ΨΑΛΜΟΣ 142. ΕΡΜΗΝΕΙΑ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ.

 

Ψαλμός 142

 

Ψαλμὸς τῷ Δαυΐδ, ὅτε αὐτὸν ὁ υἱὸς καταδιώκει.

 ΚΥΡΙΕ, εἰσάκουσον τῆς προσευχῆς μου, ἐνώτισαι τὴν δέησίν μου ἐν τῇ ἀληθείᾳ σου, εἰσάκουσόν μου ἐν τῇ δικαιοσύνῃ σου· 2 καὶ μὴ εἰσέλθῃς εἰς κρίσιν μετὰ τοῦ δούλου σου, ὅτι οὐ δικαιωθήσεται ἐνώπιόν σου πᾶς ζῶν. 3 ὅτι κατεδίωξεν ὁ ἐχθρὸς τὴν ψυχήν μου, ἐταπείνωσεν εἰς γῆν τὴν ζωήν μου, ἐκάθισέ με ἐν σκοτεινοῖς ὡς νεκροὺς αἰῶνος· 4 καὶ ἠκηδίασεν ἐπ᾿ ἐμὲ τὸ πνεῦμά μου, ἐν ἐμοὶ ἐταράχθη ἡ καρδία μου. 5 ἐμνήσθην ἡμερῶν ἀρχαίων, ἐμελέτησα ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις σου, ἐν ποιήμασι τῶν χειρῶν σου ἐμελέτων. 6 διεπέτασα πρὸς σὲ τὰς χεῖράς μου, ἡ ψυχή μου ὡς γῆ ἄνυδρός σοι. (διάψαλμα). 7 ταχὺ εἰσάκουσόν μου, Κύριε, ἐξέλιπε τὸ πνεῦμά μου· μὴ ἀποστρέψῃς τὸ πρόσωπόν σου ἀπ᾿ ἐμοῦ, καὶ ὁμοιωθήσομαι τοῖς καταβαίνουσιν εἰς λάκκον. 8 ἀκουστὸν ποίησόν μοι τὸ πρωΐ τὸ ἔλεός σου, ὅτι ἐπὶ σοὶ ἤλπισα· γνώρισόν μοι, Κύριε, ὁδόν, ἐν ᾗ πορεύσομαι, ὅτι πρὸς σὲ ἦρα τὴν ψυχήν μου· 9 ἐξελοῦ με ἐκ τῶν ἐχθρῶν μου, Κύριε, ὅτι πρὸς σὲ κατέφυγον. 10 δίδαξόν με τοῦ ποιεῖν τὸ θέλημά σου, ὅτι σὺ εἶ ὁ Θεός μου· τὸ πνεῦμά σου τὸ ἀγαθὸν ὁδηγήσει με ἐν γῇ εὐθείᾳ. 11 ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου, Κύριε, ζήσεις με, ἐν τῇ δικαιοσύνῃ σου ἐξάξεις ἐκ θλίψεως τὴν ψυχήν μου· 12 καὶ ἐν τῷ ἐλέει σου ἐξολοθρεύσεις τοὺς ἐχθρούς μου καὶ ἀπολεῖς πάντας τοὺς θλίβοντας τὴν ψυχήν μου, ὅτι ἐγὼ δοῦλός σού εἰμι.

 

 

 

Πάμε τώρα στον 142ο ψαλμό, ποὺ ὅπως εἴπαμε έχει μια αναλογία με τὸν προηγούμενο ψαλμό. Καὶ στοὺς δύο ὁ ποιητὴς βρίσκεται υπό διωγμό Στον προηγούμενο 141ο, τὸν καταδιώκει ὁ Σαούλ, συγγενής του ἐξ ἀγχιστειας πενθερός του, στον 142ο τον καταδιώκει ὁ Ἀβεσσαλώμ,συγγενής του ἐξ αἵματος, γιός του.

Η συνθήκη αὐτὴ μᾶς θυμίζει τα λόγια τοῦ Χριστοῦ: ἐχθροὶ τοῦ ἀνθρώπου οἱ οἰκιακοί αὐτοῦ (Ματθ.10,36). Στὴν κατάσταση ποὺ βρίσκεται ὁ ποιητής, μόνη καταφυγή του εἶναι ὁ Θεός. Αὐτὸς εἶναι ὁ πραγματικὸς συγγενής του, πατέρας του και

ἐκφράζεται μὲ τὴ λέξη «φίλος». Φίλος τοῦ Θεοῦ ὁ Ἀβραάμ, ὅπως μᾶς καταθέτει ὁ ἀδελφόθεος Ἰάκωβος στὴν ἐπιστολή του (βλ. Ἰακ. 2,23), φιλος τοῦ Θεοῦ ὁ Μωυσῆς, φίλοι τοῦ Θεοῦ οἱ προφῆτες. Και, κυρίως φίλοι τοῦ Θεοῦ οἱ μαθητὲς τοῦ Χριστοῦ. Ὁ ἴδιος ὁ Χριστὸς ὀνομάζει τοὺς μαθητές του φίλους του: λέγω δὲ ὑμῖν τοῖς φίλοις μου... (Λουκ. 12.4).

Ακόμη ἐμφαντικότερα, ὑμεῖς φίλοι μου ἐστέ... (Ἰωάν. 15,14). Καί, βέβαια, φίλοι τοῦ Θεοῦ οἱ Ἅγιοι.

 

 

Ὁ 142ος ψαλμὸς εἶναι ὁ ψαλμὸς τῶν Ἀποδείπνων, μικροῦ καὶ μεγάλου· ἐπίσης, εἶναι ἕνας ἀπὸ τοὺς ψαλμοὺς τοῦ Ἑξαψάλμου (ὁ ἕκτος καὶ τελευταῖος), ποὺ ἀναπέμπεται ὡς προσευχὴ κατὰ τὴν ἔναρξη του Ὄρθρου.

 

 

Στὴν ἐπιγραφὴ διαβάζουμε: Ψαλμὸς τῷ Δαβίδ, δηλαδὴ ἀνάγεται στὸν Δαβὶδ καὶ θεωρεῖται ποίημα τοῦ Δαβίδ. Ἐπίσης διαβάζουμε τὴν αἰτία ποὺ συνθέτει ὁ ποιητὴς αὐτὴ τὴν προσευχή: ὅτε αὐτὸν ὁ υἱὸς καταδιώκει.

 

 

Ὁ ψαλμὸς λοιπὸν εἶναι μιὰ προσευχή, ἡ ὁποία ἀναπτύσεται σὲ σιωπηλὸ διάλογο τοῦ πιστοῦ μὲ τὸν Θεό. Ὁ πιστὸς καταθέτει τὴ θερμή τουβπίστη καὶ τὴ βούληση νὰ ἀκολουθεῖ τὴν ὁδὸ Κυρίου. Ἔχει ὅμως ἐπίγνωση ὅτι αὐτὴ ἡ ὁδοιπορία χρειάζεται ἄνωθεν ἐνίσχυση, γι' αὐτὸ ζητάει βοήθεια ἀπὸ τὸν Θεό. Ζητάει νὰ διδαχθεῖ μὲ μυστικό τρόπο τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Ζητάει ἐπίσης τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὶς ἀστοχίες του καὶ γιὰ τὴν ὀλιγωρία ἀπέναντι στο νόμο του. Αὐτὴ τὴν ἱκεσία τὴν καταθέτει σε στιγμὲς ἐμπερίστατης κατάστασης: ὁ ἴδιος ὁ γιός του ἐπιβουλεύεται τη ζωή του. Ποιός φταίει γι' αὐτό; Φταίει ὁ Ἀβεσσαλώμ, ποὺ παραβιάζει τὴ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ καὶ τὴ δικαιοσύνη τῶν ἀνθρώπων; Ἢ φταίει ὁ Δαβὶδ ποὺ δὲν εἶναι ἐπαρκῶς εὐσεβὴς καὶ ποὺ συχνὰ γίνεται ἐπιλήσμων τῶν ἐντολῶν τοῦ Θεοῦ; Τὰ ἐρωτήματα μένουν μετέωρα. Παρὼν εἶναι ὁ κίνδυνος καὶ ἐξάπαντος χρειάζεται ἡ ἄνωθεν βοήθεια.

 

 

Λοιπόν, ὅταν ὁ υἱὸς τὸν καταδιώκει, ὁ Δαβὶδ συνθέτει αὐτὸ τὸ ποίημα, αὐτὸν τὸν ψαλμό. Αὐτὰ εἶναι τὰ ἱστορικὰ στοιχεῖα γιὰ τὰ ὁποῖα γράφτηκε. Ἰσχύουν, δὲν ἰσχύουν, δὲν ἔχει σημασία, γιατὶ ὅλα αὐτὰ τὰ ποιήματα τροπολογοῦνται κατὰ κάποιον τρόπο, παύουν νὰ ἔχουν σχέση μὲ ἕνα ἄμεσο περιστατικὸ καὶ ἀνάγονται σὲ μία καθολικὴ ἀντίληψη ποὺ ἔχουμε γιὰ τὴ ζωή, στὴν ὁποία ὑπάρχουν ἐχθροί, ὑπάρχουν πόνοι, ὑπάρχουν βάσανα. Εἶναι δηλαδὴ μία προσευχὴ γιὰ κάθε ἄνθρωπο.