Οκτώ χρόνια συμπληρώθηκαν χθες από την κοίμηση της Ζωής Λάσκαρη.

Οκτώ χρόνια συμπληρώθηκαν χθες από την κοίμηση της Ζωής Λάσκαρη. Σήμερα θα ρίξουμε ένα πλάγιο φως στο αίνιγμα μιας σχέσης πνευματικού πατέρα και παιδιού, που γράφτηκε όχι στα φώτα του θεάματος αλλά στο μυστήριο της εξομολόγησης. Το παράδοξο που συγκινεί είναι ότι πρώτα έφυγε το παιδί, και έναν μόλις χρόνο αργότερα ακολούθησε ο πνευματικός πατέρας, ο πρωτοπρεσβύτερος Κωνσταντίνος Στρατηγόπουλος. Σαν να αντιστράφηκε η τάξη των πραγμάτων, σαν να έπρεπε να αποσυρθεί το πρόσωπο που κουβαλούσε το βλέμμα της κοινωνίας, ώστε αμέσως μετά να αποσυρθεί κι εκείνος που κουβαλούσε το βάρος ενός ολόκληρου ποιμνίου.

Η Εκκλησία γνωρίζει καλά ότι η σχέση πνευματικού πατέρα και παιδιού δεν είναι ψυχολογική εξάρτηση, αλλά μυστηριακή συγγένεια. Ο Ἅγιος Ἰσαάκ ὁ Σύρος γράφει: «Ὁ πνευματικὸς πατὴρ τίκτει τὸν υἱὸν ἐν τῷ Πνεύματι καὶ βαστάζει τὸν πόνον αὐτοῦ» (Λόγος ΝΣΤ΄). Αυτή η «γέννηση ἐν Πνεύματι» σήμαινε για τη Λάσκαρη ότι μπορούσε να αφήσει πίσω την εικονολατρία της οθόνης και να σταθεί απλώς ως γυμνή ύπαρξη, αναζητώντας τη συγχώρηση. Και για τον πατέρα Κωνσταντίνο σήμαινε να βαστάζει όχι μόνο το προσωπικό της βάρος αλλά και τον κόπο ενός τεράστιου ποιμνίου, που έβρισκε σε εκείνον τον τόπο της αναπαύσεως.

Ο πνευματικός, σημειώνει ὁ Ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κλίμακος, «ὑπογράφει τὰς ψυχὰς ὡς ἄλλος Χριστός» (Κλίμαξ, Λόγος Δ΄). Δεν είναι απλώς εκείνος που συμβουλεύει, αλλά εκείνος που σηκώνει στους ώμους του την αδυναμία του άλλου, διακινδυνεύοντας τη δική του σωτηρία για χάρη του. Η Ζωή Λάσκαρη είχε τη γενναιότητα να το ομολογήσει: ότι επί σαράντα χρόνια έβρισκε στον πατέρα Κωνσταντίνο εκείνη τη φωνή που δεν κολάκευε το είδωλο, αλλά αποκάλυπτε την αλήθεια.

Το συγκλονιστικό είναι η αντιστροφή. Η φύση περιμένει να φύγει πρώτα ο πατέρας και ύστερα το παιδί. Εδώ, όμως, ο Θεός τοποθέτησε αλλιώς τη σειρά: έφυγε πρώτα το παιδί, σαν να άφηνε τον πνευματικό πατέρα να μαρτυρήσει το έσχατο βάρος της απουσίας. Κι εκείνος, ένα χρόνο αργότερα, παρέδωσε κι αυτός την ψυχή του στον Κύριο. Μοιάζει σαν η σχέση τους να σφραγίστηκε από την ίδια τη θεία οικονομία, όπου ο χρόνος ανατρέπεται και οι τάξεις αντιστρέφονται.

Η εξομολόγηση, για την οποία μιλούσε με τόση καθαρότητα η Λάσκαρη, δεν είναι μόνο προσωπική λύτρωση, είναι λειτουργία της Εκκλησίας, θεραπεία της συλλογικότητας. Ο πατέρας Κωνσταντίνος δεν ήταν πνευματικός μόνο για εκείνη, αλλά για πλήθος ανθρώπων, από καλλιτέχνες έως φυλακισμένους, από διανοούμενους έως ανώνυμους πονεμένους. Έφερε πάνω του την κούραση πολλών, «ὡς ὁ Χριστός τὰς ἀσθενείας ἡμῶν ἀνήνεγκε» (Ἠσ. 53,4). Αυτό το βάρος, που το σήκωνε επί δεκαετίες, έγινε στο τέλος σταυρός που τον οδήγησε στη συνάντηση με Εκείνον που του το είχε εμπιστευθεί.

Γι’ αυτό η μνήμη των δύο αυτών προσώπων δεν είναι δύο χωριστές επετείοι. Είναι ένας διάλογος ζωής και θανάτου. Μια πνευματική ακολουθία που ξεκίνησε με την εξομολόγηση, συνεχίστηκε με τη μετάνοια και ολοκληρώθηκε με την κοίμηση, πρώτα του παιδιού, ύστερα του πατέρα. Η μία ύπαρξη, που στάθηκε σύμβολο της λάμψης, βρήκε την ταπείνωση στο πετραχήλι. Η άλλη, που σήκωσε το βάρος πολλών, βρήκε ανάπαυση μετά την απώλεια της πνευματικής του θυγατέρας.

Κι εμείς, σήμερα, οκτώ χρόνια μετά, μνημονεύουμε όχι απλώς την ηθοποιό Λάσκαρη ούτε απλώς τον ιερέα π. Κωνσταντίνο, αλλά το μυστήριο της σχέσης που τους ένωνε: ότι στην Εκκλησία ο άνθρωπος δεν σώζεται μόνος, αλλά ως πρόσωπο σε σχέση. Και ότι ακόμη και ο θάνατος γίνεται αντιστροφή, όχι τέλος.

Μάνος Λαμπράκης FB.