Η ετήσια εορτή της Οσίας Σοφίας της Κλεισούρας (6 Μαΐου).

Η ετήσια εορτή της Οσίας Σοφίας της Κλεισούρας (6 Μαΐου) δίνει πάντοτε την αφορμή στον υπογράφοντα να φέρει στη σκέψη του ευλαβικά και με συγκίνηση τα γεγονότα εκείνα της μακαρίας, οσιακής της κοίμησης καθώς και της σεμνής, αλλά πάνδημης εξόδιας Ακολουθίας της. “Μέρα μαγιού” ήταν, που λέγει και ο ποιητής, μέρα ωραία, ανοιξιάτικη, 7 Μαΐου 1974, όταν από αγαπητό τότε φίλο μάθαμε ότι η Σοφία, η γνωστή μας από καιρό ασκήτρια της Κλεισούρας, αναπαύθηκε εν Κυρίω. Το λιπόσαρκο, το διάφανο εκείνο και σεπτό γεροντικό σκέλεθρο δεν άντεχε πια την προστριβή με τον πανδαμάτορα χρόνο. Είχε έλθει η ώρα από τον πάνσοφο Δημιουργό να απελευθερώσει μία πεντακάθαρη και ρωμαλέα ψυχή για να βρει και να χαρεί τον αιώνιο προορισμό της. Την “κατάπαυσή” της από τις καταπράσινες, βαθύσκιες πλαγιές της Κλεισούρας στα πάμφωτα και λαμπρότατα άνω Βασίλεια. “Επίστρεψον, ψυχή μου, εις την ανάπαυσίν σου” (Ψαλμ. 114,7). Αρκετές φορές είχαμε δει από κοντά την αξιοσέβαστη εκείνη γεροντική ύπαρξη, που ζωντάνευε με την “ξένη” του κόσμου τούτου συμπεριφορά της στις μέρες μας λησμονημένες ιστορίες θαυμαστών, αγίων και περίσεμνων ασκητών της Εκκλησίας μας. Βρισκόμασταν χρονικά στις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αιώνα ενώ τα εκτυφλωτικά και γοητευτικά “θαύματα” του τεχνικού πολιτισμού διαδέχονταν το ένα το άλλο. Η περιβόητη μεταπολίτευση με όλα τα συμπαρομαρτούντα ήδη είχε αρχίσει. Όλοι ζούσαμε τις απαρχές της πλασματικής υλικής ευφορίας της πατρίδος μας. Ο υλικός πολιτισμός χαμογελούσε με σαρδόνιο σατανικό χαμόγελο προκλητικά δυστυχώς σε όλους. Γι’ αυτό και τέτοιες παρουσίες, όπως της σεπτής ασκήτριας στις καταπράσινους λόφους της Κλεισούρας, με την ατημέλητη εμφάνιση και την έσχατη περιφρόνηση στα υλικά αγαθά, αιφνιδίαζαν πολύ παράξενα. Γι’ αυτό δεν ήσαν λίγοι εκείνοι που τακτικά ανηφόριζαν, ιδίως από την ταχύτατα τότε αναπτυσσόμενη Πτολεμαΐδα, στο παλιό, ερειπωμένο Μοναστήρι της Παναγίας στη Κλεισούρα, για να δουν από κοντά μία παράξενη, ιδιόρρυθμη γυναίκα και να ακούσουν τις ταπεινές και σοφές συμβουλές της. Άθελά τους, μερικοί υποψιασμένοι ευσεβείς προσκυνητές, ζώντας από κοντά την φιλοσοφία την απόκοσμη της πτωχής ασκήτριας θα αντιστέκονταν αργότερα στην επερχόμενη δίνη του υλικού πολιτισμού, της αφθονίας των αγαθών, της σπατάλης, του νεοπλουτισμού, που θα συντάραζε συθέμελα την ελληνική κοινωνία και που θα κατέληγε σε κρίση δραματική στις μέρες μας. Έτσι δεν αποτελούσε έκπληξη, ότι η κοίμηση της Οσίας προκάλεσε συναγερμό στις τάξεις ιδίως των ευσεβών χριστιανών της περιοχής, και μάλιστα της πλησιέστερης βιομηχανικής πόλεως, ώστε εκατοντάδες Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσοστόμου να βρεθούν εκείνη την ημέρα προσκυνητές της αρχαίας Μονής σκορπισμένοι στις μυροβόλες και ολόδροσες πλαγιές της. Το μικρό καθολικό της ήδη είχε γεμίσει από τους θαυμαστές και τακτικούς επισκέπτες της Μονής, που συνωστίζονταν με ευλάβεια γύρω από το ταπεινό από πεύκο φέρετρο της Αγίας. Τότε ευάριθμοι κληρικοί ψάλαμε την εξόδια Ακολουθία. Ανάμεσά τους ο τότε αρχιερατικός επίτροπος της περιοχής, ο εφημέριος του Μοναστηριού και μερικοί ιερείς από την γειτονική Πτολεμαΐδα. Τον επικήδειο, στο τέλος της σεμνής Ακολουθίας, προσεκλήθη να εκφωνήσει ο υπογράφων, διάκονος ακόμη, ο οποίος τον καιρό εκείνο υπηρετούσε στην περιοχή του Αμυνταίου ως ιεροκήρυξ της Μητροπόλεως Φλωρίνης, υπό την πνευματική ηγεσία του αειμνήστου π. Αυγουστίνου. Και μέσα στην συγκινητική εκείνη, μάλλον εξόχως κατανυκτική ατμόσφαιρα, στο σεβάσμιο καθολικό της παλαιάς Μονής, ο ιεροκήρυξ, χωρίς μεγάλη προετοιμασία, αφού πριν λίγες μόλις ώρες του ζήτησαν οι ιερείς να πει “δύο λόγια” προς οικοδομήν της πενθηφόρου ομήγυρης, εκήρυξε λόγον επικήδειον. Επειδή δεν προηγήθηκε η δέουσα προετοιμασία, αφού βρισκόμασταν στο έδαφος ξένης Μητροπόλεως, το κείμενο εκείνης της ομιλίας δεν βρίσκεται στο αρχείο. Ο,τι όμως παρέμεινε στη μνήμη μου είναι ο εναρκτήριος στίχος, το ρητό στην αρχή της ομιλίας. “Εν σοι, Μήτερ, ακριβώς διεσώθη το κατ’ εικόνα· λαβούσα γαρ τον σταυρόν ηκολούθησας τω Χριστώ και πράττουσα εδίδασκες· υπεροράν μεν σαρκός, παρέρχεται γαρ, επιμελείσθαι δε ψυχής πράγματος αθανάτου..” Εννοείται το κύριο μέρος του επικηδείου περιλάμβανε μαρτυρίες προσωπικές και άλλων τακτικών επισκεπτών της, σκέψεις ευλαβικές, προς διδαχήν του εξαιρετικού ρόλου που διεδραμάτισε η αγία εκείνη την μεταβατική περίοδο για τη ζωή του έθνους μας. Τα εμπνευσμένα όμως αυτά εναρκτήρια λόγια, που αποτελούν ένα δυνατό, πεντακάθαρο πνευματικό μανιφέστο, ανήκουν στο Απολυτίκιο εκείνο, το οποίο συνήθως ψάλλουμε στις εορτές οσίων γυναικών. Και μολονότι διάκονοι και ιερείς εκείνες τις ιερές στιγμές στο υπόσκαπτο, ημισκότεινο καθολικό της διαλυμένης Μονής αναπέμπαμε δεήσεις υπέρ αναπαύσεως της ψυχής της δούλης του Θεού Σοφίας, συγχρόνως την ανακηρύσσαμε Οσία της Εκκλησίας μας, άξια να σταθεί δίπλα στις άγιες μορφές των γυναικών, που λαμπρύνουν το πνευματικό μας πάνθεο. Και καθόλου φυσικά δεν πρωτοτυπούσαμε. Διότι πριν ο ιεροκήρυξ απαγγείλει επάνω από το σκήνωμά της το βαθύτατης έννοιας εγκώμιο των οσίων γυναικών,οι οποίες κουβαλώντας με σθένος και καρτερία στους ώμους των το σταυρό της θυσίας κήρυτταν στον κόσμο να μη δίνει τόση προσοχή στο φθαρτό σώμα, αλλά στη ψυχή την αιώνια, ο ευσεβής λαός αρκετά χρόνια πριν την είχε ανακηρύξει οσία και αγία. Και δεν πέσαμε έξω, ούτε δεχθήκαμε κάποια μομφή διότι προσφωνήσαμε νεκρή την ασκήτρια Σοφία ως Οσία της Εκκλησίας μας. Μετά από μερικές δεκαετίες χάρις στις ενέργειες του νυν άξιου Μητροπολίτου Καστορίας κ. Σεραφείμ, το 2011, επίσημα κατατάχθηκε στους αγιολογικούς καταλόγους της Εκκλησίας μας ως Οσία, επιβραβεύοντας και δικαιώνοντας πανηγυρικά την κοινή, σωστή αντίληψη του ευσεβούς λαού. Ας έχουμε την ευχή της.

(Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως Χρυσοστόμου, Μάιος 2019 Αμβων Παγγαίου) 

Στη φωτογραφία ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Ελευθερουπόλεως κ. Χρυσόστομος Διάκονος κατά την εξόδιο ακολουθία της Οσίας, όπου κήρυξε τον επικήδειο της Μοναχής Σοφίας.