Ιερομονάχος Αλέξανδρος, ερημίτης της Σκήτης της Γεθσημανής (1810–1878)

 Μαθητης. Πατέρα, δώσε μου κάποιου είδους  κανόνα.

Γέρων. Σύμφωνα με τον λόγο του Κυρίου: Αγρυπνείτε και προσεύχεστε, για να μην μπείτε σε πειρασμό (Μάρκος 14:38). Και ο Απόστολος λέει: Προσεύχεστε αδιάκοπα (Α' Θεσ. 5,17). Εδώ είναι ένας κανόνας για εσάς.

Μαθητής. Άλλοι γέροντες επιβάλλουν διάφορους κανόνες στους μαθητές τους, τους κάνουν να υποκλίνονται πολύ, αλλά εσύ μου δίνεις ελευθερία και δεν θεσπίζεις κανένα κανόνα. Και στεναχωριέμαι πολύ για αυτό, γιατί θέλω να σωθώ.

Γέρων. Αδερφέ μου, και σου εύχομαι να σωθείς όπως και εγώ. Αλλά γιατί να σου βάλω ένα βάρος που δεν μπορείς να αντέχεις; Τώρα κουβαλάς στο  ένα πόδι, βάλε και στο άλλο θα  πετάξεις και τα δύο. Δεν ξέρετε ότι όταν οδηγούν ένα νεαρό άλογο, πρώτα του βάζουν λίγο βάρος και όταν μπλέξει στη δουλειά, μετά βάζουν πολύ; Η ιδιοκτήτρια του αλόγου ξέρει ότι είναι συνηθισμένη στη δουλειά. Το ίδιο συμβαίνει και στην πνευματική ζωή. Δεν χρειάζεται να ντρέπεστε με αυτό. Θα σας πω το κυριότερο: κρατήστε το μυαλό σας στην ταπεινοφροσύνη και την απομάκρυνση από την αμαρτία.

Θα σου πω επίσης, αδερφέ μου, τι θα ωφελήσει αν σου δώσω κανόνα, καθιερώσω για σένα ορισμένο αριθμό προσκυνήσεων; Και το μυαλό σου θα ασχολείται μόνο με το πώς να το εκπληρώσεις και όταν είναι πιο βολικό να το εκπληρώσεις, και εσύ, σαν εργάτης, θα περιμένεις ανταμοιβές από τον κύριό σου για τη δουλειά σου και δεν θα προσέξεις πώς θα καυχιέται ο νους σου γι' αυτό και καταδικάζει τους άλλους. Δεν είναι καλύτερο να θεωρείτε πάντα τον εαυτό σας οφειλέτη στον Κύριο Θεό και να στέλνετε εγκάρδιες προσευχές στον Κύριο για να ελεήσει τη φτώχεια μας; Εγώ, αδελφέ μου, δεν θέλω να σε έχω υπό τον νόμο, αλλά υπό τη χάρη. Τι ωφελεί να σου βάζουμε ένα βαρύ φορτίο, που μπορεί να σε φέρει σε αμηχανία και ο εχθρός θα το εκμεταλλευτεί για να σε βλάψει, γιατί μας βάζει πάντα σκέψεις που φαίνονται καλές και έτσι μας παρασύρει ανεπαίσθητα στο κακό: αφού όλα, ζει τόσες χιλιάδες χρόνια - ξέρει

Μαθητης. Μερικοί πρεσβύτεροι λένε ότι η ποσότητα οδηγεί στην ποιότητα, και ως εκ τούτου ορίζουν έναν κανόνα.

Γέρων.Και στην αρχή θα αρχίσουμε να λέμε ασταμάτητα: «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με τον αμαρτωλό», αλλά θα παρεκκλίνουμε το νου μας από το να μετράμε τις προσευχές και δεν θα θεωρούμε τους εαυτούς μας δίκαιους, αλλά μάλλον θα θεωρούμε εμείς οι μεγάλοι αμαρτωλοί, σύμφωνα με τον Απόστολο, ξεχνώντας, ό,τι υπάρχει πίσω να απλώνουμε μπροστά (Φιλιππησίους 3:13).

Μαθητης. Και πάλι, μερικοί πατέρες λένε ότι η αδιάλειπτη προσευχή είναι έργο αγίων και τέλειων ανθρώπων.

Γέρων. Σύμφωνα με την εντολή του Κυρίου και των Αποστόλων, είναι απαραίτητο όλοι οι Χριστιανοί να θυμούνται τον Κύριο, και ακόμη περισσότερο για τους μοναχούς, μέσους και τέλειους, και νέα ξεκινήματα, επειδή οι λέξεις προσεύχονται αδιάκοπα (Α' Θεσσαλονικείς 5:17). ) μιλιούνται σε όλους τους χριστιανούς. Χρειάζεται να επιδιώξουμε τη σωτηρία μας, όχι μετρώντας αλλά αγωνιζόμενοι με ταπεινοφροσύνη.

Γενικά, ο π. Αλέξανδρος έδωσε έναν κανόνα  ανάλογα με τη δύναμη του καθενός και σύμφωνα με τη θέση του, αλλά δεν επέβαλε βαρύ φορτίο που ήταν δυσβάσταχτο, όπως λέγεται στο Ιερό Ευαγγέλιο (βλ.: Μτ. 23, 4. ), δεν επιβάρυνε κανέναν με τίποτα που θα μπορούσε να οδηγήσει κάποιον σε αμηχανία και απογοήτευση. Ως προς αυτό, ο π. Αλέξανδρος ήταν εξαιρετικά επιφυλακτικός και συνετός, προκαλώντας μάλιστα την αγανάκτηση κάποιων άλλων γερόντων, οι οποίοι τον αποκάλεσαν «κακοφάγο», αν και αργότερα οι ίδιοι στράφηκαν στον π. Αλέξανδρο και έγιναν μαθητές του.

Αν μερικές φορές συνέβαινε κάποιος να μην ακολουθήσει τον κανόνα τότε ο πατέρας Αλέξανδρος συμβούλεψε να αναπληρωθεί  με ταπεινοφροσύνη και αυτοκαταδίκη. Μερικές φορές θα πει χαριτολογώντας: «Θα είσαι πιο ταπεινός». Συμβούλεψε τους άλλους να αντικαταστήσουν τον κανόνα σε περίπτωση ανάγκης με την Προσευχή του Ιησού. Είπε, λοιπόν, στη μοναχή Καλλισθένια: «Όταν δεν μπορείς να ολοκληρώσεις τον κανόνα, τότε κάτσε, κάνε την προσευχή του Ιησού όσο μπορείς - μία ώρα ή μισή ώρα, και αυτό θα χρεωθεί αντί για τον κανόνα». Γενικά, συμβούλεψε περισσότερο από όλα να ασχολείσαι με την προσευχή του Ιησού με την καρδιά και με τα χείλη: «Προσπαθήστε», είπε, «να προφέρετε το όνομα του Κυρίου με τα χείλη: καθαρίζει και ελευθερώνει την καρδιά από τα πάθη. ”

Ιερομονάχος Αλέξανδρος, ερημίτης της Σκήτης της Γεθσημανής (1810–1878)