Κλαδί ιτιάς
Στην επόμενη επίσκεψή του στην Optina Pustyn, ο πνευματικός πατέρας της Lena της έδωσε την υπακοή να φροντίσει τη γριά και άρρωστη γιαγιά της. Ήταν απαραίτητο να κάνω υπακοή μαζί με την πνευματική μου αδερφή Λιουντμίλα και να ζήσω μια εβδομάδα με τη γιαγιά σε ένα μοναστήρι κοντά στα τείχη της Optina και μια άλλη εβδομάδα στο παλιό σπίτι αυτής της ίδιας ηλικιωμένης γυναίκας, στα περίχωρα του Κοζέλσκ: φως τη σόμπα εκεί, προσέξτε την. Η Λένα γνώριζε τη Λιουντμίλα για πολύ καιρό, η Λιούντα έζησε στην Όπτινα για πολλά χρόνια και ήταν ένα ευγενικό, πράο και υπομονετικό άτομο.
Και αυτό το σπίτι ήταν οικείο στη Λένα. Έζησε εκεί τον περασμένο χειμώνα και της άρεσε πολύ. Μου άρεσε να ανάβω τη σόμπα και να ακούω το άνετο τρίξιμο του ξύλου, να βλέπω τις φωτεινές κόκκινες φλόγες να φουντώνουν. Πιείτε αρωματικό τσάι, καθισμένοι δίπλα στη σόμπα, και κοιτάξτε έξω από το παράθυρο, όπου φαίνονται οι λευκές χιονοστιβάδες, το χιόνι στριφογύριζε απαλά και τα παραμυθένια δέντρα κούνησαν τα κλαδιά τους στον παγετό, κοιτάζοντας μέσα στο σπίτι. Και λίγο πιο πέρα φαινόταν οι χρυσοί τρούλοι και οι κατάλευκες εκκλησίες της Optina Pustyn.
Στα περίχωρα της μικρής πόλης επικρατούσε συνήθως ησυχία μόνο ένας ή δύο άνθρωποι περνούσαν από το σπίτι κάθε μέρα. Μερικές φορές το πρωί κελαηδούσαν τα πουλιά ή λαλούσε ο πετεινός του γείτονα, αλλά τίποτα άλλο δεν τάραζε τη σιωπή. Και στη Λένα φάνηκε ότι η ίδια γαλήνη βασίλευε στην ψυχή της. Και ακούει πώς αργά ο ουρανός γίνεται ροζ και ανατέλλει η αυγή, πώς πέφτει ήσυχα το χιόνι, πώς αργά το σούρουπο σέρνεται και μυρίζει καυσόξυλα σημύδας.
Η Λένα ήθελε πολύ να είναι ξανά σε αυτό το σπίτι. Μάλλον είναι ακόμα πιο όμορφα εκεί την άνοιξη. Γι' αυτό στενοχωρήθηκε πολύ όταν η Λιούντα, που επέστρεψε από το Κόζελσκ, είπε: «Λεν, δεν έχει νόημα να πας στο σπίτι. Είναι αδύνατο να ζεις εκεί τώρα. Η σόμπα καπνίζει και δεν μπορεί να ανάψει. Η καμινάδα πρέπει να καθαριστεί ή ίσως κάτι άλλο δεν πάει καλά. Τα καυσόξυλα είναι υγρά, δεν υπάρχει ανάφλεξη. Σε γενικές γραμμές, έμενα εκεί μόνο για μερικές μέρες την εβδομάδα, και μετά πέρασα τη νύχτα με έναν φίλο. Και μετά μέσα σε λίγες μέρες κρύωσα εντελώς. Και είσαι κάτοικος πόλης, δεν θα ζήσεις ούτε μια μέρα».
Η Λένα ήταν αναστατωμένη. Είχε μια παραγγελία - να γράψει ένα δοκίμιο για τον εκδοτικό οίκο Optina. Και ήδη ανυπομονούσε να δουλέψει σιωπηλά. Η Κυριακή των Βαΐων πλησίαζε και σύντομα θα ήταν δυνατό να βάλουμε κλαδιά ιτιάς σε ένα βάζο στο τραπέζι. Και θα ανθίσουν και θα γίνουν αφράτα και κίτρινα, σαν κοτόπουλα. Και θα είναι τόσο διασκεδαστικό να γράφεις και να κοιτάς αυτή την τρυφερή ιτιά. Και όταν η πλάτη της κουραστεί από τη δουλειά, η Λένα θα βγει στη βεράντα και θα αναπνεύσει τον μεθυστικό αέρα της άνοιξης. Νά ζεσταθεί στον ήλιο. Και οι φτερωτοί τραγουδιστές, εμπνευσμένοι από τον λαμπερό ήλιο και τον ψηλό γαλάζιο ουρανό, θα πραγματοποιήσουν μια αληθινή ανοιξιάτικη συναυλία αντί για προσεκτικά χειμωνιάτικα κελαηδήματα.
Και τα κοτόπουλα θα τριγυρνούν ασταμάτητα και ο κόκορας του όμορφου γείτονα θα τριγυρνά περήφανα, αναζητώντας λιχουδιές για την οικογένειά του στο έδαφος. Η γη θα ζωντανέψει επίσης: τα κοπιαστικά μυρμήγκια θα αρχίσουν να ταράζουν, θα εμφανιστούν πολύχρωμα σκαθάρια και πασχαλίτσες. Και εκεί δεν απέχει πολύ από το μεθυστικό γιορτινό άρωμα του κερασιού και της ντελικάτης πασχαλιάς... Η Λένα φαντάστηκε τόσο καθαρά αυτό το σπίτι ανάμεσα στην αναζωογονημένη ανοιξιάτικη γη και το πρώτο τρυφερό γρασίδι που είπε: «Τίποτα. Θα θυμάμαι τη φοιτητική μου νεολαία, τα τουριστικά μονοπάτια της τάιγκα και δεν θα χαθώ!».
Όταν όμως έφτασε στο σπίτι, δεν το αναγνώρισε. Δεν υπήρχε πια κατάλευκο χιόνι και η αθλιότητα της παλιάς καλύβας ήταν εντυπωσιακή. Εδώ μια πόρτα ήταν λοξή και δεν έκλεινε, κι εκεί ένας φράχτης με τρύπες έπεφτε στο έδαφος. Στο σπίτι έκανε πιο κρύο παρά έξω. Η Λένα προσπάθησε να καθαρίσει την καμινάδα, αλλά προφανώς έκανε κάτι λάθος. Ναι, δεν χρειάστηκε να καθαρίσει ακόμα καμινάδες. Άναψα προσεκτικά τη σόμπα, αλλά ο καπνός χύθηκε κατευθείαν στην κουζίνα και τα μάτια μου τσίμπησαν αμέσως.
Η Λένα εγκατέλειψε την προσπάθεια να ανάψει τη σόμπα. Περπάτησα στο σπίτι. Κουζίνα και δωμάτιο. Όλα είναι ακατοίκητα και κρύα. Καθόλου όπως ήταν τον χειμώνα. Υπήρχε μια άλλη σόμπα στο δωμάτιο, αλλά από μόνη της δεν μπορούσε να ζεστάνει ολόκληρο το δωμάτιο, και μετά τη θέρμανση του σπιτιού ήταν ακόμα κρύο. Η Λένα ένιωσε πείνα, έβαλε το βραστήρα στη σόμπα, αλλά το γκάζι δεν άναψε. Προφανώς τελείωσε.
Υπήρχε ένα μαύρο κλαδί σε ένα βάζο λίτρων στη βιβλιοθήκη. Και εδώ είναι η ιτιά. Δεν υπήρχε σχεδόν καθόλου νερό στο βάζο. Προφανώς, η Λιουντμίλα επρόκειτο να χαρεί την ανθισμένη ιτιά, αλλά το κλαδί μαράθηκε από το κρύο. Η Λένα στάθηκε δίπλα στην ντουλάπα, κοιτάζοντας το κλαδί. Ένιωθε λυπημένη. Έτσι κυλάει η ζωή. Πριν το καταλάβεις, τα γηρατειά θα σε κυριέψουν. Τόσο άθλια και αδύναμη όσο αυτή η ξεχαρβαλωμένη καλύβα. Σαν αυτό το ξερό κλαδί. Κάτι τέτοιο θυμήθηκε η Λένα όταν είδε αυτό το κλαδί...
Α, ναι, η βελανιδιά του Αντρέι Μπολκόνσκι! Ο πρίγκιπας Αντρέι κοίταξε τη γέρικη βελανιδιά, που μόνη της δεν άνθισε την άνοιξη ανάμεσα στους νεαρούς πράσινους βλαστούς. Στάθηκα και σκέφτηκα κάτι σαν: «Ναι, αυτή η βελανιδιά συμφωνεί μαζί μου... Αφήστε τους νέους να χαίρονται την άνοιξη, αλλά ξέρω ότι όλα είναι παροδικά... Και τίποτα δεν μπορεί να συγκρατηθεί ή να σταματήσει - ούτε η νεολαία, ούτε αγάπη. Η ζωή γλιστράει σαν άμμος μέσα από τα δάχτυλά σου. Ματαιοδοξία των ματαιοδοξιών - όλα είναι ματαιοδοξία...» Ωστόσο, αυτές δεν ήταν οι σκέψεις του πρίγκιπα Αντρέι. Η Λένα αναστέναξε και είπε στο κλαδί: «Καλά, κλαδί; Μάλλον θα σε πετάξω έξω». Και μετά για κάποιο λόγο λυπήθηκε αυτό το κλαδί, και το άφησε όρθιο στην ντουλάπα.
Πήγε έξω. Ένας δυσάρεστος υγρός άνεμος φυσούσε και χιονοσφαιρίδια έπεφταν από τον συννεφιασμένο ουρανό. Η παγωμένη Λένα στάθηκε για ένα λεπτό στη βεράντα. Η φύση δεν έχει κακοκαιρία; Ναι... Πού είναι, τρυφερό πράσινο γρασίδι; Μυρμήγκια σε ζεστό έδαφος; Αφράτες μπάλες ιτιάς από κίτρινο κοτόπουλο; Η Λένα ένιωσε ένα ρίγος. Επέστρεψα σε ένα κρύο και υγρό σπίτι. Η σόμπα στο δωμάτιο είχε σχεδόν σβήσει τα υγρά ξύλα δεν ήθελαν να καούν. Η Λένα άρχισε να ανοίγει την πόρτα της σόμπας και δεν μπορούσε. Το μάνδαλο κλειδώθηκε από μέσα και το χερούλι της πόρτας κόπηκε. Τώρα ήταν αδύνατο να ανοίξει η σόμπα. Η πόρτα ήταν εντελώς μπλοκαρισμένη. Η Λένα ήθελε να κλάψει.
Τα ρίγη γίνονταν όλο και πιο δυνατά. Φαίνεται ότι είναι άρρωστη. Το κεφάλι μου έγινε βαρύ. Το παράθυρο ήταν θολό λόγω των χιονοστιβάδων και του συννεφιασμένου χαμηλού ουρανού. Και ήταν το ίδιο στην ψυχή της Λένας. Ξάπλωσε, χωρίς να γδυθεί, στο κρεβάτι κάτω από την κουβέρτα και έπεσε κάπου. Το κεφάλι μου έκαιγε και το σώμα μου ήταν κρύο. Και ούτε εγώ μπορούσα να σηκωθώ. Είναι δυνατό να παγώσει έτσι — πέρασε από το κεφάλι μου μέσα από μια έντονη υπνηλία.
Η Λένα άνοιξε τα μάτια της. Τα βλέφαρα ήταν τόσο βαριά. Με δυσκολία συγκεντρώθηκε και θυμήθηκε πώς οδήγησε εδώ, σε αυτό το σπίτι, και μετά επέστρεψε στα μισά του δρόμου. Γιατί στο δρόμο έχασα το κλειδί. Έβαλε το χέρι της στην τσέπη της, ελέγχοντας αν ήταν εκεί, αλλά το κλειδί δεν ήταν εκεί. Απλά ένα λυμένο σχοινί.
Έπρεπε να επιστρέψει στην Όπτινα και οι τρεις τους αναζήτησαν ένα εφεδρικό κλειδί: αυτή, η Λιουντμίλα και η γιαγιά. Η γιαγιά άφησε αυτό το κλειδί σε ένα απομονωμένο μέρος: «Αν το βάλεις πιο μακριά, μπορείς να το πάρεις πιο κοντά». Αλλά η γιαγιά είχε μόνο το πρώτο μισό της ρήσης. Και τώρα ξέχασε τι είδους απομονωμένο μέρος ήταν. Και οι τρεις τους άρχισαν να ψάχνουν για το κλειδί, αλλά απλώς τσακώθηκαν ανόητα και το κλειδί δεν βρέθηκε.
Τότε ο Λούντα σταμάτησε και ζήτησε από τη Λένα και τη γιαγιά να περιμένουν και να καθίσουν ήσυχα. Και άνοιξε η ίδια το Ψαλτήρι. Το Ψαλτήρι ήταν παλιό και κουρελιασμένο και στο καφέ εξώφυλλό του ήταν γραμμένο: «Βοηθός και προστάτης». Η Λένα παρακολούθησε έκπληκτη καθώς ο Λούντα άνοιγε την τελευταία σελίδα. Υπήρχαν συμβουλές - σε ποιες δύσκολες συνθήκες ποιος ψαλμός να διαβάσει. Η Λιουντμίλα πέρασε το δάχτυλό της κατά μήκος της σελίδας και είπε: «Έτσι, αυτός ο ψαλμός διαβάζεται όταν απευθύνονται στον Κύριο για βοήθεια, αν προσπαθούν να βρουν κάτι χαμένο ή αν ανοίξουν μια κλειστή πόρτα». Και ο Λούντα ήρεμα άρχισε να διαβάζει τον ψαλμό.
Η Λένα την κοίταξε με δυσπιστία. Και η Λιουντμίλα διάβασε με σιγουριά και ήρεμα τον ψαλμό δυνατά. Πριν προλάβει να διαβάσει μέχρι το τέλος, η γιαγιά της χτύπησε τον εαυτό της στο μέτωπο: «Θυμήθηκα! Γιατί είμαι τόσο απροθυμία; Ναι, το έβαλα, αυτό το κλειδί, στην τσέπη της ρόμπας μου. Και κρέμασα τη ρόμπα στην ντουλάπα». Το κλειδί αφαιρέθηκε πανηγυρικά από την τσέπη του. «Αυτός είναι βοηθός και προστάτης!» - Η Λένα σκέφτηκε το Ψαλτήρι.
Έκανε μια προσπάθεια και κάθισε στο κρεβάτι. Έπειτα αγκάλιασε με παγωμένα, δύσκαμπτα πόδια στα εικονίδια. Άναψε μια λάμπα. Πήρα το Ψαλτήρι από το ράφι. Τι ψαλμό διάβασε η Λιουντμίλα; Δέκατος πέμπτος; Εικοστό πέμπτο; Οι σκέψεις μου ήταν μπερδεμένες. Τα χέρια μου ήταν παγωμένα. Η Λένα έγειρε την πλάτη της στη χλιαρή, σβησμένη εστία και άρχισε να διαβάζει. Διάβασε και τους δύο ψαλμούς. Έπειτα έβαλε προσεκτικά το Ψαλτήρι στη θέση του και πήγε στη σόμπα. Τράβηξε την πόρτα και η πόρτα, με ένα ελαφρύ άλμα, άνοιξε ξαφνικά εύκολα.
Η Λένα άναψε ξανά τη σόμπα. Θυμήθηκα ότι υπήρχε μια εφημερίδα στην τσάντα. Κόλλησε την εφημερίδα στην εστία και η σόμπα τελικά άναψε σωστά. Τα καυσόξυλα στέγνωσαν, οι φλόγες τα αγκάλιασαν και ακούστηκε ένα άνετο τρίξιμο. Το δωμάτιο έγινε πιο ζεστό.
Η Λένα θυμήθηκε πώς δούλευε κάποτε τις καλοκαιρινές διακοπές σε ένα πάρτι γεωλογικής εξερεύνησης. Ζούσαν σε μια καλύβα στην τάιγκα, εκατό χιλιόμετρα από τον πλησιέστερο οικισμό. Και η Λένα έμαθε να μαγειρεύει το δείπνο ακριβώς στη σόμπα τις βροχερές μέρες, όταν έσβηνε η φωτιά. Και τη τηγάνισα και τη Λαντορίκη μέσα για τους γεωλόγους. Ο αρχηγός του κόμματος ονόμασε τις τηγανίτες με γάλα σε σκόνη, τη συνταγή για την οποία επινόησε η Λένα, ως λανδορίκι. Κι αν μαζέψεις βατόμουρα, που φύτρωσαν άφθονα δίπλα στην καλύβα...
Η Λένα ένιωσε πείνα. Έριξε νερό σε μια κούπα και το έβαλε κατευθείαν στη σόμπα. Μετά από πέντε λεπτά ήταν ήδη δυνατή η παρασκευή τσαγιού. Και όταν η Λένα ήπιε το αχνιστό υγρό, πιέζοντας την πλάτη της στη σόμπα, ένιωσε την ψύχρα να φεύγει αργά. Πήρε δώρο από την τσάντα της ψωμί και ένα βάζο μέλι. Έφαγε και κάθισε αρκετή ώρα, πιέζοντας την πλάτη της στη σόμπα, ώσπου να ζεσταθεί όλο της το σώμα. Και τότε έκλεισε τη θέα και είπε: «Δόξα σε Σένα, Θεέ μας, δόξα σε Σένα». Είχε αρκετή δύναμη μόνο για μερικές προσευχές, και σύρθηκε κάτω από τα σκεπάσματα. Και αποκοιμήθηκε βαθιά.
Ξύπνησα από ένα δυνατό φως. Μια ακτίνα ηλιακού φωτός περπάτησε γύρω από το δωμάτιο και μέσα από το παράθυρο μπορούσε κανείς να δει έναν ψηλό και λαμπερό μπλε ουρανό. Και ακούστηκε κεφάτο πουλάκι. Το κεφάλι ήταν ελαφρύ. Φαίνεται ότι η ασθένεια έχει περάσει. Η Λένα κάθισε στο κρεβάτι. Η διάθεση ήταν υπέροχη. Και ένα ελαφρύ και λεπτό άρωμα πρασίνου κρεμόταν στον αέρα. Η Λένα κοίταξε τριγύρω - δεν υπήρχε πια ένα μαύρο ξερό κλαδί στο ντουλάπι. Σε ένα άδειο βάζο, μια αφράτη ιτιά ήταν πράσινη και άνθισε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου