"Το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής είναι από τις μεγάλες μέρες της Εκκλησίας μας, για να θυμόμαστε "τους κεκοιμημένους πατέρας και αδελφούς ημών".

"Το ψυχοσάββατο της Πεντηκοστής είναι από τις μεγάλες μέρες της Εκκλησίας μας, για να θυμόμαστε "τους κεκοιμημένους πατέρας και αδελφούς ημών".
Για το χωριό είναι ημέρα μνήμης και όλοι κάτι προσφέρουν. Κόλλυβα, πρόσφορα, γλυκίσματα, σταφίδες, κουλούρια, παξιμάδια. Τα φέρνουν στο Ναό για να συγχωρεθούν οι πεθαμένοι τους. Οι λειτουργιές, το κρασί, το κερί, το θυμίαμα είναι μέρος της προσφοράς. Φτιάχνουν ακόμη χειροκέρια, ψυχοκέρια και κλικάρια με αγνό κερί. Δίνουν και χρήματα, για να πιάσει, οπως λένε, κατάλοιπο της ελεημοσύνης υπέρ των νεκρών. Μετα τον Εσπερινό ψάλλεται η παννυχίδα, το μεγάλο μνημόσυνο για τους κεκοιμημένους, με τους ψαλμούς, τα ευλογητάρια, τον κανόνα, τις αιτήσεις για τις ψυχές των νεκρών και το "αιωνία αυτών η μνήμη". Το πρωί τελείται η Θεία Λειτουργία και μνημονεύονται όλα τα ονόματα στην προσκομιδή. Στο τέλος της Θείας Λειτουργίας, τελείται "τρισάγιο" νεκρώσιμο επι των κολλύβων.
Παλιότερα το Ψυχοσάββατο μοίραζαν για σχώριο έξω απο την Εκκλησία φαγητό, συνήθως φασόλια στεγνά, τσιγαρισμένα με σάλτσα. Άλλοι μοίραζαν πίτες, τραχανόπιτες ή τυρόπιτες και οι κτηνοτρόφοι τυρί με ψωμί. Έτσι έξω απο την Έκκλησία μαζεύονταν εκτός από τα παιδιά που τους αρέσουν τα κόλλυβα και οι μοναχικοί γέροι και γριές που έφερναν μαζι και το πιάτο τους για να πάρουν λίγο φαγητό.
Ευχή να γυρίσουμε στα παλιά και ας κουραζόμαστε και λίγο. Αιωνία η μνήμη των παππούδων μας....
Μετά τη Θεία λειτουργία οι ευλαβείς ενόρίτισσες επι το έργον της ευπρέπειας του Οίκου του Θεού. Ξημέρωνει η μεγάλη ημέρα των Γενεθλίων της Εκκλησίας".

Απο το βιβλίο " Απο τον Σεπτέμβριο ως τον Αυγουστο - Εορτές και πανηγύρεις στο Γομάτι" - Ιερομόναχος Αναστάσιος