ΟΙ ΙΕΡΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Και τώρα ερχόμεθα στο τέταρτον κατά σειράν θέμα μας πού αφορά εις τάς Ί. Ακολουθίας.

Τι είναι οι ακολουθίαι;

Αι ακολουθίαι είναι σύνολον προσευχών, ύμνων, δεήσεων, δοξο­λογιών, ευχών, αναγνωσμάτων Και ευχαριστιών αναγινωσκομένων, ψαλλομένων, ή εκφωνουμένων καθ' ορισμένην τάξιν.

Ακολουθίας έχει πολλάς ή Εκκλησία μας. Αλλάς έχει καθημερινώς Και αλλάς κατά χρονικά διαστήματα (τακταί, έκτακτοι).

Αι κυρίως ακολουθίαι του νυχθημέρου τάς οποίας τελεί το εικοσιτετράωρον ή Εκκλησία είναι αι εξής:

α) Μεσονυκτικόν.

β) Όρθρος Και 1η ώρα.

γ) Ώρα 3η.

δ) Ώρα 6η.

ε) Ώρα 9η.

στ) Εσπερινός Και

ζ) Απόδειπνο.

Σύνολον επτά. Τον αριθμόν αυτόν τον έλαβαν οι άγιοι Πατέρες, οι όποιοι Και θέσπισαν τάς ακολουθίας αυτάς, από τον Προφητάνακτα Και Υμνωδόν Δαβίδ, όστις έλεγεν: «Έπτάκις της ημέρας ήνεσά σε, Κύριε» (Ψαλμ. ριη' 164).

Έκτος αυτών των επτά ακολουθιών υπάρχουν, ως ελέχθη, Και άλλαι διάφοροι αι οποίαι Και τελούνται εις διαφόρους καιρούς Και περιστά­σεις.

Μερικαί φερ' ειπείν εξ αυτών είναι:

Ή Θ. Λειτουργία.

Ό Ακάθιστος Ύμνος (Χαιρετισμοί).

Οι Παρακλητικοί Κανόνες.

Οι Χαιρετισμοί του Σταυρού ή διαφόρων Αγίων. Του Αγιασμού. Ή Νεκρώσιμος Και πολλαί αλλαι. Άλλα Και αι ευχαί, οι ύμνοι Και αι δεήσεις αι οποίαι ψάλλονται ή εκφωνούνται εις εκαστον των Μυστη­ρίων ακολουθίαι λέγονται. Έτσι επί παραδείγματι, εχομεν την ακολουθίαν του Βαπτίσματος, την ακολουθίαν του Χρίσματος, την ακολουθίαν του Ευχελαίου κ.λ.π

Έκαστη των τακτών ακολουθιών τελείται εις ωρισμένην ώραν, δια τούτο Και πολλαί εξ αυτών έχουν λάβει Και το όνομα των ωρών κατά τάς οποίας τελούνται. Μεσονυκτικόν φερ' ειπείν ονομάσθη ούτως επειδή τελείται κατά το μεσονύκτιον. Ό όρθρος λέγεται ούτως διότι τελείται την πρωίαν Και ο.κ,

Φυσικά, όπως αντιλαμβάνεσθε, ή σειρά Και ή τέλεσις αυτή των επτά ακολουθιών του κύκλου των 24ων ωρών δεν τηρείται απολύτως εδώ εις τον κόσμο. 'Εκεί οπού τηρούνται απαρεγκλίτως όλα έως σήμερον είναι εις τα αιωνόβια Ιερά Μοναστήρια του Αγίου Όρους καθώς Και άλλου.

Και τώρα ας ίδωμεν εν ολίγοις Τι είναι Και Τι σημασία έχουν αί επτά αύταί ακολουθίαι του κύκλου του 24ώρου.

1) Μεσονυκτικόν

Ή ακολουθία αυτή τελείται μετά το μεσονύκτιον, οπότε Και αρχίζει Και ή νέα ημέρα. Περιέχει πολλούς ύμνους, ευχάς και ψαλμούς. Ή εγερσις εκ του ύπνου δια την τέλεσιν της ακολουθίας αυτής συμβολίζει την Δευτέραν παρουσίαν του Κυρίου κατά το: «Ιδού ό Νυμφίος έρχε­ται εν τω μέσω της νυκτός» (Ύμν. Μ. Έβδ.) Και κατά την παραβολή των δέκα παρθένων, ή οποία επίσης περί τάς εννοίας αυτάς στρέφεται. Το Μεσονυκτικόν ακόμη υπενθυμίζει Και την σύλληψιν του Κυρίου μας ή οποία έγινε ως γνωστόν, κατά το μεσονύκτιον μετά φανών Και λα­μπάδων υπό της σπείρας των στρατιωτών.

2) Όρθρος.

Ή ακολουθία αυτή τελείται τάς πρωινάς ώρας. Όρθρος κυρίως ση­μαίνει χαραυγή. Ή ακολουθία αυτή είναι μία από τάς πλέον σημαντικάς, δια τούτο τελείται καθ' εκάστη. Όπως, επίσης καθ' εκάστη ημέρα τελούνται ή ενάτη ώρα Και ο Εσπερινός.

Ό Όρθρος περιέχει τον εξάψαλμο. Δηλαδή εξ ψαλμούς, ήτοι τον 3ον, 37ον, 62ον, 87ον, 102ον, Και 142ον.

Περιέχει ακόμη τα απολυτίκια της εορτής ή της Κυριακής, τα Ευλογητάρια, το Εωθινόν Ευαγγέλιον, τάς εννέα ωδάς. Δηλαδή, προσευχάς τάς οποίας εποίησαν Και απηύθυναν μελωδικώς προς τον Θεόν διάφο­ροι άνθρωποι Και κατά διαφόρους εποχάς. Ούτω την α' ωδήν την ποίησε ο Μωυσής μετά της Προφήτιδος Μαριάμ, της αδελφής του, όταν δίέβησαν την Ερυθρά Θάλασσαν, ή οποία αρχίζει: «Ασωμεν τω Κυρίω ενδόξως γαρ δεδόξασται» ('Εξοδ. ιε' 1).

Την β' ωδήν την ποίησε ο Μωυσής καθ' υπόδειξιν Και υπαγόρευσιν του Θεού περί το τέλος της ζωής του, συνιστά δι' αυτής την φύλαξιν του Νόμου του Θεού. Αρχίζει δε ούτω: «Πρόσεχε ουρανέ Και λαλήσω» (Δευτ. β' 1).

Την γ' ώδήν ποίησε Και ανέπεμψε προς τον Θεό ή Προφήτις Άννα, ή Μητέρα του Προφήτου Σαμουήλ κατά την προσαγωγή του υιού της Σαμουήλ εις τον ιερέα Ήλί δια να παραμείνη εις τον Ναό Και να υπη­ρέτηση τον Θεό. Αρχίζει δε ούτω: «Έστερεώθη ή καρδία μου εν Κυρίω, υψώθη κέρας μου εν θεώ μου» (Α' Βασ. β' 1).

Την δ' ώδήν ανέπεμψεν ο προφήτης Αββακούμ, όταν είδε προφητικώς τον Θεόν να γίνεται άνθρωπος Και να σώζη το ανθρώπινον γένος «εν δυνάμει πολλή». Αρχίζει δε ως εξής: «Κύριε, είσακήκοα την ακοήν σου (τον ερχομόν, δηλαδή) Και εφοβήθην» (Αββακούμ γ' 1).

Την ε' ώδήν ποίησε ο μεγαλοφωνότατος Ησαΐας, την απηύθυνε δε προς τον τότε ασεβή Βασιλέα Μανασσή, ελέγχων την ασέβεια αυτού. Και αυτός ωργίσθη Και τον θανάτωσε αποκόπτων την κεφαλήν αυτού δια ξύλινου πριονίου. Αρχίζει δε: «Εκ νυκτός ορθρίζει το πνεύμα μου προς σε ο θεός» (Ησαΐας κστ' 9).

Ή στ' ωδή είναι προσευχή την οποίαν απηύθυνεν ο Ιωνάς, καθ' ην ώραν ευρίσκετο στην κοιλία του κήτους, προς τον Θεό. Αρχίζει δε:

«Εβόησα εν θλίψει μου προς Κύριον τον Θεόν μου» (Ίωνάς β' 3).

Ή ζ' ωδή είναι προσευχή την οποίαν ανέπεμψαν εν μέσω της καμίνου οι τρεις παίδες προς τον Θεόν. Αρχίζει δε: «Ευλογητός ει Κύριε ο Θεός των πατέρων ημών» (Δανιήλ γ'1).

Ή η' ωδή είναι επίσης έργο Και ποίημα των τριών παίδων. Αρχίζει δε ούτω: «Ευλογείτε πάντα τα έργα Κυρίου τον Κύριον» (αυτόθι).

Και ή θ' ωδή είναι ή ωδή των ωδών. Είναι ή ωδή της Άειπαρθένου Μαρίας, την οποίαν ανέπεμψεν εκ καρδιάς προς τον αιώνιο βασιλέα των Ουρανών εις τον οίκον της Ελισάβετ, όταν μετά τον Ευαγγελισμό της εσυναντήθησαν. Αρχίζει: «Μεγαλύνει ή ψυχή μου τον Κύριον» (Λουκ. α' 46). Εις την ώδήν αυτήν συμπεριλαμβάνεται Και ή προσευχή του προφήτου Ζαχαρίου: «Ευλογητός Κύριος ο Θεός του Ισραήλ» (Λουκ. α'68).

Περιέχει ακόμη ο Όρθρος τα Συναξάρια, ήτοι τους βίους των Αγίων της ημέρας. Τάς έπομένας τρεις ώδάς, τα Μεγαλυνάρια της Θεοτόκου, τα «εξαποστειλάρια». Αυτά είναι τροπάρια, ύμνοι -συνήθως δύο-οι όποιοι αναφέρονται στα γεγονότα τα όποια εξιστορεί το εωθινόν Ευαγγέλιον Και ή εορτή της ημέρας. Ας σημειωθή ότι τα εωθινά (πρωινά) Ευαγγέλια είναι ένδεκα. Και αποτελούν ένα επαναλαμβανόμενοι κύκλο. Τα ένδεκα αυτά εωθινά Ευαγγέλια αναφέρονται εις κάθε μίαν από τάς ισαρίθμους εμφανίσεις του Κυρίου μετά την Ανάστασίν Του. Ίσως ο αριθμός αυτός να συμβολίζει τον αριθμόν των ένδεκα Αποστό­λων . Είναι δε αυτά τα έξης:

α' «οι δε ένδεκα μαθηταί επορεύθησαν....» (Ματ. 16-20)

β. «Και διαγενομένου του Σαββάτου...»(Μαρκ. ιστ' 1 -88).

γ'. «Αναστάς δε πρωί πρώτη σαββάτου...»(Μαρκ. ιστ'9-20)

δ' «Τη δε μια των σαββάτων...» (Λουκ. κδ' 1-12).

ε' «ο δε Πέτρος αναστάς έδραμεν...» (Λουκ. κδ' 12-35).

ζ' « Τη δε μία των σαββάτων...»(Ίωάν. κ'1 -10).

η' «Μαρία δε ειστήκει προς...»(Ίωάν. κ'11-18).

θ' «Ούσης ούν οψίας τη ήμερα...» (Ίωάν. κ' 19-31).

ι' «Μετά ταύτα έφανέρωσεν...» (Ίωάν. κα'1 -14).

ια' «Ότε ούν ήρίστησαν...» (Ίωάν. κα' 15-25).

Εις τον Ορθρον ψάλλονται ακόμη οι αίνοι. Και ή ακολουθία αυτή τελειώνει με την Δοξολογίαν. Επειδή καθ' εκάστη Κυριακή ανυ­μνείται το μέγα Και κοσμοσωτήριον γεγονός της Αναστάσεως του Κυ­ρίου μας, όλοι οι ύμνοι περιστρέφονται γύρω από την Ανάστασίν. Τάς αλλάς όμως ημέρας αναφέρονται εις το εορταζόμενον θρησκευτικό γε­γονός ή εις το τιμώμενον πρόσωπον (του Κυρίου, της Θεοτόκου, Αγίου, Μάρτυρος, ή Αγγέλου). Εις τάς εορτάς των Αγίων εξυμνείται ή προσωπικότης του τιμωμένου Αγίου, ο βίος του ή το μαρτύριόν του.

Ό Όρθρος συμβολίζει Και την Γέννησιν του Κυρίου, δι' αυτό ψάλλομεν Και την δοξολογίαν, ή οποία αρχίζει με τον αγγελικό ύμνο, τόν όποιον έψαλλαν οι Άγγελοι την νύκτα της Γεννήσεως του Κυρίου εις το σπήλαιον τής Βηθλεέμ: «Δόξα εν υψίστοις Θεώ...».

Ομού μετά του Όρθρου διαβάζεται Και ή πρώτη Ώρα. Όχι όμως εδώ εις τον κόσμο αλλά εις τάς Μονάς, όπου επίσης διαβάζονται Και αι δύο αλλαι Ώραι: τρίτη Και έκτη.