Επιστολές του Αγίου Διονυσίου στον Άγιο Δωρόθεο και στον Άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης .

Επιστολές του Αγίου Διονυσίου στον Άγιο Δωρόθεο και στον Άγιο Πολύκαρπο Σμύρνης .

ΔΩΡΟΘΕΩι ΛΕΙΤΟΥΡΓΩ,

Το θείο σκοτάδι(ο θείος γνόφος)είναι το «απρόσιτο φως», στο οποίο λέγεται ότι κατοικεί ο Θεός, και είναι αόρατο εξαιτίας της υπερβολικής λαμπρότητας· το ίδιο είναι και απρόσιτο λόγω της άπειρης και υπερούσιας ροής του φωτός. Σε αυτό εισέρχεται κάθε άνθρωπος που αξιώνεται να γνωρίσει και να δει τον Θεό, ακριβώς με το να μη βλέπει ούτε να κατανοεί. Πραγματικά, καθώς ανυψώνεται πέρα από την όραση και τη γνώση, καταλαβαίνει ότι ο Θεός είναι πάνω από όλα τα αισθητά και τα νοητά, και λέει προφητικά: «Η γνώση σου είναι θαυμαστή για μένα, είναι ισχυρή, δεν μπορώ να την πλησιάσω».

Έτσι και ο θείος Παύλος λέγεται ότι γνώρισε τον Θεό, επειδή τον κατάλαβε ως υπεράνω κάθε νόησης και γνώσης. Γι’ αυτό λέει ότι οι δρόμοι Του είναι ανεξιχνίαστοι, τα κρίματά Του ανεξερεύνητα, τα δώρα Του ανεκδιήγητα και η ειρήνη Του υπερέχει κάθε νου. Βρήκε λοιπόν Εκείνον που είναι πάνω από όλα, και κατάλαβε ότι είναι πέρα από κάθε κατανόηση, διότι Αυτός είναι η αιτία όλων.

ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΠΟΛΥΚΑΡΠΟ ΙΕΡΕΑ

Εγώ δεν θεώρησα αναγκαίο να μιλήσω ούτε σε Έλληνες ούτε σε άλλους, γιατί πιστεύω ότι αρκεί για τους αγαθούς ανθρώπους να μπορούν να γνωρίσουν και να πουν την αλήθεια όπως είναι στην πραγματικότητα. Όταν αποδεικνύεται με τον νόμο της αλήθειας ό,τι είναι γνήσιο και αμετάβλητο, τότε καθετί άλλο που προσποιείται ότι είναι αλήθεια, αλλά δεν είναι, καταρρίπτεται και φαίνεται ως ψεύτικο. Είναι λοιπόν περιττό να φιλονικεί εκείνος που φανερώνει την αλήθεια με τον έναν ή τον άλλον· διότι ο καθένας νομίζει ότι έχει το βασιλικό νόμισμα, ενώ ίσως έχει μόνο ένα απατηλό είδωλο, ένα μικρό κομμάτι του αληθινού. Κι αν ελέγξεις τον έναν, θα αντιδράσει ο άλλος και μετά κι άλλος για το ίδιο πράγμα. Όμως όταν τεθεί σωστά ο λόγος της αλήθειας, μένει απρόσβλητος, και έτσι ό,τι δεν συμφωνεί μαζί του καταρρίπτεται μόνο του από τη σταθερότητα του αληθινού.

Γι’ αυτό, γνωρίζοντας καλά αυτά, δεν βιάστηκα να μιλήσω σε Έλληνες ή άλλους, αλλά μου αρκεί –και ο Θεός ας το δώσει!– πρώτα να γνωρίζω την αλήθεια και έπειτα, γνωρίζοντάς την, να τη λέω όπως πρέπει.

Εσύ όμως λες ότι κατηγορώ τον σοφιστή Απολλοφάνη και τον αποκαλώ περιφρονητή των πατροπαράδοτων ελληνικών πραγμάτων   επειδή χρησιμοποιεί τα ελληνικά πράγματα όχι με ιερό τρόπο. Αλλά θα ήταν πιο αληθινό να πούμε προς αυτόν, ότι οι Έλληνες δεν χρησιμοποιούν με ιερότητα τα θεία, αφού με τη σοφία τους προσπαθούν να διώξουν το ίδιο το θείο μεγαλείο. Δεν μιλώ μόνο για τους πολλούς, που μένουν στις ποιητικές φαντασίες και λατρεύουν την κτίση αντί για τον Κτίστη, αλλά και ο ίδιος ο Απολλοφάνης δεν χρησιμοποιεί σωστά τη γνώση των όντων· γιατί η φιλοσοφία του, που ο ίδιος ονόμασε έτσι, θα έπρεπε να οδηγεί, μαζί με τη σοφία του θείου Παύλου που την είπε «σοφία Θεού», προς την αιτία όλων, τόσο των όντων όσο και της γνώσης τους.

Και αν ήταν πράγματι σοφός, θα έβλεπε ότι ποτέ δεν θα μπορούσε η ουράνια τάξη και κίνηση να ξεφύγει από τον δεσμό και την αιτία της, αν δεν υπήρχε Εκείνος που τα κινεί όλα και τα αναπλάθει, όπως λέει ο ιερός λόγος. Πώς λοιπόν δεν σέβεται τον Θεό, που μας έγινε γνωστός και είναι πραγματικά ο Θεός των όλων, Αυτός που έχει την πανίσχυρη και ανέκφραστη δύναμη; Όταν ο ήλιος και η σελήνη με θαυμαστή τάξη κινούνται μαζί με όλο το σύμπαν γύρω από το ακίνητο κέντρο και δίνουν το μέτρο της ημέρας· ή όταν ακόμη πιο θαυμαστά, ο ήλιος αλλάζει την πορεία του, όπως έγινε τότε που ξάφνιασε ακόμη και τους Βαβυλώνιους, ώστε να τιμήσουν τον Εζεκία σαν κάποιον θεό· δεν μιλώ για τα σημεία στην Αίγυπτο ή αλλού, αλλά για αυτά τα κοινά και ουράνια που φανερώθηκαν σε όλους.

Ο Απολλοφάνης βέβαια θα πει ότι αυτά δεν είναι αληθινά· αλλά μοιάζουν πολύ με τις περσικές παραδόσεις, και οι μάγοι ακόμη τελούν μνημόσυνα του τριπλάσιου Μίθρα. Ας του επιτραπεί λοιπόν να δυσπιστεί από άγνοια. Αλλά ρώτησέ τον: Τι λες για την έκλειψη που έγινε στον σωτήριο Σταυρό; Γιατί και οι δύο τότε είδαμε τον ήλιο να σκεπάζεται από τη σελήνη, χωρίς να είναι καιρός συνόδου· και πάλι η σελήνη στάθηκε μπροστά στον ήλιο από την ενάτη ώρα ως το βράδυ, με τρόπο υπερφυσικό. Μάλιστα, ξέρει καλά ότι η έκλειψη φάνηκε να ξεκινά από την ανατολή και να φτάνει ως τη δύση, και μετά να αντιστρέφεται, ώστε η είσοδος και η έξοδός της να γίνονται από αντίθετα σημεία.

Τόσα υπερφυσικά γεγονότα εκείνου του καιρού, που ήταν δυνατά μόνο για τον Χριστό τον Παντοδύναμο, Αυτόν που «κάνει μεγάλα και θαυμαστά, που δεν έχουν αριθμό».

Αν λοιπόν θέλεις, πες τα αυτά στον Απολλοφάνη και έλεγξέ τον· γιατί εγώ τότε ήμουν παρών μαζί του και τα είδαμε και τα εξετάσαμε μαζί. Εκείνος μάλιστα είπε τότε σε μένα, σαν να αναγνώριζε τα γεγονότα: «Αυτά, φίλε Διονύσιε, είναι θείες ανταλλαγές πραγμάτων».

Τόσα αρκεί να ειπωθούν σε μια επιστολή. Εσύ όμως μπορείς να συμπληρώσεις τα υπόλοιπα και να οδηγήσεις τελείως τον σοφό άνδρα στον Θεό, ώστε να μην αρνηθεί να μάθει με πραότητα την υπέρσοφη αλήθεια της πίστης μας.