ΔΙΑΛΟΓΟΣ ΜΕ ΜΙΑ ΠΡΩΗΝ ΑΡΙΣΤΟΚΡΑΤΙΣΣΑ.ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΡΑΦΑΉΛ ΚΑΡΕΛΙΝ . ΜΈΡΟΣ ΠΈΜΠΤΟ

.

Ἡ κυρία εἶπε:

– Ἴσως οἱ ἐπισημάνσεις καὶ ἐξηγήσεις σας ἦταν ἀπαραίτητες,

ἀλλὰ αὐτὸ ποὺ εἴπατε εἶναι μόνο εἰσαγωγή, ὄχι ἀπάντηση στὴν

ἀπορία μου. Υπάρχουν βιβλία μὲ μεγάλες εἰσαγωγές, καὶ τότε ὅμως

θέλουμε νὰ μάθουμε τί γράφει παρακάτω, δὲν μᾶς ἱκανοποιεῖ μόνο

ἡ εἰσαγωγή. Στὴν ἀρχὴ σᾶς ρώτησα: ἂν διάγω σύμφωνα μὲ τὴν

φύση μου, τὴν ὁποία πῆρα ἀπὸ τὴν γέννησή μου, γιὰ ποιόν λόγο

νὰ τιμωρηθῶ; Μοῦ ἀπαντήσατε ὅτι δὲν μᾶς εἶναι ὅλα ἀποκαλυμμένα

καὶ δὲν εἶναι ὅλα κρυμμένα. Μπορεῖτε ὅμως νὰ μοῦ τὸ ἐξηγήσετε

ἀπ' ὅσα εἶναι ἀποκαλυμμένα;

Ὁ πνευματικὸς ἀποκρίθηκε:

– Ἐσεῖς ἀποτελεῖτε ἀπάντηση στὴν ἀπορία σας.

Ἡ κυρία παραξενεύτηκε:

− Δὲν καταλαβαίνω τὰ λόγια σας, παρόλο ποὺ στὴν νεότητα μοῦ

ἄρεσαν τὰ παράδοξα τοῦ Ὄσκαρ Ουάιλντ᾽.

Ὁ πνευματικὸς ἀπάντησε:

– Ἴσως οἱ παλαιές σας προσπάθειες ἀκόμα ζοῦν μέσα σας καὶ

ἐσεῖς ἐν γνώσει σας ψάχνετε νὰ βρεῖτε ἀντιθέσεις καὶ παράδοξα

στον χριστιανισμό. Ἀλλὰ ἂς δοῦμε τὸ πρόβλημά σας: Ἐσεῖς νομίζετε

ὅτι ἡ διαγωγὴ ποὺ ἀνταποκρίνεται στὴν φύση σας εἶναι τὸ βασικὸ

δόγμα τῆς ἠθικότητος, τὸ ὁποῖο δὲν μπορεῖ νὰ τὸ ἀναιρέσει κανένας

δικηγόρος. Ἀλλὰ δεῖτε τὸν ἑαυτό σας πιὸ προσεκτικά. Θὰ δεῖτε μέσα

σας μία μόνιμη ἀνισορροπία, συνεχεῖς ἀντιθέσεις, σὰν νὰ εἴχατε ὄχι

μία, ἀλλὰ μερικὲς φύσεις, οἱ ὁποῖες εἶναι συνδεδεμένες καὶ μπλεγμένες

μεταξύ τους. Παρατηρῆστε προσεκτικὰ τὴν πορεία τῶν σκέψεών σας

στὴν διάρκεια ἔστω μισῆς ὥρας, καὶ θὰ δεῖτε ἀντιθέσεις τῶν σκοπῶν

καὶ ἐπιθυμιῶν, τὸν πόλεμο τῶν λογισμῶν, τὴν ξαφνικὰ ἐξερχόμενη

ἀπὸ τὰ ἔγκατα τῆς ψυχῆς μαύρη φωτιὰ τῶν παθῶν, τὴν φωνὴ τῆς

συνειδήσεως ἡ ὁποία σᾶς ἐλέγχει, ἕναν σωρὸ ἀνοήτων σκέψεων οἱ

ὁποῖες εἰσβάλλουν στὸ ὑποσυνείδητό σας. Ἐκεῖ δὲν ὑπάρχει τίποτε

μόνιμο καὶ σταθερό. Περὶ τίνος φυσικῆς καὶ μονόλιθης φύσεως

μπορεῖτε νὰ μιλᾶτε; Ἂν θὰ ἐκπληρώνατε ἀμέσως τὶς ἐπιθυμίες ποὺ

γεννιοῦνται στὴν ψυχή σας, ὡς ἀπαίτηση τῆς φύσεώς σας, καὶ τότε

δὲν θὰ ἤσασταν ἱκανοποιημένη. Ὁ ἄνθρωπος ποὺ ζεῖ σύμφωνα μὲ

τὰ πάθη του εἶναι ἀπογοητευμένος καὶ δυστυχής – πράγμα ποὺ

δείχνει ὅτι αὐτὴ δὲν εἶναι ἡ ἀληθινὴ φύση του, ἀλλὰ μία φύση ποὺ

κατατρώγεται ἀπὸ τὴν ἀρρώστια. Ἐσεῖς ἀπορεῖτε: τί κακὸ εἶναι στὸ

νὰ ἀκολουθοῦμε τὴν ἀρρώστια; Ἐνῶ ὁ χριστιανισμὸς λέει ὅτι τὴν

ἀρρώστια πρέπει νὰ τὴν θεραπεύσουμε καὶ προτείνει τὰ ἀνάλογα

φάρμακα γιὰ τὴν ἴαση, τὰ ὁποῖα ὅμως ἀπαιτοῦν προσπάθειες τῆς

βούλησης καὶ ἀγώνα κατὰ τοῦ ἑαυτοῦ μας. Σὲ αὐτὸν τὸν ἀγώνα ὁ

ἄνθρωπος βρίσκει τὸν ἑαυτό του καὶ τὴν φύση του νὰ καθαρίζονται,

μιλώντας μεταφορικά, ὅπως τὸ μέταλλο ἀπὸ τὴν σκουριά.

Ἡ κυρία ρώτησε:

Καὶ γιατί ὁ Κύριος δὲν μὲ δημιούργησε καθαρή, σὰν τὸν ἄγγελο,

ἀφοῦ ὁ ἁγιασμός μας εἶναι τὸ θέλημά του;

Ὁ πνευματικὸς ἀποκρίθηκε:

- Ὁ Κύριος ἔκανε γιὰ μᾶς κάτι καλύτερο. Νὰ θυμηθεῖτε ὅτι οἱ

ἄγγελοι ποὺ πλάστηκαν φωτοφόρα πνεύματα, συναρπασμένοι ἀπὸ

τὸ κάλλος τους, μεθυσμένοι ἀπὸ τὸ πνεῦμα τῆς ὑπερηφάνειας,

ἐπαναστάτησαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ καὶ μετατράπηκαν γιὰ πάντα

σὲ δαίμονες. Αὐτὴ ἡ ἀποκοπὴ ἦταν στιγμιαία καὶ τελεσίδικη. Μὴν

παρεξηγηθεῖτε ἀπὸ τὰ λόγια μου, ἀλλὰ μὲ τὸν δικό σας χαρακτήρα

θὰ μπορούσατε νὰ βρεθεῖτε μεταξὺ τῶν ἀνυποτάκτων ἀγγέλων καὶ

νὰ μοιραστεῖτε μαζί τους τὴν καταδίκη τους. Τώρα ὅμως, παρ'

ὅλες τὶς ἀμφιβολίες σας, καὶ θὰ ἔλεγα τεχνάσματα, ὑπάρχει ἐλπίδα

σωτηρίας γιὰ σᾶς. Γι' αὐτὸ νὰ εὐχαριστεῖτε τὸν Θεὸ ποὺ δὲν σᾶς

ἔπλασε Ἄγγελο. Καὶ ὁ Ἀδὰμ δημιουργήθηκε ἀναμάρτητος, ἀλλὰ αὐτὸ

δὲν τὸν προφύλαξε ἀπὸ τὸν πειρασμό. Παραπονεῖστε καὶ δυσθυμεῖτε

γιὰ τὸ ὅτι φέρετε ἀναγκαστικὰ τὶς συνέπειες τοῦ προπατορικοῦ

ἁμαρτήματος, ξεχνώντας ὅμως τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος προσέλαβε τὴν

ἀνθρώπινη σάρκα καὶ ἔτσι ἀνύψωσε τὴν ἀξία τοῦ ἀνθρώπου σὲ

τέτοιο ἐπίπεδο, ποὺ ὁ Ἀδὰμ δὲν τὸ γνώριζε. Ὁ μακάριος Αὐγουστῖνος,

μεθυσμένος ἀπὸ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ εὑρισκόμενος στὴν θεωρία

τῆς εὐσπλαγχνίας καὶ τῆς ἀγάπης Του, ἀνεφώνησε: «Ὤ, εὐλογημένη

ἐνοχὴ τοῦ Ἀδάμ, ἡ ὁποία μᾶς ἔδωσε τέτοιον Λυτρωτή!» Ὁ Μέγας

Βασίλειος ἐξέφρασε τὴν ἴδια σκέψη μὲ ἄλλα λόγια: «Ὁ ἄνθρωπος

εἶναι κτίσμα ποὺ ἔχει τὴν ἐντολὴ νὰ γίνει θεός». Νομίζω ὅτι δὲν

ἔχουμε λόγο νὰ λυπούμαστε. Ὅσον ἀφορᾶ τὸν πεσιμισμό σας, στὸν

ὁποῖο ὑποκύπτετε, αὐτὸς ὡς βάση ἔχει τὴν ραθυμία σας.

Ἡ κυρία εἶπε:

- Τώρα μοῦ γεννήθηκε ἡ ἐπιθυμία νὰ διαβάσω τὸν μακάριο

Αὐγουστῖνο. Στὴν βιβλιοθήκη μου ὑπάρχουν τὰ συγγράμματά του,

ἀλλὰ τὸ πάχος τῶν τόμων μὲ φόβιζε. Τώρα ὅμως θὰ σᾶς ρωτήσω

κάτι ἄλλο: Ἄκουσα ὅτι ὁ Κύριος μετὰ τὴν πτώση τοῦ σατανᾶ ἔδωσε

τέτοια Χάρη στοὺς Ἀγγέλους, ποὺ στὸ ἑξῆς εἶναι ἀσάλευτοι στὴν

ἀλήθεια. Γιατί ὁ Κύριος δὲν τοὺς ἔδωσε αὐτὴ τὴν δωρεὰ ἀπὸ τὴν

ἀρχή; Δὲν θὰ ἦταν αὐτὸ πιὸ ταιριαστὸ στὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ;

Ὁ πνευματικὸς ἀπάντησε:

- Πρὶν τὴν πτώση τοῦ σατανᾶ, αὐτῆς τῆς τραγωδίας ποὺ δόνησε

τὸ σύμπαν, οἱ Ἄγγελοι δὲν μποροῦσαν νὰ λάβουν καὶ νὰ χωρέσουν

τὴν Χάρη στὸν τέλειο βαθμό. Χρειαζόταν μία δοκιμασία ἡ ὁποία θὰ

ἔφερνε τοὺς Ἀγγέλους κοντὰ στὸν Θεό – ἐκείνους τοὺς Ἀγγέλους ποὺ

νίκησαν τὸν πειρασμὸ τῆς ὑπερηφάνειας καὶ ἔμειναν ἀφοσιωμένοι

στὸν Δημιουργό τους. Το τέλος κάθε πειρασμοῦ εἶναι ἢ νίκη ἢ ἧττα,

ἢ βραβεῖο ἢ τιμωρία, ἐνῶ γιὰ τοὺς Ἀγγέλους αἰώνια παραμονὴ μὲ τὸν

Θεό, ἢ αἰώνια ἀπόρριψη ἀπὸ αὐτόν. Ἴσως ἔχετε ἀκούσει ὅτι ὁ Κύριος

δημιούργησε τὸ ἀνθρώπινο γένος μὲ σκοπό, διαμέσου τῆς ὑπακοῆς

καὶ τῆς ὑποταγῆς στὸ θεῖο θέλημα, νὰ ἀποκατασταθοῦν στις θέσεις

τῶν πεπτωκότων ἀγγέλων. Ὡς ἐκ τούτου, ἀντὶ νὰ παραπονεῖστε καὶ

νὰ συμβουλεύετε τὸν Πλάστη σας, πῶς ἔπρεπε νὰ πράξει καλύτερα,

σκύψτε μὲ εὐλάβεια τὸν αὐχένα σας ἐνώπιον τῆς Προνοίας του. Ἂν

οἱ Ἄγγελοι δὲν ἔπεφταν, ἴσως οὔτε ἐμεῖς θὰ συζητούσαμε σήμερα.

Ἡ κυρία ἐξακρίβωσε:

– Δηλαδὴ δημιουργήθηκα ὡς ἡμικατεργασμένο προϊόν, ἀπὸ τὸ

ὁποῖο πρέπει νὰ φτιαχτεῖ κάτι;

Ὁ πνευματικὸς ἀποκρίθηκε:

– Ἡ σύγκριση εἶναι εὐφυής, ἀλλὰ ὄχι ἀκριβής. Ἔχουμε μπροστά

μας ἕναν μεγάλο ἀγώνα, ἕναν ἄθλο. Μόνος του ὁ ἄνθρωπος δὲν

μπορεῖ οὔτε νὰ διορθώσει, οὔτε νὰ συμπληρώσει τὸν ἑαυτό του.

Ὅλη ἡ ἱστορία τοῦ ἀρχαίου κόσμου ἀποτελεῖ ἀπόδειξη τῆς ἠθικῆς

καὶ πνευματικῆς ἀδυναμίας τοῦ ἀνθρώπου, παρόλο ποὺ βλέπουμε

μερικὲς ἀρετές, σποραδικὲς ἐκφράσεις φιλότιμου καὶ εὐγένειας

τῶν διαφόρων ἐθνῶν, τὴν ἀνάπτυξη τῶν καλῶν τεχνῶν, ἡ ὁποία

παρήγαγε παγκόσμια ἀριστουργήματα. Καὶ παρ' ὅλα αὐτά, ἡ ἱστορία

τοῦ κόσμου πρὶν τὸν Χριστὸ δὲν ἀνέδειξε οὔτε μία ἁρμονικὴ καὶ

ἐλεύθερη ἀπὸ τὴν ἁμαρτία προσωπικότητα. Ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ

νικήσει τὴν ἁμαρτία καὶ νὰ γίνει καινὴ κτίση μόνο διαμέσου τῆς

Χάριτος τοῦ Θεοῦ. Τότε θὰ δεῖ ὁ ἄνθρωπος τὴν πραγματική του

φύση, τὴν θεοείδειά του. Ἐσεῖς αἰσθάνεστε τὴν ἐπίθεση τῶν παθῶν

καὶ ταυτίζετε τὰ πάθη μὲ τὴν ἴδια τὴν φύση σας, σὰν νὰ ταύτιζε

κανεὶς τὸν κακοήθη ὄγκο μὲ τὸ σῶμα του. Στὸν μεσαίωνα ὑπῆρχε

μία παραφυάδα τῶν μανιχαίων ἡ ὁποία καὶ σήμερα ἐκφράζει τὸν

ἑαυτό της στὶς θεωρίες τῶν ἀλβιγινῶν καὶ τῶν βογομίλων. Σύμφωνα

μὲ τὴν πίστη τῶν μανιχαίων, τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου δημιούργησε

ὁ Κύριος, τὸ δὲ σῶμα, ὁ διάβολος. Στὸ Γεροντικὸ γράφει πὼς μία

Αἰγύπτια ἀσκήτρια εἶπε σ' ἕναν μανιχαῖο: «Ὑπόταξε τὸ σῶμα σου στὸν

νόμο, καὶ θὰ δεῖς ὅτι εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό». Ἂν ἐσεῖς ὑποταχτεῖτε στὴν

Ἐκκλησία, θὰ δεῖτε ὅτι ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἡ εἰκόνα τῆς ἀνέκφραστης

δόξας τοῦ Θεοῦ, παρόλο ποὺ φέρει στὸν ἑαυτό του τὰ στίγματα

τῶν πταισμάτων.

Ἡ κυρία ρώτησε:

− Πῶς νὰ σωθοῦμε τότε, ἀφοῦ κανένας δὲν μπορεῖ νὰ καθαρίσει

τὸν ἑαυτό του ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες;

Ὁ πνευματικὸς ἀπάντησε:

– Ὁ Θεὸς ζητεῖ τὴν προαίρεσή μας, ἡ ὁποία ἐκφράζεται στὸν

ἀγώνα, τὰ δὲ ὑπόλοιπα τὰ ἀναπληρώνει ὁ ἴδιος.

Ἡ κυρία παρακάλεσε:

– Μπορεῖτε νὰ διατυπώσετε σύντομα τὴν φοβερὴ γιὰ μένα

σκέψη, τὴν ὁποία ἡ καρδία μου δὲν μπορεῖ νὰ τὴν ἀποδεχτεῖ: γιατί

ὁ ἄνθρωπος γιὰ τὶς ἁμαρτίες του στερεῖται τὸν Θεὸ γιὰ πάντα;

Ὁ πνευματικὸς ἀποκρίθηκε:

- Διότι σὲ κάθε ἁμαρτία ἀοράτως εἶναι παροῦσα ἡ θεοκτονία.

Κάνατε σύγκριση μὲ ἡμικατεργασμένο προϊόν, καὶ ἐγὼ θυμήθηκα ἕνα

περιστατικὸ ἀπὸ τὰ παιδικά μου χρόνια. Στὸν πατέρα μου ἄρεσε νὰ

μοῦ ἀγοράζει παιχνίδια, μερικὰ ἀπὸ τὰ ὁποῖα ἦταν κουρδιζόμενα,

μὲ δύσκολους μηχανισμούς. Ὅταν ἔβλεπε ὅτι χόρτασα νὰ τὸ παίζω,

τὸ ἔπαιρνε καὶ ἀφοῦ τὸ ἀποσυναρμολογοῦσε μπροστά μου, πάλι τὸ

μάζευε, προσποιούμενος πὼς ξέχασε τὴν θέση γιὰ κάποιο κομμάτι

καὶ μὲ ρωτοῦσε ἂν τὸ θυμόμουν ἐγώ. Ἐγὼ προσπαθοῦσα νὰ τὸ

καταλάβω, νὰ θυμηθῶ, θέλοντας νὰ βοηθήσω τὸν πατέρα μου,

μπέρδευα τὰ ἐξαρτήματα τοῦ ἀγνώστου μηχανισμοῦ, μέχρις ὅτου νὰ

βροῦμε μαζὶ τὴν σωστὴ λύση. Τότε ὁ πατέρας μου ἔλεγε ὅτι χωρὶς

τὴν βοήθειά μου δὲν θὰ τὰ ἔβγαζε πέρα. Μερικὲς φορὲς δυσκόλευε

τὸ πρόβλημα πιὸ πολύ: «ἔχανε» κάποιο ἐξάρτημα καὶ μὲ ρωτοῦσε τί

ἔλειπε, καὶ ὅτι ἔπρεπε ἢ νὰ τὸ βροῦμε ἢ νὰ τὸ ξαναπαραγγείλουμε.

Ἂν ὁ πατέρας μου δὲν μοῦ ἔστηνε τέτοια παιχνίδια, τότε ἐγώ, μόνο

ἢ πῶς ἀπαρτιζόταν ὁ μηχανισμός.

μὲ τὸ νὰ γυρίζω τὸ κλειδί, ποτὲ δὲν θὰ μάθαινα πῶς λετουργοῦσε

Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν ἀγωνιστεῖ πνευματικά, δὲν πολεμήσει τὰ πάθη

καὶ δὲν διορθώνει τὸν ἑαυτό του, δὲν θὰ ἀποκτήσει ποτὲ τὴν πείρα

τῆς αὐτογνώσεως, ἡ ὁποία εἶναι ἀναγκαία γιὰ τὴν σωτηρία. Κατὰ τὴν

διάρκεια τοῦ ἀγώνα μὲ τὸν ἑαυτό σας, μπορεῖτε νὰ καταλάβετε τόσο

τὴν ἀδυναμία τῆς διάνοιάς σας ὅσο καὶ τὴν βοήθεια τῆς Χάριτος,

Κατὰ τὸ μέτρο τῆς καθάρσεως τῆς ψυχῆς ἀπὸ τὴν ἁμαρτία καὶ

τὰ πάθη, αὐξάνεται καὶ ἡ ἱκανότητα τῆς πνευματικῆς ἐπιγνώσεως.

Ἂν ἕνας μαθητὴς τοῦ δημοτικοῦ θὰ ρωτήσει τὸν δάσκαλό του περὶ

διακριτῶν μαθηματικῶν, ἐκεῖνος θὰ ἀπαντήσει: «Θὰ τὰ μάθεις σὺν

τῷ χρόνῳ, ἂν εἶσαι καλὸς μαθητής, τώρα ὅμως δὲν εἶσαι στὴν θέση

νὰ ἀφομοιώσεις τὶς ἐξηγήσεις μου».

Ἡ κυρία εἶπε:

– Τότε πεῖτε μου: ἀπὸ ποῦ νὰ ξεκινήσω τὴν πνευματικὴ ζωή;

Ὁ πνευματικὸς ἀπάντησε:

- Ἂν ἕνα νεογέννητο παιδὶ θὰ σᾶς ρωτοῦσε, ἀπὸ ποῦ νὰ ἀρχίσει

τὴν ἐπίγεια ζωή, θὰ τοῦ λέγατε: «Τώρα ἡ δουλειά σου εἶναι νὰ

θηλάζεις τὸ γάλα τῆς μητέρας, ἀργότερα ἡ ἴδια ἡ ζωὴ θὰ σὲ διδάξει

πῶς νὰ ζεῖς».

Η κυρία προβληματίστηκε:

-

– Αὐτὸ σημαίνει νὰ ζῶ μὲ τὴν ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας, νὰ τρέφομαι

ἀπὸ τὰ μυστήριά της καὶ νὰ ἀναβάλω τὶς ἀπορίες μου ἕως ὅτου

μεγαλώσω καὶ στερεωθῶ. Τότε ὅμως ἴσως θὰ εἶναι περιττὲς πλέον;

Ποῦ νὰ βρῶ τὴν ἁπλότητα; Ἡ διάνοιά μου, σὰν τὸν Μεφιστοφελή,

μοῦ ὑποβάλλει ὕπουλα ἐρωτήματα, τὰ ὁποῖα μὲ ταράζουν.

Ὁ πνευματικὸς ἀποκρίθηκε:

- Υπάρχει διάνοια τοῦ πνεύματος – δηλαδὴ διάνοια τῆς πίστεως,

ἀντανακλᾶ μέσα της τὸ οὐράνιο φῶς, αὐτὴ ἡ διάνοια καταλάμπεται

τῶν εὐκτικῶν καταστάσεων καὶ μυστικῶν διαισθήσεων. Αὐτὴ ἡ διάνοια

ἀπὸ τὶς ἀκτίνες τῆς αἰωνιότητος. Υπάρχει καὶ μία ἄλλη διάνοια –

ψυχικο-σαρκική. Ἐκείνη ἀντανακλᾶ πραγματικότητες τοῦ ἐπιγείου

εἶναι, ὅπως ἐπίσης τῆς ἀνθρώπινης κοσμοθεωρίας. Σὲ αὐτὸ τὸ φῶς

τῆς διάνοιας, μὲ τὴν κοσμικὴ ἔννοια, θαμπὸ καὶ θολό, ἡ ἀλήθεια εἶναι

ἀνακατεμένη μὲ τὸ ψεῦδος. Εἶναι ὁ ὀφθαλμὸς τῆς ψυχῆς, στραμμένος

πρὸς τὴν γῆ καὶ λερωμένος ἀπὸ τὴν σκόνη τῶν παθῶν. Ἂν αὐτὴ ἡ

διάνοια προσπαθεῖ νὰ λύνει ὑπερβατικὰ ζητήματα, τότε ἐξέρχεται ἀπὸ

τὴν τάξη της, ξεπερνᾶ τὰ ὅριά της, καὶ ὡς συνέπεια τῆς κολλοῦν

σὰν τὰ φίδια τὰ πνεύματα τοῦ σκότους καὶ τοῦ ψεύδους. Αὐτὴ ἡ

μικρὴ διάνοια ἀντιστέκεται στὴν μεγάλη διάνοια τῆς Ἐκκλησίας καὶ

στὴν πνευματικὴ διάνοια τοῦ χριστιανοῦ. Γι᾿ αὐτὸ μὴν ἀκοῦτε μόνο

τί λέει ἡ μικρὴ διάνοια, ἀλλὰ νὰ θυμάστε ποιός μπορεῖ νὰ μιλάει

διαμέσου αὐτῆς. Εἴπατε ὅτι δὲν μπορεῖτε νὰ πιστεύετε μὲ ἁπλότητα

ψυχῆς, πὼς εἶστε ἀδύναμη σὲ αὐτό. Δηλαδὴ ἡ δυσκολία ποὺ σᾶς

φέρνει σὲ ἀνισορροπία δὲν εἶναι ἡ δύναμη, ἀλλὰ ἡ ἀδυναμία. Σὲ

αὐτὴ τὴν περίπτωση μελετῆστε τὰ βιβλία, ὅπου περιγράφεται ἡ

πνευματικὴ πορεία ἐκείνων ποὺ ἦρθαν στὸν Θεὸ ἀπὸ τὴν ἀπιστία

καὶ τὸν διανοητισμό. Ἴσως ἐκεῖ θὰ βρεῖτε τὸν ἑαυτό σας καλύτερα.

Ἡ κυρία ἄρχισε νὰ ἀποχαιρετᾶ:

− Ἡ συνομιλία μας ἦταν πολὺ μακρὰ καὶ πολλὰ πράγματα ἤδη

δὲν τὰ θυμᾶμαι, καὶ μερικὰ ἀνακατεύτηκαν στὸ μυαλό μου. Θὰ προσφύγω στὴν τελευταία σας συμβουλή. Ἔχω ἤδη διαβάσει ἕνα

τέτοιο βιβλίο: τὶς Ἐξομολογήσεις τοῦ ἱεροῦ Αὐγουστίνου. Τὴν ἑπόμενη

φορὰ θὰ προσπαθήσω νὰ σᾶς ὑποβάλω λιγότερες ἐρωτήσεις. Τώρα

δῶστε μου την ευλογία σας.