Την ενδέκατη ημέρα του μήνα η μνήμη του Αγίου Φιλίππου, ενός από τους επτά Διακόνους.

Την ενδέκατη ημέρα του μήνα η μνήμη του Αγίου Φιλίππου, ενός από τους επτά Διακόνους.

 

Αυτός (ο άγιος) καταγόταν από την Καισάρεια της Παλαιστίνης και είχε τέσσερις θυγατέρες που προφήτευαν — ανάμεσά τους ήταν η Ερμιόνη και η Ευτυχίς (δες σχετικά και την 4η Σεπτεμβρίου, ημέρα που τιμώνται οι άγιες αυτές). Για όλα αυτά κάνει λόγο ο θεόπνευστος Ευαγγελιστής Λουκάς σε διάφορα σημεία των «Πράξεων των Αποστόλων». Εκεί τον αποκαλεί «Ευαγγελιστή», λέγοντας:

«Την επόμενη ημέρα, αφού φύγαμε εμείς που ήμασταν με τον Παύλο, ήρθαμε στην Καισάρεια. Και, μπαίνοντας στο σπίτι του Φιλίππου του Ευαγγελιστή (ο οποίος ήταν ένας από τους επτά), μείναμε κοντά του. Αυτός είχε τέσσερις παρθένες θυγατέρες που προφήτευαν» (Πράξεις 21, 8).

Μαρτυρεί επίσης ο ίδιος ο Λουκάς ότι αυτός ο Απόστολος (ο Φίλιππος) είχε οριστεί από τους Αποστόλους Διάκονος, υπεύθυνος για τις ανάγκες και τη διανομή της τροφής στους φτωχούς και στις χήρες, μαζί με τον Στέφανο και τους άλλους πέντε (Πράξεις κεφ. 6).

Αυτός λοιπόν γέμισε τη Σαμάρεια με το κήρυγμα του Ευαγγελίου και βάπτισε τον Σίμωνα τον Μάγο, ο οποίος όμως υποκρίθηκε ότι πίστεψε στον Χριστό. Έπειτα, αφού αρπάχτηκε από Άγγελο του Κυρίου, έφτασε στον δρόμο όπου περνούσε ο Ευνούχος της βασίλισσας Κανδάκης. Εκεί τον κατήχησε και τον βάπτισε.

Έπειτα πάλι, μεταφέρθηκε από τον Άγγελο στην Άζωτο, και φώτισε και εκείνη την πόλη με τη διδασκαλία του Ευαγγελίου. Μετά από αυτά πήγε στην πόλη Τράλλη, που βρισκόταν στη Μικρά Ασία, και με το κήρυγμά του έπεισε όλους τους κατοίκους να πιστέψουν στον Χριστό. Στην πόλη αυτή έκτισε και Εκκλησία, και ύστερα αναπαύθηκε εν Κυρίω.

Σημείωση

Να σημειώσεις ότι ο Ευνούχος αυτός, σύμφωνα με μερικούς, πήγε στην Ευδαίμονα Αραβία για να κηρύξει το Ευαγγέλιο· σύμφωνα με άλλους, πήγε στην Ταπροβάνη (Σρι Λάνκα), και κατά άλλους στη Μερόη της Αιγύπτου, επειδή —σύμφωνα με εκείνους— η βασίλισσα Κανδάκη βασίλευε σε αυτές τις περιοχές.

Ο θείος Ειρηναίος (βιβλίο Γ΄), ο Ευσέβιος (βιβλίο Β΄ της «Εκκλησιαστικής Ιστορίας», κεφάλαιο 1), καθώς και ο Ιερώνυμος (στον Ησαΐα, κεφάλαιο 51, και στην επιστολή 103), όλοι αυτοί αναφέρουν ότι ο Ευνούχος αυτός υπήρξε ο πρώτος Απόστολος των Αιθιόπων. Αυτή η άποψη διατηρείται μέχρι σήμερα και μεταξύ των Αβυσσηνών (Αιθιόπων).

(Δες σχετικά και στη νεοεκδοθείσα «Εκατονταετηρίδα».)

***

Την ίδια ημέρα ο  Ὅσιος Πατὴρ ἡμῶν καὶ Ὁμολογητὴς Θεοφάνης ὁ Γραπτός, Ἐπίσκοπος Νικαίας,  ο ποιητὴς πολλῶν Κανόνων, ἀδελφὸς τοῦ Ἁγίου Θεοδώρου τοῦ Γραπτοῦ, ἐτελειώθη ἐν εἰρήνῃ.

Αυτοί οι Άγιοι ήταν γιοι ευσεβών γονέων, που κατοικούσαν στην Παλαιστίνη και φημίζονταν για την αρετή της φιλοξενίας, γύρω στο έτος 808. Από τη φιλομάθεια και τη σπουδαία διάθεση των γονιών τους, οι δύο αυτοί γιοι απέκτησαν όλη τη σοφία — τόσο την εσωτερική και ιερή, όσο και την εξωτερική, δηλαδή τη γνώση των Ελλήνων.

Ύστερα έγιναν Μοναχοί και, επειδή ζούσαν με οσιότητα και αρετή, χειροτονήθηκαν Ιερείς. Όταν όμως ο ασεβής αυτοκράτορας Θεόφιλος ο εικονομάχος λυσσομανούσε εναντίον των αγίων εικόνων και απαγόρευε να τις προσκυνούν, το έτος 829, τότε οι δύο αυτοί σοφοί αδελφοί στάλθηκαν προς αυτόν από τον τότε Πατριάρχη της Αγίας Πόλης, της Ιερουσαλήμ.

Αφού παρουσιάστηκαν ενώπιον του αυτοκράτορα, τον έλεγξαν αυστηρά και τον αποκάλεσαν «μισόχριστο» και «θεομάχο». Έτσι, με δική του διαταγή, φυλακίστηκαν και οι δύο και έμειναν στη φυλακή για πολύ καιρό.

Ύστερα τους έβγαλαν από τη φυλακή και τους χτύπησαν σκληρά σε όλο τους το σώμα. Έπειτα χάραξαν στα πρόσωπά τους, με πυρωμένο σίδερο, στίχους σε ιαμβικό μέτρο, οι οποίοι δήλωναν την αιτία για την οποία τους καταδίκασε ο βασιλιάς.

Ο Άγιος Θεόδωρος ξαναρίχτηκε στη φυλακή, και μετά εξορίστηκε· εκεί, στην εξορία, ολοκλήρωσε τον επίγειο δρόμο της ζωής του.

Ο δε Άγιος Θεοφάνης εξορίστηκε στη Θεσσαλονίκη. Μετά τον θάνατο του Θεόφιλου, ανακλήθηκε από την εξορία από τη βασίλισσα Θεοδώρα (η οποία επανέφερε την Ορθοδοξία) και από τον γιο της, τον ευσεβή βασιλιά Μιχαήλ, που ανέβηκε στον θρόνο το έτος 842.

Ανακληθείς λοιπόν, ο Θεοφάνης χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Νικαίας από τον άγιο Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Μεθόδιο, ο οποίος κατήργησε την αιρετική διδασκαλία των εικονομάχων. Αφού ο μακάριος Θεοφάνης κυβέρνησε θεοφιλώς και θεαρέστως το ποίμνιό του, αναχώρησε ειρηνικά από την παρούσα ζωή.

Σημειώσεις

1.

Τους ιαμβικούς αυτούς στίχους μπορείς να τους δεις στις 27 Δεκεμβρίου, όταν εορτάζεται χωριστά ο Άγιος Θεόδωρος ο Γραπτός, αδελφός του Θεοφάνη αυτού.

Δες επίσης στις 18 Δεκεμβρίου, όπου αναφέρονται και οι δύο μαζί — ο Θεόδωρος και ο Θεοφάνης — μαζί με τον Μιχαήλ τον Σύγγελο.

Δες ακόμη και στις 14 Ιουνίου, στο Συναξάρι του Αγίου Μεθοδίου Κωνσταντινουπόλεως.

Οι στίχοι αυτοί λένε:

«Όλοι ποθούν να τρέξουν προς την πόλη

όπου τα πανάγια πόδια του Λόγου του Θεού

στάθηκαν για τη στερέωση του κόσμου.

Εκεί φάνηκαν αυτοί, σε τόπο σεβαστό,

ως σκεύη της πονηρής δεισιδαιμονίας.

Εκεί, από απιστία, έπραξαν πολλά

φρικτά και αισχρά, με δυσσεβή φρόνηση,

και από εκεί εκδιώχθηκαν ως αποστάτες.

Στην πόλη του κράτους κατέφυγαν,

χωρίς όμως να αφήσουν τις παράνομες ανοησίες.

Γι’ αυτό, αφού γράφτηκαν ως κακούργοι στο πρόσωπο,

καταδικάστηκαν και διώχθηκαν ξανά.»

2.

Να σημειωθεί ότι ο Άγιος Θεοφάνης, σύμφωνα με ορισμένους, είναι ο δημιουργός των τροπαρίων των Αίνων του Αγίου Δημητρίου. Το πρώτο από αυτά απευθύνεται στον ίδιο τον άγιο Δημήτριο και λέει:

«Έλα, Μάρτυς του Χριστού, προς εμάς που ζητούμε τη συμπαθή επίσκεψή σου· λύτρωσέ μας από τις απειλές των τυράννων και από τη φοβερή μανία της αιρέσεως.»

Δηλαδή των εικονομάχων. Ο ίδιος Θεοφάνης συνέθεσε και τον Κανόνα του Αγίου Δημητρίου.

Δες επίσης και στην 11η Νοεμβρίου, στο Συναξάρι του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου.

Δεν είναι σωστό αυτό που γράφεται στον δεύτερο τόμο της Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Μελετίου, ότι δήθεν είναι δύο διαφορετικοί — άλλος ο Θεοφάνης ο Γραπτός και άλλος ο Θεοφάνης της Νικαίας· διότι πρόκειται για το ίδιο και το αυτό πρόσωπο.

***

Την ίδια ημέρα μνήμη των Αγίων Γυναικών Ζηναΐδος και Φιλονίλλης των Αναργύρων. 

Αυτές οι άγιες γυναίκες κατάγονταν από την Ταρσό της Κιλικίας και ήταν συγγενείς του Αποστόλου Παύλου. Αφού εγκατέλειψαν την πατρίδα τους και απαρνήθηκαν τα υπάρχοντά τους, φαινομενικά ασχολούνταν με την ιατρική τέχνη· στην πραγματικότητα όμως, επιτελούσαν έργο αποστολικό, κηρύττοντας τον Χριστό.

Πήγαν λοιπόν σε μια πόλη που λεγόταν Δημητριάδα. Εκεί, αφού μπήκαν μέσα σε ένα σπήλαιο, νήστευαν και αγρυπνούσαν, ενώ θεράπευαν κάθε είδους ασθένεια — τόσο χρόνιες όσο και πρόσκαιρες.

Ενεργούσαν επίσης και διάφορα άλλα θαύματα. Έτσι, αφού έλαμψαν με την ενάρετη ζωή τους, με το ευαγγελικό τους κήρυγμα και με τα θαύματά τους, και αφού οδήγησαν πολλούς άπιστους στην πίστη του Χριστού, αναχώρησαν ειρηνικά προς τον Κύριο.

📖 Πηγή: Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, «Συναξαριστής των Δώδεκα Μηνών του Ενιαυτού», Τόμος Α΄, Εκδόσεις Δόμος, 2005.