Η ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΥΠΟΣΤΑΣΕΩΣ «ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΠΡΟΣ ΠΡΟΣΩΠΟΝ» ΩΣ ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΣΚΗΣΕΩΣ ΜΑΣ.ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΑΧΑΡΩΦ

Ή άσκηση ώς αγώνας εναντίον τού θανάτου και υπέρ της ζωής εν Χριστώ, πού είναι ό όντως Ων. Ή υποστατική βάση της ασκήσεως μας. Το «πιστεύω» δεν είναι αφηρημένη ιδέα αλλά προσωπική αναφορά. Από την προσωπική παράσταση μπροστά στον Θεό ως τήν πρόσληψη όλου τού Άδάμ. Ή έκπτωση από τήν πίστη λόγω της τεχνικής προόδου. Ή ανάπτυξη μας δεν πραγματοποιείται με ψυχοφυσικά γυμνάσματα αλλά με τήν τήρηση των εντολών γιά τήν αφομοίωση της ζωής τού Χριστού.

Ευγνωμονούμε τον Κύριο, πού μάς αξίωσε να συναχθούμε και πάλι έδώ στο Όνομά Του.

Ή προσοχή μου σήμερα στρέφεται σε εκείνο πού αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό της χριστιανικής μας πίστεως. Σύμφωνα με τήν αποκάλυψη τού Θεού γιά τον Ίδιο τον Εαυτό Του, πού κείται ώς θεμέλιο της πίστεώς μας, Αύτός είναι ό αποκλειστικά όντως «’Ών», «’Εγώ ειμί ό Ων». Έκτος λοιπόν από Αυτόν κανένας και τίποτε δεν υπήρχε, όπως και περαιτέρω δεν υπάρχει άλλος έκτος από Αυτόν, σύμφωνα με τον προφητικό λόγο1. Αύτός δηλαδή είναι ό μοναδικός Ποιητής όλου τού ορατού και νοητού κόσμου.

Και χωρίς Αυτόν, κατά την έκφραση τού κατά Ίωάννην Ευαγγελίου, «έγένετο ούδέ εν o γέγονεν»2. Σε Αυτόν βρίσκεται ή ζωή του άνθρωπου. Ή θέση αύτή αποτελεί τη βασικότερη πλευρά της πίστεώς μας, πού πρέπει οπωσδήποτε να συλλάβουμε. Ή αποκάλυψη λέει ότι είμαστε τέκνα τού πρώτου Άδάμ, πού αθέτησε τη διαθήκη της Αγάπης μεταξύ τού Θεού Πατρός και του Άνθρωπου. Κάθε τόσο οι άνθρωποι αποπειρώνται να συλλάβουν με τον νου τους γιατί ό Κύριος επέτρεψε δίπλα στο δένδρο της άφθαρτης Ζωής να βρίσκεται το δένδρο της γνώσεως του Καλού και του Κακού. 'Η διαδικασία της δημιουργίας άφθαρτων θεών, φίλων και αδελφών του Χριστού, αποτελεί γιά μάς μυστήριο. Δεν είμαστε βέβαια εμείς πού θά κρίνουμε το «γιατί», αλλά επικεντρώνουμε τήν προσοχή μας στα γεγονότα. Αυτό έτσι είναι. Ό Αδάμ διέρρηξε τον σύνδεσμο με τον Θεό. Και εφόσον δεν υπάρχει άλλη πηγή ζωής, τότε βέβαια, μετά τήν πτώση στήν αμαρτία, άρχισε να ενεργεί ό θάνατος στο γένος των ανθρώπων. Ό απόστολος Παύλος λέει: «Δι’ ένός άνθρωπου ή αμαρτία εις τον κόσμον είσήλθε (και όλα τά έπακόλουθά της) και διά του ένός Χριστού ήρθε ή σωτηρία». 

Σε τί συνίσταται ή εν Χριστώ σωτηρία; Τυφλωμένοι από τήν αμαρτία αρχίσαμε να περπατούμε στο σκοτάδι της άγνοιας αμέσως μετά τήν έκπτωση από τήν κοινωνία μας με τον Θεό. Τώρα όμως όλος ό αγώνας μας έχει ώς σκοπό να άπομακρύνει από εμάς τήν αμαρτία, πού είναι αθέτηση της Πατρικής αγάπης, και στή θέση του θανάτου να μάς δοθεί ή Ζωή του Ίδιου του Θεού, σύμφωνα με το σχέδιό Του γιά τον άνθρωπο. Έτσι λοιπόν, παλεύοντας με κάθε εκδήλωση της αμαρτίας μέσα μας, αγωνιζόμαστε να ελευθερωθούμε από τις συνέπειες τού θανάτου. Πιστεύουμε στον Θεό πού είπε «Εγώ ειμί ό Ων» και ό Όποιος είναι Θεός προσωπικός. Σέ Αυτόν βρίσκεται ή Ζωή, σέ Αυτόν τά πάντα. Και έξω από Αυτόν όλα υπάρχουν μόνο κατά τήν ευδοκία Του.

Όταν περνάμε τις ή μέρες μας όπως αρμόζει σε μονάζοντες, δηλαδή με μετάνοια, τότε ό κάθε αγώνας, όλες οι προ-σπάθειες από τη δική μας πλευρά θά κατευθύνονται προς έναν μόνο στόχο: να μην αμαρτήσουμε. Ωστόσο, αυτές οι προσπάθειες αποτελούν ακόμη «αρνητικές» ενέργειες. Να μη διαπράξουμε αμαρτία είναι το ελάχιστο. Πρέπει επιπλέον ό Ίδιος ό Θεός να «έρθει και να σκηνώσει μέσα μας», γιά να ζήσει μέσα μας και να γίνει ή ζωή μας.

Γιατί εφιστώ τήν προσοχή σας στο θέμα αυτό; Διότι στον καιρό μας υπάρχουν πολλοί ανόητοι, διεστραμμένοι δρόμοι δήθεν προς το Απόλυτο, πού οδηγούν βέβαια σε βαθύτερο ακόμη σκότος αμαρτίας και θανάτου. Δεν υπάρχει ζωή χωρίς τον Θεό. Δεν υπάρχει άλλο φώς παρά μόνο ό Θεός, πού είναι «Φώς, εν Ω σκοτία ούκ έστιν ούδεμία». Επομένως, όλη ή προσπάθειά μας κατευθύνεται στο να μάς δωρίσει ό Θεός τη Ζωή Του. Και γιά μάς τούς χριστιανούς διδάσκαλος και οδηγός σε όλα είναι ό Χριστός.

Μόλις ψάλαμε τήν προσευχή προς το Άγιο Πνεύμα: «Ό θησαυρός των αγαθών και Ζωής [άκηράτου]* χορηγός, έλθέ και σκήνωσον εν ήμίν». Ό Λόγος του Πατρός, πού ήρθε σε μάς εν σαρκί, και το Πνεύμα το Άγιο, πού κατέβηκε υπό μορφή πύρινων γλωσσών στους Αποστόλους και σε μάς τούς πιστούς, είναι Θεός προσωπικός και όχι γενικά κάποιο απρόσωπο κοσμικό φαινόμενο. Γι’ αυτό είναι αδύνατον να περιοριστούμε στο να πάρουμε απλώς τη φύση τού άνθρωπου, όπως αύτή είναι, και μέσω διαφόρων ασκήσεων και διαλογισμών να αναπτύξουμε τις φυσικές ικανότητες της. Δεν έχουμε αυτό τον σκοπό. Ή οδός αύτή δεν οδηγεί στή σωτηρία. Στήν προσευχητική μας στάση πάντοτε παρουσιαζόμαστε ώς πρόσωπα ένώπιον τού Προσώπου τού Θεού. Και αυτό δεν πρέπει να το στερούμαστε.

Ό Κύριος είπε: «Χωρίς εμού ού δύνασθε ποιεΐν ουδέν». Γιατί; Διότι σε Αυτόν περιέχεται το αιώνιο είναι μας, σε Αυτόν επίσης και με τη δύναμή Του έχουμε και το πρόσκαιρο είναι, δηλαδή τήν ορατή και αισθητή ύπαρξή μας. Όλα προέρχονται από Αυτόν. Πάντοτε λοιπόν ή στάση μας οφείλει να είναι προσωπική, πράγμα πού εκφράζεται στο Σύμβολο της Πίστεως, όπου οι Πατέρες έδωσαν σύντομη έκθεση των βάσεών της.

Το Σύμβολο της Πίστεως αρχίζει με τη λέξη «Πιστεύω ...». Στρέψτε τήν προσοχή στο αξιοσημείωτο αυτό φαινόμενο: Δεν λέμε «πιστεύομεν» γενικά, όχι! Αλλά εγώ λέω στον Θεό: «Πιστεύω εις ένα Θεόν, Πατέρα...». Αν όμως το λέμε αυτό συνειδητά, τότε όλα τα υπόλοιπα λόγια αυτού τού Συμβόλου οφείλουμε να τα διατηρούμε ώς προσωπική μας πεποίθηση. Ό καθένας από εμάς έχει τιμηθεί ώς πλήρης εικόνα τού Θεού. Και το κάθε πρόσωπο, ό κάθε άνθρωπος, επιβάλλεται να φέρει μέσα του τα πάντα, και τον Θεό και τον κτιστό κόσμο. Όταν σκεφτόμαστε σταθερά με τη διάθεση αύτή γιά τον Θεό ημέρα και νύχτα, τότε όλα αποκτούν μέσα μας κάποια «συνοχή». Και αύτή γίνεται στο Όνομα τού Χριστού: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ τού Θεού τού Ζώντος, ό αϊρων τήν αμαρτίαν τού κόσμου, έλέησον ή μάς». Επικαλούμαστε το Όνομά Του με τη συνείδηση της προσωπικής μας ευθύνης γιά κάθε έργο μας και γιά κάθε κίνηση της καρδιάς μας. Οφείλουμε λοιπόν να απορρίψουμε κάθε αφηρημένη «θεωρία». Οποιαδήποτε «θεωρία» αποτελεί αμαρτία. Καμιά φορά στον ησυχασμό παραχωρείται κάποια «παρέκβαση», με σκοπό μόνο να δοθεί εξήγηση πού είναι ή καρδιά ή ό νους μας. Γιατί όταν ή καρδιά είναι φυσιολογικά υγιής, τότε ό άνθρωπος δεν τήν αισθάνεται• είναι σαν αύτή να «μην υπάρχει». Όταν όμως ό άνθρωπος ερεθιστεί και καταπονηθεί, αρχίζει να θυμώνει και τότε καταλαβαίνει πού βρίσκεται ή «καρδιά» του. Αλλιώς, άν έρωτηθεϊ το παιδί «πού είναι ή καρδιά σου;», θά δείξει: «έδώ», στο στέρνο.

Συγχωρήστε με, επαναλαμβάνω και πάλι. Παρακαλώ, ώς τήν τελευταία σας αναπνοή να μη χάσετε τήν τέχνη της ασκήσεως μας και τήν ορθόδοξη προσευχή, δηλαδή τη συ-νεχή παράσταση πρόσωπο με Πρόσωπο...

Το εγχείρημα αυτό είναι απίστευτα μεγαλειώδες. Δεν πρέπει να εκπλησσόμαστε πού πολλοί εκπίπτουν από τήν πίστη στον Χριστό. Είναι υπερβολικά μεγάλο πράγμα. Ή τεχνολογική πρόοδος από μόνη της δεν αποτελεί πρόοδο. Διαβάζοντας τούς αρχαίους Πατέρες μας βλέπουμε ότι ζούσαν με τον Θεό ασυγκρίτως βαθύτερα από άσο οι σύγχρονοί μας άνθρωποι. Συνεπώς ή τεχνολογική «πρόοδος», απαραίτητη για τη φυσική ύπαρξη της ανθρωπότητας, δεν αποτελεί κάτι «ανώτερο» σε σχέση με τήν αποκάλυψη του Θεού.

Θά περάσουμε τη ζωή ώς τήν τελευταία αναπνοή μας με τη συνείδηση ότι ό Θεός μάς βλέπει, έτσι πού τίποτε να μην είναι γιά μάς απρόσωπο, χωρίς ψυχοσωματικές ασκήσεις πού μπορούν να συνεργήσουν στή μία ή στήν άλλη «ανάπτυξη» μέσα μας. Γιά παράδειγμα, οι αθλητές αναπτύσσονται σωματικά, ό διανοούμενος άνθρωπος αναπτύσσεται διανοητικά με τον επιστημονικό μόχθο. Είναι λοιπόν δυνατόν να αναπτύξει κάποιος ιδιαίτερα τη διάνοια ή να αναπτύξει το σώμα και να γίνει μεγάλος αθλητής, αλλά να παραμένει άμαθής άνθρωπος. ’Άν ζούμε σύμφωνα με τις εντολές τού Θεού, τότε μπορεί να μάς προκύψει και ή διαδικασία διανοητικής αναπτύξεως, ακόμη και σωματικής. Ωστόσο αύτή δεν είναι ή δική μας «τεχνική». 'Η δική μας καλλιέργεια είναι επακόλουθο της πίστεως και της προσευχής μας. Ή συνεχής παράσταση ένώπιον τού Θεού οδηγεί στο να ζούμε εσωτερικά προσλαμβάνοντας συνεχώς τη Ζωή, πού εκπορεύεται από τον Ίδιο τον Θεό. Και σε αυτό έγκειται ή προσπάθειά μας: ή Ζωή του Θεού να γίνει δική μας ζωή.

Πρέπει επίσης να προειδοποιήσουμε τούς νέους ανθρώπους ότι στον καιρό μας πολλοί βιάζονται πολύ γρήγορα να αποκτήσουν παγκόσμια και υπερκόσμια συνείδηση, δηλαδή θεία. Ή οδός μας είναι βραδεία. Εμείς πού κληρονομούμε από τούς γονείς μας τον θάνατο λόγω της αμαρτίας δεν αναγεννιόμαστε αμέσως. Πώς να νικήσουμε τον θάνατο αυτό; Όσο και άν φαίνεται παράδοξο, ή μέθοδος -ή προσπάθεια να περνούμε τήν κάθε ημέρα χωρίς αμαρτία- θά οδηγήσει στή γνώση τού Απολύτου Θεού, πού είναι ανέφικτη γιά τήν ανθρώπινη επιστήμη, γιατί θά αποδειχτεί συνέπεια της ενεργείας του Ίδιου του Θεού. Επομένως, πρέπει να είμαστε υπομονετικού πέντε χρόνια είναι λίγα, δέκα χρόνια είναι πάλι λίγα, είκοσι, ακόμη δεν αρκούν, σαράντα, και αυτά μπορεί να μην αρκέσουν• πρέπει επί μακρόν να υπομένει κάποιος και ποτέ να μην παραδοθεί. Είναι ανιαρό, αλλά δεν πρέπει να παραδοθούμε.

Επαναλαμβάνω ακόμη μία φορά, γιά να καταστεί σα-φέστερη ή βασική ιδέα του σημερινού λόγου: στον προσωπικό Θεό τίποτε δεν είναι απρόσωπο. Στή ζωή μας λοιπόν οφείλουμε να γίνουμε πρόσωπα κατ’ εικόνα του προσωπικού Θεού, ικανά να φέρουμε μέσα μας τα πάντα, και τη ζωή τού κόσμου και τη χάρη του Θεού, δηλαδή τήν αιώνια ζωή.

Να ελέγχετε τον εαυτό σας, ώστε να μην υπάρχει τίποτε το απρόσωπο. Οφείλουμε να ζούμε ώς πρόσωπα, υπεύθυνα γιά κάθε μας ενέργεια, γιά κάθε μας σκέψη. Όταν όμως έρθει ή προσευχή, πού ό Κύριος έδωσε στον πατέρα μας Σιλουανό, τότε ό άνθρωπος μπορεί να πει: «Νυν εν Σοι, Χριστέ, και εγώ είμι». Έτσι από τα τελείως μικρά πράγματα προκύπτει ένα απίστευτα μεγάλο άποτέλεσμα, πού ύπερ- βαίνει τα όρια κάθε σχετικού.

Στήν εποχή μας οι θεολόγοι είναι απασχολημένοι με το πρόβλημα του προσώπου. Και ή επιστημονική ψυχολογία και ή φιλοσοφία ασχολούνται με το ίδιο αυτό πρόβλημα. Γιά μάς όμως το πρόβλημα αυτό έχει λυθεί προ πολλού. Με ποιόν τρόπο λύθηκε; Βλέπουμε τον Χριστό και βλέπουμε τις ενέργειες Του. Πήρε επάνω Του τις αμαρτίες όλου του κόσμου, προσευχήθηκε στον κήπο της Γεθσημανή, ανέβηκε στον Γολγοθά. Αύτός είναι ό Άνθρωπος Πρόσωπο! Όταν λέει: «Θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον», μάς καλεί στήν ίδια ακριβώς νίκη πού πραγματοποίησε ό Ίδιος.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.

ΟΙΚΟΔΟΜΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΝΑΟ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΜΕΣΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΣΤΟΥΣ ΑΔΕΛΦΟΥΣ ΜΑΣ. ΤΟΜΟΣ Β .ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ ΣΩΦΡΟΝΙΟΥ ΣΑΧΑΡΩΦ  . ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΤΙΜΙΟΥ ΠΡΟΔΡΟΜΟΥ ΕΣΣΕΞ ΑΓΓΛΙΑΣ.