Σήμερον ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἐορτάζει τὴν ἱερὰν μνήμην τοῦ Ὁσίου καὶ Θαυματουργοῦ Ἰωάννου τοῦ Ῥώσσου, τοῦ ταπεινοῦ καὶ φαινομενικῶς ἀσήμου δούλου, ὃς ἐγένετο φίλος τοῦ Θεοῦ καὶ στήριγμα πίστεως καὶ ἐλπίδος διὰ χιλιάδας πιστῶν.

Ἀγαπητοί μου ἀδελφοί,

ΧΡΙΣΤΟΣ ΑΝΕΣΤΗ!

Σήμερον ἡ ἁγία μας Ἐκκλησία ἐορτάζει τὴν ἱερὰν μνήμην τοῦ Ὁσίου καὶ Θαυματουργοῦ Ἰωάννου τοῦ Ῥώσσου, τοῦ ταπεινοῦ καὶ φαινομενικῶς ἀσήμου δούλου, ὃς ἐγένετο φίλος τοῦ Θεοῦ καὶ στήριγμα πίστεως καὶ ἐλπίδος διὰ χιλιάδας πιστῶν.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης, γεννηθεὶς ἐν τῇ Μεγάλη Ῥωσίᾳ, αἰχμαλωτίσθη κατὰ τὸν πόλεμον ὑπὸ τῶν Ὀθωμανῶν, καὶ ὠδηγήθη εἰς τὴν Προκόπιον τῆς Μικρᾶς Ἀσίας, ὅπου καὶ ἔζησεν ὡς δούλος ὑπὸ Μουσουλμάνου ἀφέντου. Ἀλλ’ οὐκ ἀρνήθη τὴν πίστιν τοῦ Χριστοῦ, οὐκ ἐφοβήθη τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλ’ ὑπέμεινεν ὡς ὁ προφήτης Δανιήλ ἐν λάκκῳ λεόντων.

Ἐκεί, ἐν στάβλῳ ζῶν, ἐν μέσῳ κόπων, πόνων καὶ περιφρονήσεως, ἔζησε ὡς ἄγγελος ἐπὶ γῆς. Ἡ ταπείνωσίς του ἦτο ἀληθῶς ὑπέρλογος. Ἔκαμεν τὸν σταῦλον ναὸν, τὸν πόνον προσευχὴν, τὴν σιωπὴν δοξολογίαν.

Ἐν τῷ προσώπῳ τοῦ Ἁγίου, βλέπομεν τὴν δογματικὴν ἀλήθειαν τῆς θεώσεως. Ὁ ἄνθρωπος, ἀνεξαρτήτως κοινωνικῆς τάξεως, ἐθνότητος ἢ μόρφωσης, δύναται διὰ τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ διὰ τῆς ἐνεργείας τῶν ἁγίων μυστηρίων, νὰ φθάσῃ εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ.

Ἀλλ’ ἂς στρέψωμεν τὴν προσοχὴν μας, ἀγαπητοί, καὶ εἰς τὰ μαρτύρια τοῦ Ἁγίου.

Διότι καίτοι ὁ Ἅγιος Ἰωάννης δὲν ἐτελειώθη διὰ μαρτυρικοῦ θανάτου, ὡς οἱ ἀρχαῖοι μάρτυρες, ὅμως ἡ ζωὴ του ὑπῆρξε συνεχὲς μαρτύριον συνειδήσεως. Ἦτο ὁμολογητής, ἀσυμβίβαστος μὲ τὴν ἀρνητικὴ ἀνατολική πραγματικότητα τοῦ 18ου αἰῶνος, ὅπου ὁμολογία πίστεως ἰσοδυναμοῦσε μὲ θάνατον.

Ὅτε ὁ Τούρκος ἀφέντης του ἐπεδίωξε νὰ τὸν εξισλαμίσει, τοῦ ὑποσχέθηκε ἐλευθερία, τιμές, ἀνάπαυσιν. Ὅμως ὁ Ἅγιος ἀπήντησεν ὡς ὁ Μέγας Μάρτυς Ἰουστίνος:

«Τὸν Χριστὸν μου δὲν ἀρνοῦμαι· Κύριόν μου ἔχω τὸν Ἰησοῦν».

Ἐδέχθη ταπεινώσεις, προσβολές, ξύλους καὶ πειναστικὴ ἀπομόνωση. Τὸ κρύο, ἡ δυσωδία τοῦ σταύλου, ἡ περιφρόνησις καὶ ὁ ἐμπαιγμὸς ἦσαν καθημερινά μαρτύρια. Καὶ ὅμως, οὐδέποτε ἔβγαλε παράπονο ἀπὸ τὰ χείλη του. Ἐν τούτοις, ἡ ἀγάπη του Θεοῦ ἔλαμπεν ἐπὶ τοῦ προσώπου του.

Κατὰ τὸν ὅσιον Μάξιμον τὸν Ὁμολογητήν, τοῦ ἀληθινοῦ Χριστιανοῦ ἡ ζωὴ εἶναι μία ἀδιάλειπτος μαρτυρία, ὄχι μόνον διὰ τῆς ἀναίμακτης ὁμολογίας, ἀλλὰ καὶ διὰ τοῦ ἄλγους, τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς ἀγάπης πρὸς τοὺς διώκτας. Καὶ ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ἀγάπησε τοὺς βασανιστὲς του. Ἀντιμετώπισε τοὺς Μουσουλμάνους ὄχι ὡς ἐχθρούς, ἀλλὰ ὡς εἰκόνες Θεοῦ. Καὶ ὅταν ὁ ἀφέντης του ἐχρειάσθη θαυματουργικῶς βοήθειαν (ὅπως τὸ θαῦμα τοῦ πιάτου ποὺ ἐστάλη θαυματουργικῶς ἀπὸ τὴν Προκόπιον στὴν Μέκκαν), ὁ Ἅγιος τοῦ ἔδειξεν ἀγάπη, ὄχι μνησικακία.

Ἔζησεν ὡς μάρτυς. Ἀπέθανε ὡς ὅσιος. Καὶ ἔζη ἐν ἡμῖν διὰ τοῦ ἀφθάρτου λειψάνου του.

Καὶ ὅταν ὁ χρόνος ἐπλησίασεν, ὁ Ἅγιος ἐτελεύτησε ἐν εἰρήνῃ, ἀφοῦ εἶχεν ἤδη τελειωθῇ ὡς μάρτυς συνειδήσεως.

Κατὰ τὴν ἐκκομιδὴν τοῦ ἁγίου λειψάνου, εὑρέθη ἄφθαρτο, ὡς σημεῖον τῆς θείας ἐπιγνώσεως καὶ μαρτυρίας. Καὶ μέχρι σήμερον, ὁ Ἅγιος μαρτυρεῖ Χριστὸν, δι’ ἀναρίθμητα θαύματα, ἐμφανίσεις, θεραπείες, τὰ ὁποῖα ὁ εὐσεβὴς λαὸς μεταδίδει ἀπὸ γενεᾶς εἰς γενεάν.

Καὶ ἐν μιᾷ ἀπὸ τὰς ἀνεξερεύνητους βουλὰς τοῦ Θεοῦ, ἐπετράπη νὰ δοκιμασθῇ καὶ τὸ τίμιον λείψανον τοῦ Ὁσίου. Κατὰ τὴν μεταφορὰν τοῦ ἱεροῦ σκηνώματος, πυρκαγιά ἐξερράγη καὶ περιεκύκλωσε τὸ κιβώτιον ποὺ τὸ ἐφυλάσσε. Τὰ ὀρατὰ μέσα παρεδόθησαν εἰς τὴν φλόγα – καὶ ἡ φωτιὰ, ὡς ἄγριον στοιχεῖον, ἔδειξεν ὅτι δύναται νὰ κατακάῃ ὕλην.

Ἀλλ’ ὅχι τὴν χάριν. Ὄχι τὴν δωρεὰν τοῦ Θεοῦ.

Διότι τὸ ἱερὸν λείψανον ἐμαυρίσθη μέν, ἀλλ’ ἔμεινε ἄθικτον, ἀκέραιον, μὲ τρόπον θαυμαστὸν καὶ ἄνωθεν. Ὡς στήλη πυρὸς τὴν νύκτα, μαρτυρεῖ ὅτι ὁ ἅγιος δὲν ἐνικήθη ὑπὸ τῆς φθορᾶς, ἀλλὰ ἐσφραγίσθη ἀπὸ τὸν πόνον τοῦ κόσμου. Καὶ ὁ ἅνθραξ, ποὺ ἔγινεν ἡ σάρξ του, ἦτο ἁγνὸς – ὄχι καμμένος, ἀλλὰ πυρωμένος ἀπὸ θείαν παρουσίαν, ὡς τὸ κάρβουνον τοῦ Ἠσαΐου.

Ὁ Ἅγιος ἐδοξάσθη διὰ τοῦ πάθους, ὡς καὶ ὁ Χριστὸς διὰ τοῦ Σταυροῦ. Καὶ τὸ λείψανόν του – ὅλως ἰδιότροπα – ἀνακηρύσσει ὅτι ἡ ἀγιότης οὐ φοβεῖται τὴν φλόγα. Τὴν μεταμορφοῖ.

Τὸ ἅγιόν του λείψανον ἐφυλάχθη ἐν Προκοπίῳ, καὶ μετὰ τὴν Ἀνταλλαγὴν τῶν Πληθυσμῶν (1924), ἐμεταφέρθη εἰς τὴν Νέαν Προκόπιον Εὐβοίας, ὅπου καὶ ἐστεγάσθη εἰς ἰδιωτικὸν παρεκκλήσιον, πρὶν ἀνεγερθῇ ὁ περικαλλὴς σημερινὸς ναός.

Κατὰ τὸν Β΄ Παγκόσμιον Πόλεμον, ὅτε οἱ Γερμανοὶ ἐνέβαλαν εἰς τὴν Εὔβοιαν, ἔβαλαν φωτιὰ εἰς τὸ χωριό, καὶ τὸ παρεκκλήσιον ὅπου ἐφυλάσσετο τὸ ἅγιο λείψανο κατεκάη.

Κατὰ τὸν φυσικὸν νόμον, ὅ,τι ἦτο ἐντὸς ἔπρεπε νὰ εἶχε καταστραφεῖ.

Ὅμως, ὅταν ἔσβησεν ἡ πυρά, οἱ πιστοὶ εὗρον ὅτι τὸ ἅγιο λείψανον τοῦ Ὁσίου ἔμεινε ἀκέραιον, ἀλώβητον. Τὸ ὅραμα αὐτὸ ἐνίσχυσε τὴν πίστιν τῶν ἀνθρώπων καὶ ἐβεβαίωσε δι’ ἑκατοντάτην φορὰν ὅτι ὁ Θεὸς δοξάζει τοὺς δοξάσαντας Αὐτόν.

Ἀπὸ τότε ἕως σήμερον, τὸ λείψανον φυλάσσεται εἰς πολυτελῆ λάρνακα ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Προσκυνήματος Νέου Προκοπίου, καὶ χιλιάδες προσκυνητῶν ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμον ἔρχονται νὰ λάβουν χάριν, ἴασιν, παραμυθίαν.

Στην ἐνορία τῆς Νέας Προκοπίας φυλάσσεται ἡ ἐιδική προσωπίδα τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Ῥώσσου, ποὺ καλύπτει τὸ πρόσωπό του. Ἡ προσωπίδα αὐτὴ θεωρεῖται ἱερό κειμήλιο καὶ αντικατοπτρίζει τὴν βαθιά τιμὴ ποὺ ἀποδίδουν οἱ πιστοὶ στὸν Ἅγιον. Κατά τὴ διάρκεια τῶν μεγάλων εορτῶν καὶ ἱερῶν τελετῶν, ἀλλάζονται καὶ τὰ ἄμφια τῆς προσωπίδας, ἀκολουθώντας τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση, ἕνα σύμβολο σεβασμοῦ καὶ ἀνανέωσης τῆς πνευματικῆς παρουσίας τοῦ Ὁσίου στὴν ἐνορία.

Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ῥῶσσος συνεχίζει νὰ ἐντυπωσιάζει τοὺς πιστούς μὲ τὰ πολλά θαύματά του, ποὺ ἀναφέρονται στὴν Ἐκκλησίαν καὶ τοὺς προσκυνητὲς:

1. Ἀφθαρσία τοῦ ἱεροῦ λειψάνου

Τὸ ἱερὸν λείψανον τοῦ Ὁσίου, ποὺ φυλάσσεται στὴν ἐνορία τῆς Νέας Προκοπίας Εὐβοίας, παραμένει ἀδιάφθορον ἀκόμη καὶ μετὰ πολλὰ ἔτη, μαρτυροῦντας τὴν ἁγιότητά του.

2. Ἰάσεις καὶ θεραπείες

Πολλοί πιστοὶ ἐμαρτύρησαν ἰάσεις σοβαρῶν ἀσθενειῶν, ἀφού προσέφυγαν στὴν προσευχὴ καὶ τὴν ἐπίκληση τοῦ Ὁσίου.

3. Προστασία ἀπὸ φυσικὰ φαινόμενα

Συχνά ὁ Ὅσιος θεωρεῖται προστάτης περιοχῶν ἀπὸ φυσικὰς καταστροφάς, ὅπως πυρκαγιές καὶ σεισμοί.

4. Τὸ θαῦμα τῶν πυρκαγιῶν τοῦ 2021

Κατὰ τὶς μεγάλες πυρκαγιές ποὺ ἔπληξαν τὴν Εὐβοίαν τὸ 2021, ἐνῶ ἡ φωτιά κατέκαιγε τὴν περιοχή τῆς ἐνορίας τοῦ Ὁσίου, πραγματοποιήθηκε λιτανεία με τὸ ἱερὸν λείψανον. Μετὰ τὴν λιτανεία, ἔπεσε δυνατὴ βροχή, ποὺ ἔσωσε τὸν τόπο καὶ βοήθησε νὰ σβήσουν οἱ φωτιές. Τοῦτο θεωρήθηκε ἀπὸ τοὺς πιστούς ὡς θαυμαστὴ παρέμβαση τοῦ Ἁγίου.

Το ἀπολυτίκιον τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Ῥώσσου εἶναι πλούσιο σε θεολογικὰ νοήματα καὶ ὕψιστο ὕμνημα πίστεως καὶ θαυμαστῆς ὁσιότητος.

 Ἀκολουθεῖ σύντομος δογματικὴ καὶ πνευματικὴ ἀνάλυση:

«Ἐκ γῆς ὁ καλέσας σε πρὸς οὐρανίους μονάς»

Ἡ φράσις δηλοῖ τὴν κλήσιν τοῦ Θεοῦ ἐκ τοῦ κόσμου τούτου πρὸς τὴν οὐράνιον πολιτείαν. Τὸ ρήμα «καλέσας» παραπέμπει στὴν θείαν πρόνοιαν ποὺ καθοδηγεῖ τοὺς δικαίους ἐκ τοῦ ματαίου βίου πρὸς τὴν ὄντως ζωήν. Σημαίνει ὅτι ὁ Θεὸς προώρισεν καὶ ἐκάλεσε τὸν Ἅγιον ἀπὸ τὴν ταπείνωσιν τῆς γῆς στὴν δόξαν τῶν οὐρανῶν.

«Τηρεῖ καὶ μετὰ θάνατον ἀδιαλώβητον τὸ σκῆνός σου ὅσιε»

Τὸ «σκῆνος» εἶναι ὁ ποιητικὸς ὅρος διὰ τὸ σώμα. Ἡ φράσις δηλοῖ τὸ ἀφθαρτοῦν λείψανον τοῦ Ἁγίου. Εἶναι μαρτυρία τῆς χάριτος: ὁ Θεὸς δὲν ἐπετρέψεν νὰ φθαρῇ ἡ σάρκα, διότι ἐχρησίμευσεν ὡς σκεῦος ἀρετῆς. Ὁ Ἅγιος, ὡς ὅσιος, ἔλαβε τὴν θείαν δωρεὰν τῆς ἀδιαφθορίας, ὡς σημείον θεώσεως.

«Σὺ γὰρ ἐν τῇ Ἀσία ὡς αἰχμάλωτος ἤχθης»

Δεικνύει τὸ μαρτυρικὸν πλαίσιον τοῦ βίου του. Οὐχ ὡς ἥρως πολέμου, ἀλλ’ ὡς αἰχμάλωτος τῆς θείας βουλῆς, ὁ Ἅγιος ὁδηγεῖται ἐν ἀγνοίᾳ στὸν τόπον ποὺ θὰ ἀναδειχθῇ ἅγιος. Ἡ Αἰχμαλωσία του γίνεται ὁδός σωτηρίας.

«Ἔνθα καὶ ὠκειώθης τῷ Χριστῷ Ἰωάννη»

Ἐδώ βρίσκεται ἡ καρδία τοῦ ὕμνου. Ὁ Ἅγιος δὲν ἠκολούθησε τὸν Χριστὸν ἀπλῶς ὡς ἐξωτερικὸν πιστὸς, ἀλλὰ «ὠκειώθη», δηλαδὴ ἔγινε οἰκεῖος, ἔζησε ἐν ἐνότητι ζωῆς μὲ τὸν Χριστόν. Πρόκειται γιὰ θεωτικὴ φράσιν – ὁ Ἅγιος ἔζησε ἐν κοινωνίᾳ ἀγιασμοῦ, καθαρότητος καὶ χάριτος.

«Αὐτὸν οὖν ἱκέτευε, σωθῆναι τὰς ψυχὰς ἡμῶν»

Κατακλείεται μὲ λιτὴν καὶ ἰσχυρὴν δέησιν: ὁ Ἅγιος παρακαλεῖται ὡς μεσίτης, διότι ἔχει παρρησία πρὸς τὸν Χριστόν. Δὲν σώζει ὁ Ἅγιος – ἀλλ’ πρεσβεύει. Ἡ φράσις ἀντανακλᾷ τὴν ἐκκλησιαστικὴν δογματικὴν συνείδηση: ὅτι οἱ Ἅγιοι, ὡς ζῶντα μέλη τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ, συμπροσεύχονται διὰ τὴν σωτηρίαν ἡμῶν.

Ἀδελφοί μου,

Ὁ Ὅσιος Ἰωάννης ὁ Ῥῶσσος δὲν ἤτο ρήτωρ, οὔτε θεολόγος ὑψηλῶν γραμμάτων· ἤτο ἄνθρωπος ἁπλοῦς, ἀλλ’ ἡ πίστις του ἦτο βαθιὰ, ἀκίνητος, ἀπολυτός. Ὁ σταῦλος ὅπου ἔζησε ἔγινε Παράδεισος· ἡ σκλαβιά του ἐλευθερία· τὸ μαρτύριό του, δόξα.

Ἐν τῷ συγχρόνῳ κόσμῳ, ὅπου βασιλεύει ἡ ταχύτης, ἡ εἰκών, καὶ ἡ ἐπιπολαιότης τῆς ἐπιτυχίας, ἡ σεμνὴ μορφὴ τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Ῥώσσου ἔρχεται σιγηλῶς, ἀλλ’ ἐν δυνάμει, νὰ μᾶς ὑπενθυμίσῃ ὅτι ἡ ἀλήθεια οὐ μετρεῖται μὲ δύναμιν, πλοῦτον ἢ δόξαν, ἀλλ’ ἐν πίστει, καρδίᾳ καὶ ἀγῶνι.

Ὁ Ὅσιος ἦτο νέος – ὡς καὶ ὑμεῖς. Καίτοι αἰχμάλωτος, ἐν σταύλῳ, ἐν ξενιτίᾳ, ἐνίκησε τὸν κόσμον· οὐκ ἐν ὅπλοις, ἀλλ’ ἐν ταπεινώσει, προσευχῇ καὶ ὑπομονῇ.

Τοῦτό ἐστι τὸ κάλεσμα καὶ πρὸς τὴν σημερινὴν νεολαίαν·

νὰ μὴν παραδοθῇ εἰς τὴν βίαν τοῦ εὐκόλου καὶ πρόσκαιρου·

νὰ μείνῃ σταθερὰ εἰς τὰς ἀξίας·

νὰ μὴν αἰσχύνεται διὰ τὴν πίστιν τῆς·

νὰ ποιήσῃ τὸν ἔσω ἄνθρωπον τόπον ἁγιότητος.

Διότι καὶ ὑμεῖς – ναί, καὶ ὑμεῖς – δύνασθε νὰ γίνητε Ἅγιοι.

Ἅγιε Ἰωάννη, φύλαττε τὴν νεολαίαν ἡμῶν·

ἐνίσχυσον αὐτὴν ἐν τῇ ἀληθείᾳ τοῦ Χριστοῦ·

καὶ φώτισον αὐτὴν νὰ ζήσῃ ἐν καθαρότητι, πνευματικῇ τόλμῃ καὶ ἐλπίδι σωτηρίας.

Ἀς ἔχωμεν τὴν προσευχὴ τοῦ Ὁσίου ὡς φάρον ζωῆς. Ἀς διδαχθῶμεν ἀπὸ τὴν ταπείνωσίν του, τὴν ὑπομονήν του, τὴν ἀκλινῆ πίστιν του. Ἀς πορευθῶμεν καὶ ἡμεῖς ἐν τῇ ζωῇ ὡς δούλοι τοῦ Θεοῦ, ἵνα γίνωμεν φίλοι Χριστοῦ.

Ἅγιε Ἰωάννη τοῦ Χριστοῦ, πρέσβευε ὑπὲρ ἡμῶν,

Αμήν!

Μετά των ελαχίστων 

ΡΑΦΑΗΛ ΦΥΤΟΠΟΥΛΟΣ