το χέρι ἐπάνω μέσα, λέγων μου· Μὴν φοβᾶσαι· ἐγὼ εἶμαι ὁ πρῶτος καὶ ὁ ὕστερος
Καὶ ὁ ζῶν, καὶ ἔγινα νεκρός, καὶ νά, ὁποῦ εἶμαι ζωντανὸς εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αιώνων αμήν καὶ κρατῶ τὰ κλειδίᾳ τοῦ ἅδου καὶ τοῦ θανάτου.
Καταγράφεται καὶ σὲ ἄλλες περιπτώσεις θεοφανειῶν ἀνάλογη κατάσταση τῶν δεχομένων αὐτές, ὅπως στὴν περίπτωση τῆς Μεταμόρφωσης: «Καὶ ἀκούσαντες οἱ μαθηταὶ [τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ] ἔπεσαν ἐπὶ
πρόσωπον αὐτῶν καὶ ἐφοβήθησαν σφόδρα. Καὶ προσελθὼν ὁ Ἰησοῦς
ἥψατο αὐτῶν καὶ εἶπεν· Ἐγέρθητε καὶ μὴ φοβεῖσθε» (Ματθ. 17,6-7)
Ἀλλὰ καὶ στὴν περίπτωση τοῦ Δανιὴλ ἔχουμε ἀνάλογη περιγραφή
«Καὶ ἦλθε καὶ ἔστη ἐχόμενος τῆς στάσεώς μου, καὶ ἐν τῷ ἐλθεῖν αὐτῷ
ἐθαμβήθην, καὶ πίπτω ἐπὶ πρόσωπόν μου, καὶ εἶπε πρός με σύνες, υἱὲ
ἀνθρώπου· ἔτι γὰρ εἰς καιροῦ πέρας ἡ ὅρασις. Καὶ ἐν τῷ λαλεῖν αὐτὸν
μετ᾿ ἐμοῦ πίπτω ἐπὶ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν, καὶ ἥψατό μου καὶ
ἔστησέ με ἐπὶ πόδας» (Δαν. 8,17-18), μὲ ἀκόμη πιὸ εὔγλωττη τὴν περιγραφή: «Καὶ ἤκουσα τὴν φωνὴν τῶν λόγων αὐτοῦ καὶ ἐν τῷ ἀκοῦσα με αὐτοῦ ἤμην κατανενυγμένος, καὶ τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν. Καὶ
ἰδοὺ χεὶρ ἁπτομένη μου καὶ ἤγειρέ με ἐπὶ τὰ γόνατά μου. [...] Καὶ εἶπε
πρός με· μὴ φοβοῦ, Δανιήλ», ἤ: «Καὶ ἐν τῷ λαλῆσαι αὐτὸν μετ᾿ ἐμοῦ
κατὰ τοὺς λόγους τούτους ἔδωκα τὸ πρόσωπόν μου ἐπὶ τὴν γῆν καὶ κα
τενύγην. [...] καὶ εἶπέ μοι· μὴ φοβοῦ ἀνὴρ ἐπιθυμιῶν, εἰρήνη σοι» (ib 10,9-12 καὶ 15-19). Αὐτὸ τὸ «μὴ φοβοῦ» διατρέχει ὅλη τὴν Ἁγία Γραφή ὡς σημεῖο τῆς ἐνισχυτικῆς δυνάμεως τοῦ Θεοῦ. Ὁ φόβος ποὺ ἐγκαταστάθηκε στὴ ζωὴ τοῦ ἀνθρώπου ἐξαιτίας τῆς ἀνταρσίας του, ὅπως και
ταγράφεται στὴν ἱστορία τῆς Δημιουργίας: «... τῆς φωνῆς σου ἤκουσα
περιπατοῦντος ἐν τῷ παραδείσῳ καὶ ἐφοβήθην, ὅτι γυμνός εἰμι, καὶ
ἐκρύβην» (Γέν. 3,10), βρίσκεται στοὺς ἀντίποδες τοῦ φόβου τῶν φίλων
τοῦ Θεοῦ ἐνώπιον τῆς παρουσίας του. Μνημονεύω τὸν φόβο τοῦ Ἀβραὰμ
μὲ τὴ σωτηριώδη ἐπέμβαση τοῦ Θεοῦ («μὴ φοβοῦ Ἀβραάμ», ib. 15,1,
21,17), τὸν φόβο τοῦ Ἰακὼβ μετὰ τὸ νυχτερινὸ ὅραμα («καὶ ἐφοβήθη καὶ
εἶπεν· ὡς φοβερὸς ὁ τόπος οὗτος· οὐκ ἔστι τοῦτο ἀλλ᾽ ἡ οἶκος Θεοῦ, καὶ
αὕτη ἡ πύλη τοῦ οὐρανοῦ» (ib. 28,17), τὸν φόβο τοῦ Μωυσῆ μπροστὰ
στὴν φλεγόμενο βάτο. Στὴν περίπτωση τοῦ Ἠσαΐα βρίσκουμε ὁλοκληρωμένη διατύπωση: «μὴ φοβοῦ, μετὰ σοῦ γάρ εἰμι· μὴ πλανῶ, ἐγὼ γὰρ εἰμι ὁ Θεός σου ὁ ἐνισχύσας σε καὶ ἐβοήθησά σοι καὶ ἠσφαλισάμην σε τῇ δεξιᾷ τῇ δικαίᾳ μου» (Ησ. 41,10). Καί, βέβαια, στὴν Καινὴ Διαθήκη ὑπερέχει τὸ «μὴ φοβοῦ, Μαριάμ» (Λουκ. 1,30), κατὰ τὸν χαιρετισμὸ τοῦ ἀγγέλου στὴν Παρθένο Μαρία.
Ὁ Χριστὸς εἶναι πρῶτος ὡς προαιώνιος καὶ ἔσχατος ὡς αἰώνιος.
Ἀλλὰ καὶ πρῶτος ὡς ἡ ἀρχὴ καὶ ἡ αἰτία τῆς Δημιουργίας, ἔσχατος ὡς
ὁ τελικὸς σκοπός της καὶ ἡ ὁλοκλήρωσή της. Επίσης, πρῶτος ὡς
νεκρῶν» (ib. 1,18), καὶ ἔσχατος ὡς ἡ ὁλοκλήρωση των πάντων, κατὰ
απρωτότοκος πάσης κτίσεως» (Κολ. 1,155) καὶ «πρωτότοκος ἐκ τῶν
τὴν ἔκφραση τοῦ ἀποστόλου Παύλου «ἵνα ἡ ὁ Θεὸς τὰ πάντα ἐν πᾶσιν»
(Α' Κορ. 15,28).
Σὲ τρεῖς λέξεις («καὶ ὁ ζῶν») βρίσκεται ὅλο τὸ μυστήριο τῆς θεότητας,
καὶ μάλιστα ὡς μυστήριο τοῦ Χριστοῦ. Στὸ προοίμιο τοῦ εὐαγγελίου του ὁ Ἰωάννης ἔχει ἐπισημάνει ὅτι «Ἐν αὐτῷ [τῷ λόγῳ] ζωὴ ἦν, καὶ ἡ ζωὴ ἦν τὸ φῶς τῶν ἀνθρώπων» (Ἰωάν. 1,4). Καὶ μάλιστα σὲ
πολλὰ σημεῖα τοῦ κηρύγματος τοῦ Ἰησοῦ, εἴτε πρὸς τοὺς μαθητές του
εἴτε εὐρύτερα πρὸς τοὺς ἀνθρώπους, ὅπως τὰ παραθέτει ὁ Ἰωάννης στὸ
εὐαγγέλιό του, ὑπογραμμίζεται αὐτὴ ἡ ταύτιση τῆς αἰώνιας ὕπαρξης τοῦ
Χριστοῦ μὲ τὴν ἀληθὴ καὶ αἰώνια ζωή, μὲ κλασικὴ ἐπισήμανση τὸ χωρίου
Ἰωάν. 5,26: «Ωσπερ γὰρ ὁ πατὴρ ἔχει ζωὴν ἐν ἑαυτῷ, οὕτως ἔδωκε
καὶ τῷ υἱῷ ζωὴν ἔχειν ἐν ἑαυτῷ».
Ὅλη ἡ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας εἶναι θεμελιωμένη στὸν θάνατο καὶ τὴν
ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Ἡ ἀνθρώπινη φύση τοῦ Χριστοῦ, συνδεδεμένη
μὲ τὴ θεία του φύση ἀδιαιρέτως καὶ ἀσυγχύτως, ἔπαθε, πέθανε ἐπὶ τοῦ
Σταυροῦ, ἀλλὰ μετὰ τὴν ἀνάσταση ὑπάρχει ἐν ζωῇ «εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν
αἰώνων». Κατὰ τὴ διατύπωση τοῦ ἀποστόλου Παύλου, «Χριστὸς ἐγερθεὶς ἐκ νεκρῶν οὐκέτι ἀποθνῄσκει, θάνατος αὐτοῦ οὐκέτι κυριεύει»
(Ρωμ. 6,9).
Στὴν ἐπισήμανση τῆς κατοχῆς τῶν κλειδιῶν τοῦ θανάτου ὑπόκειται
ἡ ἑκούσια κίνηση τοῦ Χριστοῦ νὰ κατέβει στὸν τόπο τοῦ ἅδη, δηλαδὴ στὴ
συνθήκη τοῦ θανάτου, καὶ νὰ βγεῖ ἀπ' αὐτὸν ὡς νικητὴς μὲ τὴν ἀνάστασή του. Εκτοτε παραμένει ὡς ὁ πρῶτος νεκρὸς ποὺ δὲν κυριαρχεῖται
ἀπὸ τὸν θάνατο («πρωτότοκος ἐκ τῶν νεκρῶν», Κολ. 1,18). Μετὰ τὴν
ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ ἔχουμε εἰσέλθει σὲ μιὰ νέα πραγματικότητα,
ὅπου «θάνατος οὐκ ἔσται ἔτι» (Αποκ. 21,4). Πάντως, ἡ διατύπωση «ἔχω
τὰς κλεῖς τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ᾄδου» μπορεῖ νὰ δημιουργήσει τὴν ἐσφαλ
μένη ἐντύπωση ὅτι ὁ Θεὸς ὄχι μόνον εἶναι ὁ ἐλευθερωτὴς ἐκ τοῦ θανάτου, ἀλλὰ καὶ ὁ ἀποστέλλων εἰς θάνατον, ὅπως ἔχει μερικὲς φορὲς ὑποστηριχθεῖ λανθασμένα. Καὶ ὅμως, ἡ βιβλικὴ θεολογία κυριαρχεῖται ἀπὸ τὴν πεποίθηση ὅτι «ὁ Θεὸς θάνατον οὐκ ἐποίησεν, οὐδὲ τέμπεται ἐπ᾽ ἀπωλείᾳ ζώντων» (Σοφ. Σολ. 1,13) καὶ ὅτι «ὁ Θεὸς ἔκτισε τὸν ἄνθρωπον ἐπ᾿
ἀφθαρσίᾳ καὶ εἰκόνα τῆς ἰδίας ἰδιότητος ἐποίησεν αὐτόν· φθόνῳ δὲ
διαβόλου θάνατος εἰσῆλθεν εἰς τὸν κόσμον» (ib. 2,23-24). Επομένως,
ὁ Χριστὸς ἔχει τὰ κλειδιὰ τοῦ θανάτου καὶ τοῦ ἅδη μόνον ὡς ἐλευθερωτὴς ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας τους καὶ ὡς χορηγὸς ζωῆς. Κατὰ τοῦτο
νοεῖται καὶ ὡς ὁ κριτὴς τοῦ κόσμου μὲ τὴν ἔνδοξη Β' Παρουσία του, ἀφοῦ
οἱ ἄνθρωποι κρίνονται ἐκ τῆς δικῆς τους στάσεως ἔναντί του: ὅσοι μὲ τὸν
Χριστό, ὅσοι χωρὶς τὸν Χριστό.
Σχόλια στην Αποκάλυψη του Ιωάννη. Δημήτρης Μαυρόπουλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου