ΨΑΛΜΟΣ 130. ΕΡΜΗΝΕΙΑ.

 

ΚΥΡΙΕ, οὐχ ὑψώθη ἡ καρδία μου, οὐδὲ ἐμετεωρίσθησαν οἱ ὀφθαλμοί μου, οὐδὲ ἐπορεύθην ἐν μεγάλοις, οὐδὲ ἐν θαυμασίοις ὑπὲρ ἐμέ. 2 εἰ μὴ ἐταπεινοφρόνουν, ἀλλὰ ὕψωσα τὴν ψυχήν μου ὡς τὸ ἀπογεγαλακτισμένον ἐπὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ, ὡς ἀνταποδώσεις ἐπὶ τὴν ψυχήν μου. 3 ἐλπισάτω ᾿Ισραὴλ ἐπὶ τὸν Κύριον, ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος.

 

Μέσα σὲ δύο στίχους ἔχουμε τὴν ἐξοχότερη περιγραφὴ τοῦ περιεχομένου τῆς ταπεινοφροσύνης ὡς στάσης καὶ τρόπου ζωῆς.

 

01.Κύριε, οὐχ ὑψώθη ἡ καρδία μου, οὐδὲ ἐμετεωρίσθησαν οἱ ὀφθαλμοί μου, οὐδὲ ἐπορεύθην ἐν μεγάλοις, οὐδὲ ἐν θαυμασίοις ὑπὲρ ἐμέ.

Ταπεινοφροσύνη σημαίνει αὐτογνωσία, σημαίνει ἀξιολόγηση τῶνὁρίων τοῦ ἀνθρώπου. Οἱ μεγάλες συγχύσεις καὶ τὰ μεγάλα λάθη ὀφείλονται στὴν ἔπαρση τοῦ ἀνθρώπου πέραν τῶν ὁρίων τῆς ὑπαρκτικῆς του κατάστασης.

Εἶναι χαρακτηριστικὸ ὅτι τὴν ἴδια ἐποχὴ ποὺ γράφονται αὐτοὶ οἱ στίχοι (6ος αι. π.Χ.) σὲ μιὰ ἄλλη παράδοση, τὴν ἑλληνική, διατυπώνεται ὁ ἴδιος συμπερασμός: ἥλιος γὰρ οὐχ ὑπερβήσεται μέτρα· εἰ δὲ μή, μιν Δίκης ἐπίκουροι ἐξευρήσουσιν (Ἡράκλειτος, fr. 94). Η, ὅπως τὸ διατυπώνει ὁ Ἐκκλησιαστής: ἄνθρωπος σοφὸς σιγήσει έως καιρού, ὁ δὲ λαπιστὴς καὶ ἄφρων ὑπερβήσεται καιρόν (Ἐκκλ. 20,7).

Ἡ ἴδια ἡ ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ προβάλλει τὸ γεγονὸς τῆς ταπεινώσεως ὡς γεγονὸς ἀγάπης. Αὐτὸς ὁ Υἱὸς ἑαυτὸν ἐκένωσε μορφὴν δούλου λαβών, ἐν ὁμοιώματι ἀνθρώπων γενόμενος, καὶ σχήματι εὑρεθεὶς ὡς ἄνθρωπος ἐταπείνωσεν ἑαυτὸν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δὲ σταυροῦ (Φιλιπ. 2,8), καὶ κάλεσε τοὺς μαθητές του νὰ ἀκολουθήσουν τὴν ὁδὸ τῆς ταπεινοφροσύνης, δηλαδὴ τῆς ἀγάπης, θέτοντας τὸν ἑαυτό του ὡς μέτρο: μάθετε ἀπ' ἐμοῦ, ὅτι πρᾷός εἰμι καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, καὶ εὑρήσετε ἀνάπαυσιν ταῖς ψυχαῖς ὑμῶν (Ματθ. 11,29). Εἶναι ἡ ὁδὸς τῆς ἀληθοῦς σχέσης τῶν μελῶν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ, ὅπου καθένας ὑπάρχει χάρις στὴν παρουσία καὶ χάριν τῆς παρουσίας τοῦ ἄλλου.

 

2 Εἰ μὴ ἐταπεινοφρόνουν, ἀλλὰ ὕψωσα τὴν ψυχήν μου ὡς τὸ ἀπογεγαλακτισμένον ἐπὶ τὴν μητέρα αὐτοῦ, ὡς ἀνταποδώσεις ἐπὶ τὴν ψυχήν μου.

Τὸ μικρὸ παιδὶ εἶναι ταπεινὸ καὶ ταπεινόφρον ὅσο ἡ ζωή του ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ γάλα τῆς μάνας του. Ὁ μέγας πειρασμὸς ἀρχίζει μετὰ τὸν ἀπογαλακτισμό του, ἂν δηλαδὴ θὰ ἐξακολουθήσει νὰ ἀναφέρεται στὴν «μάνα» του ὡς ἀναφορὰ τῆς ὑπάρξεώς του, ἢ θὰ αὐτονομηθεῖ ἱδρύοντας τὶς δικές του ἐπιλογὲς ἐρήμην τῆς σχέσης. Πρόκειται γιὰ τὴν προπατορικὴ παγίδα ποὺ ἔστησε ὁ ἀρχίκακος στοὺς πρωτόπλαστους, καὶ ποὺ ἐξακολουθεῖ νὰ στήνεται μέσῳ τῶν ἐγωιστικῶν ἐπιλογῶν. Ἡ ζωὴ τοῦ παιδιοῦ ταυτίζεται μὲ τὴν ἀθωότητα, ἀκριβῶς γιατὶ τὸ «ἐγὼ» δὲν ἔχει ἀναπτυχθεῖ ἔναντι τῆς σχέσης. Αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ λόγος ποὺ ὁ Χριστὸς μᾶς καλεῖ σὲ μία «παιδικότητα»: Ἀμὴν λέγω ὑμῖν, ἐὰν μὴ στραφῆτε καὶ γένησθε ὡς τὰ παιδία, οὐ μὴ εἰσέλθητε εἰς τὴν βασιλείαν τῶν οὐρανῶν.

Ὅστις οὖν ταπεινώσει ἑαυτὸν ὡς τὸ παιδίον τοῦτο, οὗτός ἐστιν ὁ μείζων ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν (Ματθ. 18,3-4).

3• Ἐλπισάτω Ἰσραὴλ ἐπὶ τὸν Κύριον, ἀπὸ τοῦ νῦν καὶ ἕως τοῦ αἰῶνος.

Πρόκειται γιὰ καταστατικό στίχο. Μόνη δυνατότητα νὰ αἰωνιστεῖ ἡ ὕπαρξη τοῦ Ἰσραὴλ ὡς λαοῦ τοῦ Θεοῦ, τοῦ νέου μάλιστα Ἰσραὴλ ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία, εἶναι νὰ παραδοθεῖ στὴν παρουσία τοῦ Κυρίου· ἡ ἐλπίδα στὸν Κύριο, καὶ ἄρα ἡ σχέση μὲ τὸν Κύριο, νὰ ἀποτελεῖ τὸν θεμέλιο λίθο ἐπὶ τοῦ ὁποίου θὰ οἰκοδομήσει τὸ εἶναι του καὶ τὸ ἔχειν του.