Οι πιο τρομεροί διωγμοί είναι όταν δεν υπάρχουν διωγμοί Ο Αρχιμανδρίτης Ιανουάριος (Νεντάτσιν), δισέγγονος του ιερέα που εκτελέστικε το 1918, κοσμήτορας της Ιεράς Σταυροπηγιακής ανδρώας Μονής της Μεταμορφώσεως του Κυρίου Σολοβκί, ιστορικός της εκκλησίας:

 

 Όπως σημείωσε ένας ερευνητής, υπήρχαν περισσότεροι άθεοι στη Ρωσία το 1870 απ’ ό,τι υπήρχαν το 1970. Παράδοξο δεν είναι; Θυμάστε τον βίο του Αγίου Ιγνατίου (Μπριαντσιανίνοφ); Ήταν αξιωματικός ευγενικής καταγωγής.

Όλοι οι αξιωματικοί έπρεπε να μεταλαμβάνουν μία φορά τον χρόνο, τη Μεγάλη Σαρακοστή. Όταν θέλησε να μεταλαμβάνει από το Αγιο Δισκοπότηρο πιο συχνά, οργανώθηκε μια ολόκληρη επιτροπή, με θέμα: Μήπως είναι τρελός; Ο Αλεξέι Χομιακόφ είχε την ίδια ιστορία. Ήθελε να μεταλαμβάνει πιο συχνά -συνάντησε εμπόδια απ’ ολόκληρο το περιβάλλον.

Το Πάσχα του 1916 μετέλαβε περίπου το 95% του ρωσικού στρατού, ενώ το Πάσχα του 1917 λιγότερο από το 10%, γιατί δεν υπήρχε πλέον υποχρέωση της Θείας Μετάληψης, για να υπηρετεί κανείς στον στρατό.

Έτσι, λοιπόν, πριν από την Επανάσταση, σχεδόν όλοι ήταν τυπικά Ορθόδοξοι, όμως στην πραγματικότητα, όταν ήρθε η ώρα των διωγμών, διαπιστώθηκε ότι υπάρχουν πολύ λιγότεροι αληθινά πιστοί.

Στο τέλος του εικοστού αιώνα, αντίθετα, στην εκκλησία πήγαιναν κυρίως εκείνοι για τους οποίους η πίστη ήταν βασικό κομμάτι της ζωής τους.

Ο ρωσικός Γολγοθάς του 20ου αιώνα συνέβη με σκοπό την κάθαρση

Προφανώς, ο ρωσικός Γολγοθάς του 20ου αιώνα συνέβη με σκοπό την κάθαρση. Με πολλούς τρόπους, η δίωξη χρησίμευσε, ώστε όσοι πίστευαν να κάνουν την τελική τους επιλογή υπέρ της Βασιλείας του Θεού, ενώ εκείνοι που ανήκαν στην Εκκλησία μόνο τυπικά, να φύγουν από αυτήν.

Το να επιθυμήσουμε τέτοιες δοκιμασίες, μέσα από τις οποίες έχουν περάσει οι παππούδες και οι προπαππούδες, οι γιαγιάδες και οι προγιαγιάδες μας -ότι δήθεν αν πιστεύουμε με λάθος τρόπο, τότε μακάρι να περάσουμε τέτοιους καιρούς κι εμείς- είναι θρασύτητα. Πρέπει να εμπιστευόμαστε τον Θεό: Ξέρει καλύτερα τι είναι ωφέλιμο για εμάς και τι δεν είναι. Λέγεται ότι η πιο τρομερή δίωξη είναι όταν δεν υπάρχει δίωξη. Δεν διώκει ο βασανιστής, αλλά ο Διάβολος διώκει.

Ο Σατανάς δεν αφήνει τον άνθρωπο, προσπαθώντας με κάθε τρόπο να τον αποτραβήξει από την πίστη στον Θεό. Πάντα βρίσκονται πειρασμοί, για να μη νηστεύει κανείς, να μη διατηρεί την αγνότητά του, να μη μετέχει της εκκλησιαστικής ζωής, να μη φέρεται σύμφωνα με τις Εντολές. Αυτό συνιστά απάρνηση. Απλώς είμαστε ανήμποροι, δνε μας δίνεται ένας μεγάλος σταυρός. Ο σταυρός μας είναι να είμαστε πιστοί στο ελάχιστο.