HANS KILLIAN. ΠΙΣΩ ΜΑΣ ΣΤΕΚΕΙ Ο ΘΕΟΣ..MORS IN TABULA. Ό θάνατος τον αρρώστων πάνω στό χειρουργικό τραπέζι, είναι ο φόβος των χειρουργών. Ποτέ δεν νιώθουμε περισσότερο πόσο αμφίβολη είναι ή άξια τής ιατρικής τέχνης, από τις στιγμές πού ο μεγάλος Κύριος της ζωής και τον θανάτου ξεπροβάλλει από πίσω μας, μέσα από την σκιά, σηκώνει τό χέρι, σταματά τις δραστήριες προσπάθειές μας, και καλεί τον άρρωστο που βρίσκεται μέσα στα χέρια μας, σ’ εκείνο τό Βασίλειο, από όπου κανείς δεν ξαναγυρίζει πια..

MORS IN TABULA. Ό θάνατος τον αρρώστων πάνω στό χειρουργικό τραπέζι, είναι ο φόβος των χειρουργών. Ποτέ δεν νιώθουμε περισσότερο πόσο αμφίβολη είναι ή άξια τής ιατρικής τέχνης, από τις στιγμές πού ο μεγάλος Κύριος της ζωής και τον θανάτου ξεπροβάλλει από πίσω μας, μέσα από την σκιά, σηκώνει τό χέρι, σταματά τις δραστήριες προσπάθειές μας, και καλεί τον άρρωστο που βρίσκεται μέσα στα χέρια μας, σ’ εκείνο τό Βασίλειο, από όπου κανείς δεν ξαναγυρίζει πια.

Κάποιο βράδυ, ύστερα άπό μια διάλεξι σε μια μεγάλη πόλι της Δυτικής Γερμανίας, μέ πλησίασαν δυο νεαροί γιατροί. Μου συστήθηκαν σάν παλαιοί άκροαταί των παραδόσεών μου, καί μου φανέρωσαν γελώντας, ότι αυτοί ήταν εκείνοι πού μου είχαν κάποτε έκφράσει κατά έναν περίεργον τρόπον τον θαυμασμό τους Ύστερα άπό μια έγχείρησι ένώπιον ολων των φοιτητών, κατά τήν οποίαν είχα άφαιρέσει έναν ογκο του νεφρού, μεγέθους κεφαλής εμβρύου, είχαν βάλει στά κρυφά μιάν ολόκληρη δάφνη μέ τη γλάστρα της στό μικρό μου κόκκινο αυτοκινητάκι.

Θυμήθηκα πράγματι το γεγονός εκείνο και άκόμη μέσα στήν άνάμνησί μου ένιωσα έκείνη τήν πικρή γεύση πού μου είχε αφήσει τότε αύτή ή πομπώδης έκδήλωσις των φοιτητών μου.

Τό Σάββατο άρχισε στήν κλινική, όπως πάντα, μέ τό μάθημα μετά έπιδείξεως άσθενών. Ό καθηγητής θά εγχείριζε ό ίδιος δυο ολόκληρες ώρες μπροστά στούς φοιτητάς μερικές ιδιαίτερα εντυπωσιακές περιπτώσεις. Συγκατελέγετο μεταξύ τών χειρουργών τής παλαιάς σχολής, πού δεν έφοβοΰντο νά κάνουν κοινωνούς τούς φοιτητάς τους τών δραματικών γεγονότων πού περίκλείει μιά έγχείρησις. Χρειαζόταν βέβαια γι’ αυτό άρκετό θάρρος. Γιατί ό άνθρωπος πού στεκόταν δίπλα στό χειρουργικό τραπέζι έπρεπε νά έγγυηθή γιά τήν ορθότητα τής διαγνώσεως, πού είχε τεθή προηγουμένως, ένώ εκατοντάδες άπό προσεκτικά νεανικά μάτια παρακολουθούν άγρυπνα κάθε μιά του κίνησι και καταγράφουν κάθε άτύχημα, κάθε δυσκολία, κάθε άργοπορία, κάθε λάθος.

Θεωρώ ακόμη και τώρα ως υποδειγματική τήν άμεση παρακολούθησι μιας έγχειρήσεως άπό τούς φοιτητάς, άν και τά χειρουργικά φίλμς έν τω μεταξύ έχουν έπιφέρει άρκετές άλλαγές. Βέβαια, ή έπίδειξις μιας κινηματογραφημένης έγχειρήσεως εχει τά μεγάλα πλεονεκτήματά της : μπορεί κανείς μέ φωτογραφίες έκ του πλησίον νά κάμη πιο καθαρές μερικές φάσεις της έγχειρήσεως, άλλά μπορεί και νά κόψη τά μέρη όπου γίνονται λανθασμένοι χειρισμοί ή παρεμβάλλονται απρόβλεπτα ενδιάμεσα γεγονότα. Άπ’ αυτό προέρχεται ή έντύπωσις μιας τελειότητος, πού έκείνη τήν ώρα καταπλήσσει βέβαια τον άρχάριο, όμως άργότερα, οταν ό ίδιος βρεθή μπροστά στο χειρουργικό τραπέζι και δή ότι έκτίθεται σέ άπρόβλεπτες συμπτώσεις κατά τήν διάρκεια τής έγχειρήσεως, μπορεί νά τόν φέρη σέ δύσκολη θέσι. Στήν χειρουργική σχολή άπό όπου προήλθα έγώ έπέμεναν στήν βασική ιδέα ότι: ό διδάσκων οφείλει νά έμφανίζεται έμπρός στους φοιτητάς του και νά χειρουργή. Αύτό θά παρείχε τό βίωμα τής έγχειρήσεως. Αυτήν τήν βασική αντίληψη άντιπροσώπευε και ό καθηγητής μου.

Γιά μιά τέτοια έγχείρησι—έπίδειξι στήν παράδοσι ή σέ ενα συνέδριο είναι άναγκαία μιά φροντισμένη όργάνωσις. Τό δύσκολο είναι νά καθορίση κανείς τά χρονικά όρια τής έγχειρήσεως άπό πρίν. Γιατί κανείς δέν μπορεί νά καθορίση άκριβώς άπό πρίν τήν διάρκεια μιας έγχειρήσεως. Φυσικά ύπάρχουν ώρισμένοι κανόνες γιά κάθε έγχείρησι, άλλά μπορούν πάντοτε νά παρουσιαστούν άπρόοπτα.

Οταν τελειώσουν τά προκαταρκτικά τής άναπτύξεως του θέματος, τότε ξετυλίγονται έπάνω στήν σκηνή της χειρουργικής αιθούσης τά γεγονότα σύμφωνα μέ ένα καθορισμένο τυπικό. Κάθε φορά είναι τό ίδιο θέαμα, άλλά άν καί πολύ γνωστό, νιώθεις κάθε φορά νά σέ απορροφά τό αισθητικό θέλγητρο τής σκηνής.

Στήν άρένα, κάτω άπό τό εκτυφλωτικό φως των προβολέων στέκεται ό καθηγητής περιστοιχιζόμενος άπό τό επιτελείο των πιό στενών του συνεργατών.Ολοι φορούν λευκές μπλούζες. Γενικά όλόκληρη ή πελώρια αίθουσα λάμπει σ’ ένα έκτυφλωτικό άσπρο. Είναι ή «άποστειρωμένη άτμόσφαιρα της χειρουργικής», πού περιβάλλει τούς νεαρούς άκροατάς καί δέν ύπάρχει σχεδόν κανένας πού νά ξεφεύγη άπό την έπίδρασι αύτής της έντυπώσεως. Οί φοιτηταί κάθονται στά καθίσματά τους, στριμωγμένοι ό ένας κοντά στόν άλλον, σχηματίζοντας ήμικύκλιο μέχρι τήν κορυφή του άμφιθεάτρου, άκριβώς άντίκρυ άπό τό χειρουργικό τραπέζι.

Κατόπιν φέρνουν μέσα τόν άσθενή. 'Ο καθηγητής τόν παρουσιάζει, εξηγεί τήν περίπτωσι καί περιγράφει τήν έγχείρησι πού θά έπακολουθήση. Αυτό γίνεται μέ μιά σχετική άνεσι. Ό καθηγητής πλένεται, ένώ μιλά πρός τούς άκροατάς του πού ακούνε μέ έντασι. Στό μεταξύ παίρνουν πάλι έξω τόν άρρωστο καί τόν προετοιμάζουν στήν προπαρασκευαστική αίθουσα πού είναι δίπλα στό άμφιθέατρο.

Ό καθηγητής διδάσκει ακόμη, όταν τά λευκά θυρόφυλλα άνοίγουν καί φέρνουν γιά δεύτερη φορά τόν άσθενή μέσα. Τώρα είναι ξαπλωμένος στό χειρουργικό τραπέζι, είναι ναρκωμένος καί τό σώμα του έχει σκεπαστή μέ λευκά πανιά.

Μιά πομπή άδελφών καί βοηθών μέ λευκές μπλούζες, λαστιχένια παπούτσια, λαστιχένιες ποδιές, λαστιχένια γάντια αποτελούν τήν συνοδεία του ναρκωμένου άρρώστου.

Κατόπιν άκολουθουν τά τραπέζια μέ τά εργαλεία, τά τολύπια, τις γάζες και τό ύλικό ραφής. Τοποθετούνται έτσι, ώστε ό καθηγητής θά χρειαστή μόνον νά πλησιάση γιά νά άρχίση τήν έγχείρησι. Τό δυνατό φώς τών χειρουργικών προβολέων στρέφεται στό μικρό έλεύθερο εγχειρητικό πεδίο. Βοηθοί καί άδελφές παραμερίζουν γιά νά μπορούν οί φοιτηταί άπό τά καθίσματα τού άμφιθεάτρου νά βλέπουν έλεύθερα τό εγχειρητικό πεδίο.

Καί τό πρωί έκείνου τού Σαββάτου είχε γιά μένα ή κλινική μας τήν συνηθισμένη εικόνα μιας «μεγάλης ήμέρας εγχειρήσεων». Ό καθηγητής είχε ορίσει γιά πρώτη μιάν έγχείρησι στομάχου. 'Η αιτία των πόνων, άπό τούς όποιους ο άσθενής προ πολλού καιρού ύπέφερε, δέν ήταν σαφής, καί μόνον αφού ανοίχτηκε ή κοιλιακή χώρα στή μέση γραμμή, άνεκάλυψαν έναν άβαθή εκτεταμένο καρκίνο στην περιοχή τής εξόδου τού στομάχου. Αύτό πράγματι δέν το είχε κανείς υπολογίσει. Επειδή, ούτε οί άκτινογραφίες ούτε καί οί χημικές εξετάσεις είχαν δώσει ακριβή σημεία αυτής τής καταστάσεως.

Ό καρκίνος έπρεπε έξάπαντος να άφαιρεθή ριζικά—μια έπέμβασις, πού τό συντομώτερο διαρκεί μιάμιση ώρα. Ετσι όμως άνατρεπόταν ολόκληρο το πρόγραμμά μας, έφ’ όσον ή δεύτερη έγχείρησις, πού βρισκόταν δίπλα, ήταν ή άφαίρεσις ένός ύπερνεφρώματος, ενός μεγάλου κακοήθους όγκου τού νεφρού, πού θά χρειαζόταν κι’ αύτή αρκετή ώρα.

'Η χειρουργική των νεφρών ήταν ή ιδιαίτερη συμπάθεια τού καθηγητού. 

Είχε κρατήσει ό ίδιος αύτή τήν έγχείρησι καί τήν είχε διαλέξει για τις παραδόσεις. 'Ο ασθενής ήταν μερικές ημέρες στην κλινική μας καί ό καθηγητής είχε άπό το προηγούμενο μάθημα μιλήσει στούς φοιτητάς του επί τής είκόνος τής νόσου καί για τα διάφορα άποτελέσματα των έξετάσεων. Είχε έπιδείξει καί τις ακτινογραφίες. Γιατί μπορούμε νά κάνουμε ορατά τήν πύελο καί τούς κάλυκας των νεφρών μέ μιά σκιερά ουσία πού δέν διαπεράται άπό τις ακτίνες καί έτσι μπορούμε νά καταλάβουμε πολλές νοσηρές άλλοιώσεις.

Τώρα λοιπόν οί φοιτηταί έπρεπε νά παρακολουθήσουν καί τήν άφαίρεσι τού όγκου. Αλλά για τις παραδόσεις στήν αίθουσα τών έγχειρήσεων διετίθεντο μόνον δυό ώρες καί μέ τις άπρόβλεπτες περιπλοκές, στήν πρώτη περίπτωσι, ό καθηγητής δέν προλάβαινε. Σύντομα άπεφάσισε : «Τό ύπερνέφρωμα θά τό χειρουργήση ό επιμελητής». Και αυτός ό επιμελητής ήμουν εγώ.

Είπε νά μέ φωνάξουν. Άπό τήν αίθουσα τής προπαρασκευής μπήκα στό κατάμεστο άμφιθέατρο καί μέ ύποδέχτηκαν οί φοιτηταί μέ χαρούμενα άλλα πνιγμένα ποδοκροτήματα, διότι τέτοιου είδους έκδηλώσεις αισθημάτων τών άκροατών είναι άπηγορευμένες στό χειρουργείο γιά νά μήν σηκώνεται σκόνη.

Ό καθηγητής μέ ρώτησε άμέσως:

Θά θέλατε σέ ένα δεύτερο τραπέζι νά έγχειρήσετε τόν όγκο του νεφρού ; 

Δέν μπορώ νά τελειώσω σύντομα άπό τήν περίπτωσί μου

Συγκατένευσα όπως ήταν αυτονόητο μέ χαρά. Εξαφανίστηκα άμέσως, πλύθηκα καί είπα νά ετοιμάσουν τόν άρρωστο γιά τήν έγχείρησι. Υστερα άπό είκοσι λεπτών προετοιμασία τόν οδηγούσαν βαθιά ναρκωμένο καί μέ μιά ικανοποιητική χαλάρωσι, στό άμφιθέατρο.

Ό καθηγητής μετακινήθηκε κάπως πρός τό πλάϊ μέ τήν ομάδα του. Εμείς πήραμε θέσι δίπλα του. Έριξα ένα τελευταίο έξεταστικό βλέμμα στό χειρουργικό πεδίο στήν δεξιά πλευρά του ασθενούς, πού ήταν ξαπλωμένος πρός τά άριστερά μέ μιά έλαφρά κάμψι. Ψηλάφησα άλλη μιά φορά τόν μεγάλο καί σκληρό όγκο, πού γέμιζε ολόκληρο τόν χώρο μεταξύ της δωδεκάτης πλευράς καί της λεκάνης.

Κατόπιν πήρα πιά τό μαχαίρι καί τό έσυρα σάν άστραπή άπό τό πλάϊ πρός τά κάτω, μεταξύ τών κατωτέρων πλευρών καί της λεκάνης. Τό κοφτερό νυστέρι χώρισε σέ μήκος σχεδόν είκοσι έκατοστών τό δέρμα, ξεχώρισε τό λίπος καί τούς συνδετικούς ιστούς άπό κάτω καί πέρασε μέσα άπό τις τρεις μυϊκές στοιβάδες.

Εγινε ορατή κιόλας ή θέσις πού βρισκόταν ό νεφρός μέσα άπό ένα μικρό άνοιγμα. Άπό μερικά αγγεία τών μυών έτρεξε αίμα. Τά έπιασα μέ λαβίδες καί τά έδεσα γρήγορα. Τώρα ό δρόμος ήταν έλεύθερος. Μπορούσα νά διευρύνω αρκετά τό μικρό άνοιγμα στό βάθος χωρίς νά πληγώσω τό περιτόναιο, νά βάλω τά μεγάλα στρογγυλά άγκιστρα καί νά ευρύνω τό εγχειρητικό πεδίο. "Ετσι έφτασα κιόλας στόν πελώριο όγκο. Ηταν ένας φρικτός όγκος, ήβώδης, πολύ σκληρός, προσκολλημένος σάν καρκίνος έπί του φλοιού του νεφρού. Είχε άσχημη οψι.

Νεκρική σιγή στήν μεγάλη αίθουσα. Ολοι κύτταζαν έντονα τό τραύμα καί τόν πελώριο ογκο.

Άπό πίσω μποροϋσε τό χέρι νά άνασηκώση πολύ καλά τόν όγκο άπό τό μυϊκό ύπόστρωμα. Αλλά τό ξεκόλλημά του άπό έμπρός, άπό τό περιτόναιο, καί κυρίως άπό έπάνω, άπό τήν περιοχή των έπινεφριδίων, κάτω άπο το διάφραγμα, φαινόταν δύσκολο καί έπικίνδυνο. Μέ τα χέρια μόλις μπορούσε κανείς νά πιάση το πίσω μέρος αυτού του πελώριου πράγματος. Έφραζε τον δρόμο, εάν μπορεί κανείς νά πή κάτι τέτοιο.

Σιγά καί προσεκτικά έπρεπε νά άπελευθερώσω πολυάριθμες Ισχυρές συμφύσεις. Επρεπε διαρκώς νά δένω αίμορραγοϋντα αγγεία. Αυτό κράτησε ίσως δέκα λεπτά. Επειτα μπορούσα νά βλέπω έλεύθερα τον μίσχο του νεφρού. Αυτό ήταν ενα μεγάλο κέρδος γιατί σ’ αυτήν τήν θέσι έκβάλλουν τά μεγάλα αγγεία στά νεφρά, ή νεφρική άρτηρία και οί φλέβες, πού οδηγούν κατ’ ευθείαν πάλι το αίμα από τούς νεφρούς στήν καρδιά. Καί από έδώ επίσης είναι ή είσοδος προς τήν πύελο των νεφρών, όπου συγκεντρώνονται τά ούρα, γιά νά τρέξουν προς τήν κύστη μέσα από τούς ουρητήρες.

Ό μεγάλος όγκος κινείτο πλέον πολύ καλά. Πλησίαζε ή σπουδαιότερη στιγμή της μεγάλης εγχειρήσεως. 'Η στιγμή, πού αποφασίζει γιά τήν ζωή καί τον θάνατο του άρρώστου. Είχε ό όγκος μπει μέσα σέ καμιά μεγάλη φλέβα του νεφρού, όπως δυστυχώς συμβαίνει μερικές φορές, ή όχι;

Έπιασα τον μίσχο του νεφρού. Αλλά ή ψηλάφησις γινόταν δύσκολα, έπειδή τά αγγεία ήταν μέσα σέ μιά σκληρή μάζα ιστών, πού είχε σχηματιστη μέ τήν πάροδο του χρόνου γύρω άπύ τον μίσχο του νεφρού. Έπρεπε νά τά άπελευθερώση πρώτα κανείς προσεκτικά γιά νά μπορέση νά έξετάση λεπτομερώς τήν κατάστασί του. Καί αυτό διήρκεσε πάλι μερικά λεπτά, γιατί σ’ αυτούς τούς ιστούς υπήρχε ένα πλέγμα μικρών αγγείων πού αιμορραγούσαν δυνατά, καί πού έπρεπε κανείς πρώτα νά τά δέση, γιά νά μήν τρέχουν καί έμποδίζουν τήν θέα.

Τέλος έλευθέρωσα, άρκετά τά μεγάλα αγγεία. Μέ έκπληξη μου διεπίστωσα ότι ή νεφρική άρτηρία δεξιά ήταν πολύ μικρή, καί είχε νά διαθρέψη τον γιγάντιο όγκο. "Ενα πολύ άξιόλογο εδρημα, πού έγώ, είρήσθω έν παρόδω, το θεώρησα σάν διαβεβαίωσι της θεωρίας μου ότι ή προέλευσις καρκινωδών όγκων έχει σχέσι κάπως μέ τήν έλλειψι όξυγόνου στούς Ιστούς, μέ μίαν έλαττωμένη άνταλλαγή της υλης.

Ξεχώρισα τήν άρτηρία, πού ήταν μέν λεπτή, άλλά έπάλλετο δυνατά καί εφθασα σέ μια τελείως άποφασιστική στιγμή : ήταν έλεύθερη ή φλέβα του νεφρού ή είχε είσδύσει μέσα της όγκος , Πιάνοντας τήν φλέβα—άνέπνευσα λυτρωμένος—έδειχνε ότι δεν υπήρχε προεκβολή εκεί μέσα. Τώρα φαίνονταν όλα πιο εύκολα. Τήν αρτηρία μπορούσες νά τήν πιέσης καλά καί νά τήν δέσης μέ μιά κλωστή. Κάποια στιγμή εννοείται παραξενεύτηκα, όπως γλίστρησε τό χέρι μου έπάνω άπό τήν φλέβα. 'Η άφή της ήταν διαφορετική άπ’οτι συνήθως. Άλλά σκέφθηκα ότι αύτή ή έλαχίστη διαφορά θά ώφείλετο στή γενική μεταβολή πού παρουσίαζαν οί Ιστοί στήν περιοχή αύτή. Πήρα μιά ισχυρά μετάξινη κλωστή, τήν πέρασα γύρω στήν φλέβα, στο βάθος τής πληγής, όσο ήταν δυνατόν πιο κοντά στό σημείο τής εκβολής, στήν κάτω κοίλη φλέβα. 'Η κάτω κοίλη φλέβα αποτελεί ένα μεγάλο αγγείο, πάχους ενός άντίχειρος πού οδηγεί καί πάλι στήν καρδιά τό αίμα των κάτω άκρων καί τής περιοχής τής κοιλίας. Τράβηξα τή θηλειά, κομπόδεσα την κλωστή—καί έκείνη τή στιγμή, έγινε τό κακό

Ξαφνικά παρετήρησα μιά άπροσδιόριστη μεταβολή στήν πληγή. Κάτι άλλαξε! Αύτή ήταν ή πρώτη μου, άκαθόριστη έντύπωσις, χωρίς νά μπορώ νά πω ακριβώς, τί είχε άλλάξει!

Τότε, σέ πολλοστημόρια του δευτερολέπτου, είδα, πώς οί μύς έγιναν κάπως ώχρότεροι. Πήραν τήν ώχρότερη άπόχρωσι του νεκρού κρέατος. 

Οί ζωντανοί μυς έχουν μιαν τελείως δική τους γυαλάδα, οταν αίματώνωνται καλά. Αύτοί οί μυς έδώ έγιναν θολοί καί δέν γυάλιζαν πιά.

Κατάλαβα τότε ότι έδώ έπρεπε νά έγινε κάτι τό τελείως ξεχωριστό, πού έκανε πολύπλοκη τήν πορεία τής εγχειρήσεως. Τό δεξί μου χέρι βρισκόταν άκόμη στό βάθος τής πληγής, δυό δάκτυλά μου άγγιζαν τό κολόβωμα τής δεμένης άρτηρίας του νεφρού, καί ξάφνου τό ένιωσα καθαρά: ή αρτηρία δέν χτυπούσε πιά. Ή καρδιά σταμάτησε—ό άρρωστός μου ήταν νεκρός I

Έρριξα ενα βλέμμα στήν βοηθό μου καί στόν ναρκωτή—δέν είχαν προσέξει τίποτε άπό οτι είχε συμβή.

Τί έπρεπε νά κάμω ; Στεκόμουν στή μέση της μεγάλης, της κατάμεστης αιθούσης. Τα μάτια των φοιτητών μέχρι τήν πιο ψηλή σειρά του άμφιθεάτρου διευθύνοντο πρός έμένα, πρός τόν άσθενή μου, τό τραύμα του, τό γιγάντιο όγκο. Πολλοί παρακολουθούσαν μέ κιάλια τό χειρουργικό τραπέζι. Καί ό άνθρωπός μου ήταν νεκρός Τό χειρότερο, πού μπορεί νά συμβή σ’ ένα χειρουργό.

Εκείνη τήν στιγμή σταμάτησα νά σκέπτομαι. Αφησα τόν έαυτό μου απλώς στό ένστικτό του, καί χειρουργούσα συνέχεια. Χειρουργούσα ένα νεκρό. Άρπαξα μιά λαβίδα άπό τό τραπέζι μέ τά εργαλεία, τήν έβαλα στό μίσχο του νεφρού, τόν έκοψα με ταξύ της λαβίδος καί του συνδέσμου καί ξεκόλλησα ολόκληρον τόν γιγάντιο όγκο τραβώντας τον έξω άπό τό τραύμα.

Μέ τό γεγονός αύτό όλα τά μάτια έφυγαν άπό τόν άσθενή. Οί φοιτηται μαγεμένοι έστρεψαν τήν προσοχή τους πρός τόν τεράστιο όγκο. Τον πέταξα σέ μιά λευκή λεκάνη, έβαλα ένα μεγάλο ταμπόν μέ γάζα στό τραύμα τής πλευράς, πού δέν αίμοραγοΰσε πλέον, τό σκέπασα γρήγορα μέ ένα άποστειρωμένο πανί και είπα στόν πρώτο μου βοηθό τελείως ήρεμα, άλλά τόσο δυνατά, ώστε νά τό άκούσουν όλοι:

— Παρακαλώ, άς πάρουν τόν άνθρωπο έξω καί κλείστε έσεις τό τραύμα.

Όλόκληρη ή χειρουργική μου ομάδα μπήκε άμέσως σέ κίνησί. Έσπρωξαν τό χειρουργικό κρεββάτι, μέ τόν άρρωστο καί ολα τά σχετικά, στόν προθάλαμο του άμφιθεάτρου. 'Η μεγάλη πόρτα έκλεισε πίσω τους.

Έγώ έμεινα στήν αίθουσα. Χώρισα μ’ ένα μεγάλο κοφτερό μαχαίρι τό γιγάντιο όγκο, τόν έδειξα στόν καθηγητή καί σ’ όλους τούς άλλους καί τόν έδωσα γιά νά περάση άπό χέρι σέ χέρι. Υστερα έπέδειξα καί τις λεπτομέρειες του παρασκευάσματο, Οί φοιτηταί επιδοκίμασαν καί πάλι σιγά. Δέν έπρεπε νά ένοχλήσουν τόν καθηγητή στήν έγχείρησί του. Ό καθηγητής μου έριξε ένα σύντομο βλέμμα επιδοκιμασίας. Ακριβώς τότε βρισκόταν στή δημιουργία μιας νέας συνδέσεως μεταξύ στομάχου και του άνω τμήματος του λεπτού εντέρου καί του άνω τμήματος του λεπτού εντέρου.

Έγώ βγήκα άργά έξω στόν προθάλαμο.

— Δέν άναπνέει πιά! μου φώναξε ο ναρκωτής κίτρινος άπ’ τό φόβο του.

Τόν κύτταξα καί του είπα πικρά :

—•Α έτσι! τό καταλάβατε επί τέλους; είναι πρό πολλού νεκρός.

Ολοι ήταν σάν να τούς χτύπησες στο κεφάλι. Ενας έπιασε άλλη μιά φορά το σφυγμό στό χέρι για νά βεβαιωθή ότι ή καρδιά πράγματι είχε σταματήσει. Δέν ήθελαν καί δέν μπορούσαν νά τό πιστέψουν. 'Η ντροπή τους ήταν τόσο φανερή, πού άρχισα νά τούς λυπάμα γι’ αυτό είπα μονάχα :

—’Ακουστέ τώρα! Συνέβη κάτι πολύ εξαιρετικό. Δέν μπορούσατε νά κάνετε τίποτε! κι’ έγώ δέν μπορούσα. Τί συνέβη δέν ξέρω άκριβώς. Οπως φαίνεται όμως θά πρόκειται γιά μιά έμβολή καρκινωδών κυττάρων, πού συνέβη άκριβώς τη στιγμή πού έδεσα τή φλέβα του νεφρού.

Επειτα τούς εξήγησα τόν τρόπο πού έγινε, όπως έγώ τόν σκεπτόμουν. Ενα πήγμα άπό κύτταρα του όγκου τών νεφρών, όπως φαίνεται, ύπήρχε στό έσωτερικό τής μεγάλης φλέβας. Κι’ αυτή ή μάζα μέ τό δέσιμο πού έκανα, ξαφνικά έφθασε μέ τό ρεύμα του αίματος πάνω στήν καρδιά. 'Η δεξιά καρδιά τό έστειλε στήν κυκλοφορία τών πνευμόνων καί τά κύτταρα έφραξαν εκεί τά λεπτά αγγεία. 'Η άναπνοή δέν λειτουργούσε, ή καρδιά σταμάτησε—καί ό άρρωστός μας πέθανε.

Αυτή ήταν ύπόθεσις δική μου, αλλά έπρεπε νά βεβαιωθώ. Έτρεξα στό τηλέφωνο καί είπα νά μέ συνδέσουν μέ τόν καθηγητή τής παθολογικής άνατομίας. Του διηγήθηκα τά γεγονότα άκριβώς οπως συνέβησαν καί του είπα οτι υπάρχει ή ύποψία πώς παρεσύρθησαν κύτταρα άπό τόν όγκο στούς πνεύμονας, δηλαδή έγινε ξαφνικά μιά ολοκληρωτική έμφραξις τών πνευμόνων.

Στό μεταξύ ή παράδοσις τελείωσε, οί φοιτηταί ξεχύθηκαν άπό τό χειρουργείο έξω, ένώ ό καθηγητής έκανε τά τελευταία ράμματα. Μετά οί βοηθοί του έκαναν τόν επίδεσμο, ένώ έκεϊνος έσκούπιζε μ’ ένα λευκό άποστειρωμένο πανί τό μέτωπό του. Αργά τόν πλησίασα.

—      Κύριε καθηγητά, δέν παρατηρήσατε τίποτε τήν ώρα πού γινόταν ή δική μου έγχείρησις;

—Οχι, είπε, τί συνέβη ;

—Ό άνθρωπος πέθανε, είπα.

—      Μην τό κάνετε ζήτημα  Αλλά πώς έγινε ;

Του είπα όσα συνέβησαν κι’ όπως προηγουμένως, είπα πάλι τήν ύποψία, ότι ίσως έπρόκειτο γιά μιά έμβολή.

Ό καθηγητής δέχτηκε αυτά πού του είπα σχετικά ήρεμα. Μόνον είπε :

—      Ναι σέ τέτοια ύπερνεφρώματα πρέπει κανείς νά είναι προετοιμασμένος γιά όλα. Δώστε τον όγκο στο Παθολογο - άνατομικύ Ινστιτούτο νά τόν έξετάσουν αμέσως.

—      Τόν έχω δώσει κιόλας.

Κούνησε τό κεφάλι ήσυχος καί φύγαμε μαζί σκεπτικοί.

"Εξω στέκονταν άκόμη οί βοηθοί μου άναστατωμένοι. Τούς έδωσα θάρρος, παρ’ όλο πού έγώ είχα πιο πολλή άνάγκη. Γιατί δέν ήταν άκόμη ξεκάθαρο, άν ή ύπόθεσίς μου γιά τήν έμβολή στεκόταν μπροστά στό άδέκαστο μάτι του παθολογοανατόμου πού δέν φέρνει χωρίς λόγο τό ονομα «δήμιος».

Τό βράδυ, όταν πεθαμένος άπ’ τήν κούρασι άφηνα τήν κλινική, βρήκα στό αμάξι μου τή δάφνη. Μιά άστεία έκδήλωσις θαυμασμού τών άκροατών μου γιά τό γενναίο μου έγχειρητικό κατόρθωμα, άπό τήν τραγική έξέλιξι του οποίου, εκτός άπό τούς συνεργάτας μου, μέχρι σήμερα κανείς δέν έχει τίποτε πληροφορηθή.

Γιά μένα ήταν μιά πικρή δάφνη. Καί παρ’ όλον ότι ή ίστολογική έξέτασις, δυό μέρες αργότερα, έβεβαίωσε τήν όρθότητα της διαγνώσεώς μου, άκόμη μέχρι σήμερα ποτέ δέν μπόρεσε νά μου φύγη άπολύτως ή πικρή γεύσης έκείνου του γεγονότος.

HANS KILLIAN. ΠΙΣΩ ΜΑΣ ΣΤΕΚΕΙ Ο ΘΕΟΣ.