Η Ευγενία (Οζέροβα) είναι μία από τις λίγες που το όνομά της συγκαταλέγεται στους διάσημους εκκλησιαστικούς απομνημονευματογράφους του 19ου αιώνα. Το 1899, δημοσιεύθηκαν τα «Σημειώματα Αναμνηστικών της Ηγουμένης Άνοσιν της Μονής Μπορισογλέμπσκι Ευγενίας». Γράφτηκαν κατόπιν επιμονής της πνευματικής κόρης της ηγουμένης, μοναχής Ευγενίας (Βινογκράντοβα, μετέπειτα ηγουμένη της Μονής Κρεστοβζντβιζένσκι Λουκίνσκι), και δημοσιεύθηκαν από την ίδια μετά τον θάνατο της ηγουμένης. Αυτό είναι μόνο ένα μικρό κομμάτι της σημαντικής λογοτεχνικής κληρονομιάς της Ηγουμένης Ευγενίας. Τα «Σημειώματα» καλύπτουν την ιστορία της πνευματικής ανάπτυξης της Ευγενίας (Οζέροβα) και την περίοδο της ηγουμενίας της στη μονή Άνοσιν.
Έχοντας ολοκληρώσει την εργασία της πάνω στις «Σημειώσεις Αναμνήσεων» - απομνημονεύματα - η ηγουμένη, με τα δικά της λόγια, απέκτησε τη συνήθεια να καταγράφει τις σκέψεις της σε χαρτί και συνέχισε να γράφει σημειώσεις με τη μορφή ημερολογίου. Αυτό συνέπεσε με τη μετάθεσή της στη Μονή Πάθους της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ηγουμενίας της στο μοναστήρι της πρωτεύουσας - από το 1875 μέχρι τον θάνατό της το 1890, η ηγουμένη Ευγενία κατέγραφε στο ημερολόγιό της σημαντικά και ενδιαφέροντα γεγονότα από τη ζωή του μοναστηριού, τη δημόσια ζωή, τις συναντήσεις και τα ταξίδια σε μοναστήρια. Αυτό το απόσπασμα των σημειώσεων της ηγουμένης Ευγενίας, αρκετά σημαντικό όσον αφορά την χρονική περίοδο που καλύπτει, τον όγκο του υλικού και τη σημασία του, παρέμεινε άγνωστο μέχρι σήμερα.
Μια μέρα, ενώ εργαζόμουν στο τμήμα χειρογράφων του μουσείου, έπεσα απροσδόκητα πάνω σε ένα αρχείο που ονομαζόταν στο απόθεμα «Σημειώσεις-αναμνήσεις της Ηγουμένης Ευγενίας της Μονής Ανόσιν της Μόσχας». Ενώ περίμενα να μου φέρουν τις «Σημειώσεις», αναρωτήθηκα - τι θα μπορούσε να είναι αυτό; Απλώς το χειρόγραφο των δημοσιευμένων σημειώσεων; Ή κάτι περισσότερο, και θα ήμουν τυχερή; Πώς θα μπορούσαν αυτές οι σημειώσεις να κατέληξαν εδώ; Άλλωστε, ήταν ιδιοκτησία της Ευγενίας (Βινογκράντοβα) και μετά τον θάνατό της έπρεπε να μεταφερθούν στη Μονή Ανόσιν. Φανταστείτε τη χαρά μου όταν μου έφεραν επτά χοντρά σημειωματάρια, καλυμμένα με τον γρήγορο γραφικό χαρακτήρα της ηγουμένης. Μόνο ένα από αυτά ήταν αφιερωμένο στην Ανόσιν και μου ήταν γνωστό από το βιβλίο, τα άλλα έξι ήταν ημερολόγια από την περίοδο της Μόσχας.
Ωστόσο, πριν μιλήσουμε για τη σημασία των ημερολογίων της Ηγουμένης Ευγενίας, είναι απαραίτητο να αναφερθούμε έστω και λίγο στη βιογραφία της. Στην αρχή των «Σημειώσεων» διαβάζουμε:
«Γεννήθηκα στις 27 Ιανουαρίου 1815. Οι γονείς μου ήταν πραγματικά ευσεβείς άνθρωποι. Ο πατέρας μου, Σεμιόν Νικολάεβιτς Οζέροφ, υπηρετούσε εκείνη την εποχή ως γενικός εισαγγελέας στο 8ο Τμήμα της Γερουσίας της Μόσχας, και αργότερα ήταν γερουσιαστής εκεί και ο πρώτος που παρευρέθηκε στη γενική συνέλευση, γενικά σεβαστός από όλους για την εντιμότητά του. Και η μητέρα μου, το γένος Πριγκίπισσα Μεστσέρσκαγια Ναστάσια Μπορίσοβνα, ένα πράο, ταπεινό, στοργικό πλάσμα, που συνδύαζε την εκπαίδευση με ένα λεπτό μυαλό, αφιερώθηκε ολοκληρωτικά και συνεχώς στα οικογενειακά καθήκοντα.»
Ο γάμος τους ήταν υποδειγματικός και σπάνιος ακόμα και εκείνη την εποχή, η αγάπη τους ήταν αμετάβλητη, βασισμένη στον αμοιβαίο σεβασμό ο ένας για τον άλλον. Ήμουν το πρώτο τους παιδί και ήμουν η χαρά και η παρηγοριά τους.
Οι νονοί μου ήταν η γιαγιά μου, η πριγκίπισσα Ευδοκία Νικολάεβνα Μεστσέρσκαγια, αργότερα η ιδρύτρια και ηγουμένη του Ησυχαστηρίου Ανοσίνα Μπορισογκλέμπσκ, η ηγουμένη Ευγενία, και ο αδελφός της Ιβάν Νικολάεβιτς Τιούτσεφ.
Η πριγκίπισσα Μεσχέρσκαγια είχε τεράστια επιρροή στην εγγονή της, η οποία στον κόσμο πήρε το όνομά της από τη γιαγιά της Ευδοκία, και στον μοναχισμό, όπως και αυτή, έλαβε το όνομα Ευγενία. «Η ηλικιωμένη γυναίκα αγαπούσε ιδιαίτερα αυτή την μεγαλύτερη εγγονή, την αποκαλούσε παρηγοριά, και παρά το γεγονός ότι στο νεαρό κορίτσι, χαρούμενο και ζωηρό, δεν υπήρχε η παραμικρή κλίση προς τη μοναστική ζωή, συχνά, κοιτάζοντάς την, έλεγε σε έναν από τους στενούς δόκιμους της: «Κοίτα, είτε είναι σύντομο είτε μακρύ, η Ντουνιούσκα θα είναι δική μας!»» Η ηγουμένη Ευγενία (Μεστσέρσκαγια) ήταν για την εγγονή της όχι μόνο μια ευγενική γιαγιά, μια στοργική συγγενής, αλλά και μια έγκυρη πνευματική μέντορας. «Δεν θεωρώ απαραίτητο να σας διαβεβαιώσω, αγαπημένη μου Ντουνιάσα, πόσο γεμάτη είναι η καρδιά μου από εσάς και πόσο με παρηγορείτε με την εγγύτητά σας σε μένα» (16 Σεπτεμβρίου 1830). «Η ψυχή είναι το υψηλότερο μέρος του ανθρώπου. προσπαθήστε επιμελώς να την εμπλουτίσετε με χριστιανικές αρετές, οι οποίες, με τη βοήθεια του Θεού, θα σας οδηγήσουν στον προκαθορισμένο στόχο» (25 Ιανουαρίου 1830). «Σας εύχομαι να είστε υγιείς και να απολαμβάνετε ηρεμία και απολαύσεις κατάλληλες για την ηλικία σας, χωρίς να ξεχνάτε και να παρεκκλίνετε από το ιερό καθήκον: πρώτα και κύρια να δίνετε τα του Θεού στον Θεό» (5 Απριλίου 1830) - διαβάζουμε στις επιστολές της Ηγουμένης Ευγενίας (Μεστσέρσκαγια) προς την Ευδοκία Οζέροβα.
Μετά τον θάνατο της γιαγιάς της, το 1850, η Ευδοκία Σεμένοβνα Οζέροβα εισήλθε στο Ησυχαστήριο της Ανόσινα. Τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1854, έλαβε μοναχικούς όρκους. Ο εξομολόγος του μοναστηριού την ονόμασε Ελισάβετ, αλλά ο Μητροπολίτης Φιλάρετος (Ντροζντόφ), ο οποίος είχε κουρέψει τη γιαγιά της, Πριγκίπισσα Μετσέρσκαγια, κάλεσε την Ευδοκία Σεμένοβνα στη Μόσχα και άλλαξε το όνομά της σε Ευγενία. Στη συνέχεια, τον Απρίλιο του 1854, η Ευγενία διορίστηκε ηγουμένη του Ησυχαστηρίου της Ανόσινα.
Κατά τη διάρκεια της ηγουμενίας της Ευγενίας (Οζέροβα) στο μοναστήρι Ανόσινο, πιθανώς όχι χωρίς τη συμμετοχή της, δημοσιεύτηκε μια βιογραφία της ιδρύτριας του μοναστηριού, Ευγενίας (Μεστσέρσκαγια), η οποία συντάχθηκε από τον Ι.Ι. Βόινοφ-Μπορτζέτσοφσκι (Α. Γκριγκόρι) με βάση τα «Απομνημονεύματα» της μοναχής Αναστασίας (Ευγενία (διάδοχος της Μεστσέρσκαγια) στον τίτλο της ηγουμένης του Ανόσινο), τα οποία φυλάσσονταν στο μοναστήρι. Η δεύτερη βιογραφία της ηγουμένης Ευγενίας, που δημοσιεύτηκε το 1876, ένα έτος μετά τη μεταφορά της Οζέροβα στη Μόσχα, περιλαμβάνει αποσπάσματα από το χειρόγραφο της Ε.Ν. Μεστσέρσκαγια «Συζητήσεις με την κόρη μου», από τα ημερολόγια που κρατούσε από την αγορά του κτήματος Ανόσινο σχεδόν μέχρι τον θάνατό της, και από επιστολές προς την εγγονή της, Ευδοκία Σεμιόνοβνα. Ο συγγραφέας της βιογραφίας δεν αναφέρεται, αλλά είναι φυσικό να υποθέσουμε ότι αυτή η δημοσίευση πραγματοποιήθηκε με τη συμμετοχή της Ευγενίας (Οζέροβα).
Για είκοσι ένα χρόνια, η Ηγουμένη Ευγενία (Οζέροβα) διηύθυνε το μοναστήρι, συνεχίζοντας το έργο που ξεκίνησε η ευσεβής γιαγιά της. «Μητέρα Ηγουμένη Ευγενία! Πόσο παρήγορο είναι να ονομάζεις το ίδιο όνομα, που τόσο άξια φέρει εδώ η προγονή σου, σε απόσταση μισού αιώνα, αλλά είναι ακόμη πιο ευχάριστο ότι στη δεύτερη Ευγενία η πνευματική συγγένεια με την πρώτη Ευγενία είναι τόσο σαφής», είπε ο Επίσκοπος Ντμίτροφ Λεωνίδας (Κρασνοπέβκοφ) την ημέρα του εορτασμού της 50ής επετείου από την ίδρυση της Μονής Άνοσιν. Χάρη στις προσπάθειες της ηγουμένης, το ίδιο έτος 1873, δημοσιεύθηκαν η Περιγραφή της Εορτής, που έγινε από την Ηγουμένη Ευγενία, και ο «Λόγος» του Επισκόπου Λεωνίδα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου