Βιβλικές ερμηνευτικές αρχές στις ομιλίες του πατέρα CLEOPA HLIE

Προϋποθέσεις μελέτης της Αγίας Γραφής

Στα κείμενα του ο π. CLEOPA υποστηρίζει ότι όλοι δεν πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για να κατανοήσουν το βιβλικό κείμενο, διότι είναι απαραίτητα τα εξής:

α'. μία καλή γνώση των ιστορικών γεγονότων που περιέχει η Αγία Γραφή

β'. μία διαρκή αναφορά του ερμηνευτή στην πατερική παράδοση και

 γ'. μία βαθύτατη συνείδηση ότι η κατανόηση γίνεται εφικτή μόνο με το φωτισμό του Αγίου Πνεύματος . Διότι η Αγία Γραφή διαβάζετε με προσευχή, κατά την μαρτυρία του Οσίου Ισαάκ του Σύρου «Από τα λόγια των μυστηρίων που υπάρχουν στη Θεία Γραφή να μην πλησιάζεις χωρίς προσευχή, αλλά να ζητάς τη βοήθεια του Θεού».

 Και πάλι ο ίδιος λέγει «Να λογίζεις τη προσευχή σαν κλειδί των αληθινών νοημάτων που υπάρχουν στις θείες Γραφές»

Παρ' όλο ότι η ανάγνωση των Γραφών είναι μια υποχρέωση κάθε χριστιανού, δεν υποχρεώνονται όλοι να την ερμηνεύσουν ιδιαίτερα, όταν δεν έχουν ούτε την απαραίτητη γνώση ή την πνευματική δύναμη.

«Άρα, αδελφοί μου, μπορούν όλοι να απασχοληθούν με την ανάγνωση των Αγίων Γραφών; Ναι, μάλιστα! Αλλά μπορούν όλοι να κατανοήσουν τις Αγίες Γραφές; Όχι όντως. Και γιατί λέω αυτό το πράγμα; Γιατί μέσα στις Γραφές «υπάρχουν μερικά δυσνόητα σημεία τα οποία οι αμαθείς και ταλαντευόμενοι τα διαστρεβλώνουν. Το ίδιο κάνουν και με την υπόλοιπη Γραφή, με αποτέλεσμα να προκαλούν την καταστροφή τους, εν αίς δυσνόητα τίνα, ά οι αμαθείς και αστήρικτοι στρεβλούσιν ως και τας λοιπάς γραφάς προς την ιδίαν αυτών άπώλειαν...» (β' Πέτρου 3, 16). Επομένως πρέπει να ξέρουμε ότι όχι οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα ή την κλήση να Καταλάβει και να εξηγεί την Αγία Γραφή, αλλά μόνο η Εκκλησία διαμέσου των προσώπων στα οποία έχει εμπιστευθεί ο Θεός αυτή τη κλήση. Γιατί μέσα στη Εκκλησία δεν έχουν όλοι την ίδια κλήση και το ίδιο χάρισμα» .

Η ανάγνωση της Αγίας Γραφής είναι απαραίτητη και φέρει πολύ ωφέλεια για κάθε χριστιανό, γιατί «έχει το χάρισμα να συνενώνει (συγκεντρώνει) το μυαλό που πάντα διασκορπίζεται και περιπλανιέται από τα μάταια και άχρηστα πράγματα»  διότι «κατά δε τρόπον ή σάλπιγξ βοώσα έπισυνάγει τους στρατιώτας, ούτω και ει θείαι Γραφαι βοώσαι προς ημάς, έπισυνάγουσιν ημών τους λογισμούς εις φόβον Θεού. Και γάρ είσιν οι λογισμοί ημών δίκην στρατιωτών πολεμούντες προς τούς εχθρούς τού Βασιλέως» . «Αι θείαι Γραφαί διεγείρουσί σου την προθυμίαν εις τό αγαθόν, και άνδρίζουσί σε κατά τών παθών» .

Παρ' όλα αυτά υπάρχει μέσα στη απλή ανάγνωση της Αγίας Γραφής ένας μεγάλος πειρασμός, μια παγίδα, σε δύο στάδια•

α'. Το να βασίζεται κανείς χωρίς ένα «παιδαγωγό» περισσότερα στο μυαλό του και να αρχίσει να καυχιέται, πιστεύοντας ότι καταλαβαίνει το κείμενο που διάβασε, διότι «είναι υπερηφάνεια να μην ζητούμε νουθεσία όταν δεν ξέρουμε κάτι και δεν μπορούμε να καταλαβαίνουμε τη την Αγία Γραφή»  και

β'. Το δεύτερο στάδιο του πειρασμού, όταν διαβάζουμε την Αγία Γραφή, σημειώνει ο π.  CLEOPA  «έρχεται όταν κάποιος προσπαθεί να διερευνήσει τις Γραφές, χωρίς να έχει την κατάλληλη πνευματική ηλικία». «Μια τέτοια διερεύνηση προέρχεται από περηφάνια και, αν ο άνθρωπος δεν θα σταματήσει απ' αυτή, υποπίπτει στη μωρία, στη βλασφημία και στην αίρεση, κατά την μαρτυρία του οσίου Εφραίμ του Σύρου.

 Ο άγιος Μακάριος ο Μέγας δείχνει πως ένα είδος δαιμόνων ονομάζονται αρχικόνοι , και αυτοί είναι οι φιλόσοφοι και οι θεολόγοι της κόλασης . Αυτοί γνωρίζουν απ' έξω τις Γραφές και μπαίνουν στα μυαλά των υπερήφανων και ερευνητικών ανθρώπων, διδάσκοντας τους το κείμενο της Γραφής, όχι όμως την αλήθεια της Εκκλησίας του Χριστού- τους διδάσκουν μια διαστρεβλωμένη και αυθαίρετη αλήθεια, οδηγώντας τους στις αιρέσεις, όπως συνέβηκε με Αρειο, Μακεδόνιο, Νεστόριο, τον Ωριγένη και άλλους».

Ο άγιος Γρηγόριος Νύσσης λέει πως η Αγία Γραφή έχει κόκαλα, δηλαδή σκληρά χωρία, και κανείς απ' αυτούς τους οποίους έχουν δόντια γάλακτος στη κατανόηση τους, ας μην έχει το θάρρος να σπάσει τα κόκαλα της Γραφής, γιατί θα σπάσει τα παιδικά δόντια του μυαλού του και θα βρίσκει κίνδυνο αντί ωφέλεια . Η Αγία Γραφή είναι η πηγή χωρίς τέλος της σοφίας του Θεού και απ' αυτή τη πηγή καλό είναι να βγάλουμε από λίγο, για να χαλαρώσουμε την πνευματική μας δίψα.

Η Αγία Γραφή είναι πηγάδι, από το οποίο ο σοφός άνθρωπος βγάλει νερό με το «κουβά», παίρνει από το «κουβά» με τη κανάτα, από την κανάτα με το ποτήρι και έτσι, με μέτρο, πίνει και δεν προσπαθεί να ρουφήξει με μια φορά ολόκληρο το πηγάδι ή ολόκληρο το κουβά» , υπογραμμίζει ο π. CLEOPA

 «Η Αγία Γραφή είναι μια πνευματική θάλασσα χωρίς βυθό και κανείς απ' αυτούς που δεν ξέρουν να κολυμπούν μέσα στα πνευματικά νοήματα ας μην προσπαθεί να βυθισθεί μέσα σ' αυτή περισσότερο από τις δυνάμεις κατανόηση του, γιατί θα πνίγει και θα χαθεί ο εαυτό του» .

Από τα προηγούμενα μπορούμε να συμπεράνουμε κάποιες πολύ σημαντικές διαπιστώσεις για την ερμηνευτική προσέγγιση του π. CLEOPA η οποία βρίσκεται στη πατερική γραμμή.

α. Η ερμηνεία της Γραφής είναι μια συνεργία. Μόνον ο άνθρωπος, ο φωτισμένος από το Θεό, μόνο αυτός που έχει το άνωθεν χάρισμα μπορεί να ερμηνεύει τη Γραφή και να οικοδομεί τα άλλα μέλη της Εκκλησίας.

β. Η ερμηνεία γίνεται πάντοτε βαθμιαία, από το λίγο προς το πολύ, τόσο ως προς το κείμενο, όσο και ως προς την κατανόηση.

γ. Για να μπορεί κανείς να καταλαβαίνει την Αγία Γραφή χρειάζεται ένα πνευματικό οδηγό (παιδαγωγό), ο οποίος πρέπει ο ίδιος να γνωρίζει καλά την Αγία Γραφή, την Ιερά Παράδοση και τους ιερούς κανόνες.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ. Η ΟΜΙΛΗΤΙΚΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΗΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ.

ΚΑΤΑ ΤΟ Β ΜΕΣΩ ΤΟΥ 20 ΑΙΩΝΑ.

PREDA IONEL SABINΤ ΤΜΗΜΑ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ.