Διακεκριμένος Γάλλος φωτογράφος ρεπόρτερ γίνεται Ορθόδοξος μοναχός β

Στη Μονή του Αγ. Σάββα επικοινωνούσα με τη γλώσσα της καρδιάς!

Παραθέτουμε τη συνέχεια της συνέντευξης που παραχώρησε για την “Ορθόδοξη Αλήθεια”, ο διάσημος Γάλλος φωτογράφος Gérard Gascuel, που έγινε Ορθόδοξος μετά από μια σειρά από ευτυχή γεγονότα που ξεκινούν από μια επαγγελματική του επίσκεψη στο Άγιο Όρος. Ο Gerard, καλλιτεχνικός ρεπόρτερ, απεσταλμένος μίας ιαπωνικής εφημερίδας φωτογραφίζει το Άγιο Όρος και απρόσμενα συναντά έναν μοναχό που χωρίς να μιλά ξένη γλώσσα, του ψάλλει έναν ύμνο για την σταύρωση του Χριστού και τον τοποθετεί στην αρχή ενός δρόμου χωρίς επιστροφή. Κείρεται μοναχός, μονάζει στο Άγιο Όρος κι έπειτα αναχωρεί για το μοναστήρι του αγίου Σάββα στην έρημο της Ιουδαίας. Στα 1996, ο Γάλλος πατήρ Ιωάννης θα δημιουργήσει μια σκήτη στο όνομα της Αγίας Πίστης στα βουνά της Σεβέν στη νότια Γαλλία, όπου ασκητεύει σήμερα με έναν ακόμη μοναχό.

Στο δεύτερο μέρος της συνέντευξης του διάσημου Γάλλου ρεπόρτερ Ζεράρ Γκασκουέλ που έγινε μοναχός, ο π. Νικόλαος Δουληγέρης, ο επισήμως νονός του, όπως τον αποκαλεί ο π. Ιωάννης, μιλάει για τη γνωριμία τους στον Άθωνα και τη φιλία τους.

Ο πατήρ Νικόλαος Δουληγέρης βοήθησε στη μετάφραση της συνέντευξης και μας μίλησε για την φιλία που τον δένει με τον πατέρα Ιωάννη. Συναντήθηκαν ως λαϊκοί και οι δύο στον Άθωνα. Ο πατήρ Νικόλαος θα θυμηθεί την γνωριμία τους και μας την περιγράφει:

Την εποχή που τον γνώρισα είχε μόλις χαρίσει τις πανάκριβες φωτογραφικές του μηχανές και είχε αποφασίσει να γίνει μοναχός. Ακόμη και τότε όμως, συνέχισε να τραβάει φωτογραφίες με μηχανές πολύ φθηνότερες ή ακόμη και με αυτές της μιας χρήσεως (με το ενσωματωμένο φιλμ) που αγόραζε κάθε φορά καθώς ταξίδευε σε όλο τον κόσμο. Φυσικά οι λήψεις του ακόμη και τότε δεν έχασαν τίποτα από το βλέμμα εκείνο που μπορεί να κοιτάζει και να βλέπει. Αυτό είναι εξ’ άλλου το χάρισμά του. Μία διαρκής αναζήτηση για ένα ζωντανό νερό που θα τον ξεδιψάσει.

Κρυμμένη ομορφιά

Και έψαξε για αυτό το νερό με όλη τη δύναμη της ψυχής του, με όλη του την ύπαρξη. Πριν καταλήξει στο Άγιο Όρος είχε ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο. Αν επισκεφτείτε την επίσημη ιστοσελίδα του στο διαδίκτυο θα δείτε φωτογραφίες από την Ινδία, τη Βιρμανία, την Αίγυπτο, την Κίνα, την Αιθιοπία, την Ιαπωνία, την Ρωσία, το Μπαλί, την Κούβα, το Βιετνάμ, την Βραζιλία. Δεν έκανε τουρισμό εκεί που πήγαινε. Ήθελε να ζήσει με τους απλούς και φτωχούς ανθρώπους, να γνωρίσει ανθρώπους του Θεού. Ήθελε να συναντήσει την κρυμμένη Ομορφιά πίσω από την ασχήμια και τον πόνο που υπάρχει στον κόσμο, γιατί αυτός είναι ο τρόπος που τον οδήγησε και διαρκώς τον οδηγεί στον Θεό.

Μετά από αυτή την πρώτη συνάντηση, σε κάθε πέρασμά του από την Αθήνα για το Άγιον Όρος, τα Ιεροσόλυμα και οπουδήποτε αλλού στον κόσμο, περνούσε και έμενε στο σπίτι μας για λίγες μέρες. Η πνευματική μας αυτή σχέση απέκτησε και έναν θεσμικό χαρακτήρα, αφού όταν έγινε Ορθόδοξος στο εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα στα Πατήσια, από τον πατέρα Γαβριήλ Τσάφο, τον πνευματικό μου, παραβρέθηκα σαν ανάδοχος. Έγινα έτσι και επίσημα ο νονός του όπως του αρέσει συχνά να με αποκαλεί. Παρεμπιπτόντως να πω ότι αγαπούσε και ξεχώριζε μέσα του τον πατέρα Γαβριήλ (το ίδιο και ο π. Γαβριήλ τον αγαπούσε) και τον τιμούσε αφού θεωρούσε ότι ήταν ένας από τους ανθρώπους που τον επηρέασαν καθοριστικά στην οριστική του απόφαση να γίνει ορθόδοξος. Επί τη ευκαιρία να πω ότι ο πατήρ Γαβριήλ δεν μιλούσε λέξη Αγγλικά ή Γαλλικά. Όπως φυσικά ούτε ο πατήρ Ιωάννης λέξη ελληνικά.

Η συζήτηση στράφηκε στην περίοδο που μάθαινε να υπάρχει στη ζωή ως υποταχτικός κοντά στον πνευματικό του οδηγό πατέρα Σεραφείμ. Ρωτώ τον πατέρα Ιωάννη πόσο διάστημα έμεινε στη μονή του αγίου Σάββα αλλά κυρίως αν σε αυτό το διάστημα οι μάχες με τον παλιό του εαυτό ήταν άνισες…

 Έμεινα συνολικά τρία χρόνια εκεί. Ωστόσο, ελάτε στην θέση μου και σκεφτείτε πόσα πράγματα είχαμε στερηθεί: στυλό, λουλούδια, τα σύννεφα εντελώς, καθόλου βιβλία, το ηλεκτρικό ρεύμα… Όλα τα είχα αποδεχτεί, γεγονός όχι και τόσο αυτονόητο. Όταν κάτι σου λείπει στην έρημο, σου γίνεται εμμονή.

Το περιστατικό με τον καφέ

Μια μέρα, είχα τον πειρασμό να πιω καφέ. Για δύο ημέρες, η σκέψη τού καφέ δεν με άφηνε να ησυχάσω, αλλά εκείνη την συγκεκριμένη ημέρα δεν υπέφερα άλλο την έλλειψη, πήγα να συναντήσω τον Γέροντα: “Πάτερ δεν μπορώ άλλο, μου λείπει ο καφές, τον έχω ανάγκη, πρέπει να πάω στα Ιεροσόλυμα να αγοράσω, διαφορετικά θα γίνω κομμάτια”. Ο πατήρ Σεραφείμ μού είπε “Δεν είναι σοβαρό.” Πηγαίνει στην αποθήκη, παίρνει καφέ, τον βάζει σε μια σακούλα, την κλείνει –αλλά πώς την κλείνει, αυτό είναι το σημαντικό: την κλείνει με σελοτέιπ - και μου την παραδίδει με επισημότητα. Υποκλίνομαι, ευχαριστώντας. Καταχαρούμενος πηγαίνω στο κελί μου. Βάζω νερό να ζεστάνει, αλλά σταματώ. Τώρα που έχω τον καφέ θα προσπαθήσω να αντισταθώ. Και τα κατάφερα, χωρίς μεγάλη προσπάθεια: μία μέρα, δύο μέρες, τρεις μέρες, δέκα μέρες. Δεν ήπια ποτέ ξανά καφέ.

«Η άσκηση δεν είναι με κανέναν τρόπο βασανιστήριο. Η νηστεία σκάβει έναν λάκκο μέσα μας, για να ριζώσει ο Θεός».

Λίγο καιρό αργότερα πήγα στο Παρίσι και επισκέφτηκα έναν γιατρό, για ένα θέμα υγείας. “Άκουσε, αν θες να γιατρευτείς, πρέπει να με υπακούσεις: σου απαγορεύω να ξαναπιείς καφέ”, έτσι μου είπε. “Δεν μπορώ να σε υπακούσω, γιατί δεν πίνω πια καφέ” του απάντησα. Αυτό με έκανε να καταλάβω ότι η συγκεκριμένη ιατρική συμβουλή με αντιμετώπιζε σαν να ήμουν μικρό παιδί, μου έδινε μια εντολή, μου επέβαλε να υπακούσω, όταν ο πνευματικός μου πατέρας μου είχε συμπεριφερθεί όπως φερόμαστε σε ενήλικα, μου είχε προσφέρει ελευθερία. Αν ήθελα να απαρνηθώ την πίστη, να εγκαταλείψω το κελί μου για τον καφέ, μπορούσα να το κάνω. Έτσι λοιπόν κατάλαβα ότι δεν είχα ανάγκη από καφέ αλλά από κάτι άλλο. Στην έρημο της Ιουδαίας - τριακόσια μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας, με 40◦ υπό σκιάν - σχεδόν όλες οι ακολουθίες τελούνται στη διάρκεια της νύχτας, η ραθυμία ενεδρεύει. Αναζητούσα εξωτερικά κάτι διεγερτικό, όμως ο πατήρ Σεραφείμ μού αποκάλυψε ότι το διεγερτικό υπήρχε μέσα μου. Και κάτι ακόμη: ο μοναχός ζει ασκητικά, του λείπει η τρυφερότητα, η στοργή. Δεν ήταν λοιπόν η ανάγκη του καφέ, αλλά η έλλειψη μιας φιλικής παρουσίας, αυτό έπρεπε να αντιμετωπίσω. Με το να μου δώσει ένα κιλό καφέ, μου έδωσε την ευκαιρία να ξεκινήσω την μεγάλη εσωτερική μάχη, να ανακαλύψω τις πραγματικές μου αδυναμίες. Πήρα απάνω μου την ευθύνη για τον δρόμο που ακολουθούσα, ήμουν υπεύθυνος ενώπιον του Θεού.

Στην Ορθόδοξη παράδοση είμαστε μαθημένοι έτσι, που η ύπαρξη ενός πνευματικού πατέρα να συνιστά πνευματική υγεία για τον Χριστιανό. Ωστόσο για έναν άνθρωπο της δύσης πόσο εφικτό είναι να πιάσει το νήμα από εκεί που το είχαν αφήσει πριν πολλά χρόνια οι πρόγονοί του εξ’ αιτίας του διαφωτισμού;

Σιγά - σιγά κατάλαβα πώς λειτουργεί ένας πνευματικός πατέρας και το αποδέχτηκα. Ο πνευματικός πατέρας, φέρνοντας στην επιφάνεια το ουσιαστικό, προκαλώντας με αγάπη εσωτερικές μάχες, τοποθετεί τον υποτακτικό του πάντοτε ενώπιον του Θεού. Σαν μέσα σε καθρέφτη, βλέπεις τον εαυτό σου με τα δικά του μάτια, ακούς τον εαυτό σου στα λόγια του, ανακαλύπτεις την ενότητα που σε οδηγεί στο Μοναδικό. Συνειδητοποιείς ότι πραγματικά μεγάλος είναι αυτός που γνωρίζει τις αδυναμίες του και με ταπείνωση τις μεταστρέφει, σε δύναμη αγιότητας. Χωρίς καθόλου να τον γεμίζει ενοχές, ο Γέροντας δείχνει στον υποτακτικό του αυτό που πράγματι είναι ενώπιον του Θεού: να είναι και να παραμένει εντελώς ο εαυτός του χωρίς να γίνεται εγωιστής, αλλά να ανοίγεται με όλο του το είναι στην Παρουσία του Θεού. Συνηθίζουμε να λέμε, ότι δεν υπάρχουν πια πνευματικοί πατέρες κι εγώ δεν κουράζομαι να απαντώ: δεν υπάρχουν πια υποτακτικοί.

Αναρωτιέμαι και τίθεται ευθέως το ερώτημα “πώς αντιμετώπισε τους σωματικούς περιορισμούς της ασκητικής ζωής και την νηστεία στην οποία δεν ήταν μαθημένος. Ενοχλήθηκε άραγε από τον περιορισμό της ανθρώπινης ελευθερίας;” Ευθέως έρχεται και η δομημένη απάντηση του πατρός Ιωάννη που φαίνεται ότι έχει ξεκαθαρίσει αυτά τα πράγματα...

Εάν τους κάνω για τον εαυτό μου, τότε οι περιορισμοί προξενούν θλίψη, εάν όμως στόχος μου είναι η Παρουσία του Θεού, τότε με αφυπνίζουν ευφρόσυνα, μου προξενούν αγαλλίαση, γιατί ο στόχος έχει νόημα. Όταν ο αγρότης κλαδεύει ένα δέντρο δεν το κάνει για να το ξεπαστρέψει, αλλά για να πάρουν δύναμη οι χυμοί του, ώστε το δέντρο να δώσει καρπούς. Η άσκηση δεν είναι με κανένα τρόπο βασανιστήριο, είναι η έκπληξη της καρδιάς. Η νηστεία σκάβει μέσα μας ένα λάκκο, για να ριζώσει ο Θεός. Νηστεύοντας, βιώνω την έλλειψη τόσο έντονα, ώστε το σώμα μου πια να ουρλιάζει από πείνα και δίψα για τον Θεό. Υπάρχουν, βέβαια νηστείες πιο λεπτές: των σκέψεων, των επιθυμιών, των αντικειμένων, των οφθαλμών. Νηστεύω με την θέλησή μου και παραμένω ελεύθερος, ενώ νηστεύω. Όταν ο μοναχός έρθει αντιμέτωπος με μία από τις αδυναμίες του, η πρώτη του αντίδραση ας είναι θετική, γιατί μπόρεσε να την προσδιορίσει. Χωρίς ενοχή, εξομολογείται στον πνευματικό του Πατέρα την αδυναμία του και δηλώνει την επιθυμία του να την μεταμορφώσει: “Πάτερ, γνωρίζω πού έχει διαρραγεί η ενότητα, βοηθήστε με να επανορθώσω”.

Πριν αποχαιρετιστούμε, ο μεταφραστής μας π. Νικόλαος, μας εκμυστηρεύτηκε μια λεπτομέρεια της ζωής του Ορθόδοξου Γάλλου ιερέα που θα αποτελούσε “εγκληματική” παράλειψη να μην καταγραφεί: Ο π. Σεραφείμ, ηγούμενος και πνευματικός του πατρός Ιωάννη στο μοναστήρι του αγίου Σάββα, δεν μιλούσε λέξη Αγγλικά ή Γαλλικά, ο δε πατήρ Ιωάννης μέχρι σήμερα δεν μπορεί να μιλήσει Ελληνικά. Όταν τον ρωτήσαμε “μα επί τρία χρόνια που μείνατε εκεί πώς επικοινωνούσατε;” απολύτως φυσικά απάντησε: “μα με την γλώσσα της καρδιάς”.

__________

Σοφία Χατζή

δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΛΗΘΕΙΑ, 13.02.2019