Αρχιεπίσκοπος Νίκων (Απόσπασμα από τα Εκκλησιαστικά Νέα του 1914, αρ. 4).
Σχετικά με το τέλος του κόσμου
Από τα έργα του Μητροπολίτη Βενιαμίν (Φενττσένκοφ)
Βαθύτατα σεβαστέ Πατέρα Αλέξανδρε!* (*Ο παραλήπτης των επιστολών ήταν ένας από τους Ρώσους ιερείς στο Παρίσι, όπου εκείνη την εποχή υπήρχαν αρκετοί ιερείς με αυτό το όνομα. - Επιμ.) Ευλογημένος ο Θεός μας, «εν τω Οποίω ζούμε και κινούμαστε και υπάρχουμε» (Πράξεις 17:28).
Με ρωτάτε για τις μελέτες μου σχετικά με την εγγύτητα και τον χρόνο του τέλους του κόσμου. Δεν θα απαντήσω ευθέως. Θα γράψω απλώς: πώς αντιδρά η καρδιά και η θρησκευτική μου συνείδηση σε αυτό; Κύριε, να με ευλογεί!
1. Δεν θέλω να ασχοληθώ με τέτοια ζητήματα, επειδή θεωρώ τον εαυτό μου ανίσχυρο να αποφασίσω με τον έναν ή τον άλλον τρόπο. Και όσον αφορά το ζήτημα της προθεσμίας, φοβάμαι ακόμη και θρησκευτικά να το προσεγγίσω: ας με λυπηθεί ο Θεός για αυτή την αναίδεια!
2. Είναι οδυνηρά προφανές για μένα ότι το πιο σημαντικό μου έργο είναι η σωτηρία, ιδιαίτερα στην ανάγκη για συνεχή αγώνα με την αμαρτία, την προσευχή, την εκπλήρωση των άμεσων καθηκόντων μου και μια ολόκληρη σειρά από άλλα ζητήματα σημαντικά για μένα και τους αγαπημένους μου. Επομένως, η ενασχόληση με τέτοια ερωτήματα (ειδικά αυτά που αφορούν το χρονοδιάγραμμα) θα μου φαινόταν σαν ένας ασθενής που έχει παραμελήσει τη δική του θεραπεία και αναρωτιέται: πότε θα πεθάνει; Και τι θα του συμβεί μετά από αυτό;
Ίσως είναι σε θέση να συνδυάσουν και τη «μελέτη» και τη θεραπεία; - Δεν ξέρω... Αλλά το αμφιβάλλω... Ωστόσο, γράφω για τον εαυτό μου: για μένα, δεν είναι η κατάλληλη στιγμή! Με πονάει ακόμη και να σκέφτομαι τώρα αν βυθιστώ σε αυτά τα ερωτήματα. Ω Θεέ μου! Ελέησέ με, τον άθλιο, τον αμαρτωλό, τον άδειο («Βλέπω το νυμφικό Σου δωμάτιο, Σωτήρα μου, στολισμένο, αλλά δεν έχω ρούχα για να μπω σε αυτό!»).
Οι άνθρωποι σήμερα, όπως η Εύα, απορρίπτοντας ό,τι είναι πιο απαραίτητο, ενδίδουν στο αφόρητο και περιττό: άλλοι στον πνευματισμό, άλλοι (και αυτοί είναι ψυχολογικά «δεξιοί», «μοναρχικοί»; Δεν ισχύει αυτό και στο δικό σας Π.;) σε «υπερορθόδοξες πεποιθήσεις για το τέλος του κόσμου... Και σίγουρα με υπολογισμούς. Υπάρχει μία ασθένεια, μόνο δύο μορφές· και τα δύο ρεύματα αποκλίνουν από το πιο σημαντικό. «Δεν είναι σπουδαίο να βλέπεις Αγγέλους», είπε ο Μέγας Αντώνιος, «είναι σπουδαίο να βλέπεις τις δικές σου αμαρτίες».
3. Όσον αφορά την ουσιαστική απάντηση στο ερώτημα για το τέλος του κόσμου, εγώ, ένας φτωχός άνθρωπος, έχω σχηματίσει την ακόλουθη γνώμη:
α). Ίσως βιώνουμε το προτελευταίο στάδιο της παγκόσμιας ιστορίας (Φιλαδέλφεια, Αποκ. 3 κεφάλαιο*)· (*Πρβλ. την ομιλία του Αποστόλου Ιωάννη του Θεολόγου προς την εκκλησία της Φιλαδέλφειας, που θεωρείται από τον Επίσκοπο Βενιαμίν ως απόδειξη της κατάστασης του κόσμου σε μια από τις περιόδους που προηγούνται της έλευσης του Αντίχριστου. - Επιμ.)
β) ή ίσως όχι· επειδή οι Ιάπωνες, οι Κινέζοι και οι Ινδοί (700 εκατομμύρια) μπορεί επίσης να στραφούν σε εμάς·
γ) Δεν ξέρω·
δ) Ωστόσο, η σκέψη συχνά ανησυχεί για το επερχόμενο τέλος και ωθεί κάποιον να εντείνει τις αδύναμες επιδιώξεις για σωτηρία.
4. Όσο για τη «χιλιετή» βασιλεία, τη θεωρώ όνειρο, που πηγάζει από τη θρησκευτική φτώχεια και, κατά συνέπεια, από την προσκόλληση σε μια αισθητηριακή κατανόηση των πραγμάτων. Είναι απολύτως σαφές στην Ορθόδοξη θρησκευτική συνείδηση ότι η Βασιλεία του Θεού είναι μια εσωτερική ζωή χάριτος, όπως είπε ο Άγιος Σεραφείμ και όπως αποκαλύφθηκε στον λόγο του Θεού. Και αυτή η Βασιλεία του Θεού, από την ίδια την έλευση του Κυρίου Ιησού Χριστού, «ήρθε εν δυνάμει», δηλαδή στην πληρότητά της.
Τι είναι αυτό; Δείτε το Ματθαίος 16:28 και το Λουκάς 9:1. Το πρώτο μιλάει για «τον Υιό του Ανθρώπου που έρχεται στη βασιλεία Του»· το δεύτερο μιλάει για «τη βασιλεία του Θεού που θα έρθει εν δυνάμει». Επομένως, η βασιλεία του Θεού αποκαλύφθηκε εν Ιησού Χριστώ. Πώς; Και «μετά ταύτα» πήρε τρεις μαθητές, κ.λπ., και μεταμορφώθηκε... Αυτή είναι η βασιλεία του Θεού - εν δυνάμει... Κάτι παρόμοιο συνέβη στον Άγιο Σεραφείμ πριν από τον Μοτοβίλοφ.
Η Βασιλεία του Θεού είναι η φανέρωση της Θεότητας, η θεοποίηση του ανθρώπου, ακόμη και η δοξολογία του «πλάσματος» (ενδύματος). Άλλωστε, όλα αυτά έχουν ήδη δοθεί! Και τίποτα περισσότερο δεν μπορεί να υπάρξει. Τι άλλο περιμένουν οι άνθρωποι;
Μπορούν οι χιλιαστικές* (*Χιλιασμός (Ελληνικά) είναι η διδασκαλία ότι ο Κύριος, έχοντας έρθει στη γη πριν από το τέλος του κόσμου, θα βασιλεύσει ορατά εδώ για 1000 χρόνια. Αυτή η διδασκαλία, βασισμένη σε μια λανθασμένα ερμηνευμένη διατύπωση της Αποκάλυψης (Κεφάλαιο 20), παρέμεινε στη Χριστιανική Εκκλησία από τον 2ο έως τον 5ο αιώνα.) προσδοκίες, οι οποίες τελικά έχουν γήινο χαρακτήρα, να είναι πραγματικά «περισσότερες» από αυτό; Σε καμία περίπτωση! Ακόμα και εγώ, ένας άθλιος άνθρωπος, τις βρίσκω βαρετές!* (*Ένας αληθινός Χριστιανός επιθυμεί ακόμη και να «υποφέρει για τον Χριστό και το θεωρεί αυτό «δώρο» του Θεού (Φιλ. 1:29, Μάρκ. 10:39-40) Και αυτό που είναι χαρμόσυνο έχει δοθεί ακόμη και σε εμάς: η ζωή εν Θεώ... «Δικαιοσύνη και ειρήνη και χαρά εν Αγίω Πνεύματι» (Ρωμ. 14:17).
Και έμμεσα υποστηρίζει σοσιαλιστικές ιδέες...
«Ω! Δεν έχω καν όρεξη να γράψω... Είναι βαρετό! Βαρετό! Και απελπιστικά παλιό!.. Η ασθένεια της «προοδευτικής παράλυσης».
Και αν η Βασιλεία του Θεού είναι η Βασιλεία της Χάριτος, ή, με άλλα λόγια, η μεταμόρφωση του ανθρώπου και του κόσμου από το Άγιο Πνεύμα, τότε είναι έργο Του, όχι δικό μας. Δεν μπορούμε να τη δημιουργήσουμε· είναι απλώς αλφάβητο. Και αν ναι, τότε πρέπει να προετοιμαστούμε να την δεχθούμε. Πώς; Μέσω του καθαρισμού και της μετάνοιας. Και πάλι επιστρέφω στο ίδιο, «δικό μου» έργο: να πολεμάς τις αμαρτίες, να προσεύχεσαι (Λουκάς 21:34-36), να είσαι άγρυπνος και να μην ασχολείσαι με άκαρπες αριθμητικές πράξεις.
5. Ξέρω ότι «αυτοί» μπορεί να έχουν αντίρρηση μαζί μου (και γράψατε εν μέρει γι' αυτό)... Αλλά δεν σκοπεύω να διαφωνήσω· γιατί γράφω για τον εαυτό μου. Και σκέφτομαι το εξής: δεν είναι για μένα, έναν μεγάλο αμαρτωλό, να ασχοληθώ με αυτό!
Δύο αρχαία περιστατικά έρχονται ακούσια στο μυαλό μου: Ο Άγιος Αντώνιος ο Μέγας συλλογιζόταν το «βάθος της οικονομίας του Θεού και των κρίσεών Του», προσευχόταν και έλεγε: «Κύριε! Γιατί μερικοί άνθρωποι φτάνουν σε γεράματα και σε κατάσταση αδυναμίας· άλλοι πεθαίνουν στην παιδική ηλικία και ζουν μια σύντομη ζωή; Γιατί μερικοί είναι φτωχοί, άλλοι πλούσιοι; Γιατί οι τύραννοι και οι κακοποιοί ευημερούν και αφθονούν σε όλα τα γήινα αγαθά, ενώ οι δίκαιοι καταπιέζονται από τις ατυχίες και τη φτώχεια»;
Ήταν απασχολημένος με αυτή τη σκέψη για πολλή ώρα, και μια φωνή ακούστηκε προς το μέρος του:
«ΑΝΤΩΝΙΕ! ΠΡΟΣΕΞΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΣΟΥ ΚΑΙ ΜΗΝ ΥΠΟΒΑΛΛΕΣ ΣΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ ΣΟΥ ΤΙΣ ΚΡΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ, ΓΙΑΤΙ ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΟ ΣΤΗΝ ΨΥΧΗ» («Πατερικό» του Επισκόπου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ).
Ένα άλλο περιστατικό από τη ζωή του Αγίου Ποιμένα του Μεγάλου είναι αρκετά γνωστό.
Ένας μορφωμένος «θεολόγος» από την Αλεξάνδρεια, ο Ευάγριος, ήρθε σε αυτόν. Αλλά ο Άγιος Ποιμήν δεν τον δέχτηκε. Οργίστηκε και ήθελε να φύγει, αλλά πρώτα είπε στον υπηρέτη του κελιού του:
- Πες στον Αββά ότι δεν ήρθα για τίποτα άλλο παρά για να μιλήσω για θεολογία.
Το μετέφερε ως εξής. Ο Άγιος Ποιμήν αρνήθηκε ξανά. Ο εκνευρισμένος Ευάγριος γύρισε πίσω, αλλά καθώς έφευγε, είπε:
- Πήγαινε να τον ρωτήσεις: γιατί δεν θέλει να μου μιλήσει;
Ο Άγιος Ποιμήν είπε μέσω του κελλιωτάτου του:
- Πες του: εσύ είσαι από πάνω, κι εγώ από κάτω· εσύ φιλοσοφείς για τα ουράνια πράγματα, κι εγώ μόνο τα γήινα έχω μάθει να καταλαβαίνω· εσύ θέλεις να μιλάς για τον Θεό, κι εγώ μόνο τα πάθη μου έχω γνωρίσει. Τώρα, αν με ρωτούσες: πώς να διώξω ένα σαρκικό ή οποιοδήποτε άλλο πάθος, θα σου το έλεγα!
Ο Ευάγριος ταπεινώθηκε· και μετά συζήτησαν τα πάθη... (Αρχαίο Πατερικόν).
Αυτό έκαναν οι πατέρες!
Και δεν έχουμε καν αρχίσει να μετανοούμε πραγματικά ακόμα· γιατί όταν κάποιος αρχίσει να μετανοεί, θα είναι πολύ δύσκολο γι' αυτόν να «θεολογήσει». Ο Άγιος Ιωάννης της Κλίμακος το λέει αυτό: «Ο μετανοών δεν πρέπει να θεολογεί».
«Και τι μπορεί να ειπωθεί για κάποιον που ακόμα δεν μετανοεί; Αλίμονό μας! Επίσης: οι «λεπτοεξετασμένες» συζητήσεις για τον Θεό και η ανάγνωση λεπτών μελετών για τον Θεό στεγνώνουν τα δάκρυα και διώχνουν την τρυφερότητα από τον άνθρωπο» (Πατερικόν).
Αλλά αρκετά πια... Εγώ ο ίδιος έχω πέσει σε μια αμαρτία που καταδικάζω: τη φλυαρία. Συγχώρεσέ με, τον αμαρτωλό. Προσευχήσου.
Ο ανάξιος ευεργέτης σας Επίσκοπος Βενιαμίν.
1925 13/11 ν.δ.
Υ.Γ. Στη Ρωσία, σώζουν τον εαυτό τους με διαφορετικό τρόπο: μέσω του σταυρού, μέσω των παθημάτων.
Έλαβα δύο γράμματα εδώ, το ένα από εμένα: διωγμός... Η πρεσβύτερη αδελφή της Εκκλησιαστικής Αδελφότητας στην Π. Εκκλησία στη Σεβαστούπολη τέθηκε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, μετά εξορίστηκε στη Βόλογκντα και μετά στο Κρασνογιάρσκ... Από τη Σεβαστούπολη...
Αυτή είναι η σωτηρία μας και της Ρωσίας. Και εμείς! Ω, οι φιλόλογοι! (οι διανοούμενοι, οι έξυπνοι... οι βιβλιοφάγοι...). Αλίμονο, αλίμονο σε εμάς!
...Στη Συμφερούπολη, οι εκκλησίες ήταν γεμάτες. Τέλεγαν τόσο τον όρθρο όσο και τη λειτουργία το βράδυ· γιατί οι Μπολσεβίκοι διέταζαν όλοι να παρευρίσκονται στις λειτουργίες στις 10 π.μ. στα ιδρύματα... «Μόλις χωρούσα στην εκκλησία» (γράφει μια πρώην φιλελεύθερη νεαρή κυρία)· «φεύγοντας από την εκκλησία, θυμηθήκαμε τους πρώτους Χριστιανούς, οι οποίοι προσευχόντουσαν επίσης το βράδυ στις κατακόμβες»... Και εμείς;.. Υποτίθεται ότι θα σώσουμε τη Ρωσία;
Ε. Β.
1925-25-26/II-10-11/III
Προσευχή του Αγίου Πατέρα Π. Γ. Γ. Χ. Β. ν. π. ν. γ.* (*Δηλαδή, δι' ευχών του αγίου πατρός Πορφυρίου της Γάζας, Κύριε Χριστέ ο Θεός ημών, ελέησον ημάς τους αμαρτωλούς! (Η επιστολή γράφτηκε την ημέρα της μνήμης αυτού του Αγίου). - Εκδ.)
ΕΓΩ.
Αγαπητέ πάτερ Αλέξανδρε!
Οι επιστολές σας μερικές φορές με αναγκάζουν ακούσια να σκεφτώ το θέμα που τίθεται και να σημειώσω το σχετικό υλικό, το οποίο μοιράζομαι μαζί σας προς ενημέρωσή σας. Θα γράψω (ίσως περισσότερες από μία φορές) χωρίς κάποιο συγκεκριμένο σύστημα, αλλά «τυχαία», όπως στέλνει ο Θεός.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου