Ή αλληλεπίδραση κληρονομικότητας και περιβάλλοντος στην εμφάνιση των ασθενειών. Ό ρόλος της άσκησης.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΚΑΣΤΑΝΙΑΣ, MSC υποψήφιος Διδάκτωρ. Τμήμα Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

ΤΟ ΓΕΝΕΤΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ ΟΠΛΙΖΕΙ ΤΟΟΠΛΟ ΑΛΛΑ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΡΑΒΑΕΙ ΤΗΝ ΣΚΑΝΔΑΛΗ  GEORGE BRAY 2004

Με αύτη τη φράση ό G. ΒRAY προσπάθησε να αναδείξει τη σημαντικότητα της περιβαλλοντικής επίδρασης στη διατήρηση της καλής υγείας και, κατά συνέπεια, στην προαγωγή της ποιότητας ζωής. Λέγοντας περιβάλλον εννοείται κάθε παράγοντας πού επηρεάζεται από την ανθρώπινη πρωτοβουλία με άμεση επίπτωση και στην ποιότητα ζωής. Οι επιλογές αρχικά των γονιών μας, ήδη κατά την ενδομήτριο ζωή και κατόπιν οι δικές μας είναι αυτές πού καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό το αν και από τί θα νοσήσουμε στο μέλλον. Για παράδειγμα, το κάπνισμα, ενεργητικό ή παθητικό, ευθύνεται για το 85-90% της εμφάνισης τού καρκίνου του πνεύμονα. Επίσης, ή κατανάλωση ανθυγιεινής τροφής και ή απουσία άσκησης ευθύνονται για την εμφάνιση παχυσαρκίας, σακχαρώδους διαβήτη τύπου II, πολλών ειδών καρκίνου, αναπνευστικών παθήσεων κ. ά. Κατά συνέπεια,

όσο προικισμένο κι αν είναι το γενετικό μας υπόβαθρο, ή υιοθέτηση επικίνδυνων συνηθειών, άλλοτε σταδιακά άλλοτε με περίσσεια σπουδή, υποσκάπτει τα θεμέλια της καλής μας υγείας. 

Αντίθετα, πρόσωπα με βεβαρημένο κληρονομικό ιστορικό κατορθώνουν να καθυστερήσουν ή και να αποτρέψουν την εμφάνιση ασθενειών, μέσω της υιοθέτησης υγιεινών προτύπων συμπεριφοράς, ως ή αυξημένη φυσική δραστηριότητα, ή μεσογειακή διατροφή, ή αποφυγή χημικών παραγόντων, ή θετική στάση απέναντι στη ζωή.

Αναπόσπαστο κομμάτι της περιβαλλοντικής επίδρασης στην υγεία αποτελεί και ή σωματική άσκηση, ή οποία παίζει πολύ σημαντικό ρόλο στην προαγωγή της ευεξίας και στην αύξηση της μακροβιότητας. Δυστυχώς όμως, λόγω των συνθηκών διαβίωσης, τού δύσκαμπτου εκπαιδευτικού μας συστήματος και, κατά συνέπεια, της λανθασμένης επικρατούσης νοοτροπίας, ή πλειονότης των ανθρώπων δεν συμμετέχει συστηματικά σε προγράμματα άσκησης.

Ωστόσο, ή άσκηση για να επηρεάσει θετικά την υγεία, ιδίως προσώπων πού δεν έχουν γυμναστεί ποτέ, θα πρέπει να απαρτίζεται από τρία βασικά στοιχεία, τα όποια και αλληλοσυμπληρώνονται:

•          την αξιολόγηση του ασκουμένου.

•          την ψυχολογική του υποστήριξη, &

•          την επιστημονική δόμηση του προπονητικού του

προγράμματος.

"Αναλυτικότερα, για να επιφέρει ή άσκηση τα βέλτιστα αποτελέσματα στην προαγωγή της υγείας θα πρέπει:

υγεία. 4.

1.         Να προηγείται πλήρης ιατρικός έλεγχος με την παράλληλη λήψη ατομικού και οικογενειακού "ιατρικού Ιστορικού.

2.         Να διενεργείται εργομετρική αξιολόγηση της φυσικής κατάστασης και προσδιορισμός των παραμέτρων, οι όποιες θα πρέπει να βελτιωθούν.

3.         Να προσδιορίζεται ή στοχοθεσία τού προγράμματος άσκησης και των επιδιωκόμενων επιδράσεων στην

Ή δόμηση τού προγράμματος να γίνεται και με τη συμβολή τού ασκουμένου, ώστε με τρόπο ενεργό και υπεύθυνο να συμμετέχει στη λήψη των αποφάσεων πού αφορούν στη ζωή του. Το πρόγραμμα θα πρέπει να είναι εξατομικευμένο, βάσει των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών και να τροποποιείται σε τακτά χρονικά διαστήματα ανάλογα με την πρόοδο πού επιτυγχάνεται.

5.         Πρωταρχικός στόχος είναι ό ασκούμενος να λαμβάνει ευχαρίστηση από την άσκηση, παράλληλα όμως ή άσκηση να είναι και αποτελεσματική. Συνεπώς, θα πρέπει να βρεθεί ή χρυσή τομή, ανάμεσα σε αυτό πού θέλει ό ασκούμενος και σε αυτό πού θα πρέπει να κάνει. Με τον τρόπο αυτό, ελαχιστοποιούνται οι πιθανότητες εγκατάλειψης της προσπάθειας λόγω της συναισθηματικής καταπίεσης πού αισθάνεται από τα πολλά «πρέπει» στα όποια υποβάλλεται.

6.         Συνεχής εποπτεία, αναφορικά με τον τρόπο εκτέλεσης των ασκήσεων αλλά και με το πώς νιώθει από την

συνέχεια στη  εφαρμογή τού προγράμματος. Με τον τρόπο αυτό θεμελιώνονται σχέσεις εμπιστοσύνης και ασφάλειας, ενώ μεγιστοποιούνται οι θετικές επιδράσεις της άσκησης.

7. Ένα πρόγραμμα θεωρείται κατάλληλα δομημένο, όταν παρέχει τα απαραίτητα εκείνα ερεθίσματα πού προάγουν την υγεία. Κατά συνέπεια, οι στόχοι θα πρέπει να είναι προκλητικοί αλλά συνάμα και ρεαλιστικοί. Ό ασκούμενος αισθάνεται ματαίωση, όταν αποτυγχάνει σε κάτι πολύ δύσκολο, ενώ αντίθετα ένας πολύ εύκολος στόχος τον κάνει να πλήττει.

Συνεπώς, γίνεται αντιληπτό πώς ή συντονισμένη ομαδική προσπάθεια μιας διεπιστημονικής προσέγγισης των αναγκών τού ασκουμένου, είτε πρόκειται για ασθενή είτε για ένα απόλυτα υγιές πρόσωπο, είναι ότι καλύτερο. Ή συνεργασία ιατρού, ψυχολόγου, διαιτολόγου, καθηγητού φυσικής αγωγής, επιφέρει καλύτερα και μονιμότερα αποτελέσματα αφού αντιμετωπίζεται το πρόσωπο ως σύνολο, θέτοντας τις βάσεις καλής υγείας.

Αν ακολουθηθούν όλα τα παραπάνω βήματα, καθένας μπορεί να ασκηθεί με αποτελεσματικότητα, ασφάλεια, ευχαρίστηση, συνειδητοποιώντας παράλληλα την αξία της δια βίου άσκησης.

Συμπερασματικά, άσχετα από το τί είναι καταγεγραμμένο στο γενετικό μας κώδικα, θα πρέπει να θυμόμαστε πώς αυτό πού κληρονομείται είναι ή προδιάθεση και όχι ή πάθηση. Ή προδιάθεση αυτή επηρεάζεται καθοριστικά από την περιβαλλοντική επίδραση. Σπουδαίο ρόλο στη διαμόρφωση αυτού τού περιβάλλοντος παίζει και ή άσκηση, ή οποία θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη, κατάλληλα δομημένη και διαρκής, ώστε να θωρακίζει την υγεία και να προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής.

ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΚΑΡΔΙΑΣ. ΤΕΥΧΟΣ 237