Κοινωνικά φαινόμενα.

1) Ευχάριστα φαινόμενα.

Αναφέρεται κατ' αρχήν ο έμπειρος Σειράχ σε τρεις κοινωνικές αρετές, που είδε σε κάποιους ανθρώπους. Και γράφει σχετικά:

«Εν τρισίν ωραίσθην και ανέστην ωραία έναντι Κυρίου και ανθρώπων ομόνοια αδελφών, και φιλία των πλησίον, και γυνή και ανήρ εαυτοίς συμπεριφερόμενοι» (κε', 1).

Τρία πράγματα, λέγει ο Σειράχ, αρέσουν ιδιαίτερα και σ' εμένα και στον Θεόν και στους ανθρώπους.

Πρώτο απ' αυτά είναι η ομόνοια μεταξύ αδελφών κατά σάρκα και μεταξύ ανθρώπων, που ανήκουν στο ίδιο έθνος. Και πράγματι είναι συγκινητικό το φαινόμενο, που παρουσιάζουν τα μέλη μιας οικογένειας και οι πολίτες ενός έθνους, όταν παραθεωρούν τους εγωισμούς τους και ξεπερνούν τις ατομικές τους αδυναμίες και ιδιοτέλειες και συνοικούν με αγάπην και συνεργάζονται με ειλικρίνειαν, διά το καλό όλων και την πρόοδον του συνόλου, στο οποίο και οι ίδιοι ανήκουν.

Δεύτερο, από τα άξια επαίνου πράγματα, είναι η ειλικρινής φιλία. Εξ ιδίας πείρας δε, όσοι απέκτησαν πραγματικούς φίλους αλλά και εκαλλιέργησαν μέσα τους φιλίαν αγνήν προς άλλα πρόσωπα, είναι σε θέσιν να αντιληφθούν πόσον πολύτιμη είναι η προσφορά της φιλίας προς εκείνους, ανάμεσα στους οποίους αναπτύσσεται.

Τρίτο πράγμα άξιο θαυμασμού είναι η καλή συμπεριφορά μεταξύ ενός ανδρογύνου, φαίνεται δε ότι, όπως και σήμερα, και τότε επαρουσιάζοντο πολλά προβλήματα στην αρμονικήν συζυγικήν ζωήν, σε τρόπον ώστε ένα αγαπημένο ανδρόγυνο να αποτελή αξιοπαρατήρητο και θαυμαστό φαινόμενο.

2) Θλιβερά φαινόμενα.

Στην συνέχειαν ο Σειράχ αναφέρει και κακίζει τρία ελαττώματα, που ασχημίζουν την

κοινωνικήν ζωήν. Δι' αυτά δε γράφει:

«Τρία είδη εμίσησεν η ψυχή μου και προσώχθισα σφόδρα τη ζωή αυτών πτωχόν υττερήφανον, και πλούσιον ψεύστην, γέροντα μοιχόν ελαττούμενον συνέσα» (κε', 2).

Τρεις τάξεις ανθρώπων, προσθέτει ο Σειράχ, εμίσησεν η ψυχή μου και αγανάκτησα

πάρα πολύ διά την ύπαρξίν τους.

Πρώτοι μεταξύ αυτών είναι οι υπερήφανοι φτωχοί. Ασφαλώς κάθε εγωιστής είναιαπαράδεκτος σαν χαρακτήρας. Και η υπερηφάνεια είναι ελάττωμα σοβαρό σ' οποιονδήποτε την έχει. Γίνεται όμως το ελάττωμα αυτό εντονώτερα αποκρουστικό, όταν εκείνοι, που προσπαθούν να επιδειχθούν με στολίδια και μάταιες επιδείξεις και άσκοπα έξοδα, σπαταλούν χρήματα, που τους είναι απολύτως απαραίτητα διά την συντήρησιν των ιδίων και της οικογένειάς τους. Και από τον λαόν τέτοιοι άνθρωποι αποδοκιμάζονται με το να χαρακτηρίζωνται σαν «αρχοντοχωριάτες», η «ψωρουπερήφανοι».

Δεύτερη τάξις ανθρώπων, που επροκαλούσαν και στον Σειράχ άσχημα συναισθήματα, είναι οι πλούσιοι ψεύτες. Είναι δε πιο αποκρουστικοί οι πλούσιοι παρά οι φτωχοί ψεύτες, διότι μέχρις σ' ένα βαθμό θα ημπορούσε κάπως να δικαιολογηθή ένας φτωχός, που λέγει ψέματα, εξ αφορμής των πολλών αναγκών και οικονομικών προβλημάτων, που αντιμετωπίζει. Κανένα όμως ελαφρυντικό και καμμιάν δικαιολογίαν δεν έχει ο πλούσιος, όταν με ψεύδη και απάτες προσπαθή να αυξήση τα πολλά, που έχει ήδη.

Η τρίτη παράταξις ανθρώπων, που χαρακτηρίζονται από τον Σειράχ αποκρουστικοί είναι οι ανήθικοι γέροι. Δικαιολογημένα δε όσοι και στην γεροντικήν τους ηλικία εξακολουθούν να διαπράττουν ηθικά αμαρτήματα, που και στους νέους δεν επιτρέπονται, κακοχαρακτηρίζονται περισσότερον. Οι άνθρωποι αυτοί, αντί με την πάροδον του χρόνου να γίνωνται συνετώτεροι και εγκρατέστεροι, χάνουν τελείως την αξιοττρέπειάν τους. Και αντί με την ειλικρινή τους μετάνοιαν να διορθώσουν τις νεανικές τους παρεκτροπές, εξακολουθούν να μένουν αδιόρθωτοι και ασύνετοι.

Εξ αφορμής των ανθρώπων αυτών, ο σοφός Σειράχ απευθύνει προς νέους και γέρους τις ακόλουθες εμπνευσμένες συμβουλές:

«Εν νεότητι ού συναγήοχας, και πως αν εύροις εν τω γήρα σου; ως ωραίον πολιαίς κρίσις και πρεσβύτεροις επιγνώναι βουλήν. Ως ωραία γερόντων σοφία και δεδοξασμένοις διανόημα και βουλή. Στέφανος γερόντων πολυπειρία, και το καύχημα αυτών φόβος Κυρίου» (κε΄, 3-6).

Διά τους γέροντες λοιπόν λέγει τα εξής ο Σειράχ: Πόσον ωραία και ταιριαστή είναι σ' αυτούς η ορθή κρίσις και η ικανότης να δίδουν ορθές συμβουλές και η σοφία και η πείρα και η καλή σκέψις! Οι αρετές αυτές είναι το πιο ωραίο και ταιριαστό στεφάνι πάνω στην κεφαλήν των γερόντων. Και ο σεβασμός τους προς τον Θεόν είναι δι' αυτούς δικαιολογημένη αφορμή καυχήσεως.

Λοιπόν, λέγει ο Σειράχ προς τους νέους. Εργασθήτε όσον ημπορείτε περισσότερον κατά τα χρόνια της νεότητός σας διά την κατάκτησιν της αρετής, διά να ημπορέσετε να καυχάσθε και να χαίρεσθε στην γεροντικήν σας ηλικίαν διά την αρετήν και σύνεσίν σας. Διότι, αν κατά την νεότητα σας δεν αποθησαυρίσετε σοφίαν και αρετήν, πως θα έχετε τα χαρίσματα αυτά στα γεράματα σας;

Διδάγματα Σοφίας Σειράχ Χωρεπισκόπου Σαλαμίνας Βάρνάβας