλου, είχα τη χαρά να παρουσιάσω την έκθεσή μου για την προσφορά των Μονών στον Αγώνα του Έθνους. Αν θέλει ο Θεός θα ζωγραφίσω τα μοναστήρια του Πόντου να τα ζωντανέψω ξανά με την ιστορία τους. Αυτό είναι το όνειρό μου»

Στο Κολωνάκι 4-13 Νοεμβρίου

Από τα ωραιότερα  επιτεύγματα του ανθρώπου είναι η προσδοκία για τα την ομορφιά που συνεχίζει να κάνει τη ζωή μας σημαντική. Οι ασημαντολογίες για τους δύσκολους καιρούς και τις πολιτικές που ξεχνούν τις πατρίδες και τις μνήμες αχρηστεύουν όχι μόνο τον πολιτισμό αλλά και την ελπίδα. Το ταξίδι συνεχίζεται και η Ιωάννα Ξέρα θα πραγματοποιήσει μια έκθεση ακόμη στην αίθουσα τέχνης του Ελληνογαλλικού συνδέσμου πλατεία Κολωνακίου 2, από τις 4 έως τα 13 Νοεμβρίου.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 30.10.2019