Δεν καλούμαι να αγαπήσω αυτό που βλέπω στον άλλο αλλά αυτό που υπάρχει
μέσα στην καρδιά του και αύριο από την μεγάλη αγάπη του Θεού μπορεί να
φανερωθεί.
Η χριστιανική ζωή ξεκινάει από το να μην κάνω κακό στους άλλους, να μην ανταποδώσω,
να μην εκδικηθώ και φτάνει, με τη χάρη του Θεού, στο να ευεργετώ τους εχθρούς.
Οι χριστιανοί πιστεύουμε στην αγία Τριάδα ως
κοινωνία προσώπων που ενώνονται χωρίς να συγχέονται και αποτελούν τον έναν Θεό.
Πολλές φορές ξεχνούμε ότι η δογματική διδασκαλία της εκκλησίας μας δεν είναι
μια ανέξοδη θεωρία που απλά καλούμαστε να μάθουμε για να ξέρουμε σε τι
διαφέρουμε οι χριστιανοί από τους πιστούς άλλων θρησκειών. Τα δόγματα έχουν
συνέπειες στον καθημερινό τρόπο της ζωής μας και μόνο τότε έχουν σημασία. Μα θα
πει κανείς: δεν έχει σημασία να ξέρουμε σε ποιο Θεό πιστεύουμε; Ασφαλώς ναι.
Αλλά επειδή η γνώση του Θεού δεν μπορεί ποτέ να είναι απλά μια θεωρητική
υπόθεση, λέμε ότι τα δόγματα μας εισάγουν σε μια σχέση με τον Θεό και μόνο μέσα
από αυτή τη σχέση μπορούμε να γνωρίσουμε πραγματικά τον Θεό. Ο Θεός δεν είναι
λοιπόν ένα αντικείμενο που μπορούμε να γνωρίσουμε με βάση κάποια γνωρίσματα και
ιδιότητες αλλά ένα Πρόσωπο που μέσα από τη σχέση μαζί του γνωρίζουμε. Τα
δόγματα, λοιπόν, μας λένε ποιος είναι ο Θεός. Διαφορετικά θα μαθαίναμε απέξω
ένα βιβλίο δογματικής και θα γινόμασταν άγιοι. Αλλά τα πράγματα δεν είναι τόσο
αδιάφορα ούτε τόσο εύκολα. Αλλοιώνοντας κανείς τα δόγματα αλλοιώνει, ακόμα κι
αν δεν το καταλαβαίνει, τον τρόπο της ζωής που ο Θεός θέλει να ακολουθούν οι
άνθρωποι που πιστεύουν σε αυτόν.
Ξέρουμε όλοι ότι τα δόγματα αναπτύχθηκαν με
λεπτομέρειες εξαιτίας της ύπαρξης των αιρέσεων. Οι χριστιανοί δεν είχαν αρχικά
ανάγκη ενός τόσο αναλυτικού γραπτού δόγματος περί Θεού. Κι αυτό διότι είχαν μια
πολύ ζωντανή σχέση μαζί Του, τηρούσαν τις εντολές Του, και Τον γνώριζαν, ήταν
σε κοινωνία με τον Θεό. Δεν είχαν ανάγκη να διαβάζουν σε ένα βιβλίο σε ποιον
Θεό πιστεύουν, διότι Τον ζούσαν. Αν ξέρουμε και αγαπούμε έναν άνθρωπο πολύ
κοντινό μας δεν χρειάζεται να γράψουμε ή να διαβάσουμε για τα χαρακτηριστικά
του ακριβώς διότι τον ξέρουμε πολύ καλά. Όταν όμως οι χριστιανοί έγιναν πολλοί,
δεν είχαν όλοι φτάσει σε υψηλή πνευματική κατάσταση και παρουσιάστηκαν σιγά
σιγά και οι αιρετικοί, τότε η Εκκλησία έκρινε σκόπιμο να καταγράψει την πίστη
και να φανερώσει στον κόσμο της τα δόγματα, για να μην παρασύρονται οι πιστοί.
Έτσι τα δόγματα είναι οι κατευθύνσεις τις οποίες ακολουθούμε οι πιστοί για να
βρούμε τον Θεό. Με τον τρόπο που είπαμε πιο πάνω. Δεν αρκεί η θεωρητική εκμάθησή
τους, που ασφαλώς είναι αναγκαία, αλλά πρέπει ο τρόπος της ζωής μας να είναι
ανάλογος των δογμάτων περί Θεού.
Για παράδειγμα, το κυριότερο και αρχικό θα λέγαμε
δόγμα του χριστιανισμού είναι ότι ο Θεός είναι η Αγία Τριάδα. Ο Πατήρ, ο Υιός
και το Άγιο Πνεύμα. Δεν είναι τρεις Θεοί, αλλά ένας Θεός. Πρωταρχική αιτία τη
ύπαρξης των τριών προσώπων είναι ο Πατήρ. Είναι πολύ εύκολο να το μάθει κανείς
και δεν υπάρχει χριστιανός που να μην το ξέρει. Αλλά αυτό το δόγμα μάς δείχνει
έναν τρόπο ζωής, που δεν είναι άλλος από την αγάπη. Πολύ απλά λέμε ότι η ύπαρξη
του καθενός προσώπου της Αγίας Τριάδας αποτελεί την αιτία της ύπαρξης των
άλλων. Δεν μπορεί να υπάρξει ο Πατήρ χωρίς τον Υιό και το Άγιο Πνεύμα κοκ. Ο
τρόπος της ύπαρξης της αγίας Τριάδας λοιπόν είναι η αγάπη. Η αγάπη όχι ως
συναίσθημα αλλά ως αιτία της ύπαρξης. Αν πιστεύουμε στην Αγία τριάδα επομένως
οφείλουμε κι εμείς να αγαπούμε ο ένας τον άλλον, να ζούμε σε κοινωνία, να μην
μπορούμε να ζήσουμε χωρίς τους άλλους ανθρώπους και η ύπαρξη των άλλων να
νοηματοδοτεί τη δική μας ύπαρξη.
Υπ’ αυτές τις προϋποθέσεις έχει, λοιπόν, σημασία η
πίστη στην Αγία Τριάδα. Αν γνωρίζουμε θεωρητικά το δόγμα, η ζωή μας όμως απέχει
πολύ από το να είναι ζωή αγάπης, τότε το δόγμα δεν μας χρησιμεύει σε τίποτα.
Μπορεί μάλιστα να γίνει και αιτία φανατισμού και μίσους εναντίον ανθρώπων που
δεν το ασπάζονται. Ένας χριστιανός κι ένας μουσουλμάνος που μισούν ο ένας τον
άλλον δεν διαφέρουν σε τίποτα ακόμα κι αν στην πραγματικότητα μεταξύ της πίστης
του ενός και του άλλου υπάρχει χαώδης απόσταση.
Πώς όμως μπορούμε να φτάσουμε στην αγάπη για τον
άλλον άνθρωπο; Είναι αυτό κατορθωτό από τον χριστιανό; Αν αγαπούμε μόνο αυτούς
που μας αγαπούν σε τι διαφέρουμε από τους ειδωλολάτρες μάς ρωτάει ο Χριστός… Τα
μυστήρια και η πνευματική ζωή σε αυτό συντείνουν, στο να γίνουμε ικανοί να
αγαπήσουμε. Η αγάπη, στην κατάσταση της πτώσεως που βρισκόμαστε, είναι χάρισμα
του Θεού και όχι κατόρθωμα του ανθρώπου. Για να δοθεί όμως το χάρισμα
χρειάζεται ο άνθρωπος να το θέλει και να το ζητήσει από τον Θεό. Και αν
πραγματικά το θέλει, θα καταβάλλει κι αυτός τις προσπάθειες που είναι εφικτές
για τον ίδιο. Μέσα στη βίβλο υπάρχουν όλες οι σχετικές βαθμίδες για να φτάσει
κανείς στην αγάπη, κορυφαίο σκαλοπάτι είναι η αγάπη προς τους εχθρούς που
εξομοιώνει τον άνθρωπο με τον Θεό. Αλλά δεν φτάνει κανείς απότομα σε αυτό. Από
πού ξεκινάει; Σίγουρα από το να μην κάνει κακό στους άλλους. Αν κάνει κακό
στους άλλους ξεπέφτει από τη χριστιανική ιδιότητα. Βρίσκεται στον πνευματικό χώρο
της Παλαιάς Διαθήκης, στο οφθαλμόν αντί οφθαλμού, ή ακόμα παρακάτω αν κάνει
κακό μεγαλύτερο από αυτό που του έκαναν. Η χριστιανική ζωή λοιπόν ξεκινάει από
το να μην κάνω κακό στους άλλους, να μην ανταποδώσω, να μην εκδικηθώ και
φτάνει, με τη χάρη του Θεού, στο να ευεργετώ τους εχθρούς. Τότε ο άνθρωπος
είναι σε κατάσταση αγιότητας.
Μπορούμε ασφαλώς να πούμε ότι όλα τούτα μοιάζουν
απραγματοποίητα. Πώς μπορείς να αγαπήσεις τον άλλον άνθρωπο που είναι γεμάτος
ελαττώματα; Που σου σπάει τα νεύρα ή, ακόμα χειρότερα, σου κάνει κακό… Είναι
πάρα πολύ δύσκολο, ωστόσο όχι ακατόρθωτο. Ας θυμηθούμε ότι δεχόμαστε ότι κι
εμείς οι ίδιοι είμαστε γεμάτοι ελαττώματα, ωστόσο αγαπάμε τους εαυτούς μας. Πώς
αλλιώς; Και τα παιδιά μας και τους πολύ δικούς μας ανθρώπους παρομοίως τους
αγαπάμε παρά τα ελαττώματά τους. Άρα τα ελαττώματα του άλλου παρότι
δυσχεραίνουν την αγάπη δεν αποτελούν απόλυτο εμπόδιο. Αν ο χριστιανός δεν
απαντήσει στο κακό, αν προσευχηθεί για να του δώσει ο Θεός δύναμη, προοδεύει
στο δρόμο της αγάπης.
Να τι λέει σχετικά ο Μητροπολίτης του Σουρόζ
μακαριστός Αντώνιος Μπλουμ. «Όταν κάποιος φέρεται άσχημα, πάντα
θεωρούμε ότι είναι κακός άνθρωπος, χωρίς να συνειδητοποιούμε ότι ένας άνθρωπος
θέλει τόσο πολύ να είναι καλός, θέλει τόσο κάθε λέξη του, οι σκέψεις του και η
καρδιά του να είναι αγνές, οι πράξεις του να έχουν αξία, αλλά απλά δεν έχει τη
δύναμη, μπλέκεται από παλιές συνήθειες, από την πίεση του περιβάλλοντός του,
από μια ψεύτικη ντροπή, κι από τόσα άλλα. Και συνεχίζει να φέρεται άσχημα. Αλλά
θα μπορούσαμε να τον ξεμπερδέψουμε. Μπορούμε να τον κοιτάξουμε, όπως θα τον
έβλεπε ο Θεός, με συμπόνοια, όπως θα μπορούσε κάποιος να δει έναν άρρωστο που
πεθαίνει από κάποια ασθένεια που θα μπορούσε να γιατρευτεί, αν μοναχά του
δίναμε την κατάλληλη θεραπεία.
Και καθένας από εμάς μπορεί να κάνει αυτό που είναι αναγκαίο. Κοιτάξτε κάποιον,
και σπλαχνισθείτε τον επειδή με τον έναν ή τον άλλον τρόπο είναι αδύναμος,
οργισμένος, εκδικητικός, κακός. Σπλαχνισθείτε τον και στρέψτε τη φωτεινή πλευρά
της ψυχής σας προς αυτόν, πέστε του ότι οι πράξεις και τα λόγια του δεν σας
εξαπατούν, όσο κακός κι αν μπορεί να δείχνει, γιατί ξέρετε ότι αυτός είναι
εικόνα Θεού, σπιλωμένη και παραμορφωμένη, κι όμως εσείς στο πρόσωπό του
προσκυνάτε τον Θεό, και τον αγαπάτε σαν αδελφό σας.
Κάνοντας αυτό μπορεί να σας κοστίσει πάρα πολύ, αλλά, αν μπορούσατε να το
κάνετε μία ή δύο φορές, τότε θα βλέπατε πώς μπορεί ένα πρόσωπο να αλλάξει
επειδή πιστέψατε σε αυτό, επειδή αποθέσατε την ελπίδα του Θεού σε αυτό, άραγε
σε τι κόσμο θα ζούσαμε - σε έναν κόσμο αμοιβαίας εμπιστοσύνης. Αλήθεια, πρέπει
να πληρώσουμε γι’ αυτό με το αίμα της καρδιάς μας, με δάκρυα συμπόνιας, με την
αγωνία της καρδιάς μας, αλλά τι χαρά θα υπάρχει όχι μόνον ανάμεσα στους
αγγέλους του Θεού στον ουρανό, όταν θα δουν να σώζεται ένας αμαρτωλός, αλλά και
στις καρδιές μας, όταν ξαφνικά δούμε, ότι σε απάντηση της συμπόνοιας και της
αγάπης μας, ένα πρόσωπο γέμισε με το φως της αιώνιας ζωής!»
Αν βλέπουμε λοιπόν, όσο μπορούμε,
τον άλλον άνθρωπο όπως τον βλέπει ο Θεός τότε μπορούμε να τον κάνουμε να αλλάξει. Δύσκολο οπωσδήποτε. Όχι μόνο γιατί ο άνθρωπος
δύσκολα αλλάζει αλλά και γιατί εμείς δεν θέλουμε να τον δούμε όπως τον βλέπει ο
Θεός. Εδώ θα μας βοηθήσει ένα ακόμα δόγμα της εκκλησίας. Λέμε ότι ο Θεός
δημιούργησε τον άνθρωπο σύμφωνα με την εικόνα Του. Αν το δεχόμαστε αυτό πρέπει
να δεχτούμε ότι ο εχθρός μου είναι εικόνα Θεού, η οποία ασφαλώς είναι
αμαυρωμένη από την αμαρτία και το μίσος. Τα τελευταία όμως δεν αποτελούν χαρακτηριστικά
του ανθρώπου και αύριο ή στα έσχατα, στη βασιλεία του Θεού, μπορεί να χαθούν,
να πάψουν να υπάρχουν και να χαρακτηρίζουν τον άλλον άνθρωπο. Δεν καλούμαι να
αγαπήσω αυτό που βλέπω στον άλλο αλλά αυτό που υπάρχει μέσα στην καρδιά του και
αύριο από την μεγάλη αγάπη του Θεού μπορεί να φανερωθεί. Έτσι μπορούμε όχι
απλώς να συνυπάρχουμε με τον άλλον άνθρωπο αλλά να εξαρτούμε την ύπαρξή μας από
αυτόν, να τον αγαπάμε δηλαδή αληθινά. Όπως ορίζει και το δόγμα του Θεού στον
οποίο πιστεύουμε, αφού όπως είπαμε τα δόγματα ή έχουν υπαρξιακό χαρακτήρα ή
αλλιώς είναι κενά νοήματος.
_________
Σοφία Χατζή
δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου