Μια Ελλάδα Παντοτινή

 

Η επιγραφή της φωτογραφίας "ΨΥΧΗΣ ΙΑΤΡΕΙΟΝ" κοσμεί την ιστορική βιβλιοθήκη του αρχαιότερου σε λειτουργία πανεπιστημίου στον κόσμο, στην Μπολόνια της Ιταλίας. Ανάλογο παράδειγμα ακολουθούν δεκάδες πανεπιστήμια ανά την υφήλιο που απλά επιβεβαιώνουν την οικουμενική απήχηση του Ελληνικού Πολιτισμού, με εργαλείο έκφρασης μία γλώσσα θεόπνευστη.

 

Ωστόσο, η συγκεκριμένη επιγραφή δεν είναι το μόνο ελληνικό στοιχείο που συναντάει κανείς στη γειτονική Ιταλία. Ενδεικτικές περιπτώσεις αποτελούν η εικόνα της Παναγίας του Αποστόλου Λουκά, η οποία μεταφέρθηκε από την Κωνσταντινούπολη στον ομώνυμο ναό της Μπολόνια, καθώς επίσης και το άγαλμα του Ποσειδώνα που δεσπόζει σε μία από τις κεντρικότερες πλατείες της πόλης.

 

Ακόμα μία περίπτωση ανεξίτηλου ελληνικού αποτυπώματος αποτελεί ολόκληρη η πόλη της Ραβέννας, η οποία διαμόρφωσε τη φυσιογνωμία της μέσα από τη βυζαντινή αρχιτεκτονική. Για την ακρίβεια, η πόλη αυτή διαθέτει έναν αρχιτεκτονικό πλούτο που περιλαμβάνει μεταξύ άλλων οκτώ μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, εκ των οποίων σχεδόν όλα είναι βυζαντινά. Μπορεί, λοιπόν, κανείς να θαυμάσει αρχιτεκτονικά στολίδια, όπως τη Βασιλική του Αγίου Βιταλίου, τη Βασιλική του Αγίου Απολλιναρίου, το Μαυσωλείο της Γάλλας Πλακιδίας, κ.ά., διακοσμημένα μάλιστα με περίτεχνα ψηφιδωτά. Συμπληρωματικά, ως προς την επιρροή της ελληνοβυζαντινής αρχιτεκτονικής, αναφέρεται ο πλέον δημοφιλής ναός της Βασιλικής του Αγίου Μάρκου στη Βενετία, ο οποίος σχεδιάστηκε στα πρότυπα του ναού των Αγίων Αποστόλων της Κωνσταντινούπολης.

 

Μία ιδιαίτερη περίπτωση ελληνικού στοιχείου με τον δικό της συμβολισμό είναι ο τάφος του Έλληνα Νεοπλατωνιστή Φιλοσόφου Πλήθωνα Γεμιστού, στο Ρίμινι της Ιταλίας, έπειτα από την κλοπή των οστών του από τον Μυστρά της Πελοποννήσου. Η κλοπή αυτή πραγματοποιήθηκε από Ιταλούς θαυμαστές του, προκειμένου ο δάσκαλός τους, που υπήρξε ένας εκ των θεμελιωτών της Αναγέννησης και κατ' επέκταση του Δυτικού Πολιτισμού, να βρίσκεται στα εδάφη τους.

 

Τέλος, σημειώνεται χαρακτηριστικά ότι η Περιφέρεια της Ιταλίας που περιλαμβάνει τις προαναφερθείσες πόλεις της Μπολόνια(ς), της Ραβέννας, του Ρίμινι, κ.ά. φέρει μέχρι και σήμερα το όνομα Εμίλια – "Ρομάνια", προερχόμενο προφανώς από το "Ρωμανία" που αποτελεί τον ορθό όρο αυτού που σήμερα αποκαλούμε Βυζάντιο.

 

Από τα ανωτέρω, θα μπορούσε να επαναλάβει κανείς τη διεθνή ακτινοβολία του Ελληνικού Πολιτισμού και κατά συνέπεια την αριστοκρατική καταγωγή των φυσικών του φορέων, παρότι ένα τέτοιο συναίσθημα έρχεται σε πλήρη αντίθεση με ό,τι βιώνουμε τα τελευταία διακόσια χρόνια στην κρατική υπόσταση του Ελληνισμού. Μοιάζει, δηλαδή, σαν να υπάρχουν "δύο Ελλάδες". Από τη μία, η πανταχού παρούσα Ελλάδα του Πνεύματος και της Δημιουργίας που συναντάει κανείς σε κάθε γωνιά του πλανήτη και μπορεί άνετα να θεωρηθεί πολιτισμική υπερδύναμη και από την άλλη η στείρα, καχεκτική Ελλάδα της “Ψωροκώσταινας” που πορεύεται φοβικά και συμπλεγματικά, μιμούμενη το εξωγενές. Την αντίθεση αυτή περιέγραψε ο Ὀ. Ἐλύτης με τα ακόλουθα λόγια:

 

"Δέν ξέρω. Ὑπάρχουν δύο Ἑλλάδες. Αὐτή πού ἐξαναγκάζεται καί τούς ἲδιους τούς ὑπηκόους της νά καταπονεῖ καί σ’ ἓναν διεθνή χορό μεταμφιεσμένων νά μετέχει μέ τό φόρεμα τῆς Ευρωπαίας (διάβαζε: Ἀμερικάνας). Καί ὑπάρχει καί ἡ ἂλλη, πού ἐξακολουθεί νά ὑπακούει στόν Ἡράκλειτο καί στόν Μακρυγιάννη. Ἡ πρώτη μπορεῖ νά καταλυθεῖ μιά μέρα. Ἡ δεύτερη, ἀκόμη καί ἂν μείνει χωρίς ὑπόσταση, ποτέ. Τουλάχιστον ἐγώ γι’ αὐτήν ὑπάρχω." (εφ. Τά Νέα, 15 Ιουν. 1982)

 

Σε επόμενη συνέντευξή του αναφέρει: "Γιά µένα, ὑπάρχει ἡ Ἑλλάδα ἡ δική µου. Δέν εἶναι ἡ Ἑλλάδα ἡ τρέχουσα. Καί τό ἒργο µου ἒρχεται σάν βράχος στό κύµα πού τή χτυπᾶ. Ἀντιστέκεται. Καί ἡ ἀντίσταση εἶναι οὐσιαστική. Βγαίνει ἒµµεσα µέ κάτι πού διαρκεῖ – αὐτό εἶναι καί τό οὐσιῶδες τοῦ δηµιουργοῦ. Διότι ἡ Ἑλλάδα µπορεῖ νά εἶναι καί ἑκατό χρόνια σέ πτώση κι ἐγώ γράφω ἒνα ποίηµα πού ἒχει ἀντίκρισµα στήν Ἑλλάδα τήν παντοτινή." (εφ. Τά Νέα, 5 Δεκ. 1988)

 

Κόντρα, λοιπόν, στην ακατάσχετη ελλαδική γκρίνια και κακομοιριά και σε πλήρη αντίθεση προς κάθε κομματική αγέλη που αδυνατεί να ερωτευθεί και να υπηρετήσει έναν τέτοιο Πολιτισμό, υπάρχει μία πανταχού παρούσα και παντοτινή Ελλάδα, σαν εκείνη του Ἐλύτη. Και μόλις η Ελλάδα αυτή εμπνεύσει την πολιτική μας υπόσταση, τότε ο Πολιτισμός της Ευγένειας θα πρωταγωνιστήσει και πάλι, όπως προφητεύει ο Κ. Παλαμάς: "Κι ἂν πέσαμε σέ πέσιμο πρωτάκουστο καί σέ γκρεμό κατρακυλίσαμε πού πιό βαθύ καμιά φυλή δέν εἶδε ὼς τώρα, εἶναι γιατί μέ τῶν καιρῶν τό πλήρωμα όμοια βαθύ έν' ανέβασμα μάς μέλλεται πρός ύψη ουρανοφόρα." (Λόγος Ζ' - Τό Πανηγύρι τῆς Κακάβας, Ὸ Δωδεκάλογος τοῦ Γύφτου)

 

Μπολόνια - Ραβέννα, 26/10/2021 – 30/10/2021

 

 Του Κωνσταντίνου Τσαπάκη

 

02 Δεκεμβρίου 2021 -

 

 *Ο Κωνσταντίνος Τσαπάκης είναι Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.