Η ΑΓΑΠΗ Η ΓΝΩΣΗ KAI Η ΠΙΣΤΗ. ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΗΣ ΣΩΦΡΟΝΙΟΣ ΣΑΧΑΡΩΦ

Ή γνώση ώς επακόλουθο της αγάπης. Ή πίστη στην ανάσταση είναι ενέργεια που ανασταίνει. Ή μνήμη τού θανάτου.

’Άς είναι ευλογημένη ή ώρα αυτή, κατά την όποια ό Κύριος μου δίνει τη χαρά της κοινωνίας μαζί σας. Ή σκέψη μου επικεντρώνεται στο ότι όλη ή μέριμνα, όλη ή ζωή και το είναι μας εκπηγάζουν από τον αιώνιο Θεό. Ή ίδια βέβαια ή εμπειρία μάς δείχνει ότι ό Θεός εισακούει και άπαντά στις προσευχές πού Τού προσφέρουμε. Είναι αλήθεια ότι Αύτός άπαντά βραδύτερα άπ’ ότι εμείς θά θέλαμε, αλλά δεν μπορούμε να Τον «διορθώσουμε». Στις στιγμές εκείνες πού έρχεται να μάς σώσει, αισθανόμαστε ασφαλώς τήν παρουσία Του. Και είναι χαρακτηριστική γιά μάς ή δίψα να Τον γνωρίσουμε και να Τον αγαπήσουμε. Όταν λέμε «να γνωρίσουμε και να αγαπήσουμε», είναι σχεδόν ένα και το αυτό, γιατί στήν αιωνιότητα ή γνώση είναι επακόλουθο της αγάπης. Ή Αγάπη λοιπόν είναι ό παράγοντας της ενώσεως με τον Θεό πού επικαλούμαστε. Έτσι, όλη ή ζωή μας επάνω στή γη περνά με αυτό τον πόθο.

Ή πραγματικότητα πού μάς περιβάλλει εναποθέτει επάνω μας όλο το βάρος της. Ή πραγματικότητα αύτή είναι φοβερής τάξεως. Ποτέ δεν παραμένει στάσιμη. Τίποτε δεν είναι ασάλευτο. Όλα μεταβάλλονται, ένώ εμείς πρέπει να αναζητάμε το αμετάθετο είναι.

Πώς είναι δυνατή ή ανάσταση; Πού βρίσκεται ή δύναμη εκείνη πού θά αναστήσει τη διαλελυμένη πλέον στον τάφο ζωή;

Οι Πατέρες μας συνέταξαν το Σύμβολο της Πίστεως πού αποτελεί χειραγωγό της ζωής μας. Γι’ αυτό και το επαναλαμβάνουμε κάθε ημέρα σε κάθε προσευχή: «Πιστεύω εις ένα Θεόν, Πατέρα...». Από το Εύαγγέλιο γνωρίζουμε τί σημαίνει πίστη. Είναι ζωοποιός δύναμη, ικανή να δεχθεί τη ζωή, άκόμη και τότε πού ό άνθρωπος είναι συντετριμμένος από άρρώστιες ή από το βάρος της ηλικίας. Και βλέπετε, οι Πατέρες επέλεξαν ώς κατακλείδα στο Σύμβολο της Πίστεως τα λόγια: «Προσδοκώ άνάστασιν νεκρών και ζωήν τού μέλλοντος αίώνος». Σάς έχω ήδη μιλήσει γι’ αυτό, παρακινούμαι ώστόσο από τήν προσευχή κατ’έπανάληψιν, γιά να στερεωθεί αυτό σε όλους μας.

 Ζούμε με τον Θεό μας μέσα στον χρόνο• στήν κάθε ώρα της ζωής μας, σε κάθε έργο πού θά αρχίζαμε μέσα στις γήινες αυτές αλλαγές, στήν αστάθεια και τον κόπο. Εξαιτίας τού βάρους της θνητής φύσεώς μας, όταν ζούμε και μαθαίνουμε διαρκώς γιά τον θάνατο των κοντινών και των μακρινών γιά μάς ανθρώπων, κατά κάποια έννοια, διαρκώς διαλυόμαστε. Και πού βρίσκεται ή δημιουργική εκείνη δύναμη; Θά έλεγε κανείς, άν ζούμε με τήν προσευχή, τότε πρέπει να αυξάνει διαρκώς μέσα μας ή ενέργεια τού Θείου Πνεύματος, της ασάλευτης Ζωής. Εμείς όμως δεν το αισθανόμαστε πάντοτε αυτό παρά μόνο κάποιες φορές, όταν δυναμώνει και βαθαίνει ή προσευχή μας.

Να όμως, το Σύμβολο αρχίζει με τη λέξη «πιστεύω» και τελειώνει με λέξη άλλης τάξεως: «προσδοκώ» («προσδοκώ άνάστασιν νεκρών»). Έτσι λοιπόν, ή πίστη μας μεταβαίνει ήδη σε πράξη άλλου επιπέδου. ’Όχι μόνο πιστεύω, άλλα και αναμένω. Αύτή ή ίδια ή αναμονή -«προσδοκώ άνάστασιν»- είναι ήδη ενέργεια, πού οπωσδήποτε και άπαρέγκλιτα θά μάς αναστήσει.

 Στις εκκλησιαστικές ακολουθίες γιά τούς κεκοιμημένους αναφέρεται ή φράση «έπ’ έλπίδι ζωής αιωνίου κεκοιμημένοι». Και είναι χαρακτηριστικό γιά τούς χριστιανούς να πεθαίνουν, προκειμένου να πραγματοποιήσουν εκείνο γιά το όποιο δημιουργηθήκαμε, δηλαδή ζωή όμοια με τη ζωή του ’Ίδιου του Θεού. Σάς κουράζω επαναλαμβάνοντας τα ίδια, αλλά δεν λυπάμαι γι’ αυτό, γιατί ελπίζω ότι ή σταθερή και συνετή επανάληψη θά μάς δώσει να αισθανθούμε ότι αύτή ακριβώς ή ενέργεια, πού ώς εξουσία θά αναστήσει τούς νεκρούς, εκφράζεται στή λέξη «προσδοκώ». Έτσι, πραγματικά θά άποκτήσουμε με σύνεση μέσα μας τήν άκτιστη αύτή ενέργεια. «Άκτιστη» σημαίνει ότι κατά τη φύση της ανήκει στον αιώνιο Θεό και ότι ή ίδια αποτελεί το αιώνιο Είναι. Στή θεωρία μας γιά τον Θεό όλα τα άκτιστα ανήκουν στο θείο επίπεδο, ένώ όλα τα κτιστά, μολονότι ανήκουν επίσης στον Θεό, κατατάσσονται στο επίπεδο της δημιουργίας. Και ή δημιουργία αύτή αποτελεί διαδικασία πού εμείς ονομάζουμε χρόνο. Στήν τελική έκβαση της ζωής μας δεν θά υπάρχει πλέον χρόνος, και το περιεχόμενό της θά αλλάξει και θά γεμίσει με τήν ατελεύτητη δύναμη της ζωής του ’Ίδιου του Θεού. Στο Σύμβολο της Πίστεως γίνεται λόγος γιά τις ενέργειες εκείνες πού ανέλαβε ό Κύριος και Θεός μας χάριν της σωτηρίας μας «δι’ ή μάς τούς άνθρώπους και διά τήν ήμετέραν σωτηρίαν κατελθόντα έκ των ουρανών».

Βέβαια, ή κατάσταση της καταπτώσεως των σωματικών δυνάμεων και λειτουργιών πού ονομάζεται «γήρας» με κάνει να σκέφτομαι τον θάνατο. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι και εσείς πού είστε ακόμη νέοι δεν πρέπει να τον σκάφτεστε. Ψυχολογικά δεν ενδείκνυται να σκέφτεστε συνεχώς τον θάνατο, αλλά πνευματικά αυτό δεν είναι ορθό. Στήν εμπειρία των άγιων πατέρων ασκητών βλέπουμε συχνά αναφορά σε κάποιο ιδιαίτερο είδος χάριτος, πού ονομάζεται «μνήμη θανάτου». Αύτή λοιπόν μπορεί να εμφανιστεί ακόμη και σε πολύ νέο άνθρωπο. Αλήθεια, αυτό γίνεται με τη χάρη, όταν ό Θεός δώσει να ζήσει κάποιος τήν εγγύτητα Του προς τον άνθρωπο. Τότε τα λόγια αυτά γίνονται κατανοητά. Ή ζωή πού μάς περιβάλλει μάς πιέζει ακατάπαυστα και κατά κάποιον τρόπο θέλει να πνίξει μέσα μας τη μνήμη τού θανάτου. Και υπάρχουν πολλά πράγματα πού εμποδίζουν το πνεύμα μας να υψωθεί προς τον Θεό με καθαρή σκέψη γιά Εκείνον.

Ακόμη και οι καλύτερες διαθέσεις συναντούν φοβερή αντίσταση. Γι’ αυτό και σε μερικούς Πατέρες γεννήθηκε το αίσθημα ότι ό κόσμος αύτός είναι στενός σαν φιάλη. Ό Γκόγκολ τελειώνει ώς έξής μία από τις διηγήσεις του: «Είναι άνιαρή ή ζωή μας στον κόσμο αυτό, κύριοι». Αν όμως γνώριζε τον δικό μας χρόνο, τότε φαντάζομαι ότι θά έγραφε τα λόγια αυτά σε καθεμία από τις σελίδες του. Έγώ αισθάνομαι τον κόσμο αυτό στενό, σαν ένα «τσουβάλι με πέτρες». Έτσι ονομάζουν οι Ρώσοι τα κελιά της φυλακής του Πετροπαβλόβκ.

Ωστόσο όμως, ή πιο βαθειά έπιθυμία μου είναι να θυμάστε τα λόγια: «Προσδοκώ άνάστασιν νεκρών».

Γιατί οι Πατέρες θεωρούν την άπόγνωση ώς αμαρτία και πάθος; Είναι μεγάλη αμαρτία να αρνηθεί κανείς εκείνο πού ό Θεός ετοίμασε γιά μάς. Έτσι λοιπόν, να μάς διαφυλάξει ό Θεός από την αμαρτία πού διαπράττουμε όταν λέμε: «Ώ, πόσο κουράστηκα από αύτή τη ζωή». Όταν όμως πραγματικά αναμένουμε την ανάσταση των νεκρών, τότε εκεί κρύβεται ενέργεια, δύναμη πού θά μάς αναστήσει...

Εκφωνήθηκε στα ρωσικά, στις 18 Νοεμβρίου 1991.