ΑΠΟΚΆΛΥΨΗ ΤΟΎ ΙΩΆΝΝΗ.ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΤΩΝ ΣΑΡΔΕΩΝ.ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΣ

Ἐπιστολὴ πρὸς τὴν ἐκκλησία τῶν Σάρδεων

· Καὶ τῷ ἀγγέλῳ τῆς ἐν Σάρδεσιν ἐκκλησίας γράψον· τάδε λέγει ὁ ἔχων

τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ καὶ τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας· οἶδά σου τὰ ἔργα,

ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καὶ νεκρὸς εἶ.

· Καὶ εἰς τὸν ἄγγελον τῆς ἐκκλησίας τῶν Σαρδέων γράψε· Ἐτοῦτα λέγει ἐκεῖνος

ὁποῦ κρατεῖ τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ, καὶ τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας· Ἐξεύρω τὰ ἔργα

ὅτι ἔχεις ὄνομα πῶς ζῇς, καὶ εἶσαι νεκρός.

σου.

Οἱ Σάρδεις, μιὰ πτωχὴ πόλη νότια τῶν Θυατείρων, ὑπῆρξε κάποτε

σπουδαῖο κέντρο τῆς περιοχῆς. Ἐπὶ Κροίσου (6ος π.Χ. αἰ.) ἀναδείχθηκε

πρωτεύουσα τῆς Λυδίας. Καταλήφθηκε ἀπὸ τοὺς Πέρσες καὶ ἔγινε σατραπεία, μὲ τοὺς γνωστοὺς σατράπες Τισσαφέρνη, Κύρο τὸν νεώτερο καὶ Αρταφέρνη. Ἐπὶ Μ. Αλεξάνδρου συνέχισε νὰ εἶναι σπουδαία πόλη τῆς περιοχῆς. Ἐπὶ ρωμαϊκῆς κυριαρχίας ἀναδείχθηκε σὲ μητέρα πόλη, ἀλλὰ ὁ σεισμὸς τοῦ 17 μ.Χ. τὴν ἰσοπέδωσε καὶ ἔκτοτε δὲν κατόρθωσε νὰ ἀναλάβει. Κατὰ τὴν ἐποχὴ τοῦ Ἰωάννη ἦταν μιὰ ἄσημη πόλη.

Τὴν ἔκφραση «ὁ ἔχων τὰ ἑπτὰ πνεύματα τοῦ Θεοῦ καὶ τοὺς ἑπτὰ ἀστέρας» τὴν ξανασυναντήσαμε στὸ εἰσαγωγικὸ 1ο κεφ., στ. 4. Ἐπα ναλαμβάνω ὅ,τι εἴπαμε τότε: Ὅλοι οἱ ἑρμηνευτὲς τῆς πατερικῆς περιόδου ἀντιλαμβάνονται τὰ ἑπτὰ πνεύματα ὡς τὸ σύνολο τῶν ἐνεργειῶν τοῦ

Ἁγίου Πνεύματος, οἱ ὁποῖες πηγάζουν ἀπὸ τὴν ὅλη θεότητα. Ἄλλωστε,

στὴν Ἀποκάλυψη ὁ ἀριθμὸς ἑπτά, ὡς δηλωτικὸς τῆς πληρότητας, ἔρχε-

ται καὶ ἐπανέρχεται, ὅπως ἔχουμε ἤδη ἐπισημάνει: ἑπτὰ ἐκκλησίες, ἑπτὰ

πνεύματα (τοῦ Θεοῦ), ἑπτὰ λυχνίες, ἑπτὰ ἀστέρες, ἑπτὰ σφραγίδες, ἑπτὰ

ἄγγελοι, ἑπτὰ φιάλες, ἑπτὰ βροντές. Ἐπίσης, γιὰ τοὺς ἑπτὰ ἀστέρες, ποὺ

στὸ 1,16 παρουσιάζεται ὁ Χριστὸς νὰ κρατάει στὸ δεξιό του χέρι, κατὰ

τὴν ἐξήγηση ποὺ γίνεται ἀπὸ τὸν ἴδιο (1,20), «οἱ ἑπτὰ ἀστέρες ἄγγελοι

τῶν ἑπτὰ ἐκκλησιῶν εἰσι». Ἡ περιγραφόμενη εἰκόνα ἀντιλαμβάνεται τὴν

Ἐκκλησία ὡς κυριαρχούμενη καὶ προστατευόμενη ἀπὸ τὸν ἴδιο τὸν

Χριστό.

Ἡ διατύπωση «ὅτι ὄνομα ἔχεις ὅτι ζῇς, καὶ νεκρὸς εἶ» εἶναι βαρειά.

Καταλογίζεται στὸν ἐπίσκοπο Σάρδεων, ἴσως καὶ σὲ ὅλο τὸ πλήρωμα

τῆς τοπικῆς ἐκκλησίας, φαινόμενο νεκρώσεως. Ἀσφαλῶς οἱ ὅροι «ὄνομα

ἔχεις ὅτι ζῇς» καὶ «νεκρὸς εἶ» διατυπώνονται μὲ πνευματικό περιεχό

μενο. Τὸ νόημα εἶναι: «ἐνῶ συνδέθηκες μὲ τὸν Χριστό, ποὺ εἶναι ἡ ζωή,

ἀπώλεσες αὐτὴ τὴ σύνδεση καὶ ἐπέστρεψες στὴν κατάσταση τοῦ θανάτου, δηλαδὴ σὲ μιὰ συνθήκη χωρὶς τὸν Χριστό», ἕνα εἶδος πνευματικῆς

νεκροφάνειας, δεδομένης τῆς δυνατότητας ἐπιστροφῆς στὴν ἀλήθεια τοῦ

Χριστοῦ διὰ τῆς μετανοίας. Τὸ συμπέρασμα ἐξάγεται ἀπὸ τὰ ἔργα ποὺ

ἐπιτελεῖ, ἢ μᾶλλον ποὺ δὲν ἐπιτελεῖ ὁ ἐπίσκοπος καὶ ἡ πλειονότητα τοῦ

λαοῦ του. Βλ. τὴν παρατήρηση τοῦ Ἰησοῦ πρὸς μαθητή του ποὺ τοῦ ζή-

· νὰ φύγει προκειμένου νὰ θάψει τὸν πατέρα του: «Ὁ δὲ Ἰησοῦς εἶπεν

αὐτῷ· Ακολούθει μοι, καὶ ἄφες τοὺς νεκροὺς θάψαι τοὺς ἑαυτῶν νεκρούς» (Ματθ. 8,22).