Η καθιέρωση της εορτής των Τριών Ιεραρχών

Η καθιέρωση της εορτής των Τριών Ιεραρχών ανάγεται στα βυζαντινά χρόνια, γύρω στα 1100 (μ.Χ.) στους χρόνους των Κομνηνών, προκειμένου να καταπαύσει μία διαμάχη ως προς την αξία ενός εκάστου εξ αυτών. Σημαντικό ρόλο έπαιξε τότε η προσωπικότητα του Ιωάννου Μαυρόποδος, Επισκόπου Ευχαϊτων. Μετά από θαυματουργική επέμβαση των ίδιων των Αγίων και επειδή είδε ὅτι μέσα στόν Ἰανουάριο μήνα ὑπῆρχαν ἑορτές καί γιά τούς τρεῖς αὐτούς Ἁγίους, τήν 1η Ἰανουαρίου γιά τό Μέγα Βασίλειο, στίς 25 γιά τόν θεῖο Γρηγόριο καί στίς 27 γιά τόν ιερό Χρυσόστομο, τούς ἕνωσε σέ μιά κοινή ἑορτή, στίς 30 Ἰανουαρίου, τήν ὁποία καί στόλισε μέ κανόνες καί τροπάρια καί λόγους ἐγκωμιαστικούς, ὅπως ταίριαζε.

Το έτος 1842 η Πανεπιστημιακή Σύγκλητος του Εθνικού και Καποδοστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών καθιέρωσε για πρώτη φορά την εορτή των Τριών Ιεραρχών ως ημέρα της Ελληνικής Παιδείας και των Γραμμάτων γενικότερα.

Κάθε χρόνο, λοιπόν, την 30ή Ιανουαρίου εορτάζουμε περίλαμπρα την εορτή των Τριών μεγίστων φωστήρων της Τρισηλίου Θεότητος, Βασίλειο τον Μέγα, Γρηγόριο τον Θεολόγο και Ιωάννη τον Χρυσόστομο, τα πάγχρυσα αυτά στόματα του ελληνικού και χριστιανικού λόγου, που κατά τον Υμνογράφο κατάρδευσαν όλη την οικουμένη με νάματα θεογνωσίας.

ΒΙΟΣ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ

Ο Άγιος Βασίλειος ο Μέγας. Γεννήθηκε το 330 (μ.Χ.) στην Kαισάρεια της  Καππαδοκίας της Μ. Ασίας . Γόνος πολύτεκνης οικογένειας. Ο πατέρας του, Βασίλειος, και η μητέρα του, Εμμέλεια,  απέκτησαν εννέα παιδιά, από τα οποία τα πέντε  αναδείχθηκαν άγιοι της 'Εκκλησίας μας (Βασίλειος, Μακρίνα, Ναυκράτιος, Γρηγόριος επίσκοπος Νύσσης, Πέτρος επίσκοπος Σεβαστείας). Σπούδασε στην  Αθήνα. Μόνασε στον πόντο. "Έγινε επίσκοπος Καισαρείας  το  370 (μ.Χ.). 0 Μέγας Βασίλειος εκοιμήθη την 1η 'Ιανουαρίου  του  379 (μ.Χ.) σε ηλικία 49 μόλις ετών.

Ο  Άγιος Γρηγόριος o Θεολόγος. Γεννήθηκε το 329 (μ.Χ.) στην Αριανζό, ένα χωριό κοντά στη   Ναζιανζό της Καππαδοκίας όπου ο πατέρας του ήταν επίσκοπος. «0 πρώτος των εραστών της σοφίας» κατά δήλωσή του,   απέκτησε μεγάλη μόρφωση. Συσπουδαστής και αδελφικός φίλος του Μ. Βασιλείου. Ασκήτεψε στον Πόντο. Το 361 (μ.Χ.) χειροτονείται διάκονος και πρεσβύτερος και το 372 (μ.Χ.) επίσκοπος Σασίμων.  Το 380 (μ.Χ.) καλείται στη Bασιλεύουσα για να  καταπολεμήσει τους Αρειανούς που επικρατούσαν εκεί, πράγμα που καταφέρνει, αφού μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα δύο μόλις  ετών, τους επαναφέρει στην 'Oρθοδοξία και εκλέγεται Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως .  Φιλάσθενος από  μικρός ο άγιος, αρρωσταίνει  βαριά  και  στις   25 'Iανουαρίου του 390 (μ.Χ.) η αγία του ψυχή ανεβαίνει στον Kύριο και  Θεό της.

Ο Άγιος Ιωάννης, ο Χρυσόστομος. Γεννήθηκε το 354 (μ.Χ.) στην Αντιόχεια. Έλαβε μεγάλη  μόρφωση. Σε ηλικία 20 ετών γίνεται μοναχός. Ζει ασκητικότατα. Το 383 (μ.Χ.) χειροτονείται ιερέας. Το 398 (μ.Χ.) εκλέγεται, παρά τη Θέλησή του, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως . Υπήρξε ο μεγαλύτερος εκκλησιαστικός συγγραφέας. Τα έργα   του  φτάνουν τις δυο χιλιάδες. Το «χρυσό στόμα» του 'Ιωάννη σίγησε για πάντα στις  14 Σεπτεμβρίου του 407 μ.Χ. στα Κόμανα του Πόντου,  όπου  βρισκόταν εξόριστος από την αυτοκράτειρα Ευδοξία. Η 'Εκκλησία τιμά την μνήμη του στις 13 Nοεμβρίου και την   ανακομιδή  των λειψάνων του στις 27 'Ιανουαρίου.