Η εμφάνιση του Αγίου Φωτός μετά την άλωση της Ιερουσαλήμ από τους Πέρσες (περ. 617 μ.Χ.)

Στις αρχές του 7ου αιώνα ο περσικός στρατός του βασιλιά Χοσρόη Β' εισβάλλει στη Συρία-Παλαιστίνη και λεηλατεί την ύπαιθρο και τις πόλεις. Οι

ναοί και τα μοναστήρια πυρπολούνται και ένα μεγάλο μέρος του χριστιανικού πληθυσμού σφαγιάζεται. Επικεφαλής του στρατεύματος είναι ο Πέρσης στρατηγός Σαρμπαράζ ο αποκαλούμενος «βασιλικός αγριόχοιρος» λόγω

του αδίστακτου και αμείλικτου χαρακτήρα του. Στο πλευρό των Περσών συντάσσονται περίπου 20.000 Εβραίοι από την Αντιόχεια και την Τιβεριάδα.

Στις 19 Μαΐου του 614 μ.Χ. το περσικό στράτευμα γκρεμίζει ένα μέρος από τα τείχη της Ιερουσαλήμ και εισβάλλει στην πόλη. Η λεηλασία που επέρχεται είναι ολοκληρωτική. Οι χριστιανοί κάτοικοι σφαγιάζονται χωρίς διάκριση σε φύλο και ηλικία, οι κληρικοί εκτελούνται και οι ναοί της πόλης μαζί με τα μοναστήρια παραδίδονται στη φωτιά.

Ο Αρμένιος ιστορικός Σεβεός (7ος αι.) αναφέρει τα εξής για τα γεγονότα: «Επί τρεις ημέρες έσφαζαν όλους τους κατοίκους της πόλης. .αι παρέμειναν μέσα σε αυτή επί 21 ημέρες. Μετά εξήλθαν και κατασκήνωσαν έξω από τα τείχη, και παρέδωσαν την πόλη στη φωτιά».

Η φοβερή σφαγή μέσα στην Ιερουσαλήμ περιγράφεται με λεπτομέρειες και από έναν αυτόπτη μάρτυρα των γεγονότων: τον Γεωργιανό ιερομόναχο της μονής του Αγίου Σάββα, Αντίοχο Στρατήγιο ο οποίος είχε αιχμαλωτισθεί από τους Πέρσες αλλά κατάφερε να δραπετεύσει.

Ο Αντίοχος, στο έργο του Η αιχμαλωσία της Ιερουσαλήμ από τους Πέρσες

καταγράφει αναλυτικά τους αριθμούς των νεκρών σε όλα τα σημεία της πόλης.

Ο συνολικός αριθμός τους, όπως αναφέρει, ήταν 66500. Πολλοί απ’ αυτούς φονεύθηκαν μέσα στον Ναό της Αναστάσεως, όπου είχαν βρει καταφύγιο.

Σε ένα μόνο σημείο της πόλης, τη δεξαμενή όμβριων υδάτων της Μαμίλα, στοιβάχτηκαν περίπου 25000 άνθρωποι οι οποίοι βρήκαν τραγικό θάνατο.

Γράφει ο Αντίοχος:

«Πόσες ψυχές θανατώθηκαν στη δεξαμενή της Μαμίλα. Πόσοι χάθηκαν από την πείνα και τη δίψα.

Πόσοι ιερείς και μοναχοί σφαγιάστηκαν από τα ξίφη τους. Πόσα βρέφη ποδοπατήθηκαν... Στη δεξαμενή της Μαμίλα μετρήσαμε

24518 ψυχές».

 Ο Έλληνας Πατριάρχης Ζαχαρίας και οι λιγοστοί κληρικοί που βρίσκονταν μαζί του συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν αιχμάλωτοι στην Περσία. Μαζί τους μεταφέρθηκε και ο Τίμιος Σταυρός, ο οποίος παρέμεινε μέσα στο προστατευτικό του κάλυμμα. Το ιερότερο κειμήλιο του χριστιανικού κόσμου πέρναγε για πρώτη φορά σε χέρια αλλόπιστων, όμως, δεν υπέστη καμία φθορά ή βεβήλωση.

Όπως μας πληροφορεί ο Ορθόδοξος Πατριάρχης της Αλεξάνδρειας, Ευτύχιος ο Τίμιος Σταυρός κατέληξε στα χέρια της επίσημης συζύγου του Πέρση βασιλιά Χοσρόη Β', της ελληνορθόδοξης πριγκίπισσας Μαρίας η οποία ήταν κόρη του Βυζαντινού αυτοκράτορα Μαυρίκιου. Η πριγκίπισσα Μαρία είχε ζητήσει από τον Πέρση βασιλιά και σύζυγό της να της παραδοθεί όχι μόνον ο Τίμιος Σταυρός αλλά και ο Πατριάρχης Ζαχαρίας μαζί με άλλους αιχμαλώτους, οι οποίοι παρέμειναν επί έτη φιλοξενούμενοι σε μία πτέρυγα του γιγαντιαίου βασιλικού ανακτόρου - με τα χιλιάδες δωμάτια - που είχε ανοικοδομήσει ο μεγαλομανής Χοσρόης στην πρωτεύουσά του Κτησιφόντα. Ο Τίμιος Σταυρός διαφυλάχθηκε μέσα στην ιδιωτική εκκλησία της Μαρίας επί 13 έτη, μέχρι που επιστράφηκε άθικτος στον αυτοκράτορα Ηράκλειο το έτος 627.

Το πρώτο διάστημα μετά τη μεγάλη σφαγή του 614 η Ιερουσαλήμ είναι μία πόλη φάντασμα. Οι χριστιανικοί ναοί είναι κατεστραμμένοι και πυρπολημένοι και για πρώτη φορά στην ιστορία δεν υπάρχει στην πόλη ούτε ένας κληρικός. Οι επιζήσαντες μοναχοί και κληρικοί έχουν διασκορπιστεί στην έρημο της Ιουδαίας και ζούνε πλέον ως ασκητές σε σπηλιές.

Σε αυτή την περίοδο του φοβερού διωγμού και της εξαθλίωσης για τους χριστιανούς κατοίκους της πόλης, ένα θαυματουργικό γεγονός έμελλε να αναπτερώσει τις ελπίδες τους και να ενδυναμώσει την πίστη τους: το Άγιον Φως, το οποίο εμφανίστηκε το πρώτο Μεγάλο Σάββατο μετά την αποκατάσταση των ζημιών στο καμένο κουβούκλιο του Τάφου του Ιησού. Ελάχιστα χρόνια μετά την άλωση της πόλης από τους Πέρσες, το Άγιο Φως έμοιαζε να αναγεννάτε και να αναδύεται μέσα από τα συντρίμμια και τις στάχτες του καμένου ναού.

Η έλευση του Αγίου Φωτός στον Τάφο του Ιησού μετά την άλωση της Ιερουσαλήμ από τους Πέρσες το έτος 614 δεν έχει αποτελέσει ποτέ μέχρι σήμερα αντικείμενο ιστορικής έρευνας. Κατά συνέπεια, στο παρόν κεφάλαιο, θα διερευνήσουμε ένα ανεξερεύνητο κομμάτι της ιστορίας, το οποίο θα προσπαθήσουμε να ανασυνθέσουμε συνδυάζοντας τρεις ιστορικές πηγές:

α. Το Τυπικό της Μονής Διονυσίου του Αγίου Όρους του έτους 1851.

β. Μια ομάδα βυζαντινών χειρογράφων, από τα οποία αρχαιότερο είναι ο κώδικας Ρ 12 της Αμβροσιανής Βιβλιοθήκης του Μιλάνου (10ος αι.).

γ. Το έργο Ομιλία εις το Φως Ιλαρόν του μητροπολίτη Εφέσου, Ιωάσαφ (14ος αι.).

          Ο Μαυρίκιος, ένας από τους ικανότερους αυτοκράτορες του Βυζαντίου (582-602), είχε βοηθήσει τον Χοσρόη Β' να καταλάβει τον περσικό θρόνο. Οι δύο βασιλείς έγιναν φίλοι και οι δύο αυτοκρατορίες τους, βυζαντινή και περσική, είχαν ειρηνική συμβίωση μέχρι τη δολοφονία του Μαυρίκιου το έτος 602 από τον διάδοχό του Φωκά. Η δολοφονία υπήρξε η αιτία της επίθεσης του Χοσρόη κατά του Φωκά. Ο Χοσρόης είχε επιστρέφει στον Μαυρίκιο σημαντικές επαρχίες που είχαν κατακτήσει οι Πέρσες, ενώ ο Μαυρίκιος είχε προσφέρει στον Χοσρόη για σύζυγο του την κόρη του Μαρία, η οποία τελικά διαφύλαξε τον Τίμιο Σταυρό.

Γράφει ο Ευτύχιος: «Η κόρη όμως του βασιλέως Μαυρίκιου έλαβε ως δώρο από τον Πέρση βασιλιά το Τίμιο Ξύλο, τον Πατριάρχη Ζαχαρία και μεγάλο πλήθος από τους απαχθέντες στην αιχμαλωσία, τους οποίους οδήγησε στην οικία της, όπου και παρέμειναν. Ο Πατριάρχης Ζαχαρίας πέθανε στην αιχμαλωσία και ο πατριαρχικός θρόνος του έμεινε χήρος επί δεκαπέντε έτη».

 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. ΧΑΡΗΣ Κ. ΣΚΑΡΛΑΚΙΔΗΣ. ΑΓΙΟΝ ΦΩΣ . ΤΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΣΤΟΝ ΤΑΦΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ.