Θαυμασμός για τις αλυσίδες και τα δεσμά του Παύλου από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο

΄

 Θαυμασμός για τις αλυσίδες και τα δεσμά του Παύλου από τον άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο

Η αφοσίωση και ο θαυμασμός του Χρυσοστόμου για τον απόστολο των εθνών δεν εξαντλούνταν μόνο στην ανάγνωση των επιστολών του.

Όπως προαναφέρθηκε ο Παύλος αποτελούσε για το Χρυσόστομο την αρχέτυπη εικόνα. Θαύμαζε τη ζωή του, τις αρετές του και το έργο του. Η αγάπη του επεκτεινόταν και σε όλα όσα αφορούσαν το τέλος της επίγειας ζωής του αποστόλου. Γι’ αυτό το λόγο ο Χρυσόστομος σε πολλά σημεία του έργου του εκφράζει το θαυμασμό του τόσο για τα μαρτύρια όσο και για τον τόπο στον οποίο τελείωσε το βίο του και ετάφη ο Παύλος.

Αναλύοντας την προς Εφεσίους επιστολή, τονίζει ότι δεν υπάρχει πιο μεγάλη ευχαρίστηση από το να αξιωθεί κάποιος να δει τον Παύλο δέσμιο να εξάγεται από τη φυλακή. Η θέα και η δύναμη των αλυσίδων παρουσιάζονται πάνω από οποιοδήποτε άλλο αγαθό. Ο Χρυσόστομος δε διστάζει να προχωρήσει σε μία σύγκριση μεταξύ της εικόνας του δέσμιου Παύλου και της αντίστοιχης ενός βασιλιά με ¨χρυσᾶ ἱμάτια¨ και ¨χρυσοφόρους ἵππους ¨. Για εκείνον το θέαμα του Παύλου είναι ασυγκρίτως τερπνότερο και δεν μπορεί να συγκριθεί με καμία βασιλική πομπή. ¨ Ἅπαξ ἄν ηὐξάμην Παῦλον ἰδεῖν ἐκ τοῦ δεσμωτηρίου μετά τῶν δεσμῶν ἐξιόντα   ἤ μυριάκις ἐκείνους μετά τῆς δορυφορίας ἐκείνης παραπεμπομένους. Πόσους οἴεσθε ἀγγέλους προηγεῖσθαι αὐτοῦ, ὅτε ἐξήγετο οὕτω;¨

Τα δεσμά του Παύλου αύξησαν τη χάρη του, γιατί οιάγιοι ¨ ἀεί μέν θαυμαστοί, καί πολλῆς γέμουσι χάριτος, μάλιστα δέ ὅταν διά Χριστόν κινδυνεύωσιν, ὅταν δέσμιοι γίνωνται¨

 Αυτή η περίσσια χαρίτωση οδηγεί και τον Χρυσόστομο στο να ποθεί διακαώς να ατενίσει τον Παύλο και να γευτεί λίγη από τη χάρη του. Η προσήλωση του Χρυσοστόμου στις αλυσίδες του Παύλου, είναι τόσο μεγάλη που ζητά από τους ακροατές του στη διάρκεια ομιλίας του

στην Προς Εφεσίους επιστολή να του επιτρέψουν ¨τῶν ἀποστολικῶν ἀποσχομένῳ ρημάτων …ἑστιαθῆναι ἐν τῇ ἁλύσει Παύλου¨

Παρουσιάζεται να είναι δεμένος τόσο πολύ από τον πόθο των δεσμών που κανείς δεν μπορεί να τον απομακρύνει. Αν του δινόταν η δύναμη να ανασταίνει νεκρούς, θα προτιμούσε την αλυσίδα. ¨ Εἰ τίς μοι νεκρούς ἔδωκεν ἀναστῆσαι νῦν, οὐκ ἄν εἰλόμην, ἀλλά τήν ἅλυσιν¨. Και αν μπορούσε να απαλλαγεί από τα εκκλησιαστικά του καθήκοντα και διέθετε τη σωματική δύναμη , θα διέτρεχε όλη την οικουμένη για να βρεθεί στον τόπο φυλάκισης του Παύλου και να αντικρύσει τις αλυσίδες του . Από όλα τα μέρη που εθαυματούργησε ο Παύλος, ο Χρυσόστομος επιλέγει να δει και να θαυμάσει την φυλακή και τα δεσμά του. Πιο αξιοθαύμαστο και από την αρπαγή του Παύλου εις τον έβδομο ουρανό είναι η φυλάκιση του και το δέσιμο των χεριών του με αλυσίδες. Ακόμη και τα θαύματα που επιτέλεσε ο Παύλος , όταν εθεραύπεσε τον χωλό στα Λύστρα, δεν κατέστησαν τα χέρια του άξια περισσότερης τιμής από όταν αλυσοδέθηκαν.

 Ο θαυμασμός για τις αλυσίδες του μαρτυρίου του αποστόλου στηρίζεται στο γεγονός ότι δι’ αυτών ο Παύλος κατέστη μιμητής του Χριστού και της θυσίας που ο Υιός του Θεού υπέστη για το ανθρώπινο γένος. Ο Χρυσόστομος θεωρεί μακάρια τα δεσμά αλλά και τα χέρια του Παύλου που υπέφεραν για το Χριστό. Εκφράζει τον πόθο του να μπορούσε να ασπασθεί τα χέρια του Παύλου. ¨Οὐκ ἄν ἐπαυσάμην καταφιλών χεῖρας καταξιωθείσας ὑπέρ τοῦ δεσπότου δεθῆναι τοῦ ἐμοῦ¨

Το να κακοποιείται κανείς για το Χριστό είναι για τον Χρυσόστομο το πλέον αξιοθαύμαστο. Γι’ αυτό και αν ακόμη του χάριζαν τον ουρανό ή τον τοποθετούσαν στον ουράνιο θρόνο μαζί με τους αγγέλους, θα προτιμούσε την τοποθέτηση του δίπλα στον δέσμιο Παύλο και τις αλυσίδες του.

Σε άλλο σημείο μάλιστα ομιλίας του καλεί τις γυναίκες να απαρνηθούν τα χρυσά τους κοσμήματα, γιατί αυτά προκαλούν στενοχωρία και όχι καλλωπισμό της ψυχής και να ζηλώσουν τα σιδερένια δεσμά του Παύλου που κοσμούν και δοξάζουν την ψυχή. ¨ Αὐτή ἡ βασιλίς ἡ πάντα χρυσόν περικειμένη, ούκ ἄν μᾶλλον ἐπεσπάσατο τους ὁρῶντας. ἀλλ΄ εἰ συνέβη καί Παῦλον κατά τόν αὐτόν καιρόν δεδεμένον, καί τήν βασιλίδα είς τήν έκκλησίαν εἰσελθεῖν, πάντες ἄν ἀπ’ ἐκείνης ἐπί τοῦτο μετήγαγον τούς ὀφθαλμούς¨

Τα πολύτιμα κατά τον κόσμο κοσμήματα αποτελούν δεσμά της ψυχής και την υποδουλώνουν στην αμαρτία της πλεονεξίας, ενώ τα δεσμά του Παύλου αποτελούν εγγύηση για την απελευθέρωση της ψυχής στην μετά θάνατον ζωή και το ¨δέσιμο¨ της με τα δεσμά της αθανασίας.

Ο Χρυσόστομος τονίζει και το γεγονός ότι ενώ τα δεσμά συνδέονται στη σκέψη των ανθρώπων με την αναίρεση της ελευθερίας και την αποδυνάμωση αυτού που τα φέρει , στην περίπτωση του Παύλου, που έγινε δέσμιος για το Χριστό, συνέβη το ακριβώς αντίθετο. Ενώ βρισκόταν δεμένος, πετύχαινε περισσότερα για την εξάπλωση του κηρύγματος του Χριστού από εκείνα που πετύχαινε όταν ήταν ελεύθερος. Και ο ίδιος άλλωστε έλεγε, ¨ὅταν γάρ ἀσθενῶ, τότε δυνατός εἰμί ¨. Ο Παύλος πολιτευόταν στον ουρανό και γι’ αυτό τα κατά κόσμον δεσμά αποτελούσαν γι’ αυτόν απελευθέρωση. Με μία πολύ ζωντανή εικόνα ο Χρυσόστομος παρομοιάζει τον Παύλο με τον ήλιο λέγοντας ¨ Οὐχ ὁρᾷς τουτονί τόν ἥλιον; Περίβαλε δεσμά ταῖς ἀκτῖσι, στῆσον τοῦ δρόμου. Ἀλλ’ οὐ δυνήσῃ. Οὐκοῦν οὐδέ Παῦλον. Καί πολλῷ μᾶλλον τούτῳ ἤ ἐκείνῳ.

Πλείονος γάρ οὗτος, ἤ ἐκεῖνος ἀπήλαυσε προνοίας, ἅτε φῶς φέρων οὐ τοιοῦτον ἡμῖν, ἀλλά τό ἀληθινόν βαστάζων¨.

Τέλος ο ιερός πατέρας συγκρίνει το δέσμιο Παύλο με μεγάλους φιλοσόφους της αρχαίας Ελλάδας που υπέστησαν κάτι παρόμοιο. Η φυλάκιση του Σωκράτη οδήγησε τους μαθητές του στο διασκορπισμό. 

Αντίθετα οι μαθητές του Παύλου μετά τη φυλάκιση του απόκτησαν περισσότερο θάρρος και συνέχισαν με περισσότερη δύναμη το έργο τηςδιάδοσης του Ευαγγελίου.¨ Ἐδέθη Παῦλος, καί μᾶλλον ἐθαῤῥουν οἱ μαθηταί…ἑώρων γάρ οὐκ ἐμποδιζόμενον τό κήρυγμα ¨.

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΤΑΤΣΗ

 Ο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ

 ΑΓΙΟ ΙΩΑΝΝΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ

Διδακτορική διατριβή που υποβλήθηκε

στο Τμήμα Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας

της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ

Τομέας Αγίας Γραφής και Πατερικής Γραμματείας

ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Πρωτοπρεσβύτερος Καθηγητής Θεόδωρος Ζήσης

Καθηγητής Βασίλειος Φανουργάκης

Καθηγητής Γεώργιος Θεοδωρούδης

 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008