Την πέμπτη ημέρα του μήνα η μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Γαλακτίωνος και Επιστήμης.

Την πέμπτη ημέρα του μήνα η μνήμη των Αγίων Μαρτύρων Γαλακτίωνος και Επιστήμης. 

Οι άγιοι αυτοί μάρτυρες έζησαν κατά τα έτη της βασιλείας του αυτοκράτορα Δεκίου (250) και του ηγεμόνος Σεκούνδου στην πόλη Έμεσα (σημ. Χομς στη Συρία). Οι γονείς του Γαλακτίωνος, Κλειτοφών και Λευκίππη, ήταν πλούσιοι ειδωλολάτρες της πόλεως. Είχαν όμως έναν καημό που τους έτρωγε. Η Λευκίππη παρέμενε στείρα παρ’ όλες τις θερμές ικεσίες τους στα είδωλα. Στην πόλη διέμενε τότε ένας μοναχός, ονόματι Ονούφριος. Ζητούσε ελεημοσύνη από τους περαστικούς -όχι για να τρέφεται, αλλά για να μοιρά­ζει εν συνεχεία ό,τι του έδιναν στους φτωχούς— και επωφελούνταν για να κηρύσσει παντού το ιερό Ευαγγέλιο. Μία ημέρα, κτύπησε την πόρτα της Λευκίππης για να ζητήσει ελεημοσύνη. Βλέποντας τη θλιμμένη όψη της γυναίκας ρώτησε να μάθει τον λόγο. Εκείνη του απάντησε ότι δεν μπορούσε να κάνει παιδιά. Ο Ονούφριος τότε είπε ότι επρόκειτο για ένα σοφό μέτρο της θείας Πρόνοιας και ότι ο Θεός μην επιθυμώντας να προσφέρει αυτή το τέκνο της στους δαί­μονες, την εμπόδιζε να γεννήσει όσο θα παρέμενε ασεβής. Της δίδαξε τα μυστήρια της πίστεως και την βάπτισε. Μετά από λίγο καιρό γέννησε και έπεισε τον άνδρα της να ασπαστεί κι αυτός την πίστη στον Χριστό, ο οποίος τους είχε λυτρώσει με τον τρόπο αυτό από την αισχύνη τους.

Το παιδί έλαβε το όνομα Γαλακτίων στο άγιο Βάπτισμα. Όταν έγινε είκοσι χρόνων, ο πατέρας του που είχε μείνει χήρος, τον πάν­τρεψε με μια νέα ειδωλολάτρισσα, ονόματι Επιστήμη. Ο Γαλα­κτίων δέχθηκε από υπακοή στον πατέρα του, αλλά αρνήθηκε να πλησιάσει τη νέα, από φόβο μήπως μολύνει το βάπτισμά του. Πε­πεισμένη από τα επιχειρήματα του ανδρός της, η Επιστήμη έλαβε την απόφαση να απαρνηθεί την ασέβειά της και βαπτίσθηκε από τον ίδιο τον Γαλακτίωνα. Οκτώ ημέρες μετά τη βάπτισή της, είδε σε ένα όνειρο τη δόξα που επιφυλάσσεται στους ουρανούς σε όσους θα έχουν διαφυλάξει την παρθενία τους, για να αφοσιωθούν ακέ­ραιοι στον Θεό. Φανέρωσε το όραμά της στον Γαλακτίωνα και οι δύο σύζυγοι αποφάσισαν να παρατείνουν παρθένοι μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Μοίρασαν τα υπάρχοντά τους στους φτωχούς, για να αποκτήσουν στον ουρανό έναν ακατάλυτο θησαυρό, και αναχώ­ρησαν για την έρημο του Σινά. Φθάνοντας σε ένα μέρος που λεγό­ταν Πούπλιον, βρήκαν μία ομάδα δώδεκα ερημιτών, οι οποίοι δέ­χθηκαν να πάρουν μαζί τους τον Γαλακτίωνα και έστειλαν την Επιστήμη σε τέσσερις γυναίκες που ασκήτευαν σε ένα κοντινό ερημητήριο. Ο Γαλακτίων ανέλαβε τέτοιους αγώνες στις νηστείες, τις ολονύκτιες προσευχές και στην εγρήγορση κατά των περι­σπασμών, που πολύ γρήγορα έφθασε σε υψηλό μέτρο αρετής. Την εποχή εκείνη ο διάβολος υπέβαλε στον τύραννο να καταδιώξει τους χριστιανούς που αποσύρονταν στην έρημο. Καθώς ένα στρατιωτικό απόσπασμα κατευθυνόταν προς το ασκηταριό του Γαλακτίωνος, αποκαλύφθηκε στην Επιστήμη η δόξα που επιφυλάσσεται στους μάρτυρες και είδε ότι εκλήθη να την μοιραστεί με τον Γαλακτίωνα.

Έλαβε την ευλογία από την ηγούμενη της να τον συναντήσει και να προσφέρει τον εαυτό της στον θάνατο για τον Χριστό μαζί με εκείνον που ήταν διδάσκαλός της στην πίστη και συναθλητής της στη στενή οδό. Παρουσιάσθηκαν μαζί ενώπιον του διοικητή Θύρσου. Καθώς περιφρόνησαν τις απειλές και έμειναν στέρεοι στην πίστη, υποβλήθηκαν σε τρομερά μαρτύρια: τους κτύπησαν απάνθρωπα, εξέθεσαν την Επιστήμη γυμνή στη δημόσια χλεύη, τους έμπηξαν μυτερά καλάμια κάτω από τα νύχια, τους έκοψαν τα χέρια και τα πόδια. Τέλος, ολοκλήρωσαν τον αγώνα του μαρτυρίου με τον απο­κεφαλισμό τους. Ο άγιος Γαλακτίων ήταν τότε τριάντα ετών και η Επιστήμη δεκαέξι. Αυτοί λοιπόν που αρνήθηκαν να ενωθούν κατά σάρκα σε τούτη την εφήμερη ζωή, ενώθηκαν έτσι εν Θεώ για την αιωνιότητα.

(Νέος Συναξαριστής της Ορθοδόξου Εκκλησίας-Νοέμβριος, εκδ. Ίνδικτος).

***

Την ίδια ημέρα μνήμη των Αγίων Αποστόλων από τους εβδομήντα Ερμά,  Πατρόβα, Λίνου, Γάιου και Φιλολόγου. 

Αυτοί ήσαν από τους Εβδομήντα μαθητές του Χριστού.

Ο μεν Πατρόβας, τον οποίο αναφέρει ο θείος Απόστολος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή του, λέγοντας: «Χαιρετίστε τον Πατρόβαν» (Ρωμ. 16, 14), έγινε Επίσκοπος των Ποτιόλων στην Ιταλία και, αφού βάπτισε πολλούς απίστους, τους οδήγησε στον Χριστό.

Ο δε Ερμάς, τον οποίο επίσης αναφέρει ο Παύλος στην ίδια επιστολή (κεφ. 16, 14), έγινε Επίσκοπος Φιλίππων.

Ο Λίνος, που επίσης αναφέρεται από τον Παύλο στην προς Τιμόθεον επιστολή, όπου λέει: «Σε χαιρετούν ο Λίνος και η Κλαυδία» (Β΄ Τιμ. 4, 21), έγινε Επίσκοπος Ρώμης μετά τον κορυφαίο Απόστολο Πέτρο.

Ο Γάιος, τον οποίο αναφέρει ο ίδιος Παύλος στην προς Ρωμαίους επιστολή λέγοντας: «Σας χαιρετά ο Γάιος, ο οικοδεσπότης μου» (Ρωμ. 16, 23), έγινε Επίσκοπος Εφέσου, μετά τον άγιο Τιμόθεο.

Ο Φιλόλογος, που επίσης αναφέρεται στην ίδια επιστολή του Παύλου, όπου λέει: «Χαιρετίστε τον Φιλόλογο και την Ιουλία» (Ρωμ. 16, 15), έγινε Επίσκοπος Σινώπης, από τον πρωτόκλητο Απόστολο Ανδρέα.

Όλοι αυτοί λοιπόν οι Απόστολοι, αφού τοποθετήθηκαν ως Επίσκοποι στις παραπάνω πόλεις και επαρχίες, και αφού υπέμειναν πολλούς πειρασμούς και θλίψεις για την ευσέβεια, οδήγησαν πολλούς απίστους σωσμένους στον Χριστό, και έτσι τελείωσαν τη ζωή τους εν Κυρίω.

Σημειώσεις

1. Σε μερικές εκδόσεις των επιστολών του Παύλου, το όνομα αυτό γράφεται «Ερμής», σε άλλες όμως «Ερμάς»· πρόκειται για το ίδιο πρόσωπο. Εορτάζεται χωριστά στις 8 Μαρτίου.

Σημείωσε ότι αυτός ο Απόστολος Ερμάς έγραψε, όπως λένε μερικοί, το βιβλίο που ονομάζεται Ποιμήν («Ο Ποιμένας»), το οποίο είναι μεγάλο όσο και η Οκτώηχος του Δαμασκηνού και αρχίζει με θεολογικά θέματα. Είναι πολύ παλαιό και, όπως μας πληροφόρησε ο αείμνηστος πρώην Τρίκκης Αμβρόσιος, υπήρχε στη Μονή των Μετεώρων. Το βιβλίο αυτό είναι εξαιρετικά ωφέλιμο και αναγκαίο, όπως μαρτυρεί και ο άγιος Ιερώνυμος (δες τόμο Α΄ του Μελετίου, σελ. 172).

Εγώ έγραψα και έστειλα άνθρωπο στα Μετέωρα για να το αναζητήσει, αλλά δεν το βρήκε. Το βιβλίο αυτό, Ο Ποιμένας, αναφέρει και ο Ευσέβιος (Εκκλησιαστική Ιστορία, βιβλ. Γ΄, κεφ. Γ΄), λέγοντας ότι κάποιοι το απορρίπτουν, ενώ άλλοι το εγκρίνουν. Ο Ειρηναίος (βιβλ. Δ΄, κεφ. Γ΄), ο Κλήμης Αλεξανδρεύς (Στρωματείς, βιβλ. Α΄ και Β΄), ο Τερτυλλιανός (Περί προσευχής, κεφ. 12) και ο Ωριγένης (ομιλία Η΄ στους Αριθμούς), όλοι αυτοί κατατάσσουν το Ποιμένας ανάμεσα στα κανονικά βιβλία.

Επίσης, το δέχεται και ο Μέγας Αθανάσιος στην εορταστική του επιστολή, και μαζί με τους παλαιούς Πατέρες το αποδέχονται ο Ηλίας ο Κρής και ο Νικηφόρος Ξανθόπουλος.

Ο ίδιος ο Ερμάς έχει ακόμη δύο σωζόμενα βιβλία στα ελληνικά. Το ένα τιτλοφορείται Εκκλησία και περιέχει τέσσερις οράσεις που είδε ο Ερμάς. Το άλλο περιλαμβάνει δέκα παραβολές, πολύ ωφέλιμες για τη διδασκαλία μιας μακαρίας και άξιας ζωής των Χριστιανών.

Έτσι, ο Απόστολος αυτός Ερμάς έγραψε τρία έργα συνολικά:

1️⃣ Εκκλησία,

2️⃣ Ποιμένας — που ονομάστηκε έτσι γιατί περιέχει δώδεκα εντολές που δίδαξε στον Ερμά Άγγελος Κυρίου εμφανισμένος ως ποιμένας, και

3️⃣ Δέκα παραβολές.

(Δες σχετικά στην Εκατονταετηρίδα.)

2. Σημείωσε ότι, σύμφωνα με το Ζ΄ βιβλίο, κεφ. 47 των Αποστολικών Διαταγών, ο Λίνος προήχθη σε Επίσκοπο από τον Απόστολο Παύλο.

Κατά άλλη όμως παράδοση, την οποία βεβαιώνουν ο Τερτυλλιανός (Προγραφές), ο Επιφάνιος (Κατά Αιρέσεων, 27) και ο Ρουφίνος στα Αναγνωρίσματα (μέρος Α΄), ο Απόστολος Πέτρος διόρισε στη Ρώμη τον Κλήμεντα.

Ωστόσο, ο άγιος Επιφάνιος σημειώνει (Κατά Αιρέσεων, 27) ότι ο Κλήμης παραιτήθηκε από την προεδρία όσο ζούσαν ο Λίνος και ο Ανάκλητος.

Η πιο κοινή λοιπόν γνώμη είναι ότι πρώτος Επίσκοπος Ρώμης υπήρξε ο Λίνος, έπειτα ο Ανάκλητος και στη συνέχεια ο Κλήμης, όπως λέει ο Ευσέβιος (Εκκλησιαστική Ιστορία, βιβλ. Γ΄, κεφ. 2, 4, 21).

(Δες και τη νεοεκδοθείσα Εκατονταετηρίδα.)

📖 Πηγή: Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, «Συναξαριστής των Δώδεκα Μηνών του Ενιαυτού», Τόμος Α΄, Εκδόσεις Δόμος, 2005.