Η ψυχή είναι ο ναός του Αγίου Πνεύματος
Ο Μέγας Βασίλειος λέει: «Η ψυχή, όντας στο σώμα, το ζωοποιεί».
Όπως ο Θεός δημιούργησε τον ουρανό και τη γη για να κατοικεί ο άνθρωπος, έτσι και ο Θεός δημιούργησε το σώμα και την ψυχή του ανθρώπου ως τόπο κατοικίας για τον Εαυτό Του, για να κατοικεί και να αναπαύεται στο σώμα του, όπως στο δικό Του σπίτι, έχοντας ως όμορφη νύφη την αγαπημένη ψυχή, που δημιουργήθηκε κατ’ εικόνα Του.
Αλλά γι' αυτό, η ψυχή πρέπει να υψωθεί, ας πούμε, πάνω από την αισθησιακότητα, πάνω από τη σκοτεινή, σωματική φύση, και να διεισδύσει —με την αγνή όραση της καρδιάς— στον πνευματικό κόσμο. Εδώ θα είναι καλά· εδώ βρίσκεται η αληθινή της ζωή, η ειρήνη και η χαρά της.
Η χάρη που εισέρχεται στην καρδιά αφυπνίζει την ενέργεια του πνεύματος, προκαλεί υψηλότερες φιλοδοξίες και αποδέσμευση από τις γήινες προσκολλήσεις.
Η ψυχή ενός ανθρώπου του οποίου οι σκέψεις είναι χαλιναγωγημένες και η καρδιά του καθαρισμένη από αυτές γίνεται όμορφη, αποδεχόμενη όλες τις υπέροχες ιδιότητες που ο Θεός έβαλε σε αυτήν κατά τη δημιουργία.
Μια τέτοια ψυχή μπορεί να γίνει κατοικία του Θεού, ναός του Αγίου Πνεύματος... Τι μεγάλη τιμή απονέμεται στην ανθρώπινη ψυχή! Ακόμα και οι αγνοί και αναμάρτητοι άγγελοι δεν είναι ναοί του Πνεύματος του Θεού...
Μόνο η ανθρώπινη ψυχή μπορεί να γίνει αυτός ο ναός—της παραχωρείται από τον Θεό. Αλλά για να το κάνει αυτό, πρέπει να υποταχθεί πλήρως στο Πνεύμα του Θεού.
Η ψυχή είναι προορισμένη να είναι ένας ζωντανός ναός, όχι χειροποίητος. Ο άνθρωπος δεν γεννιέται ναός του Θεού. Γίνεται ναός μόνο όταν το Άγιο Πνεύμα αγιάσει την ψυχή κατά το βάπτισμα, όταν το Άγιο Πνεύμα μας επισκέπτεται με τα χαρίσματά Του στο άγιο Μυστήριο του Χρίσματος.
Αυτό σημαίνει ότι κάποιος που δεν έχει λάβει το άγιο βάπτισμα μπορεί να προοριστεί μόνο για να είναι αυτός ο ναός.
Η ψυχή γίνεται η μόνιμη κατοικία του Πνεύματος του Θεού μόνο υποτασσόμενη στην επιρροή του Πνεύματος του Θεού, εμπιστευόμενη τον εαυτό της στην καθοδήγησή Του.
Αυτή, όντας σε στενή σχέση με το σώμα μας, το καθοδηγεί, και η καθοδήγησή της θα είναι καρποφόρα και σωτήρια για το σώμα μόνο όταν η ίδια καθοδηγείται ολοκληρωτικά από το Άγιο Πνεύμα του Θεού.
Και μόνο τότε θα γίνει μόνιμος τόπος κατοικίας για το Πνεύμα του Θεού.
Ο Θεός ζει πάντα στην ψυχή, εκτός κι αν εμείς οι ίδιοι, μέσω των αμαρτιών μας, απομακρυνθούμε από Αυτόν. Διότι ο Θεός δεν κατοικεί σε μια αμαρτωλή ψυχή.
Ο Θεός αγαπά να κατοικεί στις ψυχές των ανθρώπων, λέει ο Άγιος Θεοφάνης ο Έγκλειστος, αλλά δεν εισέρχεται στις ψυχές των ανθρώπων με τη βία, αν και είναι παντοδύναμος, αλλά σαν να είναι κατόπιν πρόσκλησης, γιατί δεν θέλει να παραβιάσει την εξουσία που έχει δώσει στον άνθρωπο πάνω στον εαυτό του.
Ο Θεός δεν κατοικεί σε ψυχές στις οποίες βασιλεύει η σάρκα, διότι το όργανο της επικοινωνίας Του με τον άνθρωπο είναι το πνεύμα.
Όταν όμως η ψυχή, με την ελεύθερη βούλησή της, έχει την επιθυμία να πλησιάσει τον Θεό, τότε ο Θεός, ας πούμε, έρχεται να την συναντήσει και αρχίζει η πνευματοποίηση όχι μόνο της ψυχής, αλλά και του σώματος, δηλαδή ολόκληρου του ανθρώπου: τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού.
Ο Θεός θα γίνει «τα πάντα εν πάσι» σε ένα τέτοιο άτομο - το άτομο, έχοντας πνευματικοποιηθεί, θα θεωθεί.
Για τέτοιους λέγεται: «Ας ελθώμεν και ας κατοικήσωμεν παρά αυτού» (Ιωάννης 14:23). Και η Βασιλεία του Θεού θα πραγματοποιηθεί μέσα στον άνθρωπο — στην ψυχή του.
Ακόμα και στην Παλαιά Διαθήκη, το Άγιο Πνεύμα είπε μέσω των προφητών του Θεού: «Θα κατοικήσω εν αυτοίς και θα περιπατήσω εν αυτοίς· και θα είμαι Θεός αυτών»... «Και θα είμαι Πατέρας σας, και εσείς θα είστε γιοι μου και θυγατέρες μου» (Πρβλ. Λευιτ. 26:12· Ιερ. 3:19).
Το Άγιο Πνεύμα προφήτευσε για τον καιρό που ο Θεός θα κατοικούσε στην αθάνατη ανθρώπινη ψυχή, όταν ο Θεός θα ήταν ο Πατέρας αυτής της ψυχής και η ψυχή θα ήταν το παιδί του Ουράνιου Πατέρα της.
Και αυτό συνέβη με την έλευση του Υιού του Θεού στη γη.
«Η Βασιλεία του Θεού είναι μέσα σας»... και το σπέρμα της Βασιλείας του Θεού βρίσκεται ακριβώς στην ψυχή του ανθρώπου. Αυτό το σπέρμα είναι πάντα απειροελάχιστα μικρό (σαν κόκκος σιναπιού), αφού στον κόσμο η ψυχή κατακλύζεται από τα στοιχεία του κόσμου, τα οποία είναι ξεχωριστά από τα στοιχεία του Θεού. Όταν όμως αυτός ο μικροσκοπικός σπόρος ενδυναμωθεί στην ψυχή από τις προσπάθειες της θέλησης του ίδιου του ατόμου (που επιθυμεί να ζήσει τη ζωή του Χριστού), τότε ο Θεός, με τη δημιουργική Του δύναμη, θα δημιουργήσει ένα ανανεωμένο άτομο (χωρίς τη συμμετοχή του ατόμου - το μόνο που απαιτείται είναι η έκφραση της θέλησης στην επιθυμία). Και γρήγορα, γρήγορα, με τη δύναμη του Θεού, ο σπόρος του Θεού στην ψυχή ενός τέτοιου ατόμου, μέσω της έντονης ανάπτυξής του, θα πνίξει όλα τα αγκάθια που εισάγει ο εχθρός.
Το αυτί της ψυχής ωριμάζει και ανθίζει από τη δύναμη του Θεού. Η Βασιλεία της Χάριτος ανοίγεται μέσα στην ψυχή. Και ο δημιουργός αυτής της νέας ζωής είναι ο Κύριος.
Σκορπίζει άφθονα φως και ζωή παντού. Και όλα εξαρτώνται από την ικανότητα της ψυχής για πνευματική ανάπτυξη.
Σκοπός της ψυχής δεν είναι μόνο να διατηρήσει την αγιότητα που έχει λάβει από τον Θεό, αλλά, όπως έχει ήδη ειπωθεί, να μεταδώσει αγιότητα σε ολόκληρο το άτομο. Στενά συνδεδεμένη με όλα τα όργανα του σώματος, η ψυχή, με τη ζωτική της δύναμη, ζωντανεύει τις αισθήσεις και κατευθύνει τη δραστηριότητά της στα επιμέρους όργανα, τα οποία λειτουργούν ως όργανα για τη δράση της ψυχής.
Όταν το σώμα παραδοθεί ολοκληρωτικά στην υποταγή της ψυχής, τότε τα σαρκικά πάθη του ανθρώπου ταπεινώνονται και η ψυχή, φωτισμένη, γίνεται ναός του Θεού.
Και η ψυχή, εμποτισμένη με τη φωτιά του Θεού, είναι σαν ένα δίφτερο πουλί, που πετάει ψηλά στον ουράνιο αέρα. Τα φτερά της ψυχής που υπακούει στον Θεό είναι η προσπάθεια της φωτιάς του Θεού, με την οποία μπορεί να πετάξει ψηλά προς τον ουρανό.
Ο Θεός, αγκαλιάζοντας και θερμαίνοντας τις ψυχές που υποβάλλονται σε Αυτόν, τις αφυπνίζει στην πνευματική ζωή. Αλλά γι' αυτό, η ψυχή μας πρέπει να είναι νοήμων, να διακρίνει τι είναι ωφέλιμο και τι επιβλαβές στο έργο της σωτηρίας.
Μια έξυπνη και ενάρετη ψυχή μπορεί εύκολα να εντοπιστεί ακόμη και στην εμφάνιση ενός ατόμου, στο βλέμμα, στο βάδισμα, στη φωνή, στο χαμόγελο, στις συζητήσεις και στη συμπεριφορά του προς τους άλλους ανθρώπους.
Άλλωστε, η ψυχή είναι αυτή που «προτρέπει» τα επιμέρους μέρη του σώματός μας (μάτια, αυτιά, χέρια και πόδια) τι να αποφεύγουμε, τι να κάνουμε και πώς να το κάνουμε. Βλέπουμε με τα μάτια μας, ακούμε με τα αυτιά μας και έχουμε την ικανότητα να πάμε κάπου ή να αγγίξουμε κάτι με τα χέρια μας. Αλλά τι πρέπει και τι δεν πρέπει να γίνει είναι ευθύνη της ψυχής να αποφασίσει. Πρέπει να αγγίξουμε αυτό ή εκείνο το αντικείμενο, πρέπει να ακούσουμε αυτή ή εκείνη τη συζήτηση, πρέπει να κοιτάξουμε κάτι που έλκει και τραβάει το βλέμμα μας; Η ψυχή μας, καθοδηγούμενη και διδασκόμενη από το Άγιο Πνεύμα του Θεού, πρέπει να συλλογίζεται όλα αυτά τα θέματα και να κατευθύνει τις πράξεις του σώματός μας.
Κάθε χριστιανική ψυχή έχει το δικό της κάλεσμα και, έχοντας ένα σώμα από τη γέννησή της, πρέπει να το θεωρεί ως όργανο για την εκπλήρωση των Θείων σχεδίων.
Το σώμα, παραδομένο στην κατοχή της ψυχής, συμμετέχει στο κάλεσμα της, επιβάλλοντας έτσι μια σειρά από ειδικά καθήκοντα. Και ακριβώς αυτά τα καθήκοντα αποτελούν την υψηλή πτυχή της φυσικής μας ζωής. Η ψυχή αποσπά από το σώμα όχι μόνο αισθητηριακές λειτουργίες, αλλά ευθυγραμμίζει τις δραστηριότητές της με το θείο κάλεσμα της.
Ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας λέει ότι η ψυχή, ενώ βρίσκεται στο σώμα, περνάει από τρεις καταστάσεις:
1) η αρχή της πίστης, 2) η πρόοδος στην πίστη και 3) η τελειότητα.
Κάθε μία από αυτές είναι μακράς διαρκείας και εξαρτάται από την κατάσταση της ψυχής. Η ψυχή πρέπει να δημιουργήσει μια ευνοϊκή ατμόσφαιρα για την υποδοχή των συνεχώς αυξανόμενων δυνάμεων της χάριτος.
Σε μια τόσο φροντιστική ψυχή δεν υπάρχει χώρος για τίποτα κακό ή αμαρτωλό.
Αλλά η ψυχή μας, αν και μια λογική, διανοητική δύναμη, πρέπει να καθοδηγείται και να υποστηρίζεται σε όλες τις καλές πράξεις από τη χάρη του Αγίου Πνεύματος. Και όπως η ψυχή είναι στενά ενωμένη με όλα τα μέρη του σώματός μας, έτσι και η χάρη του Αγίου Πνεύματος, μέσω της θεϊκής του δύναμης, πρέπει να ενωθεί με την ψυχή και να την εμψυχώσει, γίνοντας, κατά κάποιο τρόπο, η ψυχή της ψυχής. Πρέπει να τη βοηθήσει να ευθυγραμμίσει τις διάφορες σκέψεις και επιθυμίες της με το ενιαίο θέλημα του Θεού.
Όπως ακριβώς ένα σώμα χωρίς ψυχή δεν έχει αρμονία όλων των μελών του, έτσι και η ψυχή με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της λογικής της δεν μπορεί να έχει την ορθή συμπεριφορά της χωρίς τη χάρη του Αγίου Πνεύματος.
Η ανθρώπινη ψυχή, αν δεν κατέχει τη χάρη του Αγίου Πνεύματος, είναι νεκρή για τον Θεό. Επομένως, η φύση μας, αν δεν μετέχει της χάρης του Αγίου Πνεύματος, δεν μπορεί ούτε να σκεφτεί ούτε να κάνει τίποτα άξιο της Βασιλείας του Θεού. Αλλά η ψυχή, έχοντας κριθεί άξια να γίνει μέτοχος της θείας χάρης, αγιασμένη η ίδια, αγιάζει ολόκληρο το σώμα της· επειδή, ενωμένη με το σώμα, παρούσα σε όλα τα μέλη του, τους μεταδίδει την ενέργεια της χάρης του Θεού.
Όταν η ψυχή και το σώμα βρίσκονται σε πλήρη κοινωνία κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής και ζουν αποκλειστικά με θεάρεστο τρόπο, ο Θεός αγιάζει μια τέτοια ψυχή κατά την αναχώρησή της από το σώμα (και το σώμα, όπως και η ψυχή, λαμβάνει την αφθαρσία). Και όπως ακριβώς η ψυχή σε αυτόν τον κόσμο συμμετείχε στην υπομονή όλων των βαρών και των θλίψεων που έπληξαν το σώμα, έτσι και στην αιώνια ζωή το σώμα θα μεταφερθεί στην κατάσταση χαράς που η ψυχή ήδη απολάμβανε από τον Θεό ενώ ήταν προσωρινά χωρισμένη από το σώμα. Τότε η ψυχή θα απορροφήσει ολόκληρο το σώμα, και το πνεύμα και ο νους θα γίνουν ένα με αυτό, και όλα όσα είναι φθαρτά και θνητά θα απορροφηθούν στη ζωή. Η σάρκα θα απορροφηθεί στην ψυχή με τη δύναμη του Αγίου Πνεύματος - η ψυχή που είχε ήδη απορροφηθεί από τον Θεό, στην αληθινή ζωή.
Ο Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης μιλάει για το πόσο απαραίτητο είναι η ψυχή μας να ενδυναμώνεται από το Άγιο Πνεύμα κατά τη διάρκεια της επίγειας ζωής: «Για πολύ καιρό δεν καταλάβαινα πλήρως πόσο απαραίτητο είναι η ψυχή μας να ενδυναμώνεται από το Άγιο Πνεύμα. Αλλά τώρα ο Παντελεήμων μου επέτρεψε να μάθω πόσο απαραίτητο είναι.
Είναι απαραίτητο κάθε λεπτό της ύπαρξής μας, όπως ακριβώς η αναπνοή είναι απαραίτητη κατά την προσευχή και σε όλη τη ζωή.
Χωρίς την ενίσχυση του Αγίου Πνεύματος, η ψυχή μας είναι συνεχώς επιρρεπής σε κάθε είδους αμαρτία και, ως εκ τούτου, στον πνευματικό θάνατο. Αδυνατίζει, αποδυναμώνεται εντελώς από το κακό που εισέρχεται στην καρδιά και γίνεται ανίσχυρη για το καλό. Χωρίς την ενίσχυση του Αγίου Πνεύματος, νιώθεις πώς η καρδιά υπονομεύεται από διάφορα κακά και είναι έτοιμη ανά πάσα στιγμή να πνιγεί στην άβυσσο αυτού του κακού. Εδώ, η καρδιά μας πρέπει να στέκεται πάνω σε έναν βράχο. Και ο βράχος είναι το Άγιο Πνεύμα. Το Άγιο Πνεύμα πυροδοτεί την ψυχή με αγάπη για τον Θεό, εμπνέει την ψυχή με φωτεινές και καλές σκέψεις, ενισχύει την επίγνωση της καρδιάς για τη σημασία και την αναγκαιότητα της εργασίας, ενσταλάζει την απαραίτητη υπομονή με την οποία ξεπερνιούνται όλες οι δυσκολίες. Στις αλληλεπιδράσεις με τους ανθρώπους, εμπνέει σεβασμό για το άτομο που είναι εικόνα του Θεού (όποιος κι αν είναι αυτός), και μας ενώνει όλους στην αγάπη και μας διδάσκει να προσευχόμαστε.
Και όχι μόνο η ψυχή μας χρειάζεται βοήθεια από το Άγιο Πνεύμα, αλλά εμείς οι ίδιοι πρέπει να τη βοηθήσουμε να στολιστεί με εκείνη την αιώνια και άφθαρτη ομορφιά με την οποία πρέπει να εμφανιστεί ενώπιον του Θεού.
Αυτή η ομορφιά της ψυχής δημιουργείται από ταπεινότητα, αγνότητα, υπομονή και καλές πράξεις αγάπης.
Και η σωτηρία της ψυχής πρέπει να ξεκινά από νεαρή ηλικία, προστατεύοντάς την από τη βρωμιά της ζωής. Άλλωστε, δεν υπάρχει τίποτα πιο τρομερό από την αιώνια καταστροφή της ψυχής.
Ο Άγιος Βαρσανούφιος (5ος αιώνας) παρήγγειλε συνεχώς σε όσους έρχονταν σε αυτόν: «Παιδιά μου, σώστε τις αθάνατες ψυχές σας!»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου