Από την σοφή διδασκαλία του π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου.

Από την σοφή διδασκαλία του π. Επιφανίου

1. -Γέροντα, λένε μερικοί για την Παλαιά Διαθήκη: «Δεν πρέπει να μελετούμε την ιστορία των Εβραίων».

-Δεν είναι ιστορία των Εβραίων. Είναι ή προϊστορία του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού. Αυτό πρέπει να το καταλάβουν. Ό Αβραάμ, ο Ισαάκ και ο Ιακώβ μπορεί να είναι κατά σάρκα πρόγονοι των Ισραηλιτών, αλλά κατά πνεύμα είναι δικοί μας. Αυτό το λέγει ο Απόστολος Παύλος (Γαλ. γ' 7-9). και ο Κύριος είπε στους Ιουδαίους: Μη νομίζετε, ότι με το να λέτε, Πατέρα έχουμε τον Αβραάμ, έχει κάποια αξία, αφού εσείς δεν πολιτεύεσθε, όπως ο Αβραάμ.

Ό Χριστιανικός λαός είναι ο κατά πνεύμα Ισραήλ. Όποιος χριστιανός μιμείται την πίστη του Αβραάμ, αυτός είναι παιδί του Αβραάμ. Και όχι οι Εβραίοι, οι όποιοι απεδοκίμασαν τον Μεσσία, στον οποίον ο Αβραάμ πίστευσε και τον προσδοκούσε. Όλοι οι δίκαιοι της Παλαιάς Διαθήκης τον Μεσσία προσδοκούσαν και ο Ιακώβ και οι άλλοι Πατριάρχες. και ο θεόπτης Μωυσής, ο όποιος είπε: «Προφήτην εκ των αδελφών σον... αναστήσει σοι Κύριος ο Θεός σοι;»(Δευτερ. ιη' 15).

Είναι, λοιπόν, κατά πνεύμα, δικοί μας πρόγονοι οι άγιοι της Παλαιάς Διαθήκης. Ή αντίληψη, ότι ή Παλαιά Διαθήκη είναι ή ιστορία του εβραϊκού λαού, είναι στρεβλή, Ή αλήθεια είναι, ότι πρόκειται για την προϊστορία του Χριστιανισμού. Είναι ή προϊστορία του ίδιου του Κυρίου μας.

οι Ιουδαίοι τώρα είναι πλέον αντίχριστοι. Δεν είναι περιούσιος λαός. Εξέπεσαν. Δεν το ψάλλουμε την Πεντηκοστή; «Ιουδαίοι... απιστία νοσήσαντες θεϊκής εξέπεσον χάριτος».

2. Να έχουμε επίγνωση των μέτρων μας. Πολλοί το παθαίνουν αυτό. Βλέπουν σ' έναν ασκητή ότι έκανε

κάποια πολύ βαρεία, πολύ αυστηρή άσκηση: «Να την κάνω, και εγώ». Μα είναι στα μέτρα σου αυτή ή άσκηση; Η μήπως σε κλέψει ο διάβολος «εκ δεξιών»;

Το συζήτησες με τον Πνευματικό σου, αν πρέπει να κάνεις αυτή την μεγάλη άσκηση; Υπάρχει κίνδυνος

να πλανηθείς.

Μπορούμε; Είναι στα μέτρα μας αυτό πού θέλουμε να κάνουμε;

3. -Γέροντα, οι Πατέρες επαινούν την ελληνική παιδεία.

Άπαντα ο Γέροντας:

-Ό Μέγας Βασίλειος έχει γράψει ένα κείμενο «Προς τους παίδας (προς τους νέους), όπως αν εξ Ελληνικών ωφελοίντο λόγων» και το παρεξήγησαν πολλοί.

Κατ' αρχήν το έργο του Μ. Βασιλείου δεν είναι λόγος, είναι επιστολή. Κακώς το ονομάζουν λόγο. Και το προβάλλουν για να τονίσουν τον θαυμασμό του αγίου στους αρχαίους Έλληνες.

Στην επιστολή αυτή ο Μέγας Βασίλειος ξεχωρίζει τα αγαθά στοιχεία της Ελληνικής Παιδείας από τα βλαβερά. και λέγει: «Όπως όταν πάτε να κόψετε το τριαντάφυλλο, αποφεύγετε τ' αγκάθια, έτσι να κάνετε και με τους λόγους των Ελλήνων. Έχουν πολλά βλαβερά αυτά είναι τ' αγκάθια. Θα τ' αποφεύγετε και θα παίρνετε μόνο το τριαντάφυλλο ότι καλό έχουν». Προσπαθεί να προφυλάξει. Δεν προτρέπει τους Χριστιανούς να μελετούν τους αρχαίους. Συνιστά σ' όσους τους μελετούν να προσέξουν να μη βλαβούν. Αυτό είναι το πνεύμα των όσων λέγει ο Μέγας Βασίλειος.

4. -Γέροντα, όταν λέμε πλούτο, τι εννοούμε;

-Όταν λέμε πλούτο, δεν εννοούμε τις κολοσσιαίες περιουσίες. Τόσος πλούτος δεν αποκτάται με έντιμο τρόπο. Κάποιος, όμως, από μία εργασία δική του, από μία μεγάλη βιοτεχνία, μπορεί ν' αποκτήσει μερικά υλικά αγαθά, περισσότερα από έναν μισθωτό. Αυτό ακριβώς το περισσότερο από το σύνηθες εισόδημα είναι πλούτος. οι πολύ μεγάλες, οι κολοσσιαίες περιουσίες, δεν αποκτώνται με έντιμους τρόπους....

-τι γίνεται όμως όταν πρόκειται για κληρονομιά;

-Ή κληρονομιά απλώς μεταθέτει το ζήτημα. Αντί να τ' αποκτήσει ο υιός τ' απέκτησε ο πατέρας. Ό Μ. Βασίλειος λέει κάπου: «Ό πλούσιος είναι ή άδικος ή αδίκου υιός». Η ο ίδιος απέκτησε με αδικία αυτήν την μεγάλη περιουσία ή δεν είναι μεν αυτός άδικος, αλλά είναι αδίκου υιός την απέκτησε ο πατέρας του με αδικία. Κολοσσιαίες περιουσίες με έντιμους τρόπους δεν αποκτώνται, ας μη απατόμεθα.

5. -Ποιους εννοεί ή Εκκλησία όταν εύχεται «υπέρ καμνόντων»;

Το ρήμα «κάμνω», εξ ου και κάματος, σημαίνει κουράζομαι, υποφέρω. Απέκαμα, λέμε, αποκάμνω, δεν μπορώ, δεν αντέχω άλλο. Το ρήμα «κάμνω» σημαίνει κοπιάζω, και κοπιάζω πολύ. «Υπέρ καμνόντων», λοιπόν, σημαίνει, ότι δεόμεθα υπέρ των ανθρώπων, πού υποφέρουν. Όχι από βαρείες αρρώστιες, αφού προηγουμένως λέγει: «νοσούντων». Ήταν ή εποχή, πού υπήρχαν άνθρωποι σε βαρείες δουλειές, σε μεταλλεία, λατομεία κ.λπ. Υπέρ αυτών, λοιπόν, εύχεται ή Εκκλησία. Υπέρ των ανθρώπων, πού κοπιάζουν υπερβολικά.

6. Λένε μερικοί:

-Θρησκεύον όν ο Καζαντζάκης. Είχε πνευματικές ανησυχίες και αναζητήσεις!

Απάντησε ο π. Έπιφάνιος και είπε:

-Και τι μ' αυτό; Που κατέληξε; Ξέρετε τι ζήτησε ο ίδιος να γραφεί στον τάφο του; «Δεν ελπίζω τίποτα δε φοβούμαι τίποτα" είμαι ελεύθερος». και εγράφη βεβαίως. Πηγαίνετε στα κοιμητήρια να διαβάσετε επιγραφές πάνω στους τάφους πιστών ανθρώπων. «Προσδοκώ ανάστασιν νεκρών» ή «Αναστήσονται οι νεκροί και εγερθήσονται οι εν τοις μνημείοις» ή «Χριστός εγήγερται εκ νεκρών, απαρχή των κεκοιμημένων» και άλλα.

Γνωρίζετε ποια ήταν ή τελευταία λέξη του Καζαντζάκη; «Διψώ». Και έγραψε πολύ εύστοχα και ευφυώς ο π. Θεόκλητος ο Διονυσιάτης σ' ένα άρθρο του: «Άραγε πριν ακόμη βγει ή ψυχή του να προγευόταν την βασανιστική φλόγα της καμίνου του πυρός του εξώτερου σαν τον πλούσιο πού ωδυνάτο εν τη φλογί εκείνη και ήθελε κάποιον να του αναψύξει την γλώσσα;».

7. -Αν γίνει κακή διαχείρηση στην ελεημοσύνη, την οποία δώσαμε, εμείς φέρουμε ευθύνη απέναντι στο Θεό; και τι πρέπει να κάνουμε;

-Κατ' αρχήν ας προσπαθείτε να δίνετε τα χρήματα εκεί οπού έχετε εμπιστοσύνη, οπού δεν θα γίνει κακή διαχείριση, ώστε να μη σκανδαλίζεστε. Αλλά και αν κάπου δεν γίνει καλή διαχείριση, εσείς ότι είχατε να κάνετε, το κάνατε. Ό Θεός θα το υπολογίσει. Εκείνος έχει τον Κριτή του για την κακή διαχείριση. Πάντως για να μη πηγαίνουν τα χρήματα «στράφι» και για να μη σκανδαλίζεστε εσείς, προσέχετε να πηγαίνουν εκεί οπού είσθε πεπεισμένοι ότι θα γίνει σωστή διαχείριση.

8. -Είδα σε εφημερίδα ευχαριστήριο επιστολή κάποιου Πατριαρχείου προς το Μασονικό Ίδρυμα της Ελλάδος για δωρεά του προς αυτό. Έπρεπε να την αποδεχθεί το Πατριαρχείο;

Απάντησε ο Γέροντας:

-Κακώς έκανε και την εδέχθη. «Ελαιον αμαρτωλού μη λιπανάτω την κεφαλήν μου» (Ψαλμ. ρμ' 5), λέγει ή Γραφή. Με μύρα αμαρτωλού δεν θ' αλείψω το κεφάλι μου. Κακώς κάνουν και δέχονται τέτοιες δωρεές.

9. Έλεγε ο π. Έπιφάνιος:

-Το γεγονός, ότι τα Ευαγγέλια είναι γραμμένα στην Ελληνική γλώσσα, μας δημιουργεί αυξημένες ευθύνες. Όσοι από τους διαπρεπείς επιστήμονες του εξωτερικού θέλουν ν' ασχοληθούν με την Καινή Διαθήκη, όλοι μαθαίνουν Ελληνικά. Δεν υπάρχει διαπρεπής Καινοδιαθηκολόγος επιστήμων του εξωτερικού, είτε Γερμανός, είτε Γάλλος, είτε Άγγλος, είτε Αμερικανός, είτε ότι άλλο θέλετε, πού να μην έχει μάθει καλά την Ελληνική γλώσσα. Αν άλλοι λαοί σέβονται την γλώσσα του Ευαγγελίου, πόσο μάλλον εμείς πρέπει να διατηρούμε την Ελληνική γλώσσα;

10. -Γέροντα, μήπως το Βυζάντιο έπεσε διότι είχε πολλούς μοναχούς και όχι στρατιώτες;

-Αυτό είναι κατηγορία των αντίχριστων, των άθεων, το ότι είχε εξασθενήσει το Βυζάντιο από τα πολλά μοναστήρια. Αυτό είναι ανόητο και να το σκέπτεται κανείς. Μία απέραντη Βυζαντινή αυτοκρατορία είχε πολύ στρατό να παρατάξει και όσο αθρόα να ήταν ή προσέλευση ανθρώπων στον μοναχικό βίο, δεν εξασθενούσε τον στρατό του Βυζαντίου. Αυτά τα λέγουν οι εχθροί του Χριστιανισμού, οι όποιοι κοιτάνε να κάνουν «την τρίχα τριχιά», κατά το λεγόμενο.

11. Συχνά στην ζωή μας συμβαίνει να έχουμε την λεγόμενη σύγκρουση καθηκόντων. Παλεύει κανείς ανάμεσα στην μία υποχρέωση και την άλλη, πού έρχεται σε αντίθεση με την πρώτη. Εκδηλώνουμε πολλές φορές σκληρότητα, επικαλούμενοι το καθήκον. Αφήνουμε κατά μέρος το έλεος και την αγάπη για να πάρουμε την σπάθη της δικαιοσύνης και του καθήκοντος, Ό Γέροντας έλεγε:

-Εάν παλεύεις ανάμεσα στην αγάπη και στο καθήκον, άφησε να νικήσει ή αγάπη. Δεν θα κάνεις λάθος, αλλά θα πράξεις το Θείο θέλημα. Αρκεί να ξέρεις τι θα πει αγάπη αληθινή και γνήσια.

12. Κάποιο πνευματικό του παιδί ήθελε να μάθει κάτι, το όποιο πολλοί θα επιθυμούσαν να μάθουν.

-Πέστε μας, Γέροντα, πόσοι είναι σήμερα πού θα σωθούν στην Ελλαδική Εκκλησία;

Ό Γέροντας απάντησε:

-Δεν ξέρω, παιδάκι μου, αυτά μόνο ο Θεός τα ξέρει.

-Καλά Γέροντα, αλλά τέλος πάντων πόσο τοις εκατό είναι συνειδητοί Χριστιανοί;

-Άκουσε, παιδί μου, αυτά τα πράγματα δεν είναι δυνατόν ν' απαντηθούν από κανέναν. Δεν είναι θέμα ταπεινώσεως, αλλά ζήτημα αρχής, ότι αυτά δεν ανήκουν στις ιερατικές μου αρμοδιότητες. Το αίμα του Κυρίου σώζει πολλούς, άλλους νωρίς και άλλους στο νεκροκρέβατο. εμείς οφείλουμε να οδηγήσουμε καμιά ψυχή στον Κύριο και να γίνουμε όργανα Του και ας αφήσουμε την στατιστική μας περιέργεια για τον αριθμό των πολιτών του ουρανού.

13. Όταν πήγαινε επίσκεψη σε σπίτια, πάντοτε έπαιρνε μαζί του κάποιο από τα πνευματικά του παιδιά.

Ήθελε να είναι κρυστάλλινη και διάφανη ή κάθε κίνηση του κληρικού.

Έλεγε:

-Παιδί μου, ξέρεις τι έπαθε κάποιος κληρικός, πού πήγε μόνος του επίσκεψη;

Του λέγαμε:

-Υπερβάλλετε!

Τότε άρχιζε να διηγείται μερικά παραδείγματα πολύ χαρακτηριστικά και ενδιαφέροντα.

-Μόνος μου θα πάω στην αδελφή μου και πουθενά άλλου.

14. Στον σύγχρονο κόσμο, υπάρχουν άνθρωποι πού τις θετικές επιστήμες τις αναβιβάζουν στο βάθρο της πανγνωσίας. Πιστεύουν ότι ή επιστήμη θα επιλύσει όλα τα προβλήματα. Μας έλεγε:

-Ή επιστήμη έκανε πολλά βήματα και σημείωσε προόδους καταπληκτικές. Όμως να είμαστε προσγειωμένοι.

-Δεν εξηγεί τα φυσικά γεγονότα, αλλά απλώς τα περιγράφει. Δεν έχει την δυνατότητα να μπει στην ουσία τους. Γι` αυτό είναι επιδερμική ή γνώση μας.

-Δεν εισέρχεται στην ουσία των πραγμάτων. Δεν έχει την δυνατότητα, να μας πει τι είναι π.χ. ύλη, τι είναι ηλεκτρισμός, φως κ.τ.λ. Για παράδειγμα, ηλεκτρισμός είναι το φαινόμενο πού προκύπτει από την κίνηση των ηλεκτρονίων. Ηλεκτρόνια είναι τα σωματίδια πού έχουν ηλεκτρικό φορτίο. Ηλεκτρικό φορτίο είναι μία ιδιότητα, πού όταν κινείται δημιουργεί ηλεκτρικό ρεύμα. Φθάνουμε δηλαδή με ένα κύκλο στο ίδιο το ζητούμενο, πού είναι προς απόδειξη.

15. Ερώτηση παιδιών:

-Γέροντα, τι να κάνουμε όταν συναντάμε αντιδράσεις στο σπίτι σχετικά με την πνευματική ζωή, νηστεία δηλαδή, εξομολόγηση, Θεία Κοινωνία, εκκλησιασμό κ.λπ.;

Και ο Γέροντας απάντησε:

-Να μάθετε να «πατάτε πόδι»! Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί αλήτες, μαρξιστές κ.λπ. περνάνε την γραμμή τους μέσα στα σπίτια τους και μάλιστα για θέματα πού είναι αντίθετα πολλές φορές στον νόμο του Θεού και σεις αποφεύγετε να δυσαρεστήσετε τους οικείους σας και να υψώσετε φωνή για χάρη του Θεού! Πώς περιμένετε να ισχυροποιηθεί ο χαρακτήρας σας;

16. Απογοητευμένος από την ηθική και πνευματική κατάσταση της κοινωνίας όπως την διεζωγράφισε κάποιος ιεροκήρυκας, ένας νέος ζήτησε την γνώμη του Γέροντα. Εκείνος του είπε:

-Άκουσε, παιδί μου. Πολλοί ξεκινούν από λανθασμένη βάση: Πώς συμβαίνουν αυτά, αφού ζούμε σ' ένα Χριστιανικό Κράτος; Ενώ πρέπει να θεωρούμε ότι εμείς οι σημερινοί Χριστιανοί ζούμε σ' ένα κράτος ειδωλολατρικό, αθεϊστικό, μασονικό κ.λπ. και να είμαστε ευχαριστημένοι πού ακόμη δεν μας έχουν πετροβολήσει και δεν μας έχουν σταυρώσει. Αυτή είναι ή πικρή αλήθεια!

17. Έλεγε:

-Ή αμαρτία είναι εκείνη πού μας εμποδίζει να πιστεύουμε όχι ή λογική, Γι` αυτό αν πεις σ' έναν άπιστο να ζήσει έξι μήνες κατά την ηθική του Ευαγγελίου, και το κάνει, θα γίνει πιστός χωρίς να το καταλάβει.

-Το: «Δεν υπάρχει Θεός» το λένε συνήθως άνθρωποι φαύλοι και ανήθικοι. Ούτε βρέθηκε ούτε θα βρεθεί άνθρωπος ηθικός, εγκρατής, ενάρετος κ.λπ. πού να λέει τόσο εύκολα; «Δεν υπάρχει Θεός!».

18. Γέροντα, έγινε κάποιο έγκλημα στα Μελίσσια.

Δολοφόνησαν μια μητέρα μπροστά στον γιο της και αυτός δεν κούνησε το δακτυλάκι του να την προστατεύσει, επειδή ως Χιλιαστής είναι, λέει, κατά της βίας. Εκείνη την ώρα πιστεύετε, ότι ενήργησε ή νοσηρή πίστη;

-Βεβαίως!

-Μπορούσε και πρόφταινε να το σκεφθεί αυτό;

-Όταν έχει διαποτιστεί από μία τέτοια πίστη, βεβαίως. Αυτά, τα όποια πιστεύουμε, εκδηλώνονται και σε κλάσματα δευτερολέπτου.

-Αυτό γίνεται με δαιμονική δύναμη;

-Όχι με δαιμονική δύναμη. Με δαιμονική απεργία! Απλώς εκείνη την στιγμή ο διάβολος δεν τον ωθεί να κάνει κάτι. Θέλει να επιτύχει τον σκοπό του. Δηλαδή, δεν του λέγει, «χτύπα τον, βάρα τον». Απεναντίας απέχει ο πονηρός. Λέγει, «άστον τώρα να ενεργήσει ή πίστη του. Εγώ τον δίδαξα την αίρεση και τώρα θα ενεργήσουν τα διδάγματα μου».

19. -Γέροντα τι να ψηφίσουμε στις εκλογές;

-«Ουκ εχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Έβρ. ιγ' 14). «Ημών το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» (Φιλιπ. γ'20). Επειδή, όμως, είμαστε πολίτες και αυτής της γης, αυτής της χώρας, όταν έλθει ή ώρα να πάμε στις κάλπες, δεν θα είμεθα προσκολλημένοι σε καταστάσεις και σε κόμματα ή σε πρόσωπα. Κανένα κόμμα δεν μας εκφράζει. Κάθε φορά, λοιπόν, θα σκεπτόμεθα ποιο είναι ολιγότερο κακό για την χώρα μας. Κατά περιστάσεις. Άλλοτε μπορεί να είναι το ένα, άλλο μπορεί να είναι το άλλο. Θα ψηφίζουμε με αρχή, «το μη χείρον, βέλτιστο ν».

'Αλλοίμονο στον Χριστιανό πού θα ειπεί, «εμένα με εκφράζει το τάδε ή το τάδε κόμμα». Αυτός πολύ απέχει από του να είναι ένας συνειδητός Χριστιανός. Κανένα κόμμα δεν εκφράζει τον Χριστιανό. και βλέπετε, ότι σε μερικά πράγματα είναι όλα τα κόμματα, από την άκρα Δεξιά μέχρι την άκρα Αριστερά, σύμφωνα.

Στις αμβλώσεις, στην αποποινικοποίηση της μοιχείας, στην καταστροφή της γλώσσας, στο αυτόματο διαζύγιο, στο συναινετικό διαζύγιο και σε άλλα αντιχριστιανικά νομοθετήματα. Ακόμα και στο πώς θα φέρουμε περισσότερους τουρίστες, στο πώς θα δημιουργήσουμε γυμνιστικά στρατόπεδα, κανένα κόμμα δεν ήταν αντίθετο. Συνάλλαγμα να φέρουμε, και ας το φέρουμε μ' οποιοδήποτε τρόπο.

20. Σ' αυτούς πού τον ρωτούσαν συνεχώς για τον χρόνο της Δευτέρας Παρουσίας του Κυρίου, έλεγε χαρακτηριστικά:

-Μην πολυασχολήσθε μ' αυτά τα πράγματα. Σε τι θα σας ωφελήσει η γνώση του χρόνου της Δευτέρας Παρουσίας; Μήπως για να προλάβετε να μετανοήσετε; Να ξέρετε πώς ή ημέρα του θανάτου είναι στην ουσία και ή Ήμερα της Κρίσεως για τον καθένα μας, αφού από εκεί και μετά δεν μπορούμε να προσθέσουμε στα πεπραγμένα μας ούτε να αφαιρέσουμε από αυτά και επειδή ή ήμερα του θανάτου μας μπορεί να είναι και ή σημερινή, ας είμαστε έτοιμοι.

21. Συχνά έκανε συζητήσεις με παλαιοημερολογίτες ζηλωτές. Ή προσπάθεια του εκινείτο σε επίπεδο συγγραφικό, επιστολογραφικό κ.τ.λ., αλλά και σε επίπεδο συζητήσεων.

-Εσείς οι νεοημερολογίτες δεν θα πάτε στον παράδεισο, του έλεγε κάποιος φανατικός ζηλωτής.

-Θα πάμε και μάλιστα με σιγουριά, του απαντούσε ήρεμα ο Γέροντας.

-Δεν θα πάτε και στο λέγω εγώ με βεβαιότητα.

-Φυσικά και θα πάμε στον παράδεισο μη αμφιβάλλεις γι' αυτό.

-Εάν πάτε σεις στον παράδεισο εγώ δεν θέλω να έλθω. Προτιμώ την κόλαση.

-Πρόσεξε παιδί μου μη χάσεις την ψυχή σου. Εγώ θέλω να πάω στον παράδεισο και ας είμαι τελευταίος μετά και από τον χειρότερο άνθρωπο. Να με βάλει ο Θεός στον Παράδεισο και ας έχει βάλει και τον Νέρωνα και τον Χίτλερ και μάλιστα να τους γυαλίζω και τα παπούτσια. τι με νοιάζει έμενα ποιόν θα βάλει ο Θεός στον Παράδεισο; Δικός του είναι ότι θέλει κάνει. Έμενα δεν μου πέφτει λόγος εγώ θέλω να σωθώ και τα υπόλοιπα είναι του Κυρίου!

22. Έλεγε:

-Ή καρδιά μου, παιδιά μου, έχει μόνο εισόδους και καμία έξοδο. Εάν κάποιος εισέλθει σε αυτή δεν πρόκειται να εξέλθει, όσα προβλήματα και να μου δημιουργήσει. Δεν θα ψυχρανθεί ή αγάπη μου, ανεξάρτητα από την συμπεριφορά αυτού του ανθρώπου.

-Βέβαια, αγαπώ τα παιδιά μου, όπως είναι, θα ευχόμουν όμως να μη μένουν με τα ελαττώματα τους αλλά να προοδεύουν πνευματικός και να βελτιώνονται συνεχώς.

23. Ένα πνευματικό του τέκνο πήγαινε τακτικά να επισκεφθεί κάποιον ασθενή.

-Μη πηγαίνεις τακτικά παιδί μου στο νοσοκομείο, είπε ο Γέροντας. Διότι παρατήρησε, πολύ εύκολα οι συγγενείς μπορεί να σε κατηγορήσουν ότι οι παπάδες καταφεύγουν σε εκμετάλλευση του πόνου για να έχουν οπαδούς.

-Μα, Γέροντα, γιατί εσείς πηγαίνετε στον τάδε και τον επισκέπτεστε κάθε μέρα, ρώτησε εκείνος.

-Κάθε περίπτωση, απάντησε, είναι ξεχωριστή. Εν τούτοις, δεν πρέπει να αγνοήσεις οι και εγώ θα περάσω το μήνυμα αγάπης, πού χρειάζεται και κατόπιν θα αποσυρθώ. Και συ να κάνεις το ίδιο.

24. -Παιδιά μου, έλεγε, γνωρίζετε κανέναν Άγιο πού να μη πόνεσε και να μη πέρασε μέσα στο καμίνι,

να μη δοκιμάστηκε στο χωνευτήρι πού λέγεται πόνος; Και μείς να μη νομίζουμε ότι έτσι, χωρίς καμία δική

μας υπομονή και καρτερία στις φουρτούνες της ζωής, ότι θα προοδεύσουμε πνευματικά. Πρέπει να μάθουμε

την αξία και το νόημα της ζωής σαν ένα στάδιο αγώνων πριν από την μετάβαση μας στον ουρανό. Να θυμηθούμε ότι είναι σοφό και αληθινό αυτό πού λέγεται: «Είχε δάσκαλο τον πόνο και έμαθε πολλά».

25. -Γέροντα, γιατί τον Χριστιανό δεν τον γεμίζει ή «χαρά» του κόσμου;

-Είναι απλό. Αυτά, τα όποια τέρπουν τους άλλους ανθρώπους, για τους πιστούς είναι σκύβαλα. Ό Χριστός αλλάζει τα «γούστα». Ό αναγεννημένος άνθρωπος έχει άλλη χαρά. Δεν τον τραβούν, δεν τον τέρπουν αυτά. Κι αν κάποτε κάνει κάτι, το κάνει επειδή παρασύρεται, όχι διότι τον γεμίζει. Γι' αυτό βλέπετε ανθρώπους, πού θεωρούσαν αδιανόητο να ζουν χωρίς να ικανοποιούν τα πάθη τους, κυρίως τα σαρκικά, όταν μετανόησαν έλεγαν: «Μα ζούσα αυτήν την γουρουνίσια ζωή; και ήμουν ευχαριστημένος; Δεν καταλάβαινα ότι κυλιόμουν μέσα στον βούρκο;» Τότε συνειδητοποιούν την προηγούμενη κατάσταση τους. Τώρα αναγεννήθηκαν και ο Χριστός τους άλλαξε τις προτιμήσεις. Τους άλλαξε τις διαθέσεις. Τους άλλαξε τα κριτήρια. «Τα αρχαία παρήλθεν, ιδού γέγονε καινά τα πάντα» (Β' Κορ. ε' 17). Γι' αυτό μιλάμε περί αναγεννήσεως. Γι' αυτό ή μετάνοια λέγεται και αναγέννηση. και το βάπτισμα «λουτρόν παλιγγενεσίας» (Τΐτ. γ'5).

Οι αγρυπνίες, οι προσευχές κλπ. αυτά μας γεμίζουν. Αυτές είναι οι δικές μας «διασκεδάσεις».

26. Έχουμε την εντύπωση ότι εμείς σήμερα είμεθα ελεύθεροι. Άλλα είμεθα στην

πραγματικότητα; Εμείς, βέβαια, δεν έχουμε, αφεντικά της παλαιάς εποχής, αλλά είμεθα δούλοι, λίγο ή πολύ στα πάθη μας.

Ό άλλος βλέπει κάτι στην τηλεόραση και λέγει;

«Αύριο θα πάω να αγοράσω αυτό, πού διαφημίζεται»,χωρίς να του χρειάζεται. Αυτό λέγεται ελευθερία; Όταν ή γυναίκα βλέπει την μία ή την άλλη στην τηλεόραση ν' αλλάζουν «μοντελάκια» και λέγει: «Δεν μπορώ να πάω με το ίδιο φόρεμα σε δύο γάμους», αυτό είναι ελευθερία;

Πιστεύουμε θεωρητικά σε έναν Θεό, Πατέρα, Παντοκράτορα, αλλά στην πράξη είμεθα ειδωλολάτρες. Λατρεύουμε είδωλα, είτε το είδωλο λέγεται μόδα, είτε λέγεται καταναλωτισμός, είτε λέγεται αφθονία, είτε οτιδήποτε άλλο.

27. Στις μακροχρόνιες και επίμονες προσπάθειες διαφόρων έκκοσμικευμένων εκκλησιαστικών κύκλων για την αναθεώρηση και χαλάρωση των περί νηστείας διατάξεων της Εκκλησίας ο Γέροντας ήταν απολύτως αντίθετος. Έλεγε:

-Είναι τόση ή αξία της νηστείας, ώστε και αν ακόμη δεν είχε θεσπισθεί από την Εκκλησία, θα έπρεπε να την θεσπίσει τώρα, και όχι θεσμό καθιερωμένο ήδη από αιώνες, ο όποιος έχει αναδείξει τόσους Αγίους, να ζητάμε να τον καταργήσουμε ή να τον αλλοιώσομε!

28. Όταν κάποιος είναι ελεύθερος, έχει δικαιώματα και υποχρεώσεις. Όταν γίνει έγγαμος, έχει ελάχιστα δικαιώματα και πάρα πολλές υποχρεώσεις. Όταν όμως αποκτήσει και τέκνα, δεν έχει καθόλου δικαιώματα, αλλά μόνον υποχρεώσεις.

29. Τον ρώτησε κάποτε ένας έγγαμος, αν είναι επιτρεπτό οι σύζυγοι να έχουν εικονοστάσι στην κρεβατοκάμαρα τους. και αυτός απάντησε:

-Παιδί μου, πρέπει να ξέρεις ότι ο Χριστός είναι παντού. και στην κουζίνα και στο σαλόνι και στην κρεβατοκάμαρα. Αυτό μη το ξεχνάς ποτέ.

30. -Αφέντη έχουμε πάντα. "Η τον Θεό ή τον διάβολο και τα πάθη μας. Ελευθερία έχει ο άνθρωπος μόνο ως προς τις επιλογές του: Να διαλέξει αφεντικό ή τον Χριστό ή τον διάβολο. Από εκεί και έπειτα αρχίζουν οι υποχρεώσεις και στην μία περίπτωση και στην άλλη. Πολλοί αποκαλούν καταπίεση τις υποχρεώσεις του Χριστιανισμού. εμείς οι Χριστιανοί μιλάμε για αγώνα.

31. -Γέροντα, πιστεύετε ότι ήταν ιδανική ή μορφή της κοινωνίας τότε πού δεν ήταν αναπτυγμένη ή τεχνολογία;

-Όχι! Δεν είπα ότι ήταν άλλοτε ιδανική κοινωνία. οι άνθρωποι όμως ήταν ευτυχέστεροι. Ιδανική κοινωνία δεν υπήρξε, ούτε θα υπάρξει ποτέ στην γη. Ιδανική κοινωνία υπάρχει εκεί πάνω, στον ουρανό, πού είναι και το πολίτευμα ημών' στην αληθινή πόλη, «ης τεχνίτης και δημιουργός ο Θεός» (Έβρ. ια' 10). Στη γη αυτή, έτσι θα ζήσουμε, με αθλιότητες και με ταλαιπωρίες, και με αγριότητες καμία φορά.

32. -Τι έχετε να μας πείτε για την λεγόμενη «χορεύουσα φιλανθρωπία»;

-Εννοείς προφανώς, ότι μερικές κυρίες κάνουν χοροεσπερίδες, χοροπηδούν τρελά, τρώγουν κρέατα και μάλιστα σε ημέρες νηστείας ή και στη Μεγάλη Τεσσαρακοστή, και ή χοροεσπερίδα αύτη είναι υπέρ του τάδε αγαθοεργού σκοπού! Τρώμε εμείς και χορεύουμε για να δώσουμε λεφτά να φάνε οι φτωχοί! Αϊ, αυτή ή ελεημοσύνη όχι μόνο δεν πιάνεται από τον Θεό, αλλά είναι και βδέλυγμα ενώπιον Του. Ας πάνε στο Άσυλο Ανιάτων, σε ιδρύματα κατάκοιτων, σε γηροκομεία και να δώσουν από το περίσσευμα τους ένα γενναίο ποσό και όχι να κάνουν χοροεσπερίδα.

33. -Πολλές φορές, όταν κάνομε κάποιον έρανο, εξαναγκάζαμε τους ανθρώπους, τους πιέζομε να δώσουν, έστω και εάν δεν θέλουν. Ενδέχεται να έχουν και να μπορούν να δώσουν αλλά αυτή ή ελεημοσύνη δεν υπολογίζεται από τον Θεό, διότι δίνουν εξ ανάγκης. Είναι ή ελεημοσύνη της ανάγκης.

34. Κάποτε πνευματικά του τέκνα ανησύχησαν από τις πληροφορίες ότι στην Μ. Βρετανία άρχισαν να «χειροτονούνται» γυναίκες Κληρικοί από τους Αγγλικανούς. και τον ρώτησαν τι άραγε θα μπορούσε

να συμβεί στην Ορθόδοξη Εκκλησία αν έρχονταν ποτέ κι εδώ παρόμοιες ιδέες.

Ό Γέροντας, με την γνωστή αίσθηση χιούμορ πού τον διέκρινε πολλές φορές, απάντησε:

-τι ανησυχείτε, παιδιά μου; Οι μεν ευσεβείς γυναίκες, πού κατά τεκμήριο θα ήθελαν να σηκώσουν την «καλογερική» στους ώμους τους, τηρούν πιστώς τις παραδόσεις της Ορθοδοξίας. Οι δε «φεμινίστριες» του Ελλαδικού χώρου ακούνε «Εκκλησία» και... τρέχουν πανικόβλητες! Μην ανησυχείτε, λοιπόν. Ή Ορθοδοξία δεν κινδυνεύει να «χειροτονήσει» καμία γυναίκα. Ούτε άσεβη, ούτε, πολύ λιγότερο, ευσεβή!....

35. -Ή υπακοή έχει αξία, όταν γίνεται σε κάτι πού μας φαίνεται παράλογο. Στο λογικό δεν έχει αξία και δεν λέγεται υπακοή αλλά συμφωνία, και είναι παράλογο να μην υπακούσει κανείς σ' αυτή την περίπτωση .

36. -Παιδί μου, μην έχεις πολύ εμπιστοσύνη στη λογική σου. Άφησε τον Θεό να κατευθύνει τα βήματα σου. Όταν ο άνθρωπος επιθυμεί να κάνει το θέλημα του Θεού, Αυτός βρίσκει τρόπους να του το δείξει. Ο Θεός δεν μας έχει ανάγκη. Αυτός φροντίζει την Εκκλησία Του και μπορεί και από τις πέτρες να βγάλει ανθρώπους για να οδηγήσουν τον λαό Του.

37. -Πολλές φορές στην εξομολόγηση μου συμβαίνει το έξης: Εν έσω εσείς μου εκθέτετε τα προβλήματα, τα όποια σχετίζονται με αμαρτίες, προετοιμάζω μέσα στην σκέψη μου κάποια απάντηση. Όταν όμως

αρχίσω να μιλώ, λέω άλλα. Απόδειξη ότι τελείται Μυστήριο.

38. Αυτοί πού ενσυνείδητα παραθεωρούν το θέμα της νηστείας, χωρίς να έχουν λόγους υγείας, πολύ φοβάμαι ότι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για την σωτηρία της ψυχής τους.

39. Μη συμβιβάζουμε τα ασυμβίβαστα για να αποφύγουμε τον σταυρό και να εξασφαλίσουμε το χουζούρι μας. Μην αναζητούμε μαξιλαράκια για να αναπαύουμε την ενοχή συνείδηση μας. Διότι τότε ο Θεός θα επιτρέψει και σκληρές δοκιμασίες να υποφέρουμε και αμοιβή στον ουρανό να μην έχομε.

40. -Οι Πατέρες λέγουν: Όλες οι μάχες κερδίζονται με επίθεση. Ή μόνη μάχη πού κερδίζεται με την φυγή είναι ή μάχη κατά της σαρκός.

41. -Ή Εκκλησία δεν μπορεί ν' αλλάζει σαν τον φούρνο του Χότζα ή' σαν τους ανεμόμυλους και να γυρίζει κάθε φορά κατά που πηγαίνει ο άνεμος. Οφείλει να κρατήσει ως κόρην οφθαλμού τους ανεκτίμητους θησαυρούς πού παρέλαβε μέσα στην λατρεία της. Δεν πρέπει να τους απεμπολήσει. Σήμερα καταργούμε τους ιαμβικούς κανόνες επειδή δεν τους καταλαβαίνουμε. Αύριο τους πεζούς. Μεθαύριο θα πετάξουμε και τους

αίνους. Διότι σε λίγα χρόνια, με την γλώσσα, πού διδάσκεται σήμερα στα σχολεία, δεν θα είναι κατανοητοί ούτε οι αίνοι, πού είναι απλούστερα τροπάρια.

Με την ίδια λογική, λοιπόν, θα καταργήσομε και την υπόλοιπη λατρεία της Εκκλησίας. Και τότε τι θα βάλομε στην θέση αυτών; Αντί να λέμε, «Τάς κεφάλας ημών τω Κυρίω κλίνωμεν», θα λέμε, «Σκύψτε στον αφέντη τις κούτρες σας»; "Η, «Σκύψτε στον αφέντη τα κεφάλια σας»; Τι είδους λατρεία θα γίνει, αν την γράψουμε στην Δημοτική;

42. Διηγείται μια μητέρα;

Κάποια φορά στην εξομολόγηση του είπα:

-Ανησυχώ πολύ για τα παιδιά μου, μήπως πάθουν τίποτε, μήπως τους συμβεί κάτι κακό. Βάζω χίλια -δυο με το μυαλό μου. Ή απάντηση του π. Έπιφανίου ήλθε ταχύτατα, σε έντονο ύφος και συγχρόνως συγκλονιστική;

-Και ποιος σου είπε ότι τα παιδιά είναι δικά σου; Του Θεού είναι! Προβατάκια Του είναι και σε έχει βάλει να τα φυλάς.

43. Στην ερώτηση:

-Που είναι ή αγάπη του Θεού, αφού αφήνει και πεθαίνουν και μικρά παιδιά; απαντούσε:

-Ό Θεός έχει αναθέσει στους γονείς την ανατροφή των παιδιών Του και όχι των παιδιών τους. Του Θεού είναι τα παιδιά και όχι δικά τους. Ό Θεός με τους θανάτους των μικρών παιδιών κάνει πολλές φορές ό,τι και ο βοσκός με μια δύστροπη προβατίνα πού δεν θέλει να μπει στο μαντρί: αρπάζει το αρνάκι για να την αναγκάσει να έλθει και αυτή κοντά Του!

44. Ό Γέροντας Έπιφάνιος έλεγε; «Ή ιεροσύνη είναι μια πολύ μεγάλη ευεργεσία του Θεού προς τους ανθρώπους. Είναι ο αγωγός της χάριτος του Θεού».

45. Είχε βαθιά ταπείνωση, αλλά και ακράδαντη πίστη ότι ο Κύριος του δίνει πλούσια την χάρη και τις ευλογίες Του. Τον ακούγαμε να επαναλαμβάνει συχνά τις κάτωθι στερεότυπες προσευχές:

-«Κύριε, λάμπρυνόν μου την ψυχήν και το φως το αίσθητόν».

-«Κύριε, φώτισόν μου το σκότος».

-«Κύριε καν θέλω, καν μη θέλω σώσόν με». Σε αυτές τις εκφράσεις διαπιστώνει κανείς έντονα τρία στοιχεία:

α) Πίστευε ότι δεν είχε καμία αρετή και ή ύπαρξη του είχε ανάγκη να φωτισθεί από το ουράνιο φως.

β) Είχε βαθύτατο πόθο για την βασιλεία του Θεού.

γ) Έθετε το αυτεξούσιο του στα χέρια του Θεού, προκειμένου, έστω και ακουσίως, ο Κύριος να τον σώσει.