ΨΑΛΜΟΣ 142. ΕΡΜΗΝΕΙΑ. ΔΗΜΉΤΡΗΣ ΜΑΥΡΌΠΟΥΛΟΣ

 

11 Ενεκεν τοῦ ὀνόματός σου, Κύριε, ζήσεις με, ἐν τῇ δικαιοσύνῃ σου ἐξάξεις ἐκ θλίψεως τὴν ψυχήν μου

Έφυγαν τώρα οἱ ὁρατοὶ ἐχθροί. Ἐδῶ ἔχουμε νὰ κάνουμε μὲ ἄλλους, ἀόρατους ἐχθρούς, πιὸ ἐπικίνδυνους, πιο δυνατούς. Αὐτοὶ βρίσκονται μέσα στὴν ψυχή μου. Επομένως γιὰ νὰ μπορέσω νὰ ζήσω, ὡς ζωντανός, καὶ

τὰ μὴν πεθαίνω ὡς ζωντανὸς πάλι, δηλαδή ζωντανὸς νὰ πεθαίνω καὶ

ζωντανὸς νὰ ζῶ, γιὰ νὰ μπορεῖ νὰ γίνει αὐτό, πρέπει ἡ δικαιοσύνη τοῦ

Θεοῦ νὰ γλιτώσει τὴν ψυχή μου ἀπὸ τὴ θλίψη, τὴν ἐσωτερικὴ θλίψη.

Κλειδὶ γιὰ αὐτὴ τὴ ζῶσα πραγματικότητα εἶναι ἡ παρουσία καὶ ἡ ἐνέργεια

τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ: ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου.

Παραπάνω μᾶς μίλησε ὁ ποιητὴς γιὰ μνήμη καὶ μελέτη. Οὐσιαστικὰ

ἡ μνήμη καὶ μελέτη εἶναι μνήμη καὶ μελέτη ὀνόματος. Τὸ ὄνομα φέρει

αὐτὰ ὅλα ποὺ εἴπαμε προηγουμένως, τὴ δικαιοσύνη, τὴν ἀλήθεια, τὸ

ἔλεος, αὐτὰ εἶναι ὀνόματα τοῦ Θεοῦ. Τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ θὰ ἀποκαλυφθεῖ μὲ τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ, τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς εἶναι ὁ Υἱός του.

Δὲν ἔχουμε ἄλλον τρόπο νὰ μάθουμε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Καὶ ὅταν μᾶς

διδάσκει ὁ Χριστὸς τὴν περίφημη προσευχή, την Κυριακὴ προσευχή, μᾶς

λέει ὅτι γιὰ νὰ μπορέσουμε νὰ πλησιάσουμε τὸν Πατέρα πρέπει νὰ ἁγια σθεῖ τὸ ὄνομά του, δηλαδὴ ὁ Υἱός του, καὶ πρέπει νὰ γίνει τὸ θέλημά του,

δηλαδὴ νὰ εἶναι παρὸν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Τὸ ὄνομα τοῦ Πατρὸς εἶναι ὁ

Υἱός, τὸ θέλημα τοῦ Πατρὸς εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα. Γιατί τὸ ὄνομα τοῦ

Πατρὸς εἶναι ὁ Υἱός, καὶ τὸ θέλημα τοῦ Πατρὸς εἶναι τὸ Ἅγιο Πνεῦμα,

Γιατὶ ὁ Υἱὸς ἔρχεται νὰ μᾶς ἀποκαλύψει ὅτι ὑπάρχει Θεὸς καὶ αὐτὸς ὁ

Θεὸς εἶναι ὁ Πατέρας τοῦ Υἱοῦ, καὶ μ' αὐτὸν τὸν Πατέρα ζητάει νὰ μᾶς

συνδέσει ὅλους, ὅσοι θὰ συνδεθοῦμε μαζί του. Στὴν περίφημη ἀρχιερα τική του προσευχή, λίγο πρὶν τὴ Σταύρωσή του, αὐτὸ ζητάει ἀπὸ τὸν Πατέρα του: ὅπως ἐγὼ καὶ σὺ εἴμαστε ἕνας, ὅπως ἐσὺ εἶσαι μέσα μου καὶ

ἐγὼ εἶμαι μέσα σου, ἐγὼ ἐν σοὶ καὶ σὺ ἐν ἐμοί, ἔτσι δῶσε καὶ αὐτοί, οἱ

μαθητές μου οἱ δώδεκα ἐκείνη τὴ στιγμή, οἱ ἄπειροι μαθητές μου ἀργότερα, νὰ εἶναι ἐν ἐμοὶ καὶ ἐγὼ νὰ εἶμαι ἐν αὐτοῖς, δηλαδὴ κάνε τους παι-λδιά σου καὶ αὐτούς. Αὐτὸ εἶναι τὸ μεγάλο μυστήριο τῆς Υιοθεσίας, αὐτὸ

ποὺ ζητᾶμε, νὰ γίνουμε παιδιὰ τοῦ οὐράνιου Πατέρα. Καὶ ἀρχίζουμε

πλέον νὰ μνημονεύουμε τὸ ὄνομά του, γιὰ νὰ φτάσουμε στὴ μεγάλη

ἄσκηση, πολὺ μεγάλη ἄσκηση, τῆς διαρκοῦς μνήμης τοῦ ὀνόματος τοῦ

Θεοῦ, ἡ ὁποία ἀργότερα πῆρε καὶ μορφικά χαρακτηριστικά μέσα ἀπὸ τὴ

λεγόμενη «μονολόγιστη εὐχή». Μιὰ διαρκὴς μνήμη τοῦ ὀνόματος: «Κύριε, Ἰησοῦ Χριστέ, Υἱὲ Θεοῦ, ἐλέησόν με». Αὐτὸ κάνουμε οὐσιαστικά. Σὲ ουσιαστική κοινότητα, μνημονεύουμε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Καὶ ἂν νιώθουμε

ὅλη τὴ λατρευτική μας ζωή, εἴτε ἀτομικά, εἴτε μέσα ἀπὸ τὴν εὐχαριστια

ὄχι ἄξιοι νὰ μνημονεύουμε τὸ ὄνομα τοῦ Θεοῦ, μνημονεύουμε τὸ ὄνομα

τῶν φίλων του, τοῦ ἅγιου Σπυρίδωνα, τοῦ ἅγιου Νικόλαου, τῆς Παναγίας, τὰ μνημονεύουμε γιὰ νὰ συνδεθοῦμε, νὰ ἔχουμε μιὰ ἀναφορά,

ἕναν ἄξονα στὴ ζωή μας. Καὶ αὐτὴ ἡ μνήμη είναι ζωή.

12 καὶ ἐν τῷ ἐλέει σου ἐξολοθρεύσεις τοὺς ἐχθρούς μου καὶ ἀπολεῖς

πάντας τοὺς θλίβοντας τὴν ψυχήν μου, ὅτι ἐγὼ δουλός σού είμι.

Ἡ λέξη «δοῦλος» ἔχει ἕνα εἰδικὸ περιεχόμενο στη βιβλική γλώσσα

σημαίνει τὸν συνεργάτη. Ὁ ἴδιος ὁ Υἱὸς στὸν Ἠσαΐα ὀνομάζεται δοῦλος

τοῦ Γιαχβέ, μαλὰχ Γιαχβέ, ἀλλὰ καὶ στὸ περίφημο όραμα τοῦ Δανιήλ

Ὁ κόσμος δημιουργεῖται ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ τὸν δοῦλο του, τὸν Υἱό του

Καὶ αὐτὸς εἶναι ὁ πάσχων δοῦλος, ὁ πάσχων υἱὸς στὴν Καινὴ Διαθήκη.

Ὁ δοῦλος εἶναι τὸ παιδὶ τοῦ Πατέρα. Γιὰ νὰ ἀποδεχθῶ λοιπὸν τὴν ὑπερ

φυὴ υἱοθεσία, νὰ γίνω παιδὶ τοῦ οὐράνιου Πατέρα, πρέπει νὰ παραδοθῶ

στὸν Πατέρα διὰ τοῦ Υἱοῦ, ὅπως θὰ ἀποκαλυφθεῖ μέσα στὴν ἱστορία. Ὁ

Δαβίδ, κατὰ ἕναν πρωθύστερο τρόπο, γιὰ τοὺς Πατέρες κατὰ ἕναν προφητικὸ τρόπο, ἐπειδὴ ἔχει παραδοθεῖ στὸν Υἱὸ ποὺ θὰ ἔρθει, μπορεῖ νὰ λέει

ὅτι εἶναι δοῦλος τοῦ Θεοῦ, ὅτι εἶναι υἱὸς καὶ δοῦλος τοῦ Θεοῦ. Μὲ αὐτὸ

τὸ περιεχόμενο θὰ ἀποκαλυφθεῖ μέσα στὴν ἱστορία ἕνας ἄλλος ἄνθρωπος, μία γυναίκα, ποὺ ὡς δούλη Κυρίου θὰ συνεργαστεῖ μὲ τὸν Θεὸ γιὰ

τὴν ἐνανθρώπηση τοῦ Υἱοῦ καὶ Λόγου τοῦ Πατρός. Τὸ ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου, γένοιτό μοι κατὰ τὸ ῥῆμα σου ποὺ καταθέτει ἡ Παναγία, ἀνυψώνει τὴ λέξη δοῦλος σὲ λέξη σχέσης καὶ ἐλευθερίας.

Ὁ Δαβὶδ γνωρίζει ὅτι ὁ Θεὸς ἀγαπάει τὸν δοῦλο του ὡς φίλο ἀγαπημένο. Παραδίδεται λοιπὸν στὸν Θεὸ ὡς δοῦλος του γιὰ νὰ ἐλευθερωθεῖ

ἀπὸ τὸν κίνδυνο τοῦ ἐχθροῦ. Καὶ ὅπως προσεγγίζουν οἱ Πατέρες αὐτὸν

τὸν στίχο τοῦ ψαλμοῦ, μόνη δυνατότητα νὰ ἐξολοθρευθεῖ ὁ νοητὸς

ἐχθρός, οἱ δαιμονικὲς ἐνέργειες καὶ οἱ λογῆς πειρασμοί, εἶναι νὰ παρα-

δοθοῦμε στὴν παρουσία τοῦ ἐραστῆ τῶν ψυχῶν μας.

Κλείνοντας τὴν προσέγγιση του 142ου ψαλμοῦ, μποροῦμε νὰ ποῦμε

ὅτι ἀποτελεῖ μία σύνοψη τῶν στοιχείων ποὺ προσδιορίζουν τὴν ὁδὸ τοῦ

ἀνθρώπου (παρουσία ἐχθροῦ, κίνδυνοι ζωῆς, φόβος, ταραχὴ καρδίας), και

τῶν στοιχείων ποὺ ἐνδυναμώνουν τὸν ἄνθρωπο νὰ ἀντιμετωπίσει τοὺς

κινδύνους, φυσικοὺς καὶ νοητούς, σωματικοὺς καὶ ψυχικούς. Τὰ στοιχεῖα

αὐτὰ εἶναι... ἕνα, ἡ σχέση τοῦ ἀνθρώπου μὲ τὸν Θεό, ἢ μᾶλλον ἡ σχέση

τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν ἄνθρωπο καὶ ἡ ἀποδοχὴ αὐτῆς τῆς σχέσης ἀπὸ τὸν δεύτερο. Μόνο αὐτὴ ἡ σχέση μπορεῖ νὰ ἐνδυναμώσει τὸν ἀσθενὴ ἄνθρωπο.

Καὶ ἐκδιπλώνει ὁ ψαλμωδὸς τὰ στοιχεῖα αὐτῆς τῆς σχέσης: παρουσία

τοῦ Θεοῦ, ἔλεος, δικαιοσύνη, ἐλευθερία, ἀλήθεια. Ὁ τρόπος ποὺ οἰκειώνεται ὁ πιστὸς αὐτὲς τὶς θεῖες ἐνέργειες εἶναι ἡ πίστη, ἡ μελέτη τοῦ θείου θελήματος, κυρίως ὅμως ἡ μελέτη τοῦ θείου ὀνόματος ποὺ ὁδηγεῖ σὲ μία διαρκὴ ἀναφορὰ τοῦ πιστοῦ στὸν τόπο τοῦ Θεοῦ.