«Ο Χριστιανός δεν μπορεί να μην είναι αισιόδοξος. Τότε κάτι δεν πάει καλά!» | Αρχιεπίσκοπος Σινά κ. Δαμιανός (μέρος β’)

 

«Ο Χριστιανός δεν μπορεί να μην είναι αισιόδοξος. Τότε κάτι δεν πάει καλά!» | Αρχιεπίσκοπος Σινά κ. Δαμιανός (μέρος β’)

 

Ο Αρχιεπίσκοπος Σινά κ. Δαμιανός, ένας ευγενικά πνευματικός άνθρωπος, χωρίς διάθεση να επιβάλλει την αυθεντία του, μετά από πενήντα χρόνια ασκητικής στάσης ζωής, δουλεμένη στην έρημο του Σινά έχει τη δυνατότητα με ειλικρινή απλότητα να παρουσιάσει την εμπειρία του, ενάντια στην παταγωδώς αποτυχημένη αντίληψή μας για ζωή προτείνοντας ν’ αντισταθούμε στη ναρκισσιστική πορεία μας που προκαλεί όλο και περισσότερες ψυχικές ασθένειες.

___

Στο δεύτερο και τελευταίο μέρος της συνέντευξής του, αναλύει τη θεωρία του για την κατάθλιψη που τη θεωρεί ως την κορυφή του παγόβουνου. Στην ερώτησή μας αν υπάρχει συγγένεια μεταξύ της αθυμίας που οι δάσκαλοι της πνευματικής ζωής θεωρούν επιζήμια και της κατάθλιψης, απαντά με σαφήνεια:

«Το ένα είναι μεγαλύτερο του άλλου. Η κατάθλιψη είναι μια κατάσταση που αποτελεί την εξέλιξη της αθυμίας. Η αθυμία είναι μια τάση προς την τεμπελιά, και προκαλεί ψυχική αλλά και σωματική αδυναμία. Μερικές διαταραχές στον σωματικό οργανισμό δημιουργούν διαταραχές στην πνευματική προσωπικότητα. Το σώμα πολλές φορές δημιουργεί αφορμές για να νοσεί το πνεύμα και αντίστροφα, το πνεύμα δημιουργεί αφορμές να νοσεί το σώμα.»

Οι άνθρωποι συχνά είμαστε ανυποψίαστοι για τα στοιχειώδη της ζωής και κυρίως για τη θεραπευτική της χαράς που θα μπορούσε να μας ωθήσει να απαλλαγούμε από τα τραύματα μας. Γιατί μας συμβαίνει αυτό;

«Η χαρά σημαίνει αισιοδοξία. Δεν μπορεί κάποιος να είναι χριστιανός και να μην είναι αισιόδοξος, τότε κάτι δεν πάει καλά. Η αισιοδοξία εξαφανίζει την αθυμία. Να χρησιμοποιήσω και τη μέθοδο που προτείνει ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος για τις αρετές όσο και για τις κακίες: Στην κλίμακα υπάρχουν τρεις βαθμίδες, η αρχή, η μέση και το τέλος, οι οποίες πάνε ή προς την αρετή ή προς την κακία, κάτι τέτοιο συμβαίνει στο στάδιο μιας διαταραγμένης προσωπικότητας αλλά και μιας υγιούς προσωπικότητας η οποία πάντοτε θα έχει τον Θεό κοντά της.»

Ανήκουμε σ’ έναν κόσμο που επιδρά βιολογικά και πνευματικά στην ανάπτυξή μας. Πόσο μπορούμε να παρέμβουμε σε διεργασίες που ξεπερνούν τις γνώσεις μας; Είναι τα γονίδια που δημιουργούν τις ασθένειες, ή έστω διαμορφώνουν τον χαρακτήρα μας; Πόσο μας δεσμεύει επίσης το περιβάλλον μέσα στο οποίο άθελά μας ανατρεφόμαστε;

«Από πριν την εγκυμοσύνη θα έλεγα ότι παίζουν ρόλο κάποιοι παράγοντες για τη διαμόρφωση μιας πνευματικής διαταραχής. Νομίζω είναι πάρα πολύ σημαντικό να είναι καθαροί στην καρδιά τους οι σύζυγοι και μάλιστα πριν ακόμη τη σύλληψη των παιδιών τους. Να φροντίζουν με επιμέλεια να είναι όσο πιο καθαροί μπορούν, ιδιαίτερα την περίοδο που σκοπεύουν να τεκνοποιήσουν.

Επίσης παίζει ρόλο θα έλεγα ακόμα και στον χρόνο που είμαστε στον νου του Θεού στην πρώτη φάση της ζωής μας. Η δεύτερη φάση της ζωής μας είναι προ της συλλήψεως, όπου είναι μια φάση πολύ ουσιαστική. Ακολουθεί στη συνέχεια η πνευματική κατάσταση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά έρχεται η ώρα της γέννησης, όπου ο άνθρωπος βλέπει για πρώτη φορά το φως του κόσμου, όταν έρχεται σε αυτήν τη γη. Τον ρόλο έπειτα τον αναλαμβάνουν οι γονείς με την ανατροφή, ακολουθεί η ανατροφή του σχολείου, που σήμερα είναι αμφιλεγόμενη δυστυχώς. Θα έλεγα πως σήμερα το σχολείο δεν δίνει ανατροφή αλλά δυστροφία. Φυσικά έρχεται και ο μεγάλος ρόλος της επέμβασης της κοινωνίας μας στη διαμόρφωση του ανθρώπου. Αυτά είναι σημαντικότατα και νομίζω πάντοτε προβάλλονται αυτά.»

Αν ωστόσο βρεθούμε σε μια κατάσταση που κάποιες σαθρές συνθήκες, ανεξάρτητα από τη θέλησή μας έχουν δράσει στη ζωή μας αρνητικά, έρχεται μια δηλητηριώδης σκέψη πως είμαστε καταδικασμένοι από αυτό που μας κληρονομήθηκε από τους προγόνους μας.

«Θεωρείται αυτονόητο ότι η αρνητική, δηλαδή η αντίστροφη κίνηση μας επαναφέρει αρκετά μέχρι και στην πλήρη βελτίωση. Βέβαια το υπόλοιπο είναι στο χέρι του Θεού και αν δε συμβεί η θεραπεία σε αυτήν τη ζωή συμβαίνει εκεί που θα μας δεχτεί ο ουρανός.

Είναι σαν την αμαρτία, δηλαδή ό,τι δεν καταφέρει κανείς εδώ με τη μετάνοια, όπως του ληστή, που δεν πρόλαβε να κάνει πολλά πράγματα, αυτή η μετάνοια του ανθρώπου μετράει ενώπιον του Θεού. Επομένως και αν δεν καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε την προσπάθεια μιας επανόδου μας στο κοινωνικό σύνολο, δε θα μας αποκλείσει η ασθένεια αυτή από την κοινωνία των ουρανών. Μπορεί να έχασαν οι ασθενείς αυτόν τον μικρό παράδεισο αλλά ο Χριστός περιμένει. Αν μας διαβεβαιώνουν οι άγιοι για τους ανθρώπους που προσέχουν αυτούς τους ασθενείς, ότι τους βοηθά ο Θεός και κερδίζουν τον παράδεισο, πόσο μάλλον θα κερδίσουν τον ουρανό οι ίδιοι οι ασθενείς.

Ποτέ δεν προτείνω να μην υπάρχει φαρμακευτική αγωγή, όπου και όπως κρίνουν οι γιατροί, αλλά μαζί με αυτή να έχει ο άρρωστος και πνευματικότερη ζωή. Τα άτομα αυτά δεν μπορούν να το καταλάβουν. Τους μιλάς, τους συμβουλεύεις, πολλές φορές σε ακούνε, συμφωνούν και ξαναεπανέρχονται σε αυτό το θέμα σαν να μην είχαν ακούσει τίποτα. Αυτό είναι το μειονέκτημα της ασθενούς προσωπικότητας.»

Οι περισσότεροι στον πολιτισμό μας προτιμούμε τις αξίες που συνδέονται με τον ανταγωνισμό, γεγονός που ενισχύει τον εγωισμό που τρέφει επικίνδυνα την ψυχολογική μας αστάθεια. Ο εγωισμός κυριαρχεί στην κοινωνία μας και δεν αποτελεί εξαίρεση ακόμη και σε όσους από εμάς μπαινοβγαίνουμε στους ναούς. Πώς γλυτώνει κανείς από αυτό;

«Ας το κάνουμε εικόνα. Φανταστείτε ένα παγόβουνο. Το ένα τρίτο είναι πάνω από τη θάλασσα. Εμφανίζεται αυτό το ένα τρίτο, το οποίο διαχειρίζεται τα δύο τρίτα, που βρίσκονται υπό τη θάλασσα. Αυτό το ένα τρίτο το βλέπει ο ήλιος. Ναι το βλέπει και το λιώνει. Το υπόλοιπο δεν μπορεί να το δει, όχι μόνο ο ήλιος αλλά ούτε εμείς. Δεν μπορούμε να διαχειριστούμε δηλαδή το βάθος μας και στο βάθος κυρίαρχο στοιχείο είναι πάλι το “εγώ”. Δεν μπορούμε να το δούμε ούτε εμείς οι ίδιοι, ούτε ο γιατρός, ούτε η κοινωνία. Αυτό που δεν βλέπουμε δηλαδή είναι η ψυχή μας αλλά μπορεί να το δει το φως του Χριστού. Tο παγόβουνο αυτοθαυμάζεται με την ωραία του κορυφή τη λουσμένη στο φως. Όμως ο αυτοθαυμασμός μπορεί να αρχίσει να μειώνεται με τη βοήθεια του αγίου Πνεύματος.

Ο άνθρωπος δηλαδή να προσπαθήσει να διαχειριστεί αυτό το λίγο που βλέπει και να το διαχειριστεί καλούτσικα. Θα αναπτύξει την προσωπικότητά του όσο μπορεί. Θα εξομολογείται, θα κάνει ό,τι μπορεί με παρόμοια μέσα, θα είναι εμπλουτισμένος στη χάρη των μυστηρίων της εκκλησίας και σιγά σιγά όσο θα φτιάχνει την προσωπικότητα που εκείνος μπορεί να διαχειριστεί, τότε θα έρχονται αδελφοί που μπορούν να βοηθήσουν. Όσο γίνεται αυτό, τόσο θα ανεβαίνει ο βυθός του παγόβουνου με τον νοητό ήλιο που λιώνει το πάνω μέρος, έρχεται το πάνω μέρος και όλο ανεβαίνει μέχρι να λιώσει ολόκληρο. Εδώ λοιπόν θα μπορέσουμε να χρησιμοποιήσουμε μια ψυχολογία του βάθους.

Τα φάρμακα έχουν μια ουσία που μεσολαβεί μεταξύ του εσωτερικού κόσμου και του εξωτερικού διά των νεύρων, έτσι χαλαρώνουν λίγο τα νεύρα για να μπορεί η διαχείριση όσων βλέπουμε να γίνεται καλύτερη. Όσο γίνεται αυτό τόσο πάμε πιο βαθιά και όσο πάμε πιο βαθιά τόσο λιώνει το παγόβουνο. Όσο πιο θερμός είναι ο ήλιος τόσο πιο γρήγορα λιώνει το παγόβουνο. Όσο λοιπόν το πνεύμα της αγάπης του Θεού μάς κατεβάζει στα ζεστότερα κλίματα (εδώ θα βάλω την αγάπη σαν ζεστό κλίμα) πλέον, τόσο πιο γρήγορη θα είναι και η εξαφάνιση του παγόβουνου.»

* * *

Οι σοφοί της Εκκλησίας γράφουν και λένε, έστω κι αν αρκετοί το φανταζόμαστε δυσνόητο και θολό, ότι για να έρθει το άγιο Πνεύμα να λιώσει την παγωνιά μας, χρειάζεται να απομακρύνουμε τη σύγχυση, μήπως έρθει και κατοικήσει ο Θεός. Αυτό πραγματοποιείται με την προσευχή και την περισυλλογή που έχουν μακρά ιστορία στη χριστιανική παράδοση. Οτιδήποτε άλλο μας προετοιμάζει ένα θλιβερό μέλλον.

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 09.12.2012