Οι φυλακισμένοι άγιοι της Αρελάτης στον καθεδρικό ναό του Αγ. Τροφίμου στη Γαλλία | Στέφανος Δημόπουλος

Ευλαβική αναφορά του γιατρού Στέφανου Δημόπουλου στα λείψανα των Αγίων Μυροφόρων του Χριστού, του πρωτομάρτυρα Στέφανου και άλλων Οσίων, που φυλάσσονται στην πόλη Αρλ της Προβηγκίας. Ανυποψίαστοι τουρίστες τα αγνοούν φωτογραφίζοντας τη Βενετσιάνα Μαντόνα και τους πίνακες στους τοίχους.

Γράφει ο Φώτης Κόντογλου στη συλλογή του τα «Mυστικά Άνθη»: «Και δεν έφταξε το ότι ο τουρισμός γέμισε τα μουσεία από ένα πλήθος από ανθρώπους κάθε φυλής, που χαζεύουνε μ' ένα φυλλάδιο στο χέρι και με μία φωτογραφική μηχανή κρεμασμένη στον ώμο τους, δεν έφταξε το ότι κάθε ερημικό βουνό που έχει απάνω του δυό κατατσακισμένες κολόνες είτε ένα σκαλιστό μάρμαρο, πατήθηκε, δεν έφταξε το ότι δεν απόμεινε κανένα μυστήριο του αρχαίου κόσμου κρυμμένο, μήτε τάφος που να μην ανοίχθηκε για να κυττάξουνε μέσα οι νυσταγμένοι περιηγητές, αλλά μπαίνουνε και μέσα στις εκκλησιές και στα ρημοκκλήσια, που τα προσκυνά ο λαός μας, και στέκουνται δίχως να κάνουνε τον σταυρό τους, με τα χέρια πίσω, αδιάφοροι οι δυστυχείς κι ανύποπτοι για το πού πατάνε και πού βρίσκουνται.»

Δεν υπάρχει πιο αντιπροσωπευτικό γραπτό που να φωτογραφίζει όχι μόνο τους τουρίστες στην Ελλάδα αλλά και όπου γης. Για παράδειγμα στη Γαλλική Αρλ, στον καθεδρικό ναό του αγίου Τροφίμου, οι τουρίστες προσπερνούν τις λάρνακες με τα λείψανα των αγίων Μυροφόρων του Χριστού και του πρωτομάρτυρα Στέφανου και άλλων αγίων προ του σχίσματος και είναι «ανύποπτοι για το πού πατάνε και πού βρίσκονται.»

Οι τουρίστες γνωρίζουν την πόλη Αρλ (Arles) στην Γαλλική Προβηγκία από τις ταυρομαχίες που γίνονται κάθε χρόνο στην αρχαία Ρωμαϊκή αρένα που κτίστηκε το 9^o μ.Χ. Περιβάλλεται από κερκίδες που χωρούν 20.000 θεατές. Ο συγγραφέας Προσπέρ Μαριμέ το 1830 κατεδάφισε κάπου 200 σπίτια που ήταν κτισμένα μέσα στην Αρένα που λειτουργούσε σαν φρούριο και οργάνωσε ταυρομαχίες για τον εορτασμό της κατάληψης της Αλγερίας από τους Γάλλους.

Εκεί λοιπόν σήμερα αφήνουν ελεύθερους τους ταύρους και οι απανταχού ριψοκίνδυνοι, που τους αρέσει το “vivere pericolosamente” το «ζην επικινδύνως», παριστάνουν τους ταυρομάχους. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν στέκονται να αντιμετωπίσουν τα αφηνιασμένα ζωντανά αλλά τρέχουν πανικόβλητοι να κρυφτούν και εκ των υστέρων διηγούνται με καμάρι αυτή τους την παλικαριά.

Η Αρλ είναι γνωστή και στους φιλότεχνους από τον Ολλανδό Βαν Γκογκ, τον ζωγράφο που έζησε εδώ για αρκετά χρόνια και ζωγράφισε τις σειρές από τα υπέροχα ηλιοτρόπια (1888) και τις πλατείες της Αρλ και άλλες ζωγραφιές, όπου το φως και τα έντονα χρώματα τον καθιέρωσαν σαν έναν από τους σπουδαιότερους ιμπρεσιονιστές ζωγράφους.

Αυτό που καθιστά όμως διαχρονικά, ελκυστικά επισκέψιμη την Αρλ, είναι ο Καθεδρικός Ναός της, ο οποίος είναι αφιερωμένος στον Άγιο Τρόφιμο. Κάποιες αρχαίες παραδόσεις θέλουν τον άγιο Τρόφιμο, μαθητή του Αγίου Αποστόλου Παύλου, όμως εγκυρότερη είναι η μαρτυρία του αγίου Γρηγορίου Τουρώνης ότι ο άγιος ήταν ένας από τους επτά αγίους επισκόπους που εστάλησαν από τη Ρώμη για να στηρίξει στον διωγμό του Δεκίου τους πιστούς στην Αρελάτη.

Κάτω από την Αρλ, ή κατά την αρχαία ονομασία της Αρελάτη, βρίσκεται μια τσιγγάνικη πολιτειούλα, η Sainte Marie de la mer, στα Ελληνικά Παναγιά Θαλασσινή. Πρόκειται για έναν εθνικό δρυμό με σπάνια χλωρίδα και πανίδα, πουλιά σπάνια και ζώα που ζουν σε βάλτη.

Η μικρή πολιτεία με το όνομα της Παναγίας κατοικείται βασικά από τσιγγάνους. Εκεί βρέθηκαν οι λάρνακες της αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής και των Αγίων Μυροφόρων ανδρών και γυναικών. Για άγνωστους λόγους κάποτε τις τοποθέτησαν σε βάρκες και τις άφησαν στα ρεύματα της θάλασσας. Κάποιες λάρνακες λοιπόν βρέθηκαν στην Αρελάτη και άλλες όπως της Αγίας Μαρίας της Μαγδαληνής και του Αγίου Μαξιμιανού βρέθηκαν στο La Sainte de la Bäume. Στην κοντινή πόλη Terascon κατέληξαν τα λείψανα της Αγίας Μάρθας της φίλης του Χριστού και αδελφής του Λαζάρου.

Εντωμεταξύ στην Αρελάτη, ο ταξιδιώτης έχει την δυνατότητα να επισκεφτεί τον αρχαίο ρωμαϊκό Ιππόδρομο που είναι χτισμένος με πρότυπο το Κολοσσαίο, και το Ρωμαϊκό Θέατρο αλλά και τα ιαματικά λουτρά του αυτοκράτορα και Ισαποστόλου Μεγάλου Κωνσταντίνου. Όλα αυτά μαζί με τον αρχαίο ναό του Αγίου Τροφίμου ασκούν μια γοητεία, γιατί αισθάνεται κανείς, όχι στη θεωρία, αλλά στην πράξη, το ανακάτωμα του ρωμαϊκού πολιτισμού απ' την συνάντησή του με τον χριστιανισμό, απ το οποίο βγαίνει ένα χαρμάνι, δηλαδή εμείς, η Ρωμιοσύνη.

Αντλήσαμε πληροφορίες για τον ναό του αγίου Τροφίμου και τα λείψανα των αγίων των πρώτων μάλιστα αιώνων μ.Χ., που κατέληξαν στην Αρελάτη, από την Σιμωνόπετρα και τις μοναχές της ιεράς Μονής Αγίας Σκέπης στο Σολάν της Γαλλίας, με πνευματικούς δεσμούς με τον μακαριστό π. Πλακίδα Ντεσέιγ. Τόνισαν ιδιαίτερα την ύπαρξη πολλών λειψάνων ανδρών και γυναικών μυροφόρων στην Αρελάτη της νότιας Γαλλίας.Είναι επίσης γνωστό πως δύσκολα μπορεί κανείς να τα προσκυνήσει.

Στην πρόσοψη του ναού υπάρχουν μοναδικά γλυπτά από την αποκάλυψη του Ιωάννη, ωστόσο οι ανυποψίαστοι τουρίστες βγάζουν αναμνηστικές φωτογραφίες στην πλατεία, στης οποίας το κέντρο, ένας προσεκτικός παρατηρητής και γνώστης θα δει έναν αταίριαστο στο περιβάλλον οβελίσκο, από αυτούς που γέμισε ο Ναπολέων την Γαλλία. Ο οβελίσκος στήθηκε προφανώς εις δόξαν των αρχαιοκαπήλων του πολιτισμού και της κλοπής αλλότριας κουλτούρας.

Η πρόσοψη του Αγίου Τροφίμου είναι μικρή και ταπεινή και αποπνέει μια ζεστασιά και αγιότητα. Όμως εισερχόμενος βρίσκεσαι σε μια πολύ μακρόστενη και αρκετά υψηλή Βασιλική, όπου στο βάθος, στην κόγχη πίσω από τον βωμό, συνωστίζονταν πολλοί τουρίστες μπροστά στο όμορφο άγαλμα μιας Μαντόνας από το Μουράνο, ενώ μπροστά απ το βωμό προσεύχονται πιστοί καθολικοί.

Αριστερά και δίπλα από τη Μαντόνα, σε μια μεγάλη κόγχη σαν Παρεκκλήσιο, πίσω από κάγκελα σαν φυλακισμένοι βρίσκονται οι άγιοι της Αρελάτης. Ο κόσμος περνά αδιάφορος από μπροστά χαζεύοντας τη Βενετσιάνα Μαντόνα απ το νησάκι Μουράνο και τους πίνακες ζωγραφικής στους τοίχους.

Οι δυτικοί ανυποψίαστοι προσπερνούν μπροστά από τους Αγίους Καισάριο (502-542), Ιουλίτα, Άννα, Σεβαστιανό, Μαρία τη Σαλώμη, Λαυρέντιο, Ούρσουλα, τον Άγιο Τρόφιμο τον ίδιο και τον πρωτομάρτυρα Στέφανο, στον οποίο ήταν αρχικά αφιερωμένος ο ναός. Δεν είναι δυνατόν να αγνοήσει ένας Ορθόδοξος προσκυνητής την ολοφάνερη διαφορά στον σεβασμό των Ορθοδόξων για τα άγια λείψανα και τη σταδιακή απομάκρυνση ανά τους αιώνες των δυτικών.

Κάποια από τα λείψανα στον Ναό του αγίου Τροφίμου είναι σε ωραίες λειψανοθήκες, κάποια σκόρπια σαν να τους είχαν κλέψει βίαια βέβηλα χέρια τις πολύτιμές τους θήκες. Είναι πραγματικά εντυπωσιακό το πλήθος των λειψάνων σε πολλές σειρές από το πάτωμα μέχρι το ταβάνι. Υπάρχουν σοβαρές πληροφορίες πως φυλάσσονται και άλλα πολλά λείψανα και είναι μη επισκέψιμα σε κάποια κρύπτη.

Ευχαριστούμε τον φίλο γιατρό και συγγραφέα Στέφανο Δημόπουλο για τα στοιχεία που μας παραχώρησε γι’ αυτό το αφιέρωμα στους φυλακισμένους αγίους της Αρελάτης, αλλά και για το φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του καθώς και την χιουμοριστική αφήγησή του για το πώς κατάφερε να φωτογραφίσει τις λάρνακες και να πείσει την αυστηρή Γαλλίδα φύλακα του αρχαίου ναού να του δώσει μελλοντικά περισσότερα στοιχεία. Ο κ. Δημόπουλος δεν μπόρεσε να προσκυνήσει τα λείψανα, αλλά ελπίζει πως ίσως κάποτε τα καταφέρει. Διηγήθηκε εμφατικά:

«Στην είσοδο του ναού του Αγίου Τροφίμου μια βλοσυρή ηλικιωμένη επιστατούσε στο παγκάρι και τη ρώτησα αν έχει στα αγγλικά κάποιον οδηγό της εκκλησίας. Της είπα πως συλλέγω πληροφορίες με προσκυνήματα για τους αγίους τους παλιούς προ του σχίσματος και ότι ήλθα από την Ελλάδα εδώ στην Αρλ επίτηδες, για να προσκυνήσω τους Αγίους και να μαζέψω πληροφορίες. Της είπα κιόλας ότι είμαι και γιατρός και έχω γράψει πρόσφατα ένα βιβλίο για το Άγιο Όρος. Ενθουσιάστηκε και μου έδωσε το όνομα και το τηλέφωνο του υπευθύνου παπά που είναι και ο κλειδοκράτορας για τους φυλακισμένους Αγίους.

Δεν τους προσκύνησα αλλά έχει ο Θεός. Τους χαιρέτησα από μακριά και υποσχέθηκα πως θα ξανάρθω στην Αρλ και θα είμαι πιο οργανωμένος με τηλέφωνα και φαξ και mail προς τον δεσμοφύλακα - παπά και δώρο ένα ιλουστρασιόν βιβλίο στα γαλλικά για το μουσείο της ...Ακρόπολης π. χ., που το εκτιμούν πιο πολύ από τα λείψανα των Αγίων, έτσι ώστε να έχω να σας δώσω περισσότερες πληροφορίες.»

* * *

Λέει ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, για τους αγίους, πως μπορεί να πεθάνουν, το σώμα τους να είναι στον τάφο και η ψυχή τους στον Παράδεισο, αλλά είναι το Πνεύμα του Θεού ενωμένο και με το σώμα που είναι στον τάφο και με την ψυχή που είναι στον Παράδεισο. Τα λείψανα ενός αγίου είναι ενωμένα με το Πνεύμα το Άγιον από την παρούσα ζωή. Γι΄αυτό θαυματουργούν. Διότι είναι ο υλικός φορέας, τα οστά, τα λείψανα, είναι ο υλικός φορέας του Αγίου Πνεύματος. Παρότι λείπει η ψυχή. Παρότι είναι γυμνά οστά.

Και καταλήγει στην προσευχή του ο άγιος: «Και μας τα άφησες εδώ στη Γη για παρηγορία δική μας».

___________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Ορθόδοξη Αλήθεια, 17.08.2022