Για τη νηστεία
Η νηστεία, πού δεν είναι υπερβολική, αλλά ανάλογη με τις δυνάμεις σου, μπορεί να σε βοηθήσει στην εγρήγορση σου. Με παραγεμισμένο το στομάχι δεν μπορεί κανείς να σκέφτεται τα θεία πράγματα, λένε οι ασκητές. Γι' αυτόν που καλοτρώει, μένουν και τα πιο προσιτά μυστήρια της Αγίας Τριάδας κρυμμένα. Ό ίδιος ό Κύριος μας έδωσε το παράδειγμα με τη μεγάλη νηστεία. Όταν έδιωξε νικημένο το διάβολο από μπροστά του είχε νηστέψει σαράντα μέρες και νύχτες. Και αν ό Κύριος αισθάνθηκε την ανάγκη της νηστείας, πόσο πιο πολύ πρέπει να την αισθανόμαστε εμείς; «Και ιδού άγγελοι προσήλθαν και διηκόνουν αυτώ» (Ματθ. δ' 11). Το ίδιο περιμένουν και από σένα για να σε υπηρετήσουν.
Η νηστεία περιορίζει την πολυλογία, λέει ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακας. Είναι θύρα ελέους. Διώχνει τις κακές σκέψεις και ξεριζώνει την αναισθησία της καρδιάς. Ή νηστεία είναι θύρα του Παραδείσου.
ΟΤΑΝ το στομάχι περιορίζεται και στενοχωρείται με
τη νηστεία τότε ταπεινώνεται και ή καρδιά. Όποιος νηστεύει προσεύχεται με νηφαλιότητα. Οι ασυγκράτητες και αχαλίνωτες αισθήσεις, όταν ενισχύονται με υπερβολική τροφή, προκαλούν αμαρτωλές και εμπαθείς σκέψεις και επιθυμίες.
Η νηστεία είναι έκφραση αγάπη και αφοσίωσης. Θυσιάζει κανείς τις γήινες απολαύσεις, για να πετύχει τις ουράνιες. Πάρα πολλές μας σκέψεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά φροντίδες για το τι θα φάμε και δολώματα της λαιμαργίας μας. Ή νηστεία όμως, αν θέλουμε να απελευθερωθούμε από τη σάρκα και τα πάθη της, αποτελεί ένα κατάλληλο οδηγό για μια πραγματική απελευθέρωση και μια απαραίτητη υποστήριξη στον αγώνα κατά των εμπαθών επιθυμιών. Ή νηστεία σε συνδυασμό με την προσευχή είναι ένα από τα μεγάλα δώρα, πού τα διατηρούν με επιμέλεια, όσοι γεύτηκαν κάποτε έστω και για λίγο τη γλυκύτητα τους και ένιωσαν την αξία τους.
ΜΕ τη νηστεία μεγαλώνει ή ευγνωμοσύνη προς εκείνον, πού έδωσε στον άνθρωπο τη δύναμη να νηστεύει. Ή νηστεία βοηθάει στην κατάκτηση της περιοχής εκείνης πού μόνο με την διαίσθηση νιώθει κανείς, ότι υπάρχει. Οι εκδηλώσεις της ζωής και όλα τα φαινόμενα γύρω σου και μέσα σου αποκτούν ένα καινούργιο νόημα και οι στιγμές πού περνούν ένα μεγάλο, πλούσιο και καταπληκτικό περιεχόμενο. Ή εγρήγορση της «ιεράς θεωρίας» γίνεται διαυγής. Ή ανήσυχη εκζήτηση μεταβάλλεται σε ήρεμη, ταπεινή και γεμάτη ευγνωμοσύνη αποδοχή των θείων δωρεών. Προβλήματα φαινομενικά άλυτα και βασανιστικά ανοίγουν τον πυρήνα τους σαν ώριμοι κάλυκες λουλουδιών. Μόνο με συνοδεία την προσευχή, τη νηστεία και την εγρήγορση πρέπει κανείς να χτυπάει την πόρτα πού εύχεται να δει κάποτε ανοιχτή
ΣΤΟ σημείο αυτό βλέπουμε το λόγο, για τον όποιο ή
νηστεία χρησιμεύει σαν μέτρο για τους άγιους πατέρες.
Αυτός πού νηστεύει πολύ, αγαπάει πολύ. Και όποιος αγαπάει πολύ του συγχωρούνται οι πολλές αμαρτίες του(Λουκά ζ'47).
ΟΙ άγιοι πατέρες συνιστούν μετρημένη νηστεία. Δεν πρέπει να αφήνουμε το σώμα μας να αδυνατίσει πάρα πολύ, γιατί τότε βλάπτεται και ή ψυχή- Ούτε επίσης μπορεί κανείς να νηστεύει έτσι στα ξαφνικά. Το καθετί απαιτεί άσκηση και ό καθένας οφείλει να δοκιμάζει τον εαυτό του έχοντας υπόψη του τη φύση του και τη δουλειά του. Δεν είναι σωστό να ξεχωρίζει κανείς τις τροφές σε απαγορευμένες και επιτρεπόμενες. Όλες τις τροφές τις δίνει ό Θεός. Εκείνο, πού μπορούμε να πούμε, είναι, ότι πρέπει να αποφεύγονται εκείνες πού κάνουν βαρύ και δυσκίνητο το σώμα και ανάβουν τις κατώτερες ορέξεις του. Ακριβώς μάλιστα αυτές καθορίζουν οι κανόνες πώς πρέπει να αποφεύγονται. Ισχυρά μπαχαρικά, πολλά κρέατα, οινοπνευματώδη ποτά και τα παρόμοια, πού σκοπό τους έχουν να ικανοποιήσουν το φάρυγγα και όχι να συντελέσουν στη διατροφή του σώματος, πρέπει να αποφεύγονται. Ή σημασία του «μέτρου» όμως δεν αναφέρεται μόνο στην ποιότητα αλλά και στην ποσότητα. Έστω και αν πρόκειται για όχι τόσο ισχυρές τροφές, δεν πρέπει να τρώει κάνεις μέχρι «διαρρήξεως του στομάχου». Τότε καταλύεται το νόημα της νηστείας. Ή λαιμαργία αλλάζει απλούστατα υλικά για τον κορεσμό της.
Για την αποφυγή της υπερβολής
ΕΙΝΑΙ γνωστό, ότι εκείνος πού με υπερβολικό ζήλο ασκείται στο πιάνο, νιώθει να του πιάνονται τα δάχτυλα. Το ίδιο παθαίνει κι εκείνος πού γράφει πάρα πολύ. Καταπονημένος και εξαντλημένος από τη διαρκώς ίδια στάση του σώματος του οφείλει να διακόψει το έργο του ό γεμάτος ενθουσιασμό πρωτόβγαλτος μουσικός ή συγγραφέας. Είναι ανάγκη να ασκηθεί για πολύ καιρό στο έργο του, για να κατορθώνει να μένει ώρες πολλές στην ίδια κουραστική στάση πού απαιτεί το έργο του.
ΑΠΟ τα παραδείγματα αυτά μπορείς να καταλάβεις τί πρέπει να κάνεις και για το θέμα που μιλούμε. Ή νηστεία, ή υπακοή, ή αυτοπειθαρχία, ή εγρήγορση, ή προσευχή, όλα μαζί αποτελούν αναγκαία επί μέρους τμήματα της άσκησης. Για την ακρίβεια αποτελούν όλα μια άσκηση. Και μια οποιαδήποτε άσκηση πρέπει να γίνετε πραγματικά με ήρεμο και νηφάλιο υπολογισμό των δυνάμεων μας (πρβλ. Λουκ. ιδ' 28 εξ.) και χωρίς υπερβολές. «Σωφρονήσατε ούν και νήψατε εις τας προσευχάς» προτρέπει ό άγιος απόστολος Πέτρος και δια μέσου του Αποστόλου ό ίδιος ό Κύριος (Α' Πετρ. δ' 7).
Η μέθη δεν προέρχεται πάντοτε από το οινόπνευμα και τα άλλα μεθυστικά ποτά. Το ίδιο επικίνδυνη είναι και ή μέθη που προέρχεται από την πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση. Ή μέθη αυτή οδηγεί τα θύματα της σε ένα «ου κατ' επίγνωσιν ζήλον», πού εκδηλώνεται με υπερβολές και ακρότητες στο έδαφος των ασκήσεων. Το φυτό πού μεγαλώνει στη γη αυτή δεν είναι καλό. Οι καρποί πού παράγει είναι συνήθως υπερένταση, ανυπομονησία, δικαιολογία. Εδώ ακριβώς ισχύει εκείνο, πού συνιστά ή Άγια Γραφή: «ουκ εκκλινείτε εις δεξιά ουδέ εις αριστερά» (Δευτ. ε' 32) και δεν πρέπει ποτέ να έχετε και την ελάχιστη εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες δυνάμεις σας.
ΑΝ δε βρίσκουμε μέσα μας πλούσιους καρπούς αγάπης, ειρήνης, χαράς, καλοσύνης, ταπεινοφροσύνης, απλότητας, ειλικρίνειας, πίστης, υπομονής, τότε όλη ή εργασία μας πάει στα χαμένα, παρατηρεί ό άγιος Μακάριος ό Αιγύπτιος. Ή εργασία γίνεται για να έχουμε κάποτε συγκομιδή. Ή συγκομιδή όμως είναι του Κυρίου.
ΣΥΝΕΠΩΣ: πρόσεχε άγρυπνα τον εαυτό σου και γίνε συνετός. Αν παρατηρήσεις πώς γίνεσαι ευερέθιστος και ανυπόμονος, τότε γίνε λίγο πιο χαλαρός στις απαιτήσεις σου. Νιώθεις, ότι υποβλέπεις εύκολα τους άλλους και τους μαλώνεις ή τους κάνεις με το παραμικρό υποδείξεις; Να ξέρεις πώς βρίσκεσαι σε λάθος δρόμο. Όποιος απαρνείται τον εαυτό του, δεν έχει λόγους να μαλώνει εγωιστικά τους άλλους. Έχεις ίσως την εντύπωση, ότι σε ενοχλούν οι άλλοι ή οι εξωτερικές περιστάσεις; Δεν έχεις καταλάβει τότε σωστά τη δουλειά σου. Κάτι πού φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι είναι ενοχλητικό, είναι στην πραγματικότητα μια ευκαιρία για την εξάσκηση της υπομονής, της ανοχής και της υπακοής. Ό ταπεινός ποτέ δεν ενοχλείται. Μπορεί ίσως μόνο να ενοχλεί τους άλλους. Γι' αυτό παραμέριζε και εξαφάνιζε τον εαυτό σου. «Εϊσελθε εις το ταμείον σου» και κλείσε «την θύρα σου» (Ματθ. στ' 6). Κι όταν ακόμα είσαι υποχρεωμένος να ζεις μέσα σε μεγάλη και θορυβώδη συντροφιά. Και αν αυτό σου φαίνεται βαρύ, από καιρό σε καιρό βγες έξω, οπουδήποτε, αρκεί να είσαι μονάχος και φώναξε με όλη σου την ψυχή και ζήτησε τη βοήθεια του Κυρίου. Ό Κύριος θα εισακούσει τη δέηση σου.
ΝΑ είσαι, στο φρόνημα σου, σαν μια ρόδα, συμβουλεύει ό στάρετς Αμβρόσιος. Όσο λιγότερο ακουμπάει στη γη ή ρόδα τόσο πιο γρήγορα γυρίζει και τρέχει προς τα εμπρός. Μη σκέφτεσαι, μη μιλάς και μη προσκολλάσαι στα γήινα πράγματα· περιορίσου μόνο στα πιο αναγκαία. Ό ίδιος πνευματικός υπενθυμίζει από την άλλη, ότι ρόδα πού βρίσκεται εντελώς στον αέρα δεν μπορεί να γυρίσει, ούτε να κινήσει το όχημα προς τα εμπρός.
Η νηστεία, πού δεν είναι υπερβολική, αλλά ανάλογη με τις δυνάμεις σου, μπορεί να σε βοηθήσει στην εγρήγορση σου. Με παραγεμισμένο το στομάχι δεν μπορεί κανείς να σκέφτεται τα θεία πράγματα, λένε οι ασκητές. Γι' αυτόν που καλοτρώει, μένουν και τα πιο προσιτά μυστήρια της Αγίας Τριάδας κρυμμένα. Ό ίδιος ό Κύριος μας έδωσε το παράδειγμα με τη μεγάλη νηστεία. Όταν έδιωξε νικημένο το διάβολο από μπροστά του είχε νηστέψει σαράντα μέρες και νύχτες. Και αν ό Κύριος αισθάνθηκε την ανάγκη της νηστείας, πόσο πιο πολύ πρέπει να την αισθανόμαστε εμείς; «Και ιδού άγγελοι προσήλθαν και διηκόνουν αυτώ» (Ματθ. δ' 11). Το ίδιο περιμένουν και από σένα για να σε υπηρετήσουν.
Η νηστεία περιορίζει την πολυλογία, λέει ό άγιος Ιωάννης της Κλίμακας. Είναι θύρα ελέους. Διώχνει τις κακές σκέψεις και ξεριζώνει την αναισθησία της καρδιάς. Ή νηστεία είναι θύρα του Παραδείσου.
ΟΤΑΝ το στομάχι περιορίζεται και στενοχωρείται με
τη νηστεία τότε ταπεινώνεται και ή καρδιά. Όποιος νηστεύει προσεύχεται με νηφαλιότητα. Οι ασυγκράτητες και αχαλίνωτες αισθήσεις, όταν ενισχύονται με υπερβολική τροφή, προκαλούν αμαρτωλές και εμπαθείς σκέψεις και επιθυμίες.
Η νηστεία είναι έκφραση αγάπη και αφοσίωσης. Θυσιάζει κανείς τις γήινες απολαύσεις, για να πετύχει τις ουράνιες. Πάρα πολλές μας σκέψεις δεν είναι τίποτε άλλο παρά φροντίδες για το τι θα φάμε και δολώματα της λαιμαργίας μας. Ή νηστεία όμως, αν θέλουμε να απελευθερωθούμε από τη σάρκα και τα πάθη της, αποτελεί ένα κατάλληλο οδηγό για μια πραγματική απελευθέρωση και μια απαραίτητη υποστήριξη στον αγώνα κατά των εμπαθών επιθυμιών. Ή νηστεία σε συνδυασμό με την προσευχή είναι ένα από τα μεγάλα δώρα, πού τα διατηρούν με επιμέλεια, όσοι γεύτηκαν κάποτε έστω και για λίγο τη γλυκύτητα τους και ένιωσαν την αξία τους.
ΜΕ τη νηστεία μεγαλώνει ή ευγνωμοσύνη προς εκείνον, πού έδωσε στον άνθρωπο τη δύναμη να νηστεύει. Ή νηστεία βοηθάει στην κατάκτηση της περιοχής εκείνης πού μόνο με την διαίσθηση νιώθει κανείς, ότι υπάρχει. Οι εκδηλώσεις της ζωής και όλα τα φαινόμενα γύρω σου και μέσα σου αποκτούν ένα καινούργιο νόημα και οι στιγμές πού περνούν ένα μεγάλο, πλούσιο και καταπληκτικό περιεχόμενο. Ή εγρήγορση της «ιεράς θεωρίας» γίνεται διαυγής. Ή ανήσυχη εκζήτηση μεταβάλλεται σε ήρεμη, ταπεινή και γεμάτη ευγνωμοσύνη αποδοχή των θείων δωρεών. Προβλήματα φαινομενικά άλυτα και βασανιστικά ανοίγουν τον πυρήνα τους σαν ώριμοι κάλυκες λουλουδιών. Μόνο με συνοδεία την προσευχή, τη νηστεία και την εγρήγορση πρέπει κανείς να χτυπάει την πόρτα πού εύχεται να δει κάποτε ανοιχτή
ΣΤΟ σημείο αυτό βλέπουμε το λόγο, για τον όποιο ή
νηστεία χρησιμεύει σαν μέτρο για τους άγιους πατέρες.
Αυτός πού νηστεύει πολύ, αγαπάει πολύ. Και όποιος αγαπάει πολύ του συγχωρούνται οι πολλές αμαρτίες του(Λουκά ζ'47).
ΟΙ άγιοι πατέρες συνιστούν μετρημένη νηστεία. Δεν πρέπει να αφήνουμε το σώμα μας να αδυνατίσει πάρα πολύ, γιατί τότε βλάπτεται και ή ψυχή- Ούτε επίσης μπορεί κανείς να νηστεύει έτσι στα ξαφνικά. Το καθετί απαιτεί άσκηση και ό καθένας οφείλει να δοκιμάζει τον εαυτό του έχοντας υπόψη του τη φύση του και τη δουλειά του. Δεν είναι σωστό να ξεχωρίζει κανείς τις τροφές σε απαγορευμένες και επιτρεπόμενες. Όλες τις τροφές τις δίνει ό Θεός. Εκείνο, πού μπορούμε να πούμε, είναι, ότι πρέπει να αποφεύγονται εκείνες πού κάνουν βαρύ και δυσκίνητο το σώμα και ανάβουν τις κατώτερες ορέξεις του. Ακριβώς μάλιστα αυτές καθορίζουν οι κανόνες πώς πρέπει να αποφεύγονται. Ισχυρά μπαχαρικά, πολλά κρέατα, οινοπνευματώδη ποτά και τα παρόμοια, πού σκοπό τους έχουν να ικανοποιήσουν το φάρυγγα και όχι να συντελέσουν στη διατροφή του σώματος, πρέπει να αποφεύγονται. Ή σημασία του «μέτρου» όμως δεν αναφέρεται μόνο στην ποιότητα αλλά και στην ποσότητα. Έστω και αν πρόκειται για όχι τόσο ισχυρές τροφές, δεν πρέπει να τρώει κάνεις μέχρι «διαρρήξεως του στομάχου». Τότε καταλύεται το νόημα της νηστείας. Ή λαιμαργία αλλάζει απλούστατα υλικά για τον κορεσμό της.
Για την αποφυγή της υπερβολής
ΕΙΝΑΙ γνωστό, ότι εκείνος πού με υπερβολικό ζήλο ασκείται στο πιάνο, νιώθει να του πιάνονται τα δάχτυλα. Το ίδιο παθαίνει κι εκείνος πού γράφει πάρα πολύ. Καταπονημένος και εξαντλημένος από τη διαρκώς ίδια στάση του σώματος του οφείλει να διακόψει το έργο του ό γεμάτος ενθουσιασμό πρωτόβγαλτος μουσικός ή συγγραφέας. Είναι ανάγκη να ασκηθεί για πολύ καιρό στο έργο του, για να κατορθώνει να μένει ώρες πολλές στην ίδια κουραστική στάση πού απαιτεί το έργο του.
ΑΠΟ τα παραδείγματα αυτά μπορείς να καταλάβεις τί πρέπει να κάνεις και για το θέμα που μιλούμε. Ή νηστεία, ή υπακοή, ή αυτοπειθαρχία, ή εγρήγορση, ή προσευχή, όλα μαζί αποτελούν αναγκαία επί μέρους τμήματα της άσκησης. Για την ακρίβεια αποτελούν όλα μια άσκηση. Και μια οποιαδήποτε άσκηση πρέπει να γίνετε πραγματικά με ήρεμο και νηφάλιο υπολογισμό των δυνάμεων μας (πρβλ. Λουκ. ιδ' 28 εξ.) και χωρίς υπερβολές. «Σωφρονήσατε ούν και νήψατε εις τας προσευχάς» προτρέπει ό άγιος απόστολος Πέτρος και δια μέσου του Αποστόλου ό ίδιος ό Κύριος (Α' Πετρ. δ' 7).
Η μέθη δεν προέρχεται πάντοτε από το οινόπνευμα και τα άλλα μεθυστικά ποτά. Το ίδιο επικίνδυνη είναι και ή μέθη που προέρχεται από την πολύ μεγάλη αυτοπεποίθηση. Ή μέθη αυτή οδηγεί τα θύματα της σε ένα «ου κατ' επίγνωσιν ζήλον», πού εκδηλώνεται με υπερβολές και ακρότητες στο έδαφος των ασκήσεων. Το φυτό πού μεγαλώνει στη γη αυτή δεν είναι καλό. Οι καρποί πού παράγει είναι συνήθως υπερένταση, ανυπομονησία, δικαιολογία. Εδώ ακριβώς ισχύει εκείνο, πού συνιστά ή Άγια Γραφή: «ουκ εκκλινείτε εις δεξιά ουδέ εις αριστερά» (Δευτ. ε' 32) και δεν πρέπει ποτέ να έχετε και την ελάχιστη εμπιστοσύνη στις ανθρώπινες δυνάμεις σας.
ΑΝ δε βρίσκουμε μέσα μας πλούσιους καρπούς αγάπης, ειρήνης, χαράς, καλοσύνης, ταπεινοφροσύνης, απλότητας, ειλικρίνειας, πίστης, υπομονής, τότε όλη ή εργασία μας πάει στα χαμένα, παρατηρεί ό άγιος Μακάριος ό Αιγύπτιος. Ή εργασία γίνεται για να έχουμε κάποτε συγκομιδή. Ή συγκομιδή όμως είναι του Κυρίου.
ΣΥΝΕΠΩΣ: πρόσεχε άγρυπνα τον εαυτό σου και γίνε συνετός. Αν παρατηρήσεις πώς γίνεσαι ευερέθιστος και ανυπόμονος, τότε γίνε λίγο πιο χαλαρός στις απαιτήσεις σου. Νιώθεις, ότι υποβλέπεις εύκολα τους άλλους και τους μαλώνεις ή τους κάνεις με το παραμικρό υποδείξεις; Να ξέρεις πώς βρίσκεσαι σε λάθος δρόμο. Όποιος απαρνείται τον εαυτό του, δεν έχει λόγους να μαλώνει εγωιστικά τους άλλους. Έχεις ίσως την εντύπωση, ότι σε ενοχλούν οι άλλοι ή οι εξωτερικές περιστάσεις; Δεν έχεις καταλάβει τότε σωστά τη δουλειά σου. Κάτι πού φαίνεται εκ πρώτης όψεως ότι είναι ενοχλητικό, είναι στην πραγματικότητα μια ευκαιρία για την εξάσκηση της υπομονής, της ανοχής και της υπακοής. Ό ταπεινός ποτέ δεν ενοχλείται. Μπορεί ίσως μόνο να ενοχλεί τους άλλους. Γι' αυτό παραμέριζε και εξαφάνιζε τον εαυτό σου. «Εϊσελθε εις το ταμείον σου» και κλείσε «την θύρα σου» (Ματθ. στ' 6). Κι όταν ακόμα είσαι υποχρεωμένος να ζεις μέσα σε μεγάλη και θορυβώδη συντροφιά. Και αν αυτό σου φαίνεται βαρύ, από καιρό σε καιρό βγες έξω, οπουδήποτε, αρκεί να είσαι μονάχος και φώναξε με όλη σου την ψυχή και ζήτησε τη βοήθεια του Κυρίου. Ό Κύριος θα εισακούσει τη δέηση σου.
ΝΑ είσαι, στο φρόνημα σου, σαν μια ρόδα, συμβουλεύει ό στάρετς Αμβρόσιος. Όσο λιγότερο ακουμπάει στη γη ή ρόδα τόσο πιο γρήγορα γυρίζει και τρέχει προς τα εμπρός. Μη σκέφτεσαι, μη μιλάς και μη προσκολλάσαι στα γήινα πράγματα· περιορίσου μόνο στα πιο αναγκαία. Ό ίδιος πνευματικός υπενθυμίζει από την άλλη, ότι ρόδα πού βρίσκεται εντελώς στον αέρα δεν μπορεί να γυρίσει, ούτε να κινήσει το όχημα προς τα εμπρός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου