Τώρα λοιπόν, όσο είναι δυνατό σε εμάς, ας χρησιμοποιήσουμε τα θεϊκά σύμβολα που μας είναι οικεία και από αυτά ας ανυψωθούμε ανάλογα προς την απλή και ενιαία αλήθεια των νοητών θεωριών. Και αφού παύσουμε κάθε νοερή μας ενέργεια, μετά από κάθε δική μας θεόμορφη σύλληψη, ας στραφούμε, όσο μας επιτρέπεται, στην υπερούσια ακτίνα, μέσα στην οποία βρίσκονται πέρα από κάθε λόγο όλα τα πέρατα κάθε γνώσης. Αυτήν ούτε να τη νοήσουμε μπορούμε, ούτε να την πούμε, ούτε με κανέναν τρόπο να την θεωρήσουμε, γιατί είναι τελείως ξεχωρισμένη από όλα, άγνωστη, και περιέχει με τρόπο υπερούσιο τις καταλήξεις όλων των ουσιωδών γνώσεων και δυνάμεων, ενώ συγχρόνως υψώνεται πάνω ακόμη και από τις δυνάμεις των υπερουρανίων νοών.
Διότι αν όλες οι γνώσεις αναφέρονται στα όντα και περιορίζονται σε αυτά, εκείνη είναι πέρα από κάθε ουσία και κάθε γνώση. Και αν βρίσκεται πάνω από κάθε λόγο, κάθε γνώση και κάθε νόηση, εδραιωμένη πέρα από την ουσία, ενώ περιλαμβάνει και προλαμβάνει όλα, η ίδια μένει ακατάληπτη και χωρίς να μπορεί να γίνει αισθητή ή φανταστή, ούτε να διαμορφωθεί ως δόξα ή όνομα ή λόγος ή επαφή ή επιστήμη. Τότε πώς μπορεί ο λόγος «Περὶ θείων ὀνομάτων» να μιλήσει για μια θεότητα που είναι ανώνυμη και υπεράνω κάθε ονόματος;
Αυτό όμως που είπαμε και όταν εκθέταμε τις Θεολογικές υποτυπώσεις πρέπει να θυμηθούμε: το Ένα, το Άγνωστο, το Υπερούσιο, το Αγαθό – δηλαδή την Τριάδα, την ομόθεη και ομοαγαθή – ούτε να το πει κανείς ούτε να το συλλάβει μπορεί. Ακόμη και οι αγγελοπρεπείς ενώσεις των αγίων δυνάμεων, όποιες κι αν τις ονομάσουμε, επιβολές ή παραδοχές της υπερφανερής και υπεράγνωστης Αγαθότητας, είναι άρρητες και άγνωστες, και μόνο οι άγγελοι που αξιώθηκαν γνώση υπεράνω γνώσεως τις έχουν μέσα τους.
Οι θεόμορφες λοιπόν διάνοιες, ενωνόμενες με αυτές, όσο τους είναι δυνατό, και αφού παύσουν κάθε νοερή τους ενέργεια, ενώνονται με το υπέρθεο Φως και το υμνούν κυρίως με την αφαίρεση όλων των όντων. Γιατί φωτίζονται αληθινά και υπερφυσικά από τη μακαριότατη ένωση με Αυτό, αφού είναι η αιτία όλων των όντων, ενώ το ίδιο δεν ανήκει σε κανένα, ως τελείως ξεχωρισμένο από όλα.
Γι’ αυτό η υπερούσια και θεαρχική ύπαρξη δεν μπορεί να υμνηθεί ούτε ως λόγος ούτε ως δύναμη ούτε ως νους ούτε ως ζωή ούτε ως ουσία από όσους αγαπούν την αλήθεια που είναι πάνω από κάθε αλήθεια· αλλά μόνο ως κάτι που βρίσκεται υπεράνω κάθε κατάστασης, κίνησης, ζωής, φαντασίας, δόξας, ονόματος, λόγου, διάνοιας, νόησης, ουσίας, στάσης, θεμελίωσης, ένωσης, πέρατος, απειρίας, και γενικά όλων όσα είναι. Επειδή όμως ως αγαθότητα είναι η αιτία του είναι όλων των όντων, πρέπει να υμνείται η θεαρχία για την αγαθοποιό της πρόνοια. Διότι τα πάντα υπάρχουν εξαιτίας της, προέρχονται από αυτήν, και προς αυτήν αποβλέπουν. Αυτή είναι πριν από όλα και μέσα της όλα στέκονται· και επειδή υπάρχει, τα πάντα έχουν παραγωγή και υπόσταση.
Γι’ αυτό οι θεολόγοι την υμνούν και ως ανώνυμη και ως πολυώνυμη. Ανώνυμη, όταν λέγεται ότι στη μυστική θεοφάνεια ερωτήθηκε για το όνομά της και απάντησε: «Γιατί ρωτάς το όνομά μου; Είναι θαυμαστό». Αυτό είναι πράγματι το θαυμαστό όνομα, «το υπεράνω κάθε ονόματος». Πολυώνυμη, όταν εμφανίζεται λέγοντας «Εγώ είμαι ο ὤν», «η ζωή», «το φως», «ο θεός», «η αλήθεια»· και όταν οι θεόσοφοι την υμνούν με πολλά ονόματα ως αγαθό, ως ωραίο, ως σοφό, ως αγαπητό, ως θεό θεών, κύριο κυρίων, άγιο αγίων, αιώνιο, ως ον και αίτιο αιώνων, ως χορηγό ζωής, σοφία, νου, λόγο, γνώστη, δύναμη, βασιλιά, σωτηρία, δικαιοσύνη, αγιασμό, απολύτρωση, ήλιο, άστρο, φωτιά, νερό, πνεύμα, δρόσο, πέτρα, και συγχρόνως όλα τα όντα και τίποτε από τα όντα.
Έτσι λοιπόν, σε εκείνη που είναι αιτία των πάντων και πάνω από όλα, ταιριάζει και το ανώνυμο και όλα τα ονόματα των όντων, ώστε να είναι αληθινά «τα πάντα εν πάσιν» και να υμνείται ως η αρχή, η αιτία, το τέλος, η συνεκτική δύναμη και το καταφύγιο των πάντων. Δεν είναι μόνο αιτία συνοχής, ζωής ή τελειότητας, αλλά περιέχει μέσα της με τρόπο απλό και απεριόριστο όλα τα όντα και γι’ αυτό υμνείται και ονομάζεται από όλα.
Οι θεολόγοι όμως δεν στέκονται μόνο σε τέτοιες θεωνυμίες που προέρχονται από τις καθολικές ή μερικές προνοίες, αλλά και από θεϊκά οράματα που παρουσιάστηκαν σε μύστες ή προφήτες σε ναούς ή αλλού. Τότε την περιγράφουν με μορφές και τύπους ανθρώπινους ή πυρινούς ή ηλέκτρινους και της αποδίδουν μάτια, αυτιά, πρόσωπα, χέρια, φτερά, θρόνους, στεφάνια και άλλα μυστικά σύμβολα, για τα οποία μιλά η Συμβολική Θεολογία...
Εσύ, αγαπημένε Τιμόθεε, πρέπει να φυλάξεις όλα αυτά, ώστε ούτε τα μυστικά ούτε τα θεία να τα εκθέτεις σε όσους δεν είναι άξιοι. Κι εμένα, εύχομαι ο Θεός να με βοηθήσει να υμνήσω με τρόπο θεοπρεπή τις αγαθοποιές και πολυώνυμες εκδηλώσεις της ανώνυμης και ακατονόμαστης θεότητας, και να μη στερηθεί ο λόγος της αλήθειας από το στόμα μου.
Από το Περί θείων ονομάτων, Αγίου Διονυσίου Αρεοπαγίτου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου